Panangsukay iti Bunga a Panagteppel
“Ti bunga ti espiritu ayat, rag-o, talna, mabayag a panagitured, kinaanus, kinaimbag, pammati, kinaemma, panagteppel. Awan linteg a maibusor kadagitoy a bambanag.”—GALACIA 5:22, 23.
1. Siasinoda ti nangted kadatayo kadagiti kasayaatan nga ulidan ti panagteppel, kas makita kadagiti ania a kasuratan?
NI Jehova a Dios ken ni Jesu-Kristo inikkandatayo kadagiti kasasayaatan nga ulidan ti panagteppel. Sipud pay isusukir ti tao idiay minuyongan ti Eden, intultuloy ni Jehova ti panangwatwat iti daytoy a kualidad. (Idiligyo ti Isaias 42:14.) Maminsiam a daras a mabasatayo idiay Hebreo a Kasuratan nga isu ket “nabannayat nga agpungtot.” (Exodo 34:6) Sapulen dayta ti panagteppel. Ken la ketdi winatwat ti Anak ti Dios ti dakkel a panagteppel, gapu ta “idi rinabrabngisda, saan a simmungbat iti dakes.” (1 Pedro 2:23) Uray kasta, mabalin koma a nagkiddaw ni Jesus iti nailangitan nga Amana iti saranay ti “nasurok a sangapulo ket dua a lehion dagiti anghel.”—Mateo 26:53.
2. Aniada a nasayaat a Nainkasuratan nga ulidan ti adda kadatayo maipapan ti panangwatwat iti panagteppel dagiti imperpekto a tattao?
2 Addaantayo met kadagiti adu a nasayaat a Nainkasuratan nga ulidan ti panagteppel a winatwat dagiti imperpekto a tattao. Kas pangarigan, naipakita daytoy a kualidad kabayatan ti nakalalagip a pasamak iti biag ni Jose, anak ni patriarka a Jacob. Anian a panagteppel ti winatwat ni Jose idi a ginandat a sulisogen ti asawa ni Potifar! (Genesis 39:7-9) Adda met naimbag nga ulidan dagiti uppat a Hebreo nga agtutubo a nangwatwat ti panagteppel babaen ti panagkedkedda a mangan kadagiti taraon ti ari ti Babilonia gapu iti panangiparit ti Mosaiko a Linteg.—Daniel 1:8-17.
3. Siasino dagiti agdindinamag gapu iti nasayaat nga ugalida, kas nakita ti ania a pammaneknek?
3 Para kadagiti moderno nga ulidan ti panagteppel, maitudotayo dagiti Saksi ni Jehova kas pakabuklanna. Maikarida iti komendasion nga inted kadakuada ti New Catholic Encyclopedia—nga isudat’ “maysa kadagiti kasasayaatan ti kababalinna a grupo ditoy daga.” Maysa a mannursuro iti unibersidad idiay Filipinas ti nagkuna a “dagiti Saksi ar-aramidenda a sipipinget dagiti maad-adalda manipud Kasuratan.” Maipapan iti kumbension dagiti Saksi idiay Warsaw idi 1989, insurat ti maysa a manangipadamag a Polako: “55,000 a tao ti di nagsigarilio iti uray maysa la koma a tabako iti uneg ti tallo nga aldaw! . . . Daytoy a panangipakita ti di gagangay a disiplina ti namagsiddaaw kaniak buyogen ti panagrayo a napakuyogan ti panagamak.”
Panagbuteng iti Dios ken Pananggura iti Dakes
4. Aniat’ maysa kadagiti kadadakkelan a tulong iti panangwatwat ti panagteppel?
4 Maysa kadagiti kadadakkelan a katulongan iti panangsukay iti panagteppel ket isu ti panagbuteng iti Dios, ti naimbag a panagamak iti panangpaldaang iti nailangitan nga Amatayo. No kasano ti rebbeng a kinapateg kadatayo ti nadayaw a panagbuteng iti Dios ket makita iti kinapudno a dakamaten dayta dagiti Kasuratan iti mamin-adu a daras. Idi idatonen ti Abraham ti anakna a ni Isaac, kuna ti Dios: “Saanmo nga idisso ta imam iti ubing ket uray ania dika aramiden kenkuana, ta ita mabigbigko a mabutengka iti Dios yantangay dika impaidam kaniak ti anakmo, ti bugbugtong nga anakmo.” (Genesis 22:12) Awan duadua a kimmidar dagiti emosional a panagdanag, gapuna a talaga a kinasapulan dayta ti naruay a panagteppel iti biang ni Abraham tapno tungpalenna ti bilin ti Dios agingga iti panangilayatna iti kampilan tapno papatayen ti inay-ayatna nga anak a ni Isaac. Wen, ti panagbuteng iti Dios tulongannatayo a mangwatwat iti panagteppel.
