Kinaalumamay​—Napateg a Nakristianuan a Galad

‘Kawesanyo ti bagbagiyo iti . . . kinaalumamay.’​—COLOSAS 3:12.

1. Apay a nagsayaat a galad ti kinaalumamay?

NO NAALUMAMAY ti maysa a tao, makaay-ayo ti makikadua kenkuana. Ngem “ti met laeng naalumamay a dila maburakna ti tulang,” kinuna ni masirib nga Ari Solomon. (Proverbio 25:15) Ti kinaalumamay ket nagsayaat a galad nga agpadpada a makaay-ayo ken nabileg.

2, 3. Ania ti pakainaigan ti kinaalumamay iti nasantuan nga espiritu, ken ania ti usigentayo iti daytoy nga artikulo?

² Ti kinaalumamay ket inraman ni apostol Pablo iti listaan dagiti “bunga ti espiritu,” a nailanad iti Galacia 5:22, 23. Ti Griego a sao a naipatarus kas “kinaalumamay” iti bersikulo 23 ti Baro a Lubong a Patarus ket masansan a naipatarus kas “kinapakumbaba,” wenno “kinaemma” iti dadduma a bersion ti Biblia. Kinapudnona, narigat a biroken ti eksakto a katupag daytoy a Griego a sao iti kaaduan a lenguahe gapu ta ti orihinal a termino deskribirenna ti makin-uneg a kinaalumamay ken kinamanangngaasi, saan a ti makinruar a kinaemma wenno kinapakumbaba; ti kasasaad ti isip ken puso, saan a ti kababalin.

³ Tapno naan-anay a maawatantayo ti kaipapanan ken pateg ti kinaalumamay, usigentayo ti uppat a pagarigan iti Biblia. (Roma 15:4) Iti kasta, saantayo laeng a maawatan no ania daytoy a galad no di pay ket no kasano a mapatanor ken maiparangarang iti amin a pannakilangentayo.

“Addaan Dakkel a Pateg iti Imatang ti Dios”

4. Kasano nga ammotayo a napateg ken ni Jehova ti kinaalumamay?

⁴ Yantangay ti kinaalumamay ket paset ti nasantuan nga espiritu ti Dios, nainrasonan a mainaig unay dayta iti nakaskasdaaw a personalidad ti Dios. Insurat ni apostol Pedro nga “addaan dakkel a pateg iti imatang ti Dios” ti “naulimek ken naalumamay nga espiritu.” (1 Pedro 3:4) Pudno a nadiosan a galad ti kinaalumamay; napateg unay dayta ken ni Jehova. Sigurado nga umanayen daytoy a rason tapno ti amin nga agserserbi iti Dios patanorenda ti kinaalumamay. Ngem kasano a ti mannakabalin-amin a Dios, ti kangatuan nga Autoridad iti uniberso, iparparangarangna ti kinaalumamay?

5. Gapu iti kinaalumamay ni Jehova, ania ti manamnamatayo?

⁵ Sipapakinakem a linabsing ti umuna nga agassawa, da Adan ken Eva, ti nalawag a bilin ti Dios a dida mangan iti bunga ti kayo ti pannakaammo iti naimbag ken dakes. (Genesis 2:16, 17) Dayta nga inggagara a panagsukir ket nagresulta iti basol, ipapatay, ken pannakaisinada iti Dios, agraman dagiti agbalinto nga annakda. (Roma 5:12) Nupay naan-anay a nainkalintegan dayta a panangukom ni Jehova, saanna a sidadarasudos nga imbilang ti sangatauan kas awanan iti namnama nga agbalbaliw ken masubbot. (Salmo 130:3) Imbes ketdi, gapu kadagiti ebkas ti kinaalumamayna​—ti kinamanangngaasina ken ti kinatulokna a di mangnamnama iti ditay kabaelan​—impaay ni Jehova ti pamay-an tapno makaadani kenkuana ti managbasol a sangatauan ken magun-odda ti anamongna. Wen, babaen ti probision a pangsubbot a daton ti Anakna, ni Jesu-Kristo, pinagbalin ni Jehova a posible para kadatayo ti umadani iti natan-ok a tronona a di agbuteng wenno agamak.​—Roma 6:23; Hebreo 4:14-16; 1 Juan 4:9, 10, 18.

