Umiso a Panagbasa

KUNAEN ti Kasuratan a pagayatan ti Dios nga amin a kita ti tattao “dumtengda iti umiso a pannakaammo iti kinapudno.” (1 Tim. 2:4) Maitunos iti dayta, no pigsaantayo a basaen ti Biblia, ti tarigagaytayo a mangyallatiw iti umiso a pannakaammo rumbeng nga impluensiaanna ti panagbasatayo.

Ti abilidad a mangbasa a sipipigsa iti Biblia ken kadagiti publikasion a mangilawlawag iti Biblia ket napateg agpadpada kadagiti agtutubo ken kadagiti nataengan. Kas Saksi ni Jehova, rebbengentayo nga iranud kadagiti dadduma ti pannakaammo maipapan ken ni Jehova ken dagiti dalanna. Masansan a kaipapananna nga ibasaam ti maysa a tao wenno ti bassit a grupo. Aramidentay met ti kasta a panagbasa iti pamiliatayo. Iti Teokratiko nga Eskuelaan ti Panagministro, adda dagiti maikanatad a gundaway dagiti kakabsat, agtutubo ken nataengan, a mabalakadan tapno maparang-ayda ti panagbasada iti napigsa.

Rumbeng nga ibilang a napateg ti panangibasa iti Biblia iti publiko, kadagiti indibidual man wenno iti kongregasion. Ti Biblia ket impaltiing ti Dios. Kanayonanna, “ti sao ti Dios nabiag ken adda bilegna . . . ket kabaelanna a lasinen dagiti panunot ken dagiti panagem ti puso.” (Heb. 4:12) Naglaon ti Sao ti Dios iti nagpateg a pannakaammo a di magun-odan iti sabali a gubuayan. Matulonganna ti maysa a tao a mangammo iti maymaysa a pudno a Dios ken mangpatanor iti nasayaat a relasion kenkuana ken kasta met mangsaranget a sibaballigi kadagiti parikut iti biag. Ilawlawagna ti dalan nga agturong iti biag nga agnanayon iti baro a lubong ti Dios. Aramidentay koma ngarud a kalat ti panangbasa iti Biblia iti inggat’ kabaelantayo.​—Sal. 119:140; Jer. 26:2.

No Kasano ti Umiso a Panagbasa. Adu ti aspeto ti epektibo a panagbasa, ngem ti umuna nga addang isu ti panangsursuro iti umiso a panagbasa. Kayatna a sawen nga ikagumaam a basaen nga eksakto ti adda a naisurat. Annadam a dimo labsan ti dadduma a sasao, dimo tilmonen ti ngudo ti sasao, wenno di umiso a baliksen gapu la ta umarngida iti sabali a sasao.

Tapno umiso ti panangbasam iti sasao, masapul a maawatam ti konteksto. Kalikaguman dayta ti naannad a panagsagana. Di agbayag, bayat a patpatanorem ti abilidad a mangbasa iti adda a naisurat ken mangamiris iti kababagasna, sumayaatto ti panagbasam.

Dagiti puntuasion ken diakritiko ket nasken a paset ti maisurat a lenguahe. Ti puntuasion mabalin nga ipasimudaagna daydiay pagsardengan, ti kabayag ti panagsardeng, ken no kasapulan a baliwan ti tono ti boses. Iti dadduma a lenguahe, agbalin a deklarasion ti maysa a saludsod, wenno agbaliw a mamimpinsan ti kayuloganna, no di mabaliwan ti tono a kalikaguman ti puntuasion. Siempre, no dadduma, gramatika ti nangnangruna a pakausaran ti puntuasion. Iti adu a lenguahe, imposible ti umiso a panagbasa no saanmo nga intonaran a naimbag dagiti diakritiko​—agpadpada dagidiay nayukrit ken dagidiay matarusan sigun iti konteksto. Apektaran dagitoy ti aweng dagiti letra a nakainaiganda. Siguraduem nga ammom ti usar dagiti puntuasion ken diakritiko iti lenguahem. Dayta ti tulbek ti nabagas a panagbasa. Laglagipem a ti panggepmo isu ti panangyallatiw kadagiti kapanunotan, saan a basta agibalikas iti sasao.

Kasapulan ti panagensayo tapno masursurom ti umiso a panagbasa. Mangbasaka iti maysa laeng a parapo, kalpasanna ulit-ulitem agingga a mabasam dayta nga awan kamkamalim. Kalpasanna, mapanka iti sumaruno a parapo. Kamaudiananna, ikagumaam a basaen ti sumagmamano a panid ti material nga awan ti sasao a malabsam, maulit, wenno di umiso ti pannakaibalikasna. Kalpasan ti panangaramidmo kadagita nga addang, kiddawem iti sabali a denggenna ti panagbasam ket siputanna dagiti kamalim.

Iti dadduma a paset ti lubong, ti nakapuy a panagkita ken nalidem a silaw ti pakaigapuan ti saan a nasayaat a panagbasa. No mabalin a marisut dagitoy, di pagduaduaan a sumayaatto ti panagbasa.

Inton agangay, dagiti kakabsat a lallaki a nalaing nga agbasa mabalin a makiddawda a mangibasa iti publiko iti materaial a maadal iti Panagadal ti Libro ti Kongregasion ken Panagadal iti Pagwanawanan. Ngem tapno nasayaat ti pannakataming ti kasta a pribilehio, saan laeng a ti umiso a panangibalikas kadagiti sasao ti kasapulan. Tapno epektibo ti panagbasam iti publiko iti uneg ti kongregasion, masapul a sursuruem dagiti nasayaat nga ugali iti personal a panagbasa. Ramanenna ti panangtandaan nga adda napateg nga usar ti tunggal sao iti maysa a sentensia. Saanmo a maawatan a naimbag ti basbasaem no labsam ti dadduma a sasao. No di umiso ti pannakaibalikas dagiti sasao, uray iti personal a panagbasa, lumibeg ti kaipapanan ti sentensia. Mapasamak ti di umiso a panagbasa no saanmo a siputan dagiti diakritiko wenno ti konteksto a nakausaran ti sasao. Ikagumaam a tarusan ti kayulogan ti tunggal sao sigun iti nakausaranna. Panunotem met no kasano nga apektaran ti puntuasion ti kaipapanan ti sentensia. Laglagipem a dagiti kapanunotan ket masansan a mayallatiw babaen dagiti grupo ti sasao. Intonaram dagitoy tapno inton agbasaka iti napigsa, ti basaem ket grupo ti sasao, imbes a dagiti sasao laeng. Ti nalawag a pannakaawatmo iti basbasaem ket napateg nga addang tapno mayallatiwmo ti umiso a pannakaammo kadagiti sabsabali babaen ti panagbasam iti publiko.

Aduan iti kapadasan a Kristiano a panglakayen ti sinuratan ni apostol Pablo idi kinunana: “Itultuloymo nga igaed ti bagim iti panagbasa iti publiko.” (1 Tim. 4:13) Nabatad a maysa dayta nga aspeto a mabalintay amin a parang-ayen.