Makawesankayo Koma iti Kinaemma!

“Kas dagiti pinili ti Dios, sasanto ken ay-ayaten, agkaweskayo ngarud iti maysa a puso a naasi, iti kinaimbag ti nakem, iti kinapakumbaba, iti kinaemma, ken iti nabayag a panagitured.”​—COLOSAS 3:12.

1-3. Idiay Colosas 3:12-14, aniat’ kuna ni apostol Pablo maipapan ti kinaemma ken sabsabali pay a nadiosan a kualidad?

IKKAN ni Jehova ti ilina ti kasasayaatan unay a piguratibo a kawes. Kinapudnona, amin nga agtarigagay ti anamongna rebbeng a makawesanda iti pagan-anay nga addaan kadagiti nalagda a sinulid ti kinaemma. Makaliwliwa daytoy a kualidad agsipud ta pabassitenna ti panagdanag kadagiti makapadagsen a kasasaad. Manalaknib met dayta, ta iwalinna ti panagaapa.

² Pinaregta ni apostol Pablo dagiti padana a napulotan a Kristiano: “Kas dagiti pinili ti Dios, sasanto ken ay-ayaten, agkaweskayo ngarud iti maysa a puso a naasi, iti kinaimbag ti nakem, iti kinapakumbaba, iti kinaemma, ken iti nabayag a panagitured.” (Colosas 3:12) Ti tiempo (tense) ti Griego a sao a naipaulog nga “agkaweskayo” ipasimudaagna ti tignay a maiwayat buyogen ti kinaganat. Dagiti napulotan, a napili, nasantuan, ken ay-ayaten ti Dios, saanda a masapul nga itantan ti panangkawesda kadagiti bagbagida iti kasta a kualidad kas ti kinaemma.

³ Innayon ni Pablo: “Nga agiinnanuskayo ket agpipinnakawankayo no ti asinoman adda pangidarumanna iti sabali. Kas iti pammakawan ni Jehova kadakayo, kastakayo met. Ngem, kangrunaan kadagitoy a bambanag, agkaweskayo ti ayat, isu ti singgalut ti pannakaan-anay.” (Colosas 3:13, 14) Ti ayat, kinaemma, ken dagiti sabsabali pay a nadiosan a kualidad pagbalinenna a posible para kadagiti Saksi ni Jehova nga “agtitimpuyog iti kinamaymaysa.”​—Salmo 133:1-3.

Kasapulan dagiti Naemma a Papastor

4. Dagiti pudno a Kristiano ikawesda ti piguratibo a kawes a naabel kadagiti ania a kualidad?

⁴ Dagiti pudno a Kristiano ikagumaanda a ‘papatayen dagiti kamengda no maipapan ti pannakikamalala, kinarugit, dagiti derrep, dakes a tarigagay, ken ti agum,’ ket ikarigatanda ti panangikkat iti aniaman a daan a kawes nga addaan inabel ti gura, pungtot, kinadakes ti nakem, kinasalawasaw, ken naalas a sasao. (Colosas 3:5-11) Inussobdan ti “daan a personalidad” (iti literal, “ti sigud a kinatao”), ket inkawesdan “ti baro a personalidad” (wenno, “ti baro a kinatao”), iti maitutop nga arkos. (Efeso 4:22-24, Kingdom Interlinear) Ti baro a kawesda, abel ti kinaasi, kinaanus, kinapakumbaba, kinaemma, ken nabayag a panagitured, ti tumulong kadakuada a mangrisot kadagiti parikut ken agbiag a nadiosan.​—Mateo 5:9; 18:33; Lucas 6:36; Filipos 4:2, 3.