5. Aniat’ ak-akmen a papel ti pananggura iti dakes iti panangwatwattayo ti panagteppel?
5 Mainaig unay iti panagbuteng ken Jehova ket isu ti panaggura iti dakes. Mabasatayo idiay Proverbio 8:13: “Ti panagbuteng ken ni Jehova isu ti pananggura iti dakes.” Kasta met, ti pananggura iti dakes tulongannatayo met a mangwatwat iti panagteppel. No manen, ibaga kadatayo dagiti Kasuratan a guraentayo—wen, adaywantayo—ti dakes. (Salmo 97:10; Amos 5:14, 15; Roma 12:9) No ania ti dakes ket masansan nga isu pay ket ti makaay-ayo, makasulisog unay, makagargari unay ket masapul a guraentayo laeng dayta tapno mapapigsatayo dagiti bagbagitayo maibusor iti dayta. Dagita amin a pananggura iti dakes addaan mangpabileg nga epekto iti determinasiontayo a mangwatwat iti panagteppel ket ngarud agserbi daytoy a salaknib kadatayo.
Ti Panagteppel, ti Dalan ti Kinasirib
6. Apay a dalan ti kinasirib ti pananglapped kadagiti agimbubukodan a pagannayasantayo babaen ti panangalagad ti panagteppel?
6 Sabali pay a dakkel a katulongan iti panangalagadtayo iti panagteppel ket ti panangapresiar iti kinanainsiriban ti panangiparang iti daytoy a kualidad. Kidkiddawen kadatayo ni Jehova a watwatentayo ti panagteppel maipaay iti bukodtayo a pagimbagan. (Idiligyo ti Isaias 48:17, 18.) Ti Saona naglaon iti naruay a balakad a mangipakpakita no kasano a nainsiriban ti pananglapped kadagiti agimbubukodan a pagannayasantayo babaen ti panangalagad iti panagteppel. Ditay pulos maliklikan dagiti di mabaliwan a linteg ti Dios. Kuna kadatayo ti Saona: “Aniaman nga imulanto ti maysa a tao, apitennanto met; ta ti agmula a maipaay iti lasagna iti lasag apitennanto ti panagrupsa, ngem dayta agmula a maipaay iti espiritu, iti espiritu apitennanto ti biag nga agnanayon.” (Galacia 6:7, 8) Maysa a nabatad a pangarigan ket isu ti pannangan ken panaginum. Adu a sakit ti agresulta gapu ta nalabes ti pannangan wenno panaginum ti tao. Amin dagita nga itutulok iti kinamanagimbubukodan ikkatenna ti panagraem iti bagi ti maysa a tao. Ad-adda pay, no tumulok ti maysa a tao iti kinamanagimbubukodan madangran met ti pannakirelasionna kadagiti sabsabali. Kapepeggadan iti amin, ti kinakurang ti panagteppel dangranna ti pannakirelasiontayo iti nailangitan nga Amatayo.
7. Aniat’ maysa a kangrunaan a tema ti libro dagiti Proverbio, kas ipakita dagiti ania a teksto ti Biblia?
7 Ngarud, rebbeng a kankanayon nga ibagatayo kadagiti bagbagitayo a ti kinamanagimbubukodan ket makadadael iti bagi. Maysa a naisangsangayan a tema iti libro dagiti Proverbio, a mangipagpaganetget iti disiplina ti bagi, ket awan ibunga ti kinamanagimbubukodan ken adda kinanainsiriban ti panagwatwat iti panagteppel. (Proverbio 14:29; 16:32) Ket siputantayo koma a ti disiplina iramanna ti ad-adu pay ngem ti basta panangliklik iti dakes. Ti disiplina ti bagi, wenno panagteppel, ket kasapulan met tapno maaramid ti umiso, a mabalin a narigat agsipud ta maisupadi daytoy kadagiti managbasol a pagannayasantayo.
8. Ania a kapadasan ti mangitampok iti kinanainsiriban ti panangwatwat ti panagteppel?
8 Mangiyilustrar ti kinanainsiriban ti panangwatwat ti panagteppel ti kaso ti maysa kadagiti Saksi ni Jehova a makipilpila iti maysa a bangko idi a maysa a lalaki ti nangun-una kenkuana. Nupay medio makarurod ti Saksi, winatwatna ti panagteppel. Iti dayta nga aldaw met laeng kasapulanna ti agpapirma iti maysa nga inhinyero para iti plano ti Kingdom Hall. Ket siasino ngata daytoy nga inhinyero? Ay ket, ti mismo a lalaki a nangun-una kenkuana idiay bangko! Saan laeng a nagbalin a naingayyeman ti inhinyero no di ket siningirna ti Saksi iti nakurkurang ngem kasangapulo a paset ti gagangay a singirna. Anian a ragsak ti Saksi ta winatwatna ti panagteppel iti dayta a bigat, a dina pinalubosan ti bagina nga agrurod!
