Nakarkaro Pay Ngem Naranggas a Kabusor

MADADAEL ti kankanayon nga ut-ot ti biag dagiti tattao. Pukawenna ti talna, rag-o, ken pagbiagda, a mamagbalin iti biag a nakakaasi unay ta dadduma sapulenda ti bang-ar babaen iti panagpakamatay. Kinuna ti maysa a misionero a doktor a ni Albert Schweitzer: “Ti ut-ot ket nauy-uyong nga apo ti sangatauan ngem ti ipapatay a mismo.”

Literal a ginasut a milion ti nakaam-amak nga agsagaba. ‘No mabalin la koma a maibitintayo iti awan-inggana a law-ang iti ngatuen ti maysa a mangliwengliweng nga abut a sadiay mangngegtayo dagiti uni ti panagrikus ti daga,’ kinuna ti maysa a Pranses a siruhano, ‘mabalin a mangngegtayo ti naisiguden nga asug [gapu] iti ut-ot a mayebkas a kasla sangsangkamaysa a timek ti agsagsagaba a sangatauan.’

Kinapudnona, ad-adda pay nga agaplikar itatta ti insurat ti Kristiano nga apostol a ni Pablo nasurok a 1,900 a tawen a napalabasen: “Ta ammotayo nga isuamin a sangaparsuaan agtultuloyda nga agas-asug a sangsangkamaysa ken agpapaut-otda a sangsangkamaysa agingga ita.”​—Roma 8:22.

Nakaro a Parikut iti Salun-at

Mapadasan ti maysa kadagiti 8 nga Americano ti nasaem nga ut-ot ti osteoarthritis, ti kadawyan unay a kita iti arthritis. Umad-adu a tattao ti addaan iti makatuok a sakit ti bukot. Masapul nga ibturan ti dadduma dagiti naut-ot nga epekto ti kanser ken sakit ti puso.

Minilion pay ti agsagaba kadagiti nakaro a sakit ti ulo, sakit ti ngipen, sakit ti lapayag, almoranas, ken nagadu a sabali pay a saksakit ken pannakadangran. Di ngarud pakasdaawan nga idi kallabes a tawen, nangbusbos dagiti Americano iti $2.1 bilion kadagiti saan a naireseta a pangep-ep laeng iti ut-ot, wenno dayta nga ut-ot maawagan iti “nalimed nga epidemia ti America.”

Kinuna ni John J. Bonica, a nalabit kangrunaan nga autoridad iti ut-ot: “No maibatay iti [magasto] a kuarta, ken maibatay iti tuok ti tao, napatpateg ti napaut nga ut-ot ngem ti dandani amin a sabali a parikut iti pannakaaywan ti salun-at no pagkaykaysaen.”

Biag nga Awanan Ut-ot?

Iti sidong ti kasta a naulpit a kinapudno, nalabit nga agparang a dinadarasudos ti panangisingasing nga addanto biag nga awanan iti ut-ot. Ngarud, nalabit kasla saan a pudno ti kunaen ti Biblia, kayatna a sawen: “[Ti Dios] punasennanto ti amin a lua kadagiti matada . . . awanto metten ti panagleddaang wenno panagsangit wenno ut-ot.”​—Apocalipsis 21:4.

Kaskasdi a pudno ti biag nga awanan ut-ot. Ngem agpanunotkayo biit. Ania a talaga ti kaipapanan dayta a kasuratan? Addada tattao itatta a di man la makarikna iti ut-ot. Naipasngayda nga awanan iti dayta. Apalan[tay] kadi ida? Kinuna ti anatomo a ni Allan Basbaum: “Napeggad ti saan a pannakarikna iti ut-ot.”

No dikay makarikna iti ut-ot, nalabit dikay madlaw a nasugatkayo agingga a daytat’ agnannana gayamen. Sigun iti maysa a damag, dagiti nagannak ti maysa a bassit nga ubing a di makarikna iti ut-ot “ti makaangot no dadduma iti mapupuoran a lasag ket masarakanda a nakakalkalma a nakasanggir iti paglutuan.” Ngarud, ti ut-ot ket nakarkaro pay ngem naranggas a kabusor. Daytat’ mabalin met a maysa a bendision.

Ti ngay ngarud, kari ti Biblia: “Awanto metten . . . ti ut-ot”? Daytoy kadi ket maysa a kari a talaga a kayattayo a matungpal?

Biag nga Awanan Lulua?

Paliiwenyo a kuna met ti konteksto daytoy a bersikulo: “[Ti Dios] punasennanto ti amin a lua kadagiti matada.” (Apocalipsis 21:4) Napateg daytoy, ta nasken dagiti lua. Agserbi dagitoy a salaknib kadatayo, a kas ti pannakarikna iti ut-ot.

Dagiti lua babasaenda dagiti matatayo ket lapdanda ti panagrisiris ti mata ken ti kalub ti mata. Ugasanda met dagiti makapuling iti matatayo. Kasta met nga addaanda iti antiseptiko a maawagan lysozyme, a mangdalus kadagiti mata ken lapdanna ti impeksion. Ti ngarud panaglua ket nakaskasdaaw a paset dagiti nakaam-amak ti pannakadiseniona a bagitayo, a kas iti pannakarikna iti ut-ot.​—Salmo 139:14.

Nupay kasta, mainaig unay dagiti lua iti liday, ladingit, ken pannakariribuk. “Amin a rabii paglanguyak ti iddak,” insennaay ni Ari David idi tiempo ti Biblia. “Sibogak ti katrek kadagiti luluak.” (Salmo 6:6) Uray ni Jesus ket “nagsangit” idi natay ti maysa a gayyemna. (Juan 11:35) Idi punganay saan a pinanggep ti Dios nga aglua dagiti tattao gapu iti liday. Ti basol ti immuna a tao, ni Adan, ti makagapu iti imperpekto, matmatay a kasasaad ti natauan a pamilia. (Roma 5:12) Gapuna, dagiti lua a resulta ti imperpekto, matmatay a kasasaad ti maawanton.

Yantangay tuktukoyen ti Biblia dagiti dadduma a kita iti lulua a mapukawton, kasanonto a matungpal ti kari nga awanton ti ut-ot? Saanto kadin nga agsagaba dagiti tattao, no dadduma, iti ut-ot a pakaigapuan ti liday ken panagsangit?