5. Aniat’ adda maipapan ti panagandar ti Kristiano a kongregasion a mangaramid a rag-o ti panagbalin a paset dayta?

⁵ Dagiti tattao a maibilbilang a naballigi iti daytoy a lubong ket masansan a nauyongda, wenno naulpit pay. (Proverbio 29:22) Anian a makapabang-ar a naiduma dayta iti ili ni Jehova! Ti Kristiano a kongregasion ket saan nga agan-andar kas iti panangipataray ti sumagmamano a tao iti negosio​—iti episiente ngem nagubsang a pamay-an a mabalin a mangpaldaang kadagiti tattao. Imbes ketdi, maysa a rag-o ti panagbalin a paset ti kongregasion. Maysa a rason a ta ti kinaemma ti rikna ket maysa a tampok ti kinasirib nga iparangarang dagiti Kristiano kas pakabuklanna ken kangrunaanna dagiti lallaki a kualipikado a mangisuro kadagiti padada a manamati. Wen, ti rag-o agresulta manipud pannursuro ken balakad nga ited dagiti nadutokan a panglakayen a mangisuro “iti kinaemma ti sirib.”​—Santiago 3:13.

6. Apay a rebbeng a naemma dagiti Kristiano a panglakayen?

⁶ Ti espiritu, wenno agraira a kababalin, ti ili ti Dios ikeddengna a dagiti lallaki a naitalkan iti panangaywan idiay kongregasion agbalinda a naemma, managparbeng, ken mannakaawat. (1 Timoteo 3:1-3) Dagiti adipen ni Jehova kasda la natudio a karnero, saan a nasulpeng a kalding, nabangad a mola, wenno narawet a lobo. (Salmo 32:9; Lucas 10:3) Iti panagbalinda a mara-karnero, kasapulanda a mapakilangenan buyogen ti kinaemma ken kinaalumanay. (Aramid 20:28, 29) Wen, inanamaen ti Dios dagiti panglakayen nga agbalin a naemma, naasi, naayat ken naanus kadagiti karnerona.​—Ezequiel 34:17-24.

7. Kasanot’ rebbeng a panangisuro dagiti panglakayen kadagiti sabsabali wenno panangtulongda kadagiti masakit iti naespirituan?

⁷ Kas “adipen ti Apo,” ti maysa a panglakayen “kasapulanna ti agbalin a natudio kadagiti isuamin, kualipikado a mangisuro, nga agtultuloy a saluadanna ti bagina manipud dakes, nga isursurona buyogen ti kinaemma dagidiay di naanamongan; kaslattay nalabit ikkan ida ti Dios ti panagbabawi a mangiturong iti umiso a pannakaammo iti kinapudno.” (2 Timoteo 2:24, 25) Dagiti Kristiano a papastor rebbeng nga ipakitada ti naalumanay a kinaasi no padpadasenda a tulongan dagiti masaksakit iti naespirituan, gapu ta dagiti karnero agpaayda iti Dios. Saan a rebbeng nga ibilang ida dagiti panglakayen kas iti panangibilang iti maysa a patangtangdanan no di ket kasapulanda ti agbalin a naemma, kas ti Naimbag a Pastor, ni Jesu-Kristo.​—Juan 10:11-13.

8. Aniat’ napasamak ken ni naemma a Moises, ken apay?

⁸ Mabalin a marigatan no dadduma ti maysa a panglakayen a mangtaginayon iti naemma nga espiritu. “Ni Moises ti kaeemmaan pay laeng kadagiti lallaki nga adda iti rabaw ti daga.” (Numeros 12:3) Ngem, idi nagkurang ti danum dagiti Israelitas idiay Cades, nakisubangda ken Moises ket pinabasolda gapu iti panangiturongna kadakuada manipud Egipto agingga iti naganggangan a let-ang. Iti laksid amin dagiti siiemma nga inibturan ni Moises, isut’ nagsao a sipupungtot, sigugubsang. Isu ken ni Aaron nagtakderda iti sanguanan dagiti tattao ket inturongda ti asikaso kadagiti bagbagida, a kunkuna ni Moises: “Denggenyo, ita, dakayo a nasungit! Saan aya nga aggapu iti daytoy a bato nga iyegandakayto ti danum?” Idin pinang-or ni Moises ti bato babaen ti sarukodna iti namindua, ket ti Dios pinaruarna “ti agliplipias a danum” para kadagiti tattao ken kadagiti dinguenda. Di naay-ayo ni Jehova agsipud ta Isu ti di sinantipikar da Moises ken Aaron, gapuna a di naikkan gundaway ni Moises a mangidalan kadagiti Israelitas a sumrek idiay Naikari a Daga.​—Numeros 20:1-13; Deuteronomio 32:50-52; Salmo 106:32, 33.

