Iparangarangyo ti “Isuamin a Kinaalumamay Kadagiti Amin a Tattao”
“Itultuloymo a palagipan ida . . . nga agbalinda a nainkalintegan, nga ipakitada ti isuamin a kinaalumamay kadagiti amin a tattao.”—TITO 3:1, 2.
1. Apay a saan a kanayon a nalaka nga iparangarang ti kinaalumamay?
“AGBALINKAYO a tumutulad kaniak,” insurat ni apostol Pablo, “kas met iti panangtuladko ken Kristo.” (1 Corinto 11:1) Amin nga adipen ti Dios ita ikagumaanda nga ipangag daytoy a balakad. Pudno, saan a nalaka daytoy gapu ta natawidtayo kadagiti immuna a nagannaktayo dagiti managimbubukodan a tarigagay ken personalidad a saan a maitunos iti ulidan ni Kristo. (Roma 3:23; 7:21-25) Kaskasdi, kabaelantayo amin nga iparangarang ti kinaalumamay no pagreggetantayo. Ngem saan laeng a determinasion ti kasapulan. Ania pay?
2. Kasanotayo a maiparangarang ti “isuamin a kinaalumamay kadagiti amin a tattao”?
2 Ti nadiosan a kinaalumamay ket paset ti bunga ti nasantuan nga espiritu. Bayat nga ad-adda nga agpaiwanwantayo iti aktibo a puersa ti Dios, ad-adda nga agminar kadatayo dagiti bungana. Satayto laeng maiparangarang ti “isuamin a kinaalumamay” kadagiti amin a tattao no aramidentayo dayta. (Tito 3:2) Usigentayo no kasanotayo a matulad ti ulidan ni Jesus ken matulongan dagidiay makalangentayo a ‘makasarak iti gin-awa.’—Mateo 11:29; Galacia 5:22, 23.
Iti Uneg ti Pamilia
3. Ania a kasasaad ti pamilia ti mangyanninaw iti espiritu ti lubong?
3 Napateg ti kinaalumamay iti uneg ti pamilia. Sigun iti pattapatta ti World Health Organization, ad-adda nga agpeggad ti salun-at dagiti babbai gapu iti kinaranggas iti pamilia ngem iti nagtipon a risgo nga iyeg dagiti aksidente iti lugan ken malaria. Kas pagarigan, idiay Londres, Inglatera, 25 porsiento kadagiti amin a naireport a krimen gapu iti kinaranggas ket napasamak iti uneg ti pamilia. Masansan a maipasango dagiti polis kadagiti tattao nga “agik-ikkis ken agsasao iti dakes” kas panangyebkas iti rikriknada. Nakarkaro pay, adda dagiti agassawa a nangipalubos a maapektaran ti relasionda gapu iti “sakit ti nakem.” Amin dagitoy ket nakalkaldaang nga ebidensia “ti espiritu ti lubong” ken saan a maiparbeng dagita iti uneg dagiti Kristiano a pamilia.—Efeso 4:31; 1 Corinto 2:12.
4. Ania ti mabalin nga epekto ti kinaalumamay iti uneg ti pamilia?
4 Kasapulantayo ti espiritu ti Dios tapno maiwaksitayo dagiti nailubongan a pagannayasan. “No sadino ti ayan ti espiritu ni Jehova, adda wayawaya.” (2 Corinto 3:17) Ti ayat, asi, panagteppel, ken mabayag a panagitured palagdaenda ti panagkaykaysa ti imperpekto nga agassawa. (Efeso 5:33) Ti naalumamay a kababalin paragsakenna ti pagtaengan ken pagminarenna ti nakaidumaan dayta kadagiti riri ken sinnalisal a nangmulit iti adu a pamilia. Napateg ti sawen ti maysa a tao, ngem ti pamay-an a panangyebkasna iti dayta ti mangipakita no ania ti pudpudno a riknana. Bumaaw ti nairteng a situasion no mayebkas a siaalumamay dagiti pakaseknan ken pakaringgoran. Insurat ni masirib nga Ari Solomon: “Ti maysa a sungbat, no naalumamay, pagbaw-ingenna ti pungtot, ngem ti sao a makapasakit parnuayenna ti unget.”—Proverbio 15:1.