6. Kasano a nagminar ti kinaalumamay iti panangtrato ti Dios ken ni Cain?

⁶ Sakbay pay nga immay ni Jesus ditoy daga, nabayagen nga imparangarang ni Jehova ti kinaalumamayna idi a da Cain ken Abel, dagiti annak ni Adan, nagdatonda iti Dios. Gapu ta ammona ti linaon ti pusoda, linaksid ni Jehova ti daton ni Cain ngem ‘kimmita buyogen ti panangpabor’ ken ni Abel ken iti datonna. Nakapungtot ni Cain idi naay-ayo ti Dios ken ni matalek nga Abel ken iti datonna. “Pimmudot ni Cain buyogen ti napalalo nga unget, ket nangrugi nga agliday ti rupana,” kuna ti salaysay ti Biblia. Ania ti inaramid ni Jehova? Nainsulto kadi gapu iti dakes a kababalin ni Cain? Saan. Siaalumamay a dinamagna ken ni Cain no apay a kasta unay ti pungtotna. Inlawlawag pay ketdi ni Jehova no ania ti mabalin nga aramiden ni Cain tapno ‘maitan-ok.’ (Genesis 4:3-7) Pudno a ni Jehova ti perpekto nga ulidan ti kinaalumamay.​—Exodo 34:6.

Makaay-ayo ken Makapagin-awa ti Kinaalumamay

7, 8. (a) Kasanotayo a maapresiar ti kinaalumamay ni Jehova? (b) Ania ti ipalgak dagiti sasao iti Mateo 11:27-29 maipapan kada Jehova ken Jesus?

⁷ Ti maysa kadagiti kasayaatan a pamay-an tapno maapresiar dagiti di maartapan a galad ni Jehova isu ti panangadal iti biag ken ministerio ni Jesu-Kristo. (Juan 1:18; 14:6-9) Idi adda idiay Galilea kabayatan ti maikadua a tawen ti panangasabana, nagaramid ni Jesus iti adu a milagro idiay Corazin, Betsaida, Capernaum, ken kadagiti kabangibangna a lugar. Kaskasdi, natangsit ken manangyaleng-aleng ti kaaduan a tattao, ket dida kayat ti mamati. Ania ti inaramid ni Jesus? Nupay siiinget nga impalagipna kadakuada dagiti pagdaksan ti kinaawan pammatida, naasian iti nakaay-ay-ay a naespirituan a kasasaad dagiti ʽam ha·ʼaʹrets, dagiti nanumo, ordinario a tattao.​—Mateo 9:35, 36; 11:20-24.

⁸ Ipakita dagiti simmaruno nga inaramid ni Jesus nga ‘am-ammona a naan-anay ti Ama’ ken tinuladna ti Dios. Kadagiti ordinario a tattao, kastoy ti nabara nga awis ni Jesus: “Umaykayo kaniak, dakayo amin a mabambannogan ken madagdagsenan, ket pagin-awaenkayto. Ibaklayyo ti sangolko ket agsursurokayo kaniak, ta naalumamay ti kababalinko ken napakumbaba ti pusok, ket makasarakkayto ti gin-awa a maipaay kadagiti kararuayo.” Makaliwliwa ken makapagin-awa la ketdi dagita a sasao kadagidiay nairurumen idi, ken ad-adda pay kadatayo ita! No sipapasnek a kawesantayo ti bagitayo iti kinaalumamay, maysatayo kadagidiay ‘kayat a pangipalgakan ti Anak’ iti maipapan iti Amana.​—Mateo 11:27-29.

9. Ania a galad ti mainaig iti kinaalumamay, ken kasano a mapagwadan ni Jesus iti daytoy a banag?

⁹ Ti ‘kinapakumbaba ti puso’ ket mainaig unay iti kinaalumamay. Iti sabali a bangir, ti kinatangsit ket mangiturong iti panangitan-ok iti bagi ken mabalin a masansan a mangituggod iti maysa a tao a mangtrato kadagiti dadduma iti wagas a nagubsang ken awanan iti konsiderasion. (Proverbio 16:18, 19) Imparangarang ni Jesus ti kinapakumbaba iti unos ti ministeriona ditoy daga. Uray idi napan idiay Jerusalem innem nga aldaw sakbay ti ipapatayna ken napadayawan kas Ari dagiti Judio, dakkel ti nakaidumaan ni Jesus kadagiti agtuturay iti lubong. Tinungpalna ti padto ni Zacarias maipapan iti Mesias: “Adtoy! Ti Arim um-umayen kenka, naalumamay ti kababalinna, ket sisasakay iti asno, wen, iti urbon ti asna, a putot ti animal a pagtrabaho.” (Mateo 21:5; Zacarias 9:9) Iti maysa a sirmata, nakita ni matalek a propeta Daniel nga impaannong ni Jehova iti Anakna ti autoridad a mangituray. Kaskasdi, iti maysa a nasaksakbay a padto, dineskribirna ni Jesus kas “kanunumuan iti sangatauan.” Pudno nga agkanaig ti kinaalumamay ken kinapakumbaba.​—Daniel 4:17; 7:13, 14.

