AIDS—Ti Rebbeng a Maammuan Dagiti Nagannak ken Annak

DAKSANGGASAT para kadagiti adu a barito/balasitang a biktima nga addaan iti AIDS, masansan a kumaro ti parikutda babaen iti di natimbeng a kapanunotan dagiti adu nga adulto a bassit laeng ti ammoda maipapan iti AIDS. Kadagiti adu a kaso kayat dagiti nagannak a guraen dagiti annakda dagidiay addaan iti sakit. Uray pay kalpasan a kinuna dagiti doktor nga awan ti peggad, dagiti superintendente ken prinsipal nagkedkedda a mangawat kadagiti estudiante a naimpektaran iti mikrobio ti AIDS. Gapuna dayta a panangilimed ti pagalagadan dagiti adu a nagannak nga addaan kadagiti annak a naimpektaran iti HIV. No dadduma adda naimbag a rason, a maamakda a malalais, maabuso, wenno mapadakes dagiti annakda.

Kas pangarigan, maysa nga ina nga addaan iti anak a babai a naimpektaran iti AIDS ti maamak unay iti panangriribuk dagiti kaarubana ta dina pakiay-ayamen ti anakna kadagiti annakda. “Dika kayat a maammuan dagiti tattao nga adda iti aglawlawmo a ti anakmo ket addaan iti AIDS, agsipud ta dagiti tattao agaramidda kadagiti karkarna a bambanag.” Sigun iti report, saan a panaglablabes daytoy. Dagiti nagannak likliklikanen dagiti kasingedan a gagayem ken kaarrubada. Lumabas dagiti gagayyem iti kalsada imbes nga agpadlawda wenno kumablaawda kadakuada. Ti pakabigbigan nga addaanka iti AIDS nakaro ti panangidumana ta dagiti suki rummuarda kadagiti restauran, a manglaisda no sumrek ti maysa a pamilia nga addaan iti anak nga agsakit iti AIDS. Napukaw dagiti amma ti trabahoda. Dadduma ti nakaawat iti pammutbuteng a mabomba. Ket dagiti dadduma mapuoran dagiti pagtaenganda.

Dagiti ubbing nga addaan iti AIDS nagbalinda a biktima dagiti nararanggas nga angaw dagiti kaeskuelaanda. Maysa kadagita a biktima iti AIDS, a nakaala iti sakit babaen iti panangyalison iti dara, ti maulit-ulit nga ak-akusaren dagiti kaeskuelaanna nga isut’ maysa a homoseksual. Manglaisda: “Ammomi no kasano ti pudno a pannakaalam iti AIDS.” Likliklikan dagiti miembro ti relihionda ti pamilia. Sumangpet dagiti dakes nga awan pirmana a sursurat. Maipurruak dagiti nabunton a basura iti paraanganda. Adda pay nangipaputok iti bala iti makinsango a tawa.

“Maysa dayta a nalimed a banag,” kinuna ti maysa nga ina nga addaan iti anak a naimpektaran iti AIDS, “ket daytat’ mamagbalin iti dayta a nakalkaldaang.” Kuna pay ti The New York Times: “Kaaduan kadagiti 1,736 nga Americano nga ubbing a nababbaba ngem 13 ti edadna a naresita nga addaan iti AIDS ti nailasin babaen iti sakitda, mapilitda a mangilimed iti kasasaadda manipud kadagiti nasalun-at a gagayyemda wenno kaeskuelaanda a mabalin a mangliklik kadakuada.” Ket, kamaudiananna, adda daytoy a kapaliiwan manipud iti The Toronto Star: “Uray pay kalpasan ti ipapatay ti maysa nga agtutubo, adu a pamilia ti maamak a mangipalgak iti kinapudno, isu a mangpakaro iti saem ken pannakaisina a kumuykuyog iti pannakapukaw iti aniaman nga anak.”

Ti Rebbeng a Maammuanyo

Masapul a bigbigen a ti AIDS awan raraemenna a tao. Mabalin nga impektaranna dagiti babaknang, dagiti napanglaw, dagiti agtutubo, dagiti ubing pay unay, ken dagiti nataenganen. Kadagiti agtutubo, adda, kadagiti dadduma a pagilian, nakapuy ken narabaw laeng a pannakaammo iti AIDS. Kaaduan a tattao “awan pamatipatanda no kasano kadakkel a peggad ti AIDS kadagiti tin-edyer,” kinuna ti maysa nga eksperto iti AIDS iti Siudad ti Nueva York.