5. Kasano a makatulong ti kinaalumamay iti pamilia a di agkakarelihionan dagiti kamengna?
5 Nangnangruna a napateg ti kinaalumamay iti pamilia a di agkakarelihionan dagiti kamengna. No nabuyogan dayta kadagiti nasayaat nga aramid, mabalin nga iyadanina ken ni Jehova dagidiay saan a sidadaan nga umannugot. Binalakadan ni Pedro dagiti Kristiano nga assawa a babbai: “Agpasakupkayo kadagiti bukodyo nga assawa, tapno iti kasta, no ti asinoman saan a natulnog iti sao, mabalin a magun-od ida nga awan ti sao babaen iti kababalin dagiti assawada a babbai, agsipud ta nasaksianda ti nadalus a kababalinyo agraman ti nauneg a panagraem. Ket ti arkosyo saan koma a daydiay makinruar a panangsallapid iti buok ken ti panangikapet kadagiti balitok a pagarkos wenno ti panangikawes kadagiti makinruar a kawes, no di ket isu koma ti nalimed a kinatao ti puso iti di agrupsa a pagan-anay ti naulimek ken naalumamay nga espiritu, nga addaan dakkel a pateg iti imatang ti Dios.”—1 Pedro 3:1-4.
6. Kasano a lumagda ti relasion dagiti nagannak ken dagiti annakda no maiparangarang ti kinaalumamay?
6 Mabalin a narikut ti relasion dagiti nagannak ken dagiti annakda nangnangruna no dida ay-ayaten ni Jehova. Ngem iti amin a Kristiano a pamilia, masapul a maiparangarang ti kinaalumamay. Binalakadan ni Pablo dagiti amma: “Dikay ruroden ti annakyo, no di ket itultuloyyo a padakkelen ida iti disiplina ken panangiturong-panunot ni Jehova.” (Efeso 6:4) No narayray ti kinaalumamay iti uneg ti pamilia, lumagda ti nasinged a relasion dagiti nagannak ken annak. Ni Dean, maysa kadagiti lima nga annak, malagipna pay ni amana: “Naalumamay ni Tatang. Awan malagipko a nagririanmi—uray idi tin-edyerak. Kanayon a naalumamay, uray no makaunget. Addada gundaway a pinagtalinaednak iti kuartok wenno inikkatannak iti dadduma a pribilehio, ngem dikam pulos nagriri. Saan la a nagserbi kas amami. Nagbalin met kas gayyemmi, isu a dimi kayat a masaktan ti riknana.” Pudno a makatulong ti kinaalumamay tapno lumagda ti relasion dagiti nagannak ken dagiti annakda.
Iti Ministeriotayo
7, 8. Apay a napateg nga iparangarang ti kinaalumamay iti tay-ak ti ministerio?
7 Napateg met ti kinaalumamay iti tay-ak ti ministerio. Bayat nga iranudtayo iti sabsabali ti naimbag a damag ti Pagarian, makasaritatayo dagiti tattao a nagduduma ti panangmatmatda. Adda dagidiay siraragsak a mangipangag iti mensahe ti namnama nga awittayo. Adda met dagidiay mangyaleng-aleng gapu iti nagduduma a rason. Gapuna, dakkel ti maitulong ti kinaalumamay kadatayo tapno maitungpal ti annongentayo a mangsaksi agingga iti kaadaywan a paset ti daga.—Aramid 1:8; 2 Timoteo 4:5.
8 Insurat ni apostol Pedro: “Santipikarenyo ti Kristo kas Apo kadagiti pusoyo, a kankanayon a sisasagana nga agikalintegan iti sanguanan ti tunggal maysa nga agkalikagum kadakayo iti rason maipaay iti namnama nga adda kadakayo, ngem aramidenyo ti kasta buyogen ti naalumamay a kababalin ken nauneg a panagraem.” (1 Pedro 3:15) Gapu ta bigbigentayo ni Kristo kas ti Ulidantayo, siaannad nga iparangarangtayo agpadpada ti kinaalumamay ken panagraem no mangasabatayo kadagidiay sigugubsang nga agsao. Masansan a mangyeg kadagiti nasayaat a resulta ti kasta a kababalin.
9, 10. Mangisalaysay iti kapadasan a mangipakita iti kinapateg ti kinaalumamay iti tay-ak ti ministerio.
9 Idi linuktan ni baketna ti ridaw idi adda nagtuktok iti apartmentda, saan nga inkankano dayta ni Keith. Idi naammuan ti baketna a Saksi ni Jehova dagiti bisitada, sipupungtot nga inakusarna dagiti Saksi nga awan asida kadagiti ubbing. Nagtalinaed a kalmado ti kabsat a lalaki. Siaalumamay a kinunana: “Maawatak ti kasta a riknayo. Mabalin kadi nga ilawlawagko kadakayo ti pammati dagiti Saksi ni Jehova?” Dengdenggen ni Keith dayta a panagpatang ket napan iti ridaw tapno papanawenna ti kabsat.