9. Kasano a mabalin a masuot ti kinaemma ti maysa a panglakayen?

⁹ Mabalin a masuot met ti kinaemma ti Kristiano a panglakayen kadagiti nagduduma a pamay-an. Kas pangarigan, pinakdaaran ni Pablo ni Timoteo nga addanto maysa a tumaud “a natangsit” ken “masakit iti pampanunotna kadagiti kulkul ken panagsususik kadagiti sasao.” Innayon ni Pablo: “Dagitoy ti paggapuan ti apal, ringgor, panaguy-uyaw, dagiti panangipagarup a dakes, panagsusungbat dagiti tao a dakes ti nakemda ket naawananda ti pudno.” Ti manangaywan a ni Timoteo saan koma nga agtignay a sigugubsang no di ket “umadayo kadagitoy a bambanag,” ket masapul a “sapulenna ti kinalinteg, nadiosan a debosion, pammati, ayat, panagibtur, kinaemma ti nakem.”​—1 Timoteo 6:4, 5, 11.

10. Iti ania a palagipan ni Tito dagiti kongregasion?

¹⁰ Nupay kasapulan dagiti panglakayen ti agbalin a naemma, rebbeng a natibkerda no ania ti nalinteg. Kasta idi ni Tito, iti panangpalagipna kadagidiay naitimpuyog kadagiti kongregasion ti Creta nga “awan pagsawanda ti dakes, saanda a mannakiringgor, naimbag koma ti awidda, nga ipakitada ti amin a kinaemma kadagiti isuamin a tattao.” (Tito 3:1, 2) Iti panangipakitana no apay a rebbeng a naemma dagiti Kristiano iti isuamin, inlawlawag ni Tito no kasano ti kinaanus ken kinamanagayat ni Jehova. Saan nga inispal ti Dios dagiti manamati gapu iti aniaman a nalinteg nga ar-aramid a nagapuananda no di ket gapu iti asina baeten ken Jesu-Kristo. Ti kinaemma ken kinaanus ni Jehova kaipapananna ti pannakaisalakan kadatayo met. Kas ken Tito, ngarud, dagiti agdama-aldaw a panglakayen rebbeng a palagipanda dagiti kongregasion nga agpaituray iti Dios, nga Isu ti tuladentayo babaen ti panangtamingtayo kadagiti sabsabali iti naemma a pamay-an.​—Tito 3:3-7; 2 Pedro 3:9, 15.

Ti Kinaemma Idalanna ti Masirib a Mamalakad

11. Sigun iti Galacia 6:1, 2, kasanot’ rebbeng a pannakaipaay ti balakad?

¹¹ Ania ngay no ti piguratibo a karnero ket nagbiddut? Kuna ni Pablo: “Kakabsat, no ti maysa a tao masukalan iti uray ania a panangsalungasing, dakayo a naespirituan bagbagaanyo dayta babaen ti espiritu ti kinatakneng, a kitaem ti bagim, di la ket ta masulisogka met. Agtitinnulongkayo iti pakadagsenan ti maysa ken maysa, ket iti kasta tungpalenyo ti linteg ni Kristo.” (Galacia 6:1, 2) Ad-adda nga epektibo ti balakad no daytat’ maited iti espiritu ti kinaemma. Uray padpadasen dagiti panglakayen a balakadan ti maysa a nauyong a tao, rebbeng nga ipakitada ti panagteppel, a pampanunotenda a “ti nalukneng a dila burakenna ti tulang.” (Proverbio 25:15) Ti maysa a tao a kas katangken ti tulang ti mabalin a mapalukneng babaen ti naemma a sao, ken mabalin a malunag ti kinatangkenna.

12. Kasano a tulongan ti naemma nga espiritu ti maysa a mamalakad?

¹² Ni Jehova ket naemma a Manangisuro, ket ti naemma a pamay-an ti panangisurona epektibo idiay kongregasion. Pudno unay daytoy no makita dagiti panglakayen a napateg ti panangbalakad kadagidiay agkasapulan ti naespirituan a tulong. Insurat ni adalan a Santiago: “Siasino ti masirib ken mannakaammo kadakayo? Ipakitana koma gapu iti naimbag a kababalinna dagiti aramidna iti kinaemma ti sirib.” Ti kinaemma agtaud manipud panagraem ken panagyaman iti “sirib nga aggapu sadi ngato,” a napakuyogan ti nanakman a panangbigbig iti bukod a limitasion ti maysa. Ti naemma ken napakumbaba nga espiritu salaknibanna ti mamalakad manipud panagaramid kadagiti makadadael a kumento ken kadagiti babak ken aramidenna ti balakadna a nalaklaka nga awaten.​—Santiago 3:13, 17.

