Dagiti Katutubo Idiay Mexico Natarusanda ti Naimbag a Damag

IDI Nobiembre 10, 2002, maysa a grupo dagiti Mixe, a katutubo idiay Mexico, ti nagtataripnong idiay San Miguel, Quetzaltepec. Maysa dayta nga ili iti napintas nga estado iti abagatan ti Oaxaca. Timmabuno dayta a grupo iti maysa a kombension distrito dagiti Saksi ni Jehova. Ti naibatay-Biblia a drama ti tampok ti programa iti dayta nga agsapa.

Nasdaaw dagiti agbuybuya idi mangngeganda ti umuna a sasao iti drama. Pinalakpakanda dayta, ken adu kadakuada ti nakalua. Naiparang ngamin ti drama iti pagsasao a Mixe! Idi agngudo, nagadu ti agyamyaman gapu iti dayta a di ninamnama a probision. “Ita laeng a natarusak ti drama. Tinukayna ti riknak,” kinuna ti maysa a nagbuya. “Naragsakakon uray matayak ita gapu ta inikkannak ni Jehova iti gundaway a makangngeg iti drama iti bukodko a lenguahe,” kinuna ti sabali pay.

Ti naiparang iti dayta nga agsapa ket paset ti nabiit pay a dakkel a panangikagumaan dagiti Saksi ni Jehova idiay Mexico tapno maidanon kadagiti katutubo nga umili ti naimbag a damag ti Pagarian.​—Mateo 24:14; 28:19, 20.

Impangag ni Jehova Dagiti Kararag

Nasurok nga 6,000,000 ti katutubo nga umili idiay Mexico​—umdasen tapno maaddaanda iti bukod a nasion nga addaan iti adu a kultura ken 62 a nagduduma a lenguahe. Kada maysa kadagiti sangapulo ket lima kadagita a lenguahe ket us-usaren ti nasurok a 100,000 nga umili. Nasurok a 1,000,000 kadagiti katutubo ti saan nga agsasao iti Espaniol, ti opisial a lenguahe ti Mexico. Ken adu kadagiti makasao iti Espaniol ti nalaklaka nga agadal iti kinapudno iti Biblia iti bukodda a lenguahe. (Aramid 2:6; 22:2) Adda dagiti nangadal iti Biblia ken simamatalek a timmabuno kadagiti Nakristianuan a gimong iti adu a tawen, ngem limitado ti pannakaawatda. Gapuna, nabayagen nga ikarkararagda a mangngegda koma ti mensahe ti kinapudno iti lenguaheda.

Tapno mapagballigian dayta a karit, ti sanga nga opisina dagiti Saksi ni Jehova idiay Mexico inrugida idi 1999 nga usaren dagiti lenguahe dagiti katutubo kadagiti gimong ti kongregasion. Nabuangay met dagiti grupo dagiti agipatarus. Idi tawen 2000, ti drama ti kombension distrito ket naiparang iti Maya ken kadagiti dadduma a lenguahe idi agangay.

Ti simmaganad nga addang isu ti panangipatarus kadagiti literatura dagiti Saksi ni Jehova a katulongan iti panagadal iti Biblia. Umuna, ti broshur a Tagiragsakenyo ti Biag nga Agnanayon Ditoy Daga! ket naipatarus iti Huave, Maya, Mazatec, Totonac, Tzeltal, ken Tzotzil. Naipatarus ti ad-adu pay a publikasion, agraman ti regular nga edision Ti Ministeriotayo iti Pagarian iti Maya. Nairekord met iti audiocassette ti dadduma a publikasion. Tapno masursuruan dagiti katutubo nga agbasa ken agsurat iti pagsasaoda, nausar ti Apply Yourself to Reading and Writing para iti lokal a panggep. Iti agdama, mapatpataud dagiti naibatay-Biblia a literatura iti 15 a lenguahe dagiti katutubo, ket maipatarus dagiti publikasion iti ad-adunto pay a pagsasao.