10. Apay a saan a maibilang a kinakapuy ti Nakristianuan a kinaalumamay?

¹⁰ Matignaytayo nga umadani ken Jehova ken ni Jesus gapu iti makaay-ayo a kinaalumamay nga imparangarangda. (Santiago 4:8) Siempre, saan a maibilang a kinakapuy ti kinaalumamay. Adayo a kasta! Ni Jehova, ti mannakabalin-amin a Dios, ik-ikutanna ti aglaplapusanan a dinamiko nga enerhia ken pannakabalin. Gumilgil-ayab ti pungtotna kadagiti nadangkes. (Isaias 30:27; 40:26) Imparangarang met ni Jesus ti natibker a determinasionna a di makikompromiso, uray iti sidong ti iraraut ni Satanas a Diablo. Dina impalubos ti ilegal a panagnegosio dagiti narelihiosuan a lider idi kaaldawanna. (Mateo 4:1-11; 21:12, 13; Juan 2:13-17) Kaskasdi, nagtalinaed a kalmado no agkamali idi dagiti adalanna, ken inan-anusanna dagiti pagkapuyanda. (Mateo 20:20-28) Kastoy ti maikanatad a panangdeskribir ti maysa nga eskolar ti Biblia maipapan iti kinaalumamay: “Iti likudan ti kinaemma, adda kinatibker a kas iti asero.” Sapay koma ta iparangarangtayo daytoy a Nakristianuan a galad​—ti kinaalumamay.

Ti Kaemmaan Idi Kaaldawanna

11, 12. Mainaig iti pannakapadakkelna, apay a naidumduma ti kinaemma ni Moises?

¹¹ Ti maikatlo nga ulidan nga usigentayo isu ni Moises. Inladawan ti Biblia kas “ti kaemmaan pay laeng iti amin a tattao nga adda iti rabaw ti daga.” (Numeros 12:3) Impaltiing ti Dios daytoy a panangiladawan. Nalaka a nagpaiwanwan ni Moises ken ni Jehova gapu iti naidumduma a kinaemmana.

¹² Naisangsangayan ti pannakapadakkel ni Moises. Sinigurado ni Jehova a maitalimeng daytoy nga anak ti matalek a Hebreo nga agassawa kabayatan ti maysa a panawen a nasaknap ti pananggulib ken panangpapatay. Idi ubing pay ni Moises, ni nanangna ti nangaywan kenkuana, a siaannad a nangisuro iti maipapan iti pudno a Dios, ni Jehova. Kalpasanna, naipanaw ni Moises iti pagtaenganda ket nagbiag iti naiduma unay a lugar. “Nasursuruan ni Moises iti isuamin a kinasirib dagiti taga Egipto,” kinuna ti nagkauna a Kristiano a martir a ni Esteban. “Iti kinapudnona, mannakabalin idi [ni Moises] iti sasao ken ar-aramid.” (Aramid 7:22) Naiparangarang ti pammatina idi napaliiwna ti awan hustisia a panangtrato dagiti adipen ni Faraon kadagiti kakabsatna. Gapu ta napapatayna ti maysa nga Egipcio a nakitana a nangkabil iti maysa a Hebreo, nagtalaw ni Moises manipud Egipto nga agturong iti daga ti Midian.​—Exodo 1:15, 16; 2:1-15; Hebreo 11:24, 25.

13. Ania ti epektona ken ni Moises ti 40  a tawen a panagindegna idiay Midian?

¹³ Idi agtawen iti 40, agbukbukod a nagbiag ni Moises iti let-ang. Idiay Midian, naam-ammona ti pito a babbalasang ni Reuel ket tinulonganna ida a nagsakdo para iti dakkel nga arban ni amada. Idi nagawidda, sigagagar nga insalaysayda ken ni Reuel ti maipapan iti “maysa nga Egipcio” a nangispal kadakuada manipud kadagiti pastor a nangpatalaw kadakuada. Gapu iti awis ni Reuel, nakipagnaed ni Moises iti pamiliada. Saan a nagsakit ti nakem ni Moises gapu kadagiti rigat a napasaranna; saan met a dagita ti nanglapped kenkuana a nangibagay iti estilo ti panagbiagna iti baro nga aglawlawna. Saan a bimmaaw ti tarigagayna a mangaramid iti pagayatan ni Jehova. Iti unos ti naunday nga 40 a tawen, sinukay ni Moises ti galad a nangiladawan kenkuana, bayat nga inaywananna ti arban ni Reuel, nakiasawa ken ni Zipora, ken nagpamilia. Wen, iti laksid ti rigat, nasukay ni Moises ti kinaalumamay.​—Exodo 2:16-22; Aramid 7:29, 30.

