DAGSEN KEN SUKAT
Ti arkeolohikal a pammaneknek, ti Biblia a mismo, ken ti dadduma pay a kadaanan a surat ipaayda ti pangibatayan iti panangituding kadagiti pattapatta a katupag ti nadumaduma a dagsen ken sukat nga inaramat dagiti Hebreo.
Sukat iti Kaatiddog. Dagiti sukat iti kaatiddog nga inaramat dagiti Hebreo nabatad a naibasar iti bagi ti tao. Yantangay mabalin nga ammuen ti proporsion ti kaatiddog wenno kaakaba ti maysa a paset ti bagi mainaig iti sabali a paset, ti maysa a sukat iti kaatiddog posible a masinunuo ti pannakainaigna iti sabali; ket maibatay iti arkeolohikal a pammaneknek a mangipatpatuldo iti kasiko nga agarup 44.5 cm (17.5 pul.) ti kaatiddogna, dagiti sukat iti kaatiddog a nadakamat iti Biblia mabalin nga ipaayan kadagiti pattapatta a katupag ita. (Kitaenyo ti KASIKO.) Ti tsart a sumaganad idatagna ti panagkakanaig dagiti Hebreo a sukat iti kaatiddog kasta met dagiti pattapatta a kaibatoganda ita.
Sukat iti Kaatiddog |
||
|---|---|---|
Kaibatoganna Ita |
||
1 ramayan |
= 1⁄4 sangadakulapan |
1.85 cm (0.72 pul.) |
1 sangadakulapan |
= 4 ramayan |
7.4 cm (2.9 pul.) |
1 dangan |
= 3 sangadakulapan |
22.2 cm (8.75 pul.) |
1 kasiko |
= 2 dangan |
44.5 cm (17.5 pul.) |
1 atiddog a kasiko* |
= 7 sangadakulapan |
51.8 cm (20.4 pul.) |
1 ababa a kasiko |
38 cm (15 pul.) |
|
1 runo |
= 6 kasiko |
2.67 m (8.75 pie) |
1 atiddog a runo |
= 6 atiddog a kasiko |
3.11 m (10.2 pie) |
*Mabalin nga isu met laeng ti “immun-una” a kasiko ti 2Cr 3:3. |
||
Adda panagduadua maipapan iti sukat a tukoyen ti Hebreo a termino a goʹmedh, nga agparang laeng iti Uk-ukom 3:16 mainaig iti kaatiddog ti kampilan ni Ehud. Iti adu a patarus, daytoy a sao naipatarus a “kasiko.” (KJ, Le, JB, NW, Ro, RS) Patien ti sumagmamano nga eskolar a ti goʹmedh tumukoy iti ababa a kasiko nga agarup katupag ti distansia manipud siko agingga kadagiti buko ti gemgem. Daytoy ket agarup 38 cm (15 pul.).—NE.
Ti dadduma pay a sukat iti kaatiddog a nadakamat iti Kasuratan isu ti deppa (1.8 m; 6 pie); ti staʹdi·on, wenno estadio (185 m; 606.75 pie); ken ti milia, nalabit ti Romano a milia (1,479.5 m; 4,854 pie). Ti sao a “panagbaniaga” masansan a naaramat mainaig iti pakabuklan a distansia a nadaliasat. (Ge 31:23; Ex 3:18; Nu 10:33; 33:8) Ti maysa nga aldaw a panagbaniaga ket nalabit 32 km (20 mi) wenno nasursurok pay, idinto ta ti maysa nga aldaw ti Sabbath a panagdaliasat agparang nga agarup 1 km (0.6 mi).—Mt 24:20; Ara 1:12; kitaenyo ti DEPPA; ESTADIO; MILIA; PANAGBANIAGA.
Sukat iti Malaon. Maibatay kadagiti ribak ti burnay nga addaan iti marka a “bat” a naisurat kadagiti kadaanan a Hebreo a letra, napattapatta nga agarup 22 L (5.81 gal) ti malaon ti bat a sukat. Kadagiti tsart a sumaganad, dagiti sukat ti namaga a banag ken likido ket napattapatta maibatay iti bat a sukat. No saan a nadakamat iti Biblia, ti pakainaigan ti maysa a sukat iti sabali pay a sukat ket naadaw iti sabsabali pay a kadaanan a surat.—Kitaenyo ti BAT; CAB; COR; HIN; HOMER; LOG; OMER; SEA.
