No Kasano a Masalaknibanyo Dagiti Annakyo Babaen ti Nadiosan a Sirib

INALDAW a makidangdangadang ti bagitayo. Masapul a sarangtenna dagiti mikrobio, parasito, ken virus. Imbag laengen ta kaaduan kadatayo ti addaan iti naikasigudan a sistema ti imiunidad a mangsalaknib kadatayo manipud kadagita a pakadangranan ken mangiliklik kadatayo kadagiti nagadu a makaakar a sakit.

Umasping iti dayta, masapul a makidangadang dagiti Kristiano kadagiti di nainkasuratan a kapanunotan ken kababalin ken kadagiti pannulisog a mangdadael iti naespirituan a salun-attayo. (2 Corinto 11:3) Tapno madaeran daytoy inaldaw a pannakaraut ti isip ken pusotayo, masapul a mangbangontayo kadagiti naespirituan a depensatayo.

Nangnangruna a kasapulan dagiti annaktayo ti kasta a salaknib yantangay awan ti naikasigudan a naespirituan a depensada a mangpaksiat iti espiritu ti lubong. (Efeso 2:2) Bayat ti panagdakkel dagiti ubbing, napateg a tulongan ida dagiti nagannak a mangibangon kadagiti bukodda a depensa. Pagtaudan dagita a depensa? Kuna ti Biblia: “Ni met laeng Jehova mangted iti sirib; . . . saluadannanto ti mismo a dalan dagidiay nasungdona.” (Proverbio 2:6, 8) Ti nadiosan a sirib saluadanna ti dana dagiti agtutubo tapno saanda a tumulok kadagiti makadangran a timpuyog, panangpilit dagiti kakadua, wenno naalas a paglinglingayan. Kasano a masurot dagiti nagannak ti panangiwanwan ni Jehova ken mayukuokda ti nadiosan a sirib?

Panangbirok iti Makapabileg a Timpuyog

Matarusantayo no apay a kaykayat dagiti tin-edyer ti makikadua kadagiti kapatadanda. Nupay kasta, ti pannakikadua kadagiti awanan iti kapadasan dina parayrayen ti nadiosan a sirib. “Ti kinamaag naisinggalut iti puso ti maysa nga ubing,” impakdaar ti proverbio. (Proverbio 22:15) Kasano ngarud a ti dadduma a nagannak natulonganda ti annakda a mangyaplikar iti nadiosan a sirib no maipapan iti pannakitimpuyog?

Kinuna ti maysa nga ama nga agnagan iti Dona: “Adu a tiempo ti busbosen dagiti annakko kadagiti kapatadanda, ngem kaaduan a tiempoda ti busbosenda iti pagtaenganmi a kaduadakami. Silulukat ti balaymi a kanayon a mapunno kadagiti agtutubo, a pakanen ken sangailienmi ida. Anusanmi ti ariwawa iti balay tapno adda laeng natalged a lugar a makapagragragsak dagiti annakmi.”

Adda tallo a nasisingpet nga annak da Brian ken Mary ngem aminenda a saan a kanayon a nalaka ti panangsanayda kadakuada. Insalaysayda: “Iti kongregasionmi, manmano ti agtutubo a makatimpuyog ti balasangmi a ni Jane. Adda met ketdi gayyemna nga agnagan Susan, maysa a mannakigayyem ken naragsak nga agtutubo. Ngem napampanuynoy dagiti dadakkelna ngem kadakami. Mapalubosan ni Susan nga agawid a naladladaw ngem ni Jane, agisuot iti nakitkiting a palda, agdengngeg kadagiti kuestionable a musika, ken agbuya kadagiti naalas a pelikula. Nabayag ken narigatan ni Jane a nangtarus iti kinapateg ti panangmatmatmi. Para kenkuana, agparang nga ad-adda a mannakaawat dagiti nagannak ni Susan ket naingetkami unay. Idi laeng nairubo ni Susan a nabigbig ni Jane a salaknib kenkuana ti kinaingetmi. Agyamankami ta dimi binalbaliwan ti patienmi a pagimbagan ti balasangmi.”

Kas ken Jane, nabigbig ti adu nga agtutubo a nainsiriban ti agpaiwanwan kadagiti dadakkelda mainaig iti pannakitimpuyog. “Ti lapayag nga umimdeng iti pannubngar ti biag agtaeng iti mismo a nagtetengngaan dagiti masirib a tattao,” kuna ti proverbio. (Proverbio 15:31) Ti nadiosan a sirib iwanwanna dagiti agtutubo a makitimpuyog kadagiti makapabileg a gagayyem.