Kas pangarigan, maysa a panagadal kadagiti agtutubo iti maysa a dakkel a siudad iti America ipalgakna a 30 porsiento kadagidiay a nasurbey patienda a ti AIDS mabalin a naimbagan koma no naagasan a nasapa. Awan pay ti nasarakan nga agas ti AIDS. Kakatlo ti di makaammo a ti maysa di makaala iti AIDS babaen laeng iti panangsagid iti maysa nga addaan iti sakit wenno babaen ti panangusar iti sagaysayna. Ti kanayonan a surbey kadagiti 860 a tin-edyer, nga agedad iti 16 agingga iti 19, iti sabali a paset iti Estados Unidos nasarakanda a 22 porsiento ti di makaammo a ti mikrobio ti AIDS mabalin a mayakar babaen iti semen ket 29 porsiento ti di makaammo a dayta mabalin a mayakar babaen iti agaway iti mabagbagi.

Bayat ti intero a pannakapessana ken bayat ti tiempo a talaga a nagparangen ti AIDS, dagiti biktima makaakarda ket mabalin nga iyakarda ti mikrobio ti AIDS kadagiti sabsabali. Dayta, nupay kasta, di maiyakar babaen iti panangalamano wenno panangbisong iti biktima ti AIDS, yantangay ti mikrobio dagus a matay iti ruar ti bagi. Umasping iti dayta, ti mikrobio saan nga agbiag iti inaduro, isu a pagamkan dagiti dadduma. Pagamkan kadi dagiti prinsipal ken dagiti superintendente a dagiti awanan iti AIDS nga estudiante mabalin nga agsakitda iti dayta babaen iti panaginumda iti fountain ti danum a kalkalpas pay laeng nga inusar ti biktima iti AIDS? Kunaen dagiti eksperto a dagitoy a panagamak di nainkalintegan ta awan ti pamay-an ti iseserrek ti mikrobio iti dara ti di naimpektaran a tao.

Masansan a mapagsaludsodan dagiti doktor maipapan iti peggad iti pannakatebbeng, yantangay mausar dagiti dagum. Aminen dagiti eksperto a no mausar dagiti namulitan nga alikamen, mabalin a daytoy ket maysa a pamay-an iti pannakaala iti mikrobio ti AIDS. Ket ti ngay panagbinnisong? “No adda maysa nga addaan iti AIDS wenno naimpektaran iti HIV a mangbisong kenka, ket adda agdardara a sugatmo wenno limteg ti bibigyo wenno ngiwatyo, mabalin, ngem mammano a mapasamak dayta,” kinuna ti maysa nga eksperto. Nupay kasta, mabalin a mapasamak.

Ti laeng pamay-an a maammuam a naimpektaranka, uray pay kalpasan ti panagparang dagiti masuspetsa a sintomas, ket babaen ti naan-anay a panangsukimat ti doktor ken ti panangsukimat ti dara.

Ket, kamaudiananna, no maysakayo nga anak, agipudnokayo kadagiti dadakkelyo. No awanen ti tumulong kadakayo, dagitoy ti agtalinaed a kaduayo ken mangipaay iti liwliwa ken tulong a kasapulanyo. Agmasiribkayo ket agkedkedkayo iti droga ken iti sekso sakbay ti panagasawa. Dayta ispalenna ti biagyo. Adu nga agtutubo a nakaala iti mikrobio ti AIDS babaen iti sekso wenno kadagiti namulitan a dagum ti nangamin a naimpluensiaanda iti dakes a pannakikuykuyog. Sigurado, dagiti sasao ni apostol Pablo nakapatpateg ti kaipapananna kadakuada itan. “Dikay paallilaw. Ti dakes a pannakikuyog dadaelenna dagiti naimbag nga ug-ugali”—ket mabalin, iti dadduma a kaso, a kettelenna ti biagyo.—1 Corinto 15:33.