10 Idi agangay, nakonsiensia ti agassawa iti nagubsang a panangtratoda iti bisitada. Natukay ti riknada gapu iti kinaalumamay ti kabsat. Nasdaawda ta kalpasan ti makalawas, nagsubli ti kabsat ket pinalubosan da Keith ken ni baketna nga ilawlawagna ti Nainkasuratan a pakaibatayan ti pammatina. “Kadagiti simmaganad a dua a tawen, adu ti nangngegmi nga imbaga dagiti Saksi,” kinunada idi agangay. Immannugotda a mayadalan iti Biblia, ket nagpabautisarda kas simbolo ti dedikasionda ken ni Jehova. Anian a makaparagsak dayta iti Saksi a damo a nakasarita da Keith ken ni baketna! Sumagmamano a tawen kalpasanna, nakasarita ti Saksi ti agassawa ket naammuanna a nagbalindan a kapammatianna. Nagballigi ti kinaalumamay.
11. Iti ania a wagas a ti kinaalumamay palakaenna nga awaten ti maysa ti Nakristianuan a kinapudno?
11 Nagbalin a nasaem ti biag ni Harold ken pinagduaduaanna ti kaadda ti Dios gapu kadagiti kapadasanna kas soldado. Dimmegdeg dagiti parikutna idi maysa a nabartek a drayber ti nakadungpar kenkuana ket permanente a nabaldado. Idi nangasaba iti pagtaenganna dagiti Saksi ni Jehova, imbilinna a dida sarsarungkaran. Ngem maysa nga aldaw, maysa a Saksi nga agnagan iti Bill ti nangiranta a mangsarungkar iti maysa nga interesado a tao. Dua a balay laeng ti kaadayo ti pagnanaedan daytoy a tao iti pagtaengan ni Harold. Di ammo ni Bill a ti balay ni Harold ti natuktokna. Nakasarukod idi iti dua ni Harold. Idi linuktan ni Harold ti ridaw, dagus a nagpadispensar ni Bill, nga inlawlawagna a ti kaarruba ni Harold ti rantana a sarungkaran. Ania ti reaksion ni Harold? Saan nga ammo ni Bill a nabuya ni Harold ti padamag iti telebision a nangipakita iti sangsangkamaysa a panagtrabaho dagiti Saksi a nangbangon iti baro a Kingdom Hall iti apagbiit laeng a tiempo. Gapu ta maragsakan a makakita iti adu a tattao a sangsangkamaysa nga agtrabaho, nagbalbaliw ti panangmatmatna kadagiti Saksi. Gapu ta natukay ti riknana iti nadayaw a panagpadispensar ken makaay-ayo, naalumamay a kababalin ni Bill, immannugot ni Harold a sarungkaran dagiti Saksi. Nagadal iti Biblia, rimmang-ay, ken nagpabautisar kas adipen ni Jehova.
Iti Uneg ti Kongregasion
12. Aniada a nailubongan a kababalin ti nasken a liklikan dagiti kameng ti kongregasion Kristiano?
12 Ti maikatlo a benneg a napateg ti kinaalumamay isu ti kongregasion Kristiano. Gagangay ti panagririri iti agdama a kagimongan. Normal laengen ti debate, susik, ken panagsusubang kadagiti tattao a nainlasagan ti panangmatmatda iti biag. No dadduma, makastrek iti kongregasion Kristiano dagiti kasta a nailubongan a kababalin ket agbanag iti panagririri ken panagaapa. Maladingitan dagiti mangidadaulo a kakabsat no adda dagiti kastoy a tamingenda. Kaskasdi, ikagumaanda a tulongan nga agbalbaliw dagiti nagbiddut gapu iti panagayatda ken ni Jehova ken kadagiti kakabsatda.—Galacia 5:25, 26.
13, 14. Ania ti mabalin a resulta ti ‘panangisuro buyogen ti kinaalumamay kadagidiay saan a sidadaan nga umannugot’?