Panangdaer iti Impluensia a Mangtulad Kadagiti Kakadua

Iti pannakitimpuyog, saan a maliklikan ti impluensia dagiti kakadua. Iti inaldaw, masubok ti bileg dagiti annaktayo a makidangadang iti impluensia a mangtulad kadagiti kakadua. Yantangay masansan a kayat dagiti agtutubo a maakseptar ida dagiti kapatadanda, mabalin a mapilitanda a mangtulad iti banag a makaay-ayo iti lubong.​—Proverbio 29:25.

Palagipannatayo ti Biblia a “ti lubong aglabas ken kasta met ti tarigagayna.” (1 Juan 2:17) Gapuna, saan koma nga ipalubos dagiti nagannak nga agpaimpluensia dagiti annakda kadagiti panangmatmat ti lubong. Kasanoda a matulongan dagiti annakda nga agpanunot a Nakristianuan?

“Kayat ti balasangmi a tuladen ti panagkawkawes dagiti padana nga agtutubo,” kinuna ni Richard. “Gapuna, an-anusanmi nga ilawlawag kenkuana dagiti pagimbagan ken pagdaksan ti tunggal kiddawna. Uray kadagiti moda a ti panagkunami ket awan dakesna, surotenmi ti balakad a nangngegmi sumagmamano a tawenen ti napalabas, ‘Masirib ti tao a saan nga umuna a tumulad iti uso wenno kaudian a mangusar iti dayta.’”

Maysa nga ina nga agnagan Pauline ti nangsumra iti impluensia dagiti kakadua babaen ti sabali a pamay-an. Malagipna pay: “Naginteresak dagiti paginteresan dagiti annakko ken kanayon a mapanak iti siledda tapno makisarita. Dagita a napaut a panagsasarita ti timmulong kaniak a mangsukog iti isipda ken mangtignay kadakuada a mangusig iti dadduma a pamay-an ti panangmatmat iti bambanag.”

Saan nga agsarday ti impluensia dagiti kakadua, isu a mabalin a masansan a maipasango dagiti nagannak iti karit a ‘mangibalintuag kadagiti nailubongan a panagrasrason’ ken tulonganda dagiti annakda a ‘makautibo ti panunotda, kas panagtulnog iti Kristo.’ (2 Corinto 10:5) Ngem babaen ti ‘panagregget iti kararag,’ agpadpada a mapabileg dagiti nagannak ken annak a mangibanag iti dayta a napateg nga annongen.​—Roma 12:12; Salmo 65:2.

Ti Nabileg nga Awis ti Paglinglingayan

Ti paglinglingayan ti maikatlo nga impluensia a mabalin a narigat a sumraen dagiti nagannak. Natural laeng a kayat dagiti ubbing ti aglinglingay ken kasta met kadagiti adu nga agtutubo. (2 Timoteo 2:22) Ngem no saan a nainsiriban ti pannakapennek dayta a tarigagay, dadaelenna ti naespirituan a depensada. Ti peggad ket nangnangruna nga agminar iti dua a pamay-an.

Umuna, adu a paglinglingayan ti mangyanninaw iti imoral a pagalagadan ti lubong. (Efeso 4:17-19) Agparangda a makaay-ayo ken makaawis. Talaga a napeggad dayta kadagiti agtutubo, yantangay mabalin a dida mailasin dagita a silo.

Maikadua, mabalin met a mangpataud kadagiti parikut ti kaadu ti tiempo a mabusbos iti panaglinglingay. Kadagiti dadduma, kapatgan iti biagda ti panagragragsak, a mangibus iti adu a tiempo ken pigsada. Mangballaag ti proverbio a “ti pannangan iti adu unay a diro saan a nasayaat.” (Proverbio 25:27) Umasping iti dayta, ti nalabes a panaglinglingay kissayanna ti ganas a mangan iti naespirituan a taraon, nga agresulta iti nasadut nga isip. (Proverbio 21:17; 24:30-34) Ti naan-anay a panangusar iti lubong lapdanna dagiti agtutubo a ‘mangpetpet a sititibker iti pudpudno a biag’​—ti biag nga agnanayon iti baro a lubong ti Dios. (1 Timoteo 6:12, 19) Kasano a sibaballigi a sinango dagiti nagannak dayta a karit?