13. Kasano a ti “kinaemma ti sirib” apektaranna ti pamay-an a pannakaipaay ti balakad?

¹³ “Ti kinaemma ti sirib” iwaksina ti panagbalin a di nainsiriban a nabibineg wenno nagubsang ti maysa a mamalakad. Ngem, ti pannakaseknan iti pannakigayyem wenno ti panangala ti anamong ti maysa a tao rebbeng a dina koma tignayen ti maysa a panglakayen tapno agsao kadagiti bambanag a naisangrat tapno mangpasablog imbes a tapno siiemma a mangidatag iti prangka a balakad a naibatay iti Sao ti Dios. (Proverbio 24:24-26; 28:23) Ti balakad nga inawat ni Amnon manipud iti kasinsinna ti nangpennek iti tarigagayna, ngem innala dayta ti biagna. (2 Samuel 13:1-19, 28, 29) Dagiti agdama-aldaw a panglakayen rebbeng, ngarud, a dida gamporan dagiti prinsipio ti Biblia tapno ep-ependa ti konsiensia ti maysa a tao, ta ti panangaramid ti kasta ti mamagpeggad iti biagna. Kas ken Pablo, di koma agkitakit dagiti panglakayen iti panangibagada kadagiti sabsabali “amin dagiti balakad ti Dios.” (Aramid 20:26, 27; 2 Timoteo 4:1-4) Ti nataengan a Kristiano a mamalakad ipakitana ti nadiosan a panagbuteng ken mangted nalinteg a balakad buyogen ti kinaemma ti sirib.

14. Apay a rebbeng nga agannad ti maysa a panglakayen a di agaramid kadagiti pangngeddeng a rebbeng nga aramiden a mismo dagiti sabsabali?

¹⁴ Ti kinaemma a napakuyogan ti nailangitan a sirib ti manglapped iti maysa a panglakayen manipud panangaramid kadagiti nagubsang a panangipapilit. Rebbeng a mailasinna met a di nainsiriban ken di maiyanatup para kenkuana ti agaramid ti pangngeddeng a rebbeng nga aramiden ti maysa a tao para iti bagina. Sungsungbatanto ti maysa a panglakayen dagiti ibungana no idesisionanna dagiti sabsabali ken mairamanto iti pannakapabasol iti aniaman a dakes a resulta. Mabalin nga ipalagip ti maysa a panglakayen no ania ti kunaen ti Biblia, ngem no awan Nainkasuratan a linteg iti maysa a banag, ti bukod a desision ken konsiensia ti maysa a tao ti rebbeng a mangikeddeng no ania ti aramiden wenno dina aramiden. Kas kuna ni Pablo: “Ta tunggal maysa awitennanto ti awitna met laeng.” (Galacia 6:5; Roma 14:12) Nupay kasta, ti mannakiuman mabalin a matulongan a mangaramid iti umiso a pangngeddeng babaen ti panagsalsaludsod ti maysa a panglakayen a mangtulong iti dayta a tao nga agrason kadagiti kasuratan mainaig kadagiti pagpilian a dalan a mabalin a silulukat kenkuana.

15. Aniat’ rebbeng nga aramiden no ti maysa a panglakayen dina ammo ti sungbat iti maysa a saludsod?

¹⁵ No saan nga ammo ti maysa a panglakayen ti sungbat iti maysa a saludsod, rebbeng nga isut’ saan a sumungbat tapno laeng di maibabain. Ti kinaemma ti sirib ti mangtengngel kenkuana manipud panangpugpugto ken nalabit manipud panangipaay ti di umiso a sungbat nga inton agangay makaibunga ti ladingit. Adda “panawen ti panagulimek ken panawen ti panagsao.” (Eclesiastes 3:7; idiligyo ti Proverbio 21:23.) Ti maysa a panglakayen rebbeng nga “agsao” laeng no ammona ti sungbat iti maysa a saludsod wenno no isut’ nakaaramiden ti umdas a panagsirarak tapno makaipaay ti umiso a sungbat. Nainsiriban ti di panangsungbat kadagiti manangipato a salsaludsod.​—Proverbio 12:8; 17:27; 1 Timoteo 1:3-7; 2 Timoteo 2:14.