14. Mangisalaysay iti pasamak bayat ti panagbalin a lider ni Moises iti Israel a pakakitaan ti kinaalumamayna.

¹⁴ Kalpasan a dinutokan ni Jehova kas lider iti nasion ti Israel, nagtultuloy nga imparangarang ni Moises ti kinaalumamay. Maysa nga agkabannuag a lalaki ti nangipadamag ken ni Moises nga agtigtignay da Eldad ken Medad kas propeta iti kampo​—nupay awan dagitoy idi imparukpok ni Jehova ti espirituna kadagiti 70 a lallakay nga agserbi kas katulongan ni Moises. Kinuna ni Josue: “Apok a Moises, pawilam ida!” Siaalumamay a simmungbat ni Moises: “Agim-imonka kadi maipaay kaniak? Saan, tarigagayak nga amin a tattao ni Jehova mammadtoda, agsipud ta ikabil ni Jehova ti espirituna kadakuada!” (Numeros 11:26-29) Nakatulong ti kinaalumamay a nangpakalma iti nabara a situasion.

15. Nupay imperpekto ni Moises, apay a nasayaat a tuladentayo ti ulidanna?

¹⁵ Adda pasamak idi a mangipakita a nagkurang ni Moises iti kinaalumamay. Idiay Meriba, iti asideg ti Cades, naliwayanna nga inturong ti dayaw ken ni Jehova, ti Managaramid iti Milagro. (Numeros 20:1, 9-13) Nupay imperpekto ni Moises, nakatulong iti panagbiagna ti di magaraw a pammatina, ken makasursurotayo uray ita manipud iti naisangsangayan a kinaalumamayna.​—Hebreo 11:23-28.

Kinagubsang ken Kinaalumamay

16, 17. Ania a pakdaar ti maadaltayo iti salaysay maipapan kada Nabal ken Abigail?

¹⁶ Pakaballaagantayo ti maysa a pasamak idi panawen ni David, di nagbayag kalpasan a natay ni Samuel a propeta ti Dios. Mainaig dayta iti agassawa, da Nabal ken Abigail. Agsupadi la ketdi dagitoy a dua! Nupay ‘nasayaat ti saririt’ ni Abigail, ‘nagubsang ken dakes iti ar-aramid’ ni lakayna. Sigugubsang a nagkedked ni Nabal idi nagkiddaw iti taraon dagiti adipen ni David, a timmulong a nangsalaknib iti dakkel nga arban ni Nabal manipud kadagiti mannanakaw. Natural a nakapungtot ni David. Gapuna, nagsaganada kadagiti kakaduana a makiranget ken ni Nabal.​—1 Samuel 25:2-13.

¹⁷ Idi nadamag ni Abigail ti napasamak, nangisagana a dagus iti tinapay, arak, karne, ken bibingka a pasas ken higos ket sinabetna ni David. “Maiparabaw koma kaniak a mismo, O apok, ti biddut,” impakaasina ken ni David. “Pangngaasim, bay-am nga agsao ti adipenmo a babai kadagita lapayagmo, ket umimdengka iti sasao ti adipenmo a babai.” Nalunag ti puso ni David iti naalumamay a pakaasi ni Abigail. Kalpasan a nangngegna ti panangilawlawag ni Abigail, kinuna ni David: “Bendito koma ni Jehova a Dios ti Israel, a nangibaon kenka itoy nga aldaw a sumabet kaniak! Ket mabendisionan koma ti kinasimbengmo, ken mabendisionanka koma sika a nangpawil kaniak itoy nga aldaw a sumrek iti panagbasol iti dara.” (1 Samuel 25:18, 24, 32, 33) Idi agangay, natay ni Nabal gapu iti kinagubsangna. Kamaudiananna, dagiti nasayaat a galad ni Abigail ti nangyeg kenkuana iti rag-o nga agbalin nga asawa ni David. Ti kinaalumamayna ket mapagwadan ti amin nga agserserbi ken ni Jehova ita.​—1 Samuel 25:36-42.

Salimetmetanyo ti Kinaalumamay

18, 19. (a) Ania a panagbalbaliw ti agminar bayat nga ikawestayo ti kinaalumamay? (b) Ania ti tumulong kadatayo tapno epektibo a masukimattayo ti bagitayo?