‘Panangaramid iti Amin a Kabaelan’

Saan a nalaka ti agipatarus. Ti maysa a rason, manmano dagiti sekular a literatura a naipablaak kadagiti lenguahe dagiti katutubo idiay Mexico. Kaaduanna a narigat ti agsapul kadagiti diksionario. Sa nagadu ti dialekto kadagiti dadduma a lenguahe. Kas pagarigan, ti laengen Zapotec ket addaan iti lima a nagduduma a dialekto. Naggigidiat dagitoy a dialekto isu a dagiti Zapotec manipud nagduduma a lugar saanda a matarusan ti maysa ken maysa.

Kanayonanna, no awan dagiti naipasdek a pagannurotan iti maysa a lenguahe, dagiti agipatarus nasken a mangaramidda iti bukodda a pagannurotan. Kalikagumanna daytoy ti adu a panangusig ken konsultasion. Di pagsiddaawan a marikna ti adu kadakuada ti kas iti damo a narikna ni Élida iti grupo dagiti Huave. Nalagipna: “Idi naawisak iti sanga nga opisina dagiti Saksi ni Jehova tapno agipatarus, dua ti nariknak​—rag-o ken danag.”

Dagiti agipatarus nasken met a sursuruenda ti agkompiuter, agplano, ken dagiti teknik iti panagipatarus. Talaga a makakarit kadakuada dayta a trabaho. Ania ti nariknada? Ni Gloria, a kameng ti grupo dagiti Maya, insungbatna: “Dimi mailadawan ti rag-omi a makipaset iti panagipatarus kadagiti naibatay-Biblia a publikasion iti Maya, ti lenguahemi.” Maipapan met kadagiti agipatpatarus, kuna ti manangaywan iti Translation Department: “Tarigagayanda unay ti maaddaan kadagiti naibatay-Biblia a publikasion iti lenguaheda isu nga ar-aramidenda ti amin a kabaelanda a mapagballigian dagiti karit.” Adda kadi nagmaayanna?

“Pagyamanan, Jehova!”

Nabatad a bembendisionan ni Jehova ti panagserbi kadagiti katutubo. Immadu dagiti tumabtabuno kadagiti Nakristianuan a gimong ken asamblea. Kas pagarigan, idi 2001, 223 a Mixe ti pagsasaoda a Saksi ti nagtataripnong a nangrambak iti Panglaglagip iti ipapatay ni Kristo. Ngem ti pakadagupan a timmabuno ket 1,674​—pito ket kagudua a daras nga ad-adu ngem ti bilang dagiti Saksi!

Dadduma nga umawat iti kinapudno ket siuumiso itan a maawatanda manipud iti rugi. Nalagip ni Mirna ti napasamak kenkuana sakbay a naangay dagiti gimong iti Maya. “Nagbautisarak kalpasan ti tallo a bulan a panagadalko iti Biblia,” kunana. “Ammok a masapul a mabautisaranak, ngem bigbigek a talaga a diak naan-anay a maawatan dagiti kinapudno iti Biblia. Maya ngamin ti lenguahek, ket diak maawatan a naimbag ti Espaniol. Nabayag sakbay a natarusak ti kinapudno.” Ita, naragsakda ken ni lakayna kas miembro ti grupo dagiti agipatpatarus iti Maya.

Kadagiti amin a kameng ti kongregasion, dakkel a rag-o ti umawat kadagiti publikasion iti lenguaheda. Idi maiparang ti Tagiragsakenyo ti Biag nga Agnanayon Ditoy Daga! a broshur a nabiit pay a naipatarus iti Tzotzil, maysa a babai a nangrugi a tumabuno kadagiti Nakristianuan a gimong ti nangkepkep iti dayta ket kinunana: “Pagyaman, Jehova!” Ipakita dagiti report nga adu nga agad-adal iti Biblia ti ad-adda a rimmang-ay agturong iti bautismo, rimmegta dagiti di aktibo nga agibumbunannag, ken adu a Kristiano a kakabsat a lallaki ti makabael itan nga agannong iti kongregasion. Ad-adun ti bumalay a situtulok a makipagadal iti naibatay-Biblia a literatura iti lenguaheda.

