Ti Kinadayag Dagiti Parsua ni Jehova

“Dagiti Kayo ni Jehova Mapnekda”

NAPADASAM kadin ti nagtakder iti kabakiran bayat a simmiray ti raniag ti init iti baet dagiti natatayag a kayo? Mangngegmo kadi ti karasakas dagiti mapulpul-oyan a bulong?​—Isaias 7:2.

Iti dadduma a lugar iti daga bayat ti paset ti tawen, kasla gumilgil-ayab dagiti bulong ti nadumaduma a kayo gapu iti nalabaga, kolor kahel, duyaw, ken dadduma pay a marisda. Talaga a kasla maur-uram ti kabakiran! Maitutop la unay dayta iti daytoy nga ebkas: “Agragsakkayo, dakayo a bambantay, buyogen ti narag-o a panagikkis, sika a bakir ken dakayo amin a kaykayo nga adda iti dayta!”​—Isaias 44:23.a

Kabakiran ti dandani kakatlo a paset ti planeta a Daga. Iti nakaskasdaaw a pamay-an, ti kabakiran ken dagiti adu a biag iti dayta idaydayawda ti Diseniador ken Namarsua kadakuada, ni Jehova a Dios. “Idayawyo ni Jehova,” inkanta ti napaltiingan a salmista, “dakayo a kaykayo nga agbunga ken dakayo amin a sedro.”​—Salmo 148:7-9.

“Napateg dagiti kayo iti biag ti tao gapu ta ipaayda dagiti material a kasapulan ken pennekenda ti tarigagay ti tao a kumita kadagiti agkakapintas a bambanag,” kuna ti libro a The Trees Around Us. Dagiti kabakiran salakniban, taginayonen, ken dalusanda dagiti danum a kasapulan dagiti tattao. Dagiti kayo dalusanda met ti angin. Babaen ti nakaskasdaaw a proseso a photosynthesis, dagiti selula ti bulong aramidenda a sustansia ken oksihena ti carbon dioxide, danum, mineral, ken lawag ti init.

Ti kabakiran ket maysa nga obra maestra iti pintas ken disenio. Dagiti napuskol a kakaykaywan ti kangrunaan a mangpappapintas iti kabakiran. Agtubo kadagita ti adu a pakpako, lumot, agkalatkat a mulmula, babassit a kayo, ken yerba. Dagita a mula agpannurayda iti aglawlaw a patauden dagiti kayo, a manglinong ken mangipaay iti agneb nga agsependa.

Iti dadduma a kabakiran a nalaka a magango dagiti bulong bayat ti maudi a paset ti tawen, dumanon iti 25 a milion a bulong ti agregreg iti maysa nga ektaria a kakaykaywan. Ania ti mapasamak kadagita? Dagiti insekto, buot, igges, ken dadduma pay nga organismo lungsotenda amin dagitoy nga organiko a material ket agbalin dagitoy a ganagan, ti napateg a ramen ti daga. Wen, awan ti masayang bayat a dagitoy di madmadlaw a trabahador isaganada ti daga maipaay kadagiti agtubo a mula.

Adu a parsua ti agnanaed iti daga a nagaburan kadagiti nagango a bulong. Sigun iti libro a The Forest, “sangaribu tallo gasut ket limapulo a parsua . . . ti mabalin a masarakan iti kalawa a 30 a sentimetro kuadrado ken kauneg a 2.5 a sentimetro, ket saan pay a nairaman ti binilion a nagbabassit nga organismo nga adda iti sangarakem a daga.” Kanayonanna, adu a reptilia, billit, insekto, ken mamalia ti agnanaed iti kabakiran. Siasino ti mapadayawan iti daytoy a kinapintas ken panagduduma ti parsua? Maitutop nga ibaga ti Namarsua kadakuada: “Kukuak ti tunggal atap nga animal ti bakir, dagiti animal iti rabaw ti sangaribu a bantay.”​—Salmo 50:10.

Naparsua ti dadduma nga animal nga addaan iti naisangsangayan nga abilidad a maturog ken mangdaer iti nakaro a lamiis no panawen ti lam-ek ken napaut a panawen ti kinakirang ti taraon. Ngem adda dagiti animal a saan a makaturog. Uray iti ngalay ti tiempo ti lam-ek, makakitaka iti pangen ti ugsa nga aglagtolagto iti tay-ak. Dagiti ugsa saanda a maturog wenno agurnong iti taraon no di ket agbirokda iti taraon, a kultonganda dagiti mula, kas makitam iti naipakuyog a ladawan a naala idiay Alemania.

Iti Biblia, sibabatad a naitampok ti biag ti mula. Iti naaramid a panangbilang, dinakamat ti Biblia ti dandani 130 a nadumaduma a mula, agraman ti agarup 30 a kita ti kayo. Maipapan iti dayta, kinuna ti botanista a ni Michael Zohary: “Uray kadagiti ordinario a sekular a pagbasaan, awan ti kasta a kaadu ti pannakadakamat dagiti mula mainaig iti nadumaduma nga aspeto ti biag kas iti masarakan iti Biblia.”

Dagiti kayo ken kabakiran ket nakasaysayaat a sagut ti naayat a Namarsua. No mangbusbostayo iti tiempo iti kakaykaywan, sigurado nga umanamongtayo iti sasao ti salmista: “Dagiti kayo ni Jehova mapnekda, dagiti sedro ti Libano nga immulana, a pagaramidan dagiti mismo a tumatayab kadagiti umok.”​—Salmo 104:16, 17.

[Footnote]

[Kahon/Dagiti Ladawan iti panid 9]

Maysa kadagiti kapintasan nga agbunga a kayo idiay Makintengnga a Daya ket ti kayo nga almendro. Iti nasapa a paset ti tawen, maysa daytoy kadagiti kayo a kaunaan nga agsabong kalpasan ti panawen ti lam-ek. Dagiti nagkauna a Hebreo awaganda ti kayo nga almendro kas siririing, gapu iti kinasapana nga agsabong. Kasla agpayso a nakariing daytoy a kayo nga addaan kadagiti sabong a maris rosas wenno puraw.​—Eclesiastes 12:5.

Iti agarup 9,000 a pagaammo a kita dagiti tumatayab, agarup 5,000 ti maibilang kas kumakanta a billit. Dagiti kantada ti mangriribuk iti kinaulimek ti napuskol a kabakiran. (Salmo 104:12) Kas pagarigan, ti billit-tuleng ket addaan kadagiti nakaay-ayat a kanta. Dagiti mourning warbler, a kas iti nailadawan ditoy, ket babassit a billit a kumakanta a naadornuan iti nakasaysayaat a kombinasion ti maris dapo, duyaw, ken berde.​—Salmo 148:1, 10.

[Ladawan iti panid 9]

Kabakiran idiay Normandy, Francia