Pateg ti Kaadu dagiti Mamalakad

16, 17. Apay a maiyanatup para kadagiti panglakayen nga umumanda iti maysa ken maysa?

¹⁶ Ti panagkararag ken panagadal ket tumulong kadagiti panglakayen a mangsungbat kadagiti saludsod ken mangtaming kadagiti narigat a parikut, ngem rebbeng a laglagipen nga “iti kaadu dagiti mamalakad adda magapuanan.” (Proverbio 15:22) Ti pannakiuman kadagiti sabsabali a panglakayen agresulta iti napateg a pannakagupgop ti sirib. (Proverbio 13:20) Saan nga agpapada ti kapadasan ken pannakaammo iti Biblia dagiti amin a panglakayen. No kasta, ti kinaemma ti sirib rebbeng a tignayenna ti basbassit kapadasanna a panglakayen tapno makiuman kadagiti panglakayen nga addaan dakdakkel a pannakaammo ken ad-adu a kapadasan, nangnangruna no ti maysa a serioso a banag ti kasapulan a mataming.

¹⁷ No dagiti panglakayen ket napilida a mangtaming iti maysa a serioso a banag, mabalin a sililimed a sapulenda pay laeng ti tulong. Tapno tulonganda a mangukom kadagiti Israelitas, nangpili ni Moises kadagiti “makabael a lallaki, nga agbuteng iti Dios, mapagtalkan a lallaki, a manggura iti di nainkalintegan a gunggona.” Nupay panglakayenda, awananda ti kas kaadu ti pannakaammo ken kapadasan ni Moises. Ngarud, “ti maysa a nadagsen a kaso ipanda ken Moises, ngem tunggal bassit a kaso tamingendan a mismo kas dagiti ukom.” (Exodo 18:13-17) No kasapulan, ngarud, dagiti panglakayen a mangtamtaming iti nadagsen a kaso ita ti siuumiso a sapulenda ti tulong dagiti aduan kapadasan a manangaywan, nupay aramidenda met laeng a mismo dagiti maudi a pangngeddeng.

18. Iti panangtaming kadagiti panangukom, ania dagiti mangikeddeng a bambanag a mangipasigurado kadagiti umiso a desision?

¹⁸ Ti Mishnah dagiti Judio kunaenna nga idiay Israel dagidiay mangbukel kadagiti pangukoman ti purok nagduduma ti bilangda sigun iti kadagsen ti kaso. Adda pudno a pateg ti kaadu dagiti mamalakad, nupay ti bilang laeng dina met ipasiguro ti kinaumiso, gapu ta mabalin met a di umiso ti kaaduan dagiti tattao. (Exodo 23:2) Dagiti mangikeddeng a bambanag a mangipasigurado a maaramid dagiti umiso a desision ket isu dagiti Kasuratan ken ti espiritu ti Dios. Ti sirib ken kinaemma ti mangtignay kadagiti Kristiano a tumulok kadagitoy.