¹⁸ Napateg ngarud ti kinaalumamay. Saan laeng a basta naemma a kababalin dayta; no di ket maysa a makaay-ayo a kalidad ti personalidad a makapabang-ar kadagiti dadduma. Nalabit a sigud a nauyongtayo ken binubugtak ti panagsasaotayo. Ngem idi naadaltayo ti kinapudno iti Biblia, nagbalbaliwtayo ken ad-adda a nagbalintayo a makaay-ayo ken nasingpet. Dinakamat ni Pablo daytoy a panagbalbaliw idi indagadagna kadagiti pada a Kristiano: “Kawesanyo ti bagbagiyo kadagiti kinalailo ti pannakipagrikna, kinamanangngaasi, kinapakumbaba iti panagpampanunot, kinaalumamay, ken mabayag a panagitured.” (Colosas 3:12) Dayta a panagbalbaliw ket inyarig ti Biblia iti panagbalbaliw ti maysa a narungsot nga atap nga animal​—lobo, leopardo, leon, oso, ken kobra​—nga agbalin kas naamo nga animal​—kordero, urbon a kalding, ken baka. (Isaias 11:6-9; 65:25) Naisangsangayan dayta a panagbalbaliw ti personalidad nga uray la agsiddaaw dagiti makapaliiw. Ngem ipagaputayo ti kasta a panagbalbaliw iti panagtignay ti espiritu ti Dios, gapu ta ti kinaalumamay ti maysa kadagiti pudno a nagsayaat a bungana.

¹⁹ Kayat kadi a sawen daytoy nga apaman a nagbalbaliw ken nagdedikartayo ken ni Jehova, ditay kasapulanen a pagreggetan a sukayen ti naalumamay a kababalin? Saan. Kas pagarigan, masapul nga agtultuloy a maaywanan dagiti baro a kawes tapno agtalinaed a nadalus ken nanakman. Ti panagadal iti Sao ti Dios ken panangmennamenna kadagiti linaonna nga ulidan tulongannatayo a maaddaan iti baro ken natimbeng a panangmatmat iti bagitayo. Ania ti ipalgak ti pagsarmingan a naipaltiing a Sao ti Dios maipapan kenka?​—Santiago 1:23-25.

20. Kasanotayo a maiparangarang ti kinaalumamay?

²⁰ Kadawyanna a nagduduma ti personalidad. Nalaklaka nga iparangarang ti dadduma nga adipen ti Dios ti kinaalumamay ngem kadagiti sabsabali. Kaskasdi, masapul a sukayen ti amin a Kristiano ti bunga ti espiritu ti Dios, agraman ti kinaalumamay. Siaayat a binalakadan ni Pablo ni Timoteo: “Surotem ti kinalinteg, nadiosan a debosion, pammati, ayat, panagibtur, kinaalumamay ti kababalin.” (1 Timoteo 6:11) Ti sao a ‘suroten’ ipasimudaagna a kasapulan ti panagregget. Maysa a bersion ti Biblia ti nangipatarus iti dayta kas ‘ipapusom.’ (New Testament in Modern English, ni J. B. Phillips) No pagreggetanyo a mennamennaen dagiti nasayaat nga ulidan a linaon ti Sao ti Dios, maitukitda iti isipyo. Dayta ti mangisuro ken mangiwanwan kadakayo.​—Santiago 1:21.

21. (a) Apay a masapul a salimetmetantayo ti kinaalumamay? (b) Ania ti mausig iti sumaruno nga artikulo?

²¹ Matukodtayo ti kinaalumamaytayo babaen ti wagas ti pannakilangentayo kadagiti sabsabali. “Siasino ti masirib ken mannakaawat kadakayo?” inyimtuod ni adalan a Santiago. “Ipakitana koma manipud iti nasayaat a kababalinna dagiti aramidna buyogen ti kinaalumamay a kukua ti sirib.” (Santiago 3:13) Kasano a maiparangarangtayo daytoy a Nakristianuan a galad iti pagtaengantayo, iti Nakristianuan a ministerio, ken iti kongregasion? Mangidatag ti sumaruno nga artikulo kadagiti mangiwanwan a tulong.

Pangrepaso

• Ania ti naadalyo maipapan iti kinaalumamay manipud iti ulidan ni

• Jehova?

• Jesus?

• Moises?

• Abigail?

• Apay a masapul a salimetmetantayo ti kinaalumamay?

[Ladawan iti panid 16]

Apay nga inanamongan ni Jehova ti daton ni Abel?

[Ladawan iti panid 17]

Impakita ni Jesus nga agkanaig ti kinaalumamay ken kinapakumbaba

[Ladawan iti panid 18]

Nangipasdek ni Moises iti nasayaat nga ulidan ti kinaalumamay