13 Idi umuna a siglo, nagparikut da Pablo ken ti kaduana a ni Timoteo kadagiti dadduma a kakabsat iti kongregasion. Pinakdaaran ni Pablo ni Timoteo nga agannad kadagiti kakabsat a mayasping kadagiti basehas nga agpaay “iti panggep nga agkurang iti dayaw.” “Ti adipen ti Apo saan a kasapulan a makiapa,” inlawlawag ni Pablo, “no di ket kasapulan nga agbalin a naalumamay kadagiti isuamin, kualipikado a mangisuro, nga agtultuloy a medmedanna ti bagina iti sidong ti dakes, nga isurona a buyogen ti kinaalumamay dagidiay saan a sidadaan nga umannugot.” No taginayonentayo ti naalumamay a kababalin uray iti sidong ti pannakasair, dagidiay naiduma ti opinionda masansan a matignayda a mangutob kadagiti panangkritikarda. Inton agangay, kas insurat ni Pablo, mabalin a ni Jehova “ipaayanna ida iti panagbabawi a mangiturong iti umiso a pannakaammo iti kinapudno.” (2 Timoteo 2:20, 21, 24, 25) Imutektekanyo ta innaig ni Pablo ti kinaalumamay iti panangmedmed iti bagi.
14 Inyaplikar ni Pablo ti inkasabana. Iti pannakilangenna ‘kadagiti nalabes ti laingna nga apostol’ iti kongregasion sadi Corinto, indagadagna kadagiti kakabsat: “Ita siak, ni Pablo, dawatek kadakayo babaen ti kinaalumamay ken kinaasi ti Kristo, nupay nanumo ti panaglanglangak kadakayo, idinto ta no awanak naturedak kadakayo.” (2 Corinto 10:1; 11:5) Pudno a tinulad ni Pablo ni Kristo. Imutektekanyo ta inyebkasna ti kiddawna kadagitoy a kakabsat “babaen ti kinaalumamay” ni Kristo. Saan ngarud a nagbalin nga arogante ken diktador. Awan duadua a nakaay-ayo ti balakadna kadagidiay manangipangag a kameng ti kongregasion. Rinisutna dagiti di pagkikinnaawatan ken impasdekna ti talna ken panagkaykaysa iti uneg ti kongregasion. Saan kadi a maysa daytoy a kababalin a nagsayaat a tuladentayo amin? Dagiti panglakayen ti nangnangruna a masapul a mangitunos iti kababalinda kadagiti ulidan da Kristo ken Pablo.
15. Apay a napateg ti kinaalumamay no mangbalbalakad?
15 Ti responsabilidad a tumulong iti sabsabali ket saan laeng nga aramiden no agpeggad ti talna ken panagkaykaysa ti kongregasion. Sakbay pay a tumaud ti di pagkikinnaawatan, kasapulan dagiti kakabsat ti naayat a panangiwanwan. “Kakabsat, uray pay ti maysa a tao makaaramid iti aniaman a di umiso nga addang sakbay a maammuanna dayta, dakayo nga addaan kadagiti naespirituan a kualipikasion padasenyo nga aturen ti kasta a tao,” indagadag ni Pablo. Ngem kasano? “Iti espiritu ti kinaalumamay, bayat a tunggal maysa kadakayo siputanna ti bagina, ta amangan no masulisogka met.” (Galacia 6:1) Saan a kanayon a nalaka a taginayonen ti “espiritu ti kinaalumamay,” nangnangruna ta agannayas nga agbasol ti amin a Kristiano, agraman dagiti nadutokan a lallaki. Kaskasdi, nalaklaka nga awaten ti nagbiddut ti panangatur no ipakitaan iti kinaalumamay.
16, 17. Ania ti makatulong tapno maparmek ti aniaman a panagkedked a mangyaplikar iti balakad?
16 Iti orihinal a Griego, ti sao a naipatarus kas “aturen” mabalin a tukoyenna met ti panangisubli kadagiti nablo a tulang, maysa a naut-ot a proseso. Ti doktor a mangisubli iti nablo a tulang ipatalgedna dagiti pagimbagan dayta a proseso. Makaliwliwa ti panagbalinna a kalmado. Ti sumagmamano a pakauna a sasao ket makatulong a mangpagin-awa iti naut-ot nga an-annayen. Umasping iti dayta, mabalin a nasakit ti naespirituan a panangatur. Ngem nalaklaka nga awaten dayta no nabuyogan iti kinaalumamay. Iti kasta, maisubli ti nasayaat a relasion ken mangted iti gundaway nga agbalbaliw ti nagbiddut. Uray no saan a dagus a maawat ti balakad, mabalin a maparmek ti aniaman a panagkedked a mangipangag iti Nainkasuratan a balakad no naalumamay daydiay mangipaay iti tulong.—Proverbio 25:15.
17 Iti panangtulong kadagiti dadduma nga agbalbaliw, saan a maliklikan a mamatmatan ti balakad kas kritisismo. Kastoy ti kuna ti maysa a mannurat: “No mangtubngar, dakkel ti posibilidad nga agbalintayo a manangipapilit isu a kasapulan ti kinaemma.” Ti panangsukay iti kinaalumamay a nagtaud iti kinapakumbaba tulonganna ti mamalbalakad a Kristiano a mangliklik iti daytoy a peggad.