Sukat iti Namaga a Banag |
||
|---|---|---|
Kaibatoganna Ita |
||
1 cab |
= 4 log |
1.22 L (2.2 namaga a pt) |
1 omer |
= 14⁄5 cab |
2.2 L (2 namaga a qt) |
1 sea |
= 31⁄3 omer |
7.33 L (6.66 namaga a qt) |
1 efa |
= 3 sea |
22 L (20 namaga a qt) |
1 homer |
= 10 efa |
220 L (200 namaga a qt) |
Sukat iti Likido |
||
|---|---|---|
Kaibatoganna Ita |
||
1 log |
= 1⁄4 cab |
0.31 L (0.66 pt) |
1 cab |
= 4 log |
1.22 L (2.58 pt) |
1 hin |
= 3 cab |
3.67 L (7.75 pt) |
1 bat |
= 6 hin |
22 L (5.81 gal) |
1 cor |
= 10 bat |
220 L (58.1 gal) |
Dadduma pay a sukat ti namaga a banag ken likido. Ti Hebreo a sao nga ʽis·sa·rohnʹ, kaipapananna ti “apagkapullo,” masansan nga ipasimudaagna ti apagkapullo ti maysa nga efa. (Ex 29:40; Le 14:10; 23:13, 17; Nu 15:4) Sigun iti Targum ni Jonathan, ti “innem a kasukat ti sebada” (iti literal, innem a sebada) a nadakamat iti Ruth 3:15 ket innem a sea a sukat. Maibatay iti autoridad ti Mishnah ken Vulgate, ti Hebreo a termino a leʹthekh matarusan a tumukoy iti kagudua a homer. (Os 3:2; AS, KJ, Da, JP, Le, NW; Bava Mezia 6:5 ftn ken apendise II, D, impatarus ni H. Danby) Dagiti Griego a termino a me·tre·tesʹ (agparang iti pangadu a porma iti Juan 2:6 ken naipatarus a “likido a rukod”) ken baʹtos (masarakan iti Lu 16:6 nga adda iti pangadu a porma) impada ti sumagmamano iti Hebreo a bat a sukat. Ti Griego a khoiʹnix (litro) gagangay a maipagarup nga ad-adu bassit ngem iti maysa a litro ti U.S. wenno nakurkurang bassit ngem iti namaga a quart ti U.S.—Apo 6:5, 6.
Dagsen. Ipamatmat ti arkeolohikal a pammaneknek a ti maysa a siklo agdagsen idi iti agarup 11.4 g (0.403 oz avdp; 0.367 oz t). Iti panangusar iti daytoy kas pangibatayan, ti tsart a sumaganad ipakitana ti panagkakanaig dagiti Hebreo a dagsen ken ti pattapatta a kaibatoganda ita.
Dagsen |
||
|---|---|---|
Kaibatoganna Ita |
||
1 gera |
= 1⁄20 siklo |
0.57 g (0.01835 oz t) |
1 beka (kagudua ti siklo) |
= 10 gera |
5.7 g (0.1835 oz t) |
1 siklo |
= 2 beka |
11.4 g (0.367 oz t) |
1 mina (mane) |
= 50 siklo |
570 g (18.35 oz t) |
1 talento |
= 60 mina |
34.2 kg (75.5 lb avdp; 91.75 lb t; 1101 oz t) |
Ti Griego a sao a liʹtra kadawyanna a naipada iti libra ti Roma (327 g; 11.5 oz avdp). Ti mina iti Kristiano a Griego a Kasuratan ket napattapatta a 100 a drakma. (Kitaenyo ti DRAKMA.) Kaipapanan daytoy a ti Griego a mina agdagsen idi iti 340 g (10.9 oz t) ket ti Griego a talento, 20.4 kg (44.8 lb avdp; 54.5 lb t; 654 oz t).—Kitaenyo ti KUARTA; MINA; SIKLO; TALENTO.
Dagiti nakitikitan a padagsen dagiti Hebreo
Kalawa. Intuding dagiti Hebreo ti kalawa ti sangkadisso a daga babaen ti kasapulan a kaadu ti bin-i a maimula iti dayta (Le 27:16; 1Ar 18:32) wenno babaen ti kabaelan nga araduen ti sangaparis a toro iti maysa nga aldaw.—1Sm 14:14, Rbi8 ftn.