Kinuna ni Mari Carmen, ina ti tallo a babbalasang: “Kayatmi a makagunggona ken tagiragsaken dagiti babbalasangmi ti panaglinglingayda. Gapuna, regular nga agpasiarkami a sangapamiliaan, ken adda met tiempoda a makilangen kadagiti gagayyemda iti kongregasion. Ngem sinalimetmetanmi ti natimbeng a panangmatmat iti panaglinglingay. Inyarigmi dayta iti maysa a dulse kalpasan ti pannangan​—nasam-it ngem saan a dayta ti kangrunaan a putahe. Nasursuroda ti agtrabaho iti balay, iti eskuelaan, ken iti kongregasion.”

Adda a talaga ti eskediul nga aglinglingay ti pamilia da Don ken Ruth. “Inyugalimi ti agkakadua a sangapamiliaan kada Sabado,” kinunada. “Mangasabakami iti bigat, aglalangoykami iti malem, ken adda espesial a taraonmi iti rabii.”

Ti komento dagita a nagannak ipakitana ti kinapateg ti panagbalin a natimbeng no iti makagunggona a panaglinglingay ken iti panangikeddeng iti umiso a lugarna iti biag ti maysa a Kristiano.​—Eclesiastes 3:4; Filipos 4:5.

Panagtalek ken ni Jehova

Siempre, adu a tawen ti busbosen a mangbangon kadagiti naespirituan a depensa. Awan ti automatiko a mangiwardas iti nadiosan a sirib, a mangtignay kadagiti annak nga agtalek iti nailangitan nga Amada. Imbes ketdi, masapul nga ‘itultuloy dagiti nagannak a padakkelen ida iti disiplina ken panangiturong-panunot ni Jehova.’ (Efeso 6:4) Dayta nga agtultuloy a “panangiturong-panunot” kaipapananna ti panangtulong kadagiti annak a mangmatmat kadagiti bambanag sigun iti panangmatmat ti Dios. Kasano a maaramidan dayta dagiti nagannak?

Ti maysa a tulbek ket isu ti regular a sangapamiliaan a panagadal iti Biblia. Babaen dayta a panagadal, ‘luktanna ti mata dagiti annak tapno makitada ti nakaskasdaaw a bambanag manipud iti linteg ti Dios.’ (Salmo 119:18) Saan a tinagilag-an ni Diego ti panagadal ti pamilia ket natulonganna dagiti annakna nga ad-adda nga umadani iti Dios. “Insaganaak a naimbag ti panagadal,” kinunana. “Babaen ti panagsirarak kadagiti Nainkasuratan a publikasion, nasursurok nga aramiden a nakabibiag dagiti karakter iti Biblia. Pinaregtak dagiti annakmi a tuladenda dagiti matalek a tattao idi ugma. Nangted dayta iti nalawag a pammalagip kadagiti annakmi no ania ti makaay-ayo ken ni Jehova.”

Makasursuro met dagiti ubbing uray kadagiti dadduma a gundaway. Indagadag ni Moises kadagiti nagannak a sawenda dagiti pammalagip ni Jehova ‘no nakatugawda iti balayda ken no magnada iti dalan ken no agiddada ken no bumangonda.’ (Deuteronomio 6:7) Kinuna ti maysa nga ama: “Kasapulan ti barok ti tiempo a mangibuksil iti linaon ti pusona. No agkaduakami nga agpasiar wenno agtrabaho, nalaklakana nga iyebkas ti riknana. Kadagita a gundaway, adda dagiti nabagas a saritaanmi a pakagunggonaanmi a dua.”

Dagiti linaon ti kararag dagiti nagannak tukayenna met ti puso dagiti annakda. No mangngegda dagiti dadakkelda a sipapakumbaba nga umadani iti Dios tapno dumawat iti tulong ken pammakawan, matignay dagiti annak a ‘mamati nga isu adda.’ (Hebreo 11:6) Adu a naballigi a pamilia ti mangipaganetget iti kinapateg ti panagkararag a sangapamiliaan, kas kadagiti kararag a mangiraman kadagiti bambanag mainaig iti eskuelaan ken dadduma pay a pakaringgoran dagiti annakda. Kinuna ti maysa nga ama a kanayon a makipagkararag ni baketna kadagiti annakda sakbay a mapanda ageskuela.​—Salmo 62:8; 112:7.