“Kadagiti Amin a Tattao”
18, 19. (a) Apay a marigatan dagiti Kristiano a mangipakita iti kinaalumamay iti pannakilangenda kadagiti sekular nga autoridad? (b) Ania ti tumulong kadagiti Kristiano a mangipakita iti kinaalumamay kadagiti agtuturay, ken ania ti posible a resultana?
18 Ti maysa a benneg a marigatan ti adu a mangipakita iti kinaalumamay isu ti pannakilangen kadagiti sekular nga agtuturay. Awan duadua nga agminar iti tigtignay ti dadduma nga agtuturay ti kinakuspag ken kinaawan ti simpatiada. (Eclesiastes 4:1; 8:9) Ngem ti panagayattayo ken ni Jehova tulongannatayo a mangbigbig iti nangato nga autoridadna ken ipaay kadagiti agtuturay iti gobierno ti relatibo a panagpasakup a pakaikarianda. (Roma 13:1, 4; 1 Timoteo 2:1, 2) Uray ikagumaan a kedngan dagiti adda iti nangato a saad ti publiko a panangipaduyakyaktayo iti panagdayawtayo ken ni Jehova, maragsakantayo a mangbirok kadagiti pamay-an tapno mayebkastayo a siwayawaya ti sakripisio ti panagdayawtayo.—Hebreo 13:15.
19 Kaanoman, ditay kayat ti agbalin a mannakiringgor. Ikagumaantayo ti agbalin a rasonable nupay ditay pulos ikompromiso dagiti nalinteg a prinsipio. Iti kastoy a pamay-an, nagballigi dagiti kakabsattayo a nangitultuloy iti ministerioda iti 234 a pagilian iti intero a lubong. Ipangagtayo ti balakad ni Pablo nga ‘agpasakup ken agtulnog kadagiti gobierno ken autoridad kas agtuturay, a sisasagana iti tunggal naimbag nga aramid, a saan nga agsao iti makadangran iti asinoman, saan a mannakiringgor, nga agbalin a nainkalintegan, nga ipakita ti isuamin a kinaalumamay kadagiti amin a tattao.’—Tito 3:1, 2.
20. Ania dagiti gunggona dagidiay mangiparangarang iti kinaalumamay?
20 Agur-uray ti aglaplapusanan a bendision kadagiti amin a mangiparangarang iti kinaalumamay. “Naragsak dagiti naalumamay ti kababalinda,” kinuna ni Jesus, “yantangay tawidendanto ti daga.” (Mateo 5:5) Kadagiti napulotan iti espiritu a kakabsat ni Kristo, ti panangtaginayon iti kinaalumamay ket mangyeg kadakuada iti kinaragsak ken iti pribilehio a mangituray iti daga a sakup ti Pagarian. No maipapan iti “dakkel a bunggoy” ti “sabsabali a karnero,” agtultuloy nga iparangarangda ti kinaalumamay ken mangnamnama iti biag nga agnanayon iti Paraiso ditoy daga. (Apocalipsis 7:9; Juan 10:16; Salmo 37:11) Anian a nagsayaat a namnama ti agur-uray iti masanguanan! Ditay ngarud pulos liplipatan ti pammalagip ni Pablo kadagiti Kristiano idiay Efeso: “Siak, ngarud, a balud iti Apo, dawatek kadakayo a magnakayo a maikari iti pannakaayab a nakaayabanyo, buyogen ti naan-anay a kinapakumbaba iti panagpampanunot ken kinaalumamay.”—Efeso 4:1, 2.
Pangrepaso
• Ania dagiti dumteng a bendision no maiparangarang ti kinaalumamay
• iti uneg ti pamilia?
• iti tay-ak ti ministerio?
• iti uneg ti kongregasion?
• Ania dagiti naikari a gunggona kadagidiay naalumamay ti kababalinda?
[Ladawan iti panid 21]
Nangnangruna a napateg ti kinaalumamay iti pamilia a di agkakarelihionan dagiti kamengna
[Ladawan iti panid 21]
Palagdaen ti kinaalumamay ti relasion ti pamilia
[Ladawan iti panid 23]
Agdepensa buyogen ti kinaalumamay ken nauneg a panagraem
[Ladawan iti panid 24]
Makatulong iti maysa a nagbiddut ti kinaalumamay ti mamalbalakad