Kas pagarigan, maysa a Saksi a babai ti napan nangyadal iti Biblia, ngem dina nadanon ti estudiante iti pagtaenganna. Idi immasideg iti ridaw ti asawa ti mayad-adalan, intukon ti kabsat nga ibasaanna iti sumagmamano a paset ti maysa a broshur. “Diak kasapulan ti aniaman,” insungbatna. Iti lenguahe a Totonac, kinuna ti kabsat a naisurat ti broshur iti pagsasaoda. Idi mangngegna dayta, nangguyod iti pagtugawanna. Bayat a maibasbasa kenkuana ti broshur, pasaray ibagana, “Pudno dayta. Wen, pudno dayta.” Daytoy a lalaki ket tumabtabunon kadagiti Nakristianuan a gimong.

Idiay Yucatán, ti asawa ti maysa a Saksi a babai ket bumusbusor iti kinapudno ken dangranna no dadduma ti asawana no aggapu iti gimong. Idi mangrugi a maangay dagiti gimong iti Maya, inkeddeng ti Saksi nga awisen ni lakayna. Timmabuno ket talaga a nagustuanna ti gimong. Regular itan a makigimgimong, mayad-adalan iti Biblia ken, siempre, saannan a dangdangran ni baketna.

Maysa a lalaki a Totonac ti lenguahena ti nagkuna iti dua a Saksi a saanna a pulos napadas ti nagkararag agsipud ta imbaga kenkuana ti Katoliko a padi a dagiti laeng Espaniol a kararag ti imdengan ti Dios. Iti kinapudnona, nagbayad pay iti padi tapno laeng ikararaganna dagiti Totonac. Inlawlawag dagiti Saksi a ti Dios umimdeng kadagiti kararag iti amin a lenguahe, ket inikkanda iti broshur iti Totonac, a siraragsak unay nga inawatna.​—2 Cronicas 6:32, 33; Salmo 65:2.

“Kualtsin Tajtoua”

Gapu ta nagustuanda unay dagitoy a panagbalbaliw, adu nga agibumbunannag iti Pagarian ti mangikagkagumaan a mangadal iti maysa a lenguahe dagiti katutubo wenno mangpasayaat iti pannakaammoda iti maysa a lenguahe. Dayta ti ar-aramiden ti maysa a manangaywan iti sirkito nga agserserbi iti lima a Nahuatl ti pagsasaoda a kongregasion idiay makin-amianan a Puebla. Insalaysayna: “Dagiti ubbing a dati mannaturog bayat dagiti gimong ti alerto ken dumngeg a naimbag no agsaoak iti Nahuatl. Naminsan, iti ngudo ti gimong, immasideg kaniak ti maysa nga ubing nga agtawen iti uppat ket kinunana: ‘Kualtsin tajtoua’ (nagsayaat ti panagsaritam). Dayta ti nangiparikna kaniak nga adda serbina ti panagreggetko.”

Wen, ti tay-ak ti serbisio kadagiti katutubo ti lenguaheda ket pudno a ‘purawen a maipaay iti pannakaani,’ ket kasta unay a maparegta dagiti makiraman iti dayta. (Juan 4:35) Kastoy ti pananggupgop ni Roberto, a nagtrabaho tapno maorganisar dagiti grupo dagiti agipatarus: “Maysa a nakallalagip a kapadasan a makita ti panaglua dagiti kakabsat gapu iti rag-oda bayat ti panagimdengda iti kinapudno iti bukodda a lenguahe ket naawatanda dayta. Matukay ti riknak no panunotek ti maipapan iti dayta.” Awan duadua a pagrag-oenna met ti puso ni Jehova ti panangtulong kadagitoy a napasnek a tattao tapno dumasigda iti Pagarian.​—​Proverbio 27:11.

[Kahon iti panid 10, 11]

Ammuenyo ti Dadduma Kadagiti Agipatpatarus

● “Dagiti dadakkelko insuroda kaniak ti kinapudno sipud kinaubingko. Makapaladingit ta idi agtawenak iti 11 pinanawan ni Tatang ti kongregasion Kristiano. Dua a tawen kalpasanna, pinanawannakami ni Nanang. Kas ti inauna kadagiti lima nga annak, nasken nga aramidek dagiti pagrebbengan ni Nanang, nupay ages-eskuelaak pay laeng.