“Ditay Koma Sumuko nga Agaramid iti Nasayaat”

Agkamali amin a nagannak ken nalabit a pagbabawianda ti wagas ti panangtamingda kadagiti dadduma a situasion. Kaskasdi, idagadag ti Biblia nga itultuloytayo ti agporsegi, a saan a “sumuko nga agaramid iti nasayaat.”​—Galacia 6:9.

Ngem mabalin a kayat a sumuko dagiti nagannak no adda dagiti gundaway a dida matarusan dagiti annakda. Nalaka la nga ibaga a naiduma ken natangken ti ulo dagiti ubbing ita. Ngem kinapudnona, awan nagdumaan dagiti pagkapuyan dagiti ubbing ita ken dagiti naglabas a henerasion, ken maipaspasangoda kadagiti umasping a sulisog​—nupay mabalin a limmanlan ita ti impluensia nga agbasol. Gapuna, kalpasan nga inatur ti maysa nga ama ti barona, liniwliwana babaen ti siaasi a panangikunana: “Kayat laeng nga aramiden ti pusom ti kayat nga aramiden ti pusok idi agtawenak iti kas kenka.” Mabalin a bassit laeng ti ammo dagiti nagannak maipapan kadagiti moderno a bambanag, ngem pagaammoda amin dagiti pagannayasan ti imperpekto a lasag.​—Mateo 26:41; 2 Corinto 2:11.

Nalabit a pagkedkedan ti dadduma nga annak ti panangiwanwan dagiti dadakkelda ken agrebeldeda pay. Nupay kasta, kasapulan ti panaganus. Iti laksid ti panagkedked wenno sumagmamano a tiempo a panagsukir, adu nga annak ti immimdeng kamaudiananna. (Proverbio 22:6; 23:22-25) Ni Matthew, maysa nga agkabannuag a Kristiano nga agserserbi ita iti maysa a sanga nga opisina dagiti Saksi ni Jehova, insalaysayna: “Idi tin-edyerak, panagriknak ket saan a nainkalintegan ti kinainget dagiti dadakkelko. Iti panagkunak idi, no dagiti nagannak dagiti gagayyemko ipalubosda ti maysa a banag, apay koma a saan nga ipalubos dayta dagiti dadakkelko? Ken talaga a marurodak no dusaendak no dadduma babaen ti dida panangipalubos kaniak a mapan agbilog​—banag a kaykayatko pay met nga aramiden. Ngem no lagipek ti napalabas, makitak nga epektibo ken nesesita ti disiplina nga impaay kaniak dagiti dadakkelko. Agyamanak ta impaayda ti panangiwanwan a kasapulak.”

Saan a mailibak nga uray nalikmut dagiti annaktayo kadagiti kasasaad a saan a makapasalun-at iti naespirituan, mabalinda latta ti dumakkel a nasayaat a Kristiano. Kas ikari ti Biblia, ti nadiosan a sirib ket makaipaay kadakuada kadagiti naespirituan a depensa. “No ti sirib sumrek iti pusom ket ti met laeng pannakaammo agbalin a makaay-ayo iti mismo a kararuam, ti met laeng pannakabael nga agpanunot aywanannakanto, ti met laeng panangilasin saluadannakanto, tapno ispalendaka manipud iti dakes a dalan.”​—Proverbio 2:10-12.

Saan a nalaka ti panagsikog iti siam a bulan. Ken mabalin a mangyeg iti saem ken ragsak ti sumaruno a 20 a tawen. Ngem gapu ta ay-ayatenda dagiti annakda, dagiti Kristiano a nagannak aramidenda ti amin a kabaelanda a mangsalaknib kadakuada buyogen ti nadiosan a debosion. Mariknada kadagiti annakda ti kas narikna ti lakayen a ni apostol Juan kadagiti naespirituan nga annakna: “Awanen ti adda kaniak a dakdakkel pay a pakaigapuan ti kinamanagyaman ngem kadagitoy a banag, a mangngegko koma a ti annakko agtultuloyda a magna iti kinapudno.”​—3 Juan 4.

[Footnote]

[Ladawan iti panid 24]

“Silulukat ti balaymi a kanayon a mapunno kadagiti agtutubo”

[Ladawan iti panid 25]

Paginteresanyo dagiti paginteresan ti annakyo

[Dagiti Ladawan iti panid 26]

“Insaganaak a naimbag ti panagadal”