Ti Kadi Sao Isu ti “Dios” Wenno “maysa a dios”?
DAYTA a saludsod ti masapul nga ikabilangan dagiti agipatpatarus iti Biblia no ipaulogda ti umuna a bersikulo ti Ebanghelio ni Juan. Kastoy ti panangipaulog ti Baro a Lubong a Patarus iti dayta a bersikulo: “Idi punganay adda ti Sao, ket ti Sao adda a kadua ti Dios, ket ti Sao maysa a dios.” (Juan 1:1) Dadduma a patarus ipaulogda ti maudi a paset ti bersikulo iti pamay-an a mangted iti ideya a ti Sao ket “nadibinuan,” wenno umasping iti dayta. (A New Translation of the Bible, ni James Moffatt; The New English Bible) Ngem adu a patarus ti nangipaulog iti maudi a paset ti Juan 1:1 iti kastoy: “Ket ti Sao Dios.”—The Holy Bible—New International Version; The Jerusalem Bible.
Ti gramatika ti Griego ken ti mismo a konteksto nabatad a paneknekanda nga umiso ti panangipaulog ti Baro a Lubong a Patarus ken saan a rumbeng a mapagparang a “ti Sao” ket isu met laeng ti “Dios” a nadakamat iti umuna a paset ti bersikulo. Ngem gapu ta ti Griego a lenguahe idi umuna a siglo ket awanan iti di piho a pangtukoy nga ebkas (“maysa a”), nagduduma ti kapanunotan dagiti tattao iti daytoy a bersikulo. Dayta ti makagapu a makapainteres ti patarus ti Biblia iti maysa a lenguahe a maus-usar kadagiti nagkauna a siglo iti Kadawyan a Panawentayo.
Dayta a lenguahe ket ti Sahidic a dialekto ti Coptic. Kadagiti siglo kalpasan ti ministerio ni Jesus ditoy daga, maus-usar idiay Egipto ti lenguahe a Coptic, ket ti Sahidic a dialekto a nagtaud iti dayta a lenguahe ti maus-usar idi kadagiti literatura. No maipapan iti immuna a Coptic a patarus ti Biblia, kuna ti The Anchor Bible Dictionary: “Tangay naipatarus iti Coptic ti [Septuagint] ken ti [Kristiano a Griego a Kasuratan] idi maikatlo a siglo K.P., naibatay ti Coptic a bersion iti [Griego a manuskrito] nga immun-una nga amang ngem iti kaaduan a nabayagen a sursurat nga adda pay laeng.”
Nangnangruna a makapainteres ti Sahidic Coptic a patarus gapu iti dua a rason. Umuna, kas iti nadakamaten, ipakitana no ania ti pannakaawat dagiti Kristiano maipapan kadagiti pannursuro ti Biblia sakbay ti maikapat a siglo, idi a ti Trinidad ket nagbalin nga opisial a doktrina. Maikadua, adda napateg a nagpadaan ti gramatika ti Coptic ken ti gramatika ti Ingles. Dagiti immuna a patarus ti Kristiano a Griego a Kasuratan ket naisurat iti lenguahe a Syriac, Latin, ken Coptic. Kas iti Griego kadagidi a tiempo, ti Syriac ken Latin ket awanan iti di piho a pangtukoy nga ebkas. Ngem addaan iti kasta ti Coptic. Kanayonanna, kuna ti eskolar a ni Thomas O. Lambdin iti librona nga Introduction to Sahidic Coptic: “Dandani agpada ti Coptic ken ti Ingles no maipapan iti panagusar iti piho ken di piho a pangtukoy.”
Gapuna, mangipaay ti Coptic a patarus iti napateg a pammaneknek no kasano ti pannakaawatda idi iti Juan 1:1. Ania ti pannakaawatda? Ti Sahidic Coptic a patarus ket nagusar iti di piho a pangtukoy iti sao a “dios” iti maudi a paset ti Juan 1:1. Ngarud, kastoy ti pannakaipatarusna iti moderno nga Ingles: “Ket ti Sao maysa a dios.” Nalawag a nabigbig dagiti nagkauna nga agipatpatarus a dagiti sasao ni Juan a nailanad iti Juan 1:1 dina tukoyen ni Jesus kas ti Mannakabalin-amin a Dios. Ti Sao ket maysa a dios, saan a Mannakabalin-amin a Dios.