“Siaayat a sinuportarandakami dagiti kapammatian, ngem narigat ti biag. No dadduma, iyimtuodko: ‘Apay a kastoy ti mapaspasamak kaniak? Ubingak pay unay!’ Babaen laeng ti tulong ni Jehova a nadaerak ti kasasaadko. Kalpasan ti panagturposko iti segundaria, nagbalinak nga amin tiempo a ministro, ket dakkel dayta a tulong kaniak. Idi maorganisa ti grupo dagiti agipatarus iti Nahuatl, naawisak a makipaset iti dayta.

“Nagsublin ni Tatang iti kongregasion, ken agserserbi ken ni Jehova dagiti adingko. Talaga a makagunggona ti agtalinaed a matalek ken ni Jehova. Kasta unay ti panangbendisionna iti pamiliami.”​—Alicia.

● “Maysa a Saksi a kaklasek ti nagpalawag mainaig iti nagtaudan ti biag. Diak naatendaran dayta a leksion isu a madanaganak amangan ta diakto ammo ti isungbatko iti eksamen, isu a kiniddawko nga ilawlawagna kaniak ti topiko. Kanayon a pampanunotek no apay a matay ti tao. Idi intukonna kaniak ti Creation a libroa ken ti panagadal iti Biblia, inawatko dayta. Natukayak unay iti panggep ken ayat ti Namarsua.

“Idi nagturposak iti panageskuelak, naaddaanak iti gundaway nga agbalin a mannursuro iti Espaniol ken Tzotzil. Ngem kalikagumanna dayta ti ipapan iti adayo, panagklase iti ngudo ti lawas, ken panangliway kadagiti Nakristianuan a gimong. Gapuna, nagtrabahoak ketdi kas kantero. Dayta a pangngeddengko ket di pulos nagustuan ni tatangko a saan a Saksi. Idi agangay, bayat ti panagserbik kas maysa a payunir a ministro, naorganisar ti maysa a grupo a mangipatarus kadagiti naibatay-Biblia a publikasion iti Tzotzil. Natignayak a makipaset iti dayta.

“Makitak a dagiti kakabsat mariknada a maipatpateg ken mararaemda no bukodda a lenguahe ti nausar kadagiti maalada a publikasion. Makapnek unay dayta. Mapadayawanak unay iti naipaannong kaniak.”​—Humberto.

● “Idi agtawenak iti innem, pinanawannakami ni Nanang. Bayat ti kinaagtutubok, nakipagadal ni Tatang kadagiti Saksi ni Jehova. Naminsan, maysa a kabsat a babai ti nangitukon nga iyadalannak iti Biblia nga iramanna ti balakad para kadagiti agtutubo. Kas maysa nga agtutubo nga awanan iti ina, nariknak a dayta a talaga ti kasapulak. Nabautisaranak idi agtawenak iti 15.

“Idi 1999, ni tatangko ket pinapatay dagiti dakes a tattao a manggamgamgam iti dagana. Nagleddaangak iti kasta unay ket nariknak a diakon kabaelan ti agbiag. Ngem intultuloyko nga inkararag a pabilgennak ni Jehova. Kasta unay ti pammaregta kaniak ti agdaldaliasat a manangaywan ken ti asawana. Di nagbayag, nagbalinak a regular pioneer.

“Naminsan, naammuak nga adda dagiti nagna iti innem nga oras tapno mapanda denggen ti 20 a minuto a palawag iti Totonac, uray no ti dadduma a paset ti gimong ket naiparang iti Espaniol, a saanda a maawatan. Gapuna, kasta unay ti ragsakko idi naawisak a tumulong a mangipatarus kadagiti naibatay-Biblia a publikasion iti Totonac.

“Pasaray ibagak idi ken ni Tatang nga ar-arapaapek ti agserbi iti sanga nga opisina dagiti Saksi ni Jehova. Kinunana a saan a kaskarina a maawis iti Bethel ti maysa a balasang a kas kaniak. Nakaragragsakto la ketdi inton mapagungar ket maammuanna a naaramidak dayta, a nairamanak iti panagipatarus kadagiti naibatay-Biblia a publikasion iti lenguahemi!”​—Edith.

[Footnote]

[Ladawan iti panid 9]

Dagiti miembro ti grupo nga agipatpatarus iti Tzotzil nga agsasarita maipapan iti maysa a sao a narigat nga ipatarus