Panangasaba Buyogen ti Kinaemma

19. Kasano a ti kinaemma tulonganna ti ili ni Jehova a mangasaba kadagiti sabsabali?

¹⁹ Ti kinaemma tulonganna met dagiti adipen ni Jehova tapno mangasabada kadagiti tattao iti nagduduma a kasasaad ti biag. (1 Corinto 9:22, 23) Gapu ta nangisuro ni Jesus buyogen ti kinaemma, isut’ di kinabuteng dagiti napakumbaba, a kas iti panagbutengda kadagiti nagubsang a relihiuso a papangulo. (Mateo 9:36) Siempre, dagiti naemma nga awidna kinayawanna dagiti “karnero,” saan a dagiti nadangkes a “kalding.” (Mateo 25:31-46; Juan 3:16-21) Nupay nagusar ni Jesus kadagiti nabileg a balikas iti pannakilangenna kadagiti mara-kalding a managinsisingpet, dagiti Saksi ni Jehova rebbeng a naemmada no iwarwaragawagda dagiti mensahe ti panangukom ti Dios ita agsipud ta awananda iti isu met laeng a pannakaawat ken pannakabalin nga adda idi ken Jesus. (Mateo 23:13-36) Bayat a mangngegda ti mensahe ti Pagarian a maikasaba buyogen ti kinaemma, ‘dagidiay natudingan iti biag nga agnanayon nagbalinda a manamati,’ kas kadagiti mara-karnero a nakangngeg ken Jesus.​—Aramid 13:48.

20. Kasano a magunggonaan ti maysa nga estudiante ti Biblia no isut’ maisuro buyogen ti kinaemma?

²⁰ Dagiti nasayaat a resulta ket magun-odan babaen ti panangasaba ken panangisuro kadagiti sabsabali buyogen ti kinaemma ken babaen ti panagdawdawat kadakuada baeten ti panagrasrason, dagiti prinsipio ti Biblia, ken kinapudno. “Patgenyo ni Kristo kas Apo kadagiti puspusoyo,” insurat ni Pedro, “a madadaankayo a sumungbat iti isuamin a mangimtuodto kadakayo ti gapu ti inanama nga adda kadakayo, ngem sipapakumbaba ken sidadayaw.” (1 Pedro 3:15) Ti maysa nga estudiante a maisuro iti naemma a wagas ket maipasnekna ti maisursuro kenkuana imbes a masinga wenno uray maitibkul pay gapu iti nagubsang, mannakisubang a pamay-an. Kas ken Pablo, dagiti ministro a mangisursuro buyogen ti kinaemma mabalinda a kunaen: “A dikam mangted ti pakaikulboan iti uray aniaman, tapno saan a mababalaw ti kinaministromi.” (2 Corinto 6:3) Uray dagiti bumusbusor no dadduma siaanamong nga ipangagda dagidiay mangisursuro buyogen ti kinaemma.

Ti Kinaemma Makiddaw iti Isuamin

21, 22. Kasano a ti kinaemma gunggonaanna amin ti ili ni Jehova?

²¹ Saan a maikawes ti Nakristianuan a kinaemma tapno pagsiddaawen laeng dagiti adda iti ruar ti organisasion ni Jehova. Napateg met daytoy a kualidad kadagiti pannakirelasion iti ili ti Dios. (Colosas 3:12-14; 1 Pedro 4:8) Dagiti kongregasion ket mapatibkerda iti naespirituan no dagiti naemma a panglakayen ken dagiti ministerial nga ad-adipen agtrabahoda a sangsangkatunos. Ti panangipakita ti kinaemma ken sabsabali pay a nadiosan a kualidad ket napateg iti tunggal maysa iti ili ni Jehova agsipud ta adda laeng “maymaysa a linteg” agpaay iti amin.​—Exodo 12:49; Levitico 24:22.

²² Ti kinaemma mangnayon iti kinatalna ken kinaragsak ti ili ni Jehova. Rebbeng, ngarud, nga agbalin dayta a paset ti inabel a kualidad a mangbukel iti pagan-anay nga ikawes dagiti amin a Kristiano idiay pagtaengan, idiay kongregasion, ken sadinoman. Wen, amin nga adipen ni Jehova kasapulanda a makawesan ti kinaemma.

Kasanot’ Panangsungbatyo?

◻ Apay a rebbeng nga agbalin a naemma dagiti Kristiano a panglakayen?

◻ Kasanot’ panangidalan ti kinaemma iti masirib a mamalakad?

◻ Aniat’ pateg ti kaadu dagiti mamalakad?

◻ Apay a makagunggona ti panangasaba buyogen ti kinaemma?

[Ladawan iti panid 17]

Ti ili ni Jehova ket mara-karneroda ket kasapulan a matamingda buyogen ti kinaemma

[Credit Line]

Garo Nalbandian

[Ladawan iti panid 19]

Ti kinaemma ti mamagbalin iti ili ni Jehova a mangasaba kadagiti tattao iti nagduduma a kasasaad