9. Aniat’ dalan ti kinasirib no masabettayo dagiti nagubsang a tignay idiay ministerio?
9 No manen mapantayo kadagiti ruruangan a mangikaskasaba iti naimbag a damag ti Pagarian ti Dios wenno agtakdertayo iti suli dagiti lansangan tapno aginteres dagiti lumablabas iti mensahetayo, makasabettayo iti nagubsang a panagsao. Aniat’ dalan ti kinasirib? Daytoy a nainsiriban a panangiyebkas ket naaramid idiay Proverbio 15:1: “Ti sungbat, no naalumanay, pagbaw-ingenna ti pungtot.” Iti sabali a pannao, kasapulantayo a watwaten ti panagteppel. Ket saan laeng a dagiti Saksi ni Jehova ti nakapaneknek a pudno daytoy no di ket uray met dagiti sabsabali. Ti makaagas a pateg ti panagteppel ket ad-adda nga ap-apresiarenen dagiti mediko.
Makatulong ti Di Agimbubukodan nga Ayat
10, 11. Apay a ti ayat ket pudpudno a katulongan iti panangwatwat ti panagteppel?
10 Ti panangdeskribir ni Pablo iti ayat idiay 1 Corinto 13:4-8 ipakitana a ti bilegna tulongannatayo a mangwatwat iti panagteppel. “Ti ayat managitured.” Ti panagbalin a managitured sapulenna ti panagteppel. “Ti ayat awan apalna, saan a napasindayag, saan a natangsit.” Ti galad nga ayat tulongannatayo a mangtengngel kadagiti pampanunot ken emosiontayo, a manglapped iti aniaman a pagannayasan nga agbalin a naimun, agpasindayag, wenno agtangsit. Tignayennatayo ti ayat tapno agbalin a kasumbabangirna, pagbalinennatayo a napakumbaba, naparbeng iti panunot, kas ken Jesus.—Mateo 11:28-30.
11 Ituloy a kunaen ni Pablo a ti ayat “saan a naalas ti kababalinna.” Sapulenna met ti panagteppel tapno makapagtignay a nanakman iti amin a tiempo. Ti galad nga ayat iyadayonatayo manipud kinaagum, manipud ‘panangsapul laeng kadagiti bukodtayo a pagimbagan.’ Ti ayat “saan nga agluksaw.” Anian a naglaka ti agluksaw gapu iti isao wenno aramiden dagiti sabsabali! Ngem ti ayat tulongannatayo a mangwatwat iti panagteppel ket ditay iyebkas wenno aramiden dagiti bambanag a mabalintayo a pagbabawyan kalpasanna. Ti ayat “saanna nga ikankano ti pannakaranggas.” Ti kasisigud ti tao ket agannayas iti panagimula ti gura wenno panangpadakkel iti sakit ti nakem. Ngem ti ayat tulongannatayo a mangpapanaw kadagiti kakasta a kapanunotan manipud isiptayo. Ti ayat “dina pagragsakan ti kinakillo.” Kasapulan ti panagteppel iti di panagragsak iti kinakillo, kas iti pornograpia wenno mangrugit nga itutuloy a programa iti TV. Kasta met a ti ayat “sagabaenna amin” ken “ituredna amin.” Kasapulan ti panagteppel tapno maituredtayo dagiti bambanag, tapno maibturan dagiti makakarit wenno makapadagsen a bambanag ken ditay ipalubos nga upayendatayo, tignayendatayo nga agibales, wenno ituggoddatayo a sumardeng nga agserbi ken Jehova.
12. Aniat’ maysa a pamay-an tapno maipakita ti panangapresiartayo kadagiti amin a naaramidan ni Jehova a Dios ken ni Jesu-Kristo para kadatayo?
12 No pudpudno nga ay-ayatentayo ti nailangitan nga Amatayo ken ap-apresiarentayo dagiti nakaskasdaaw a galadna ken amin a naaramidanna maipaay kadatayo, isut’ kayattayo nga ay-aywen babaen ti kankanayon a panangwatwattayo iti panagteppel. Kasta met, no pudpudno nga ay-ayatentayo ti Apo ken Mannursurotayo, ni Jesu-Kristo, ken ap-apresiarentayo amin dagiti naaramidanna para kadatayo, ipangagtayo ti bilinna nga ‘alaentayo ti kayotayo a pagtutuokan ket agtultuloy nga isut’ surotentayo.’ (Marcos 8:34) Kiddawen la ketdi dayta a masapul a watwatentayo ti panagteppel. Ti ayattayo kadagiti kakabsattayo a lallaki ken babbai ti mangiyadayo met kadatayo manipud panangdangran kadakuada babaen ti panangala kadagiti agimbubukodan a kurso.
Ti Pammati ken Kinapakumbaba kas Katulongan
13. Apay a matulongannatayo ti pammati a mangwatwat ti panagteppel?
13 Sabali pay a katulongan iti panangwatwat ti panagteppel ket isu ti pammati iti Dios ken kadagiti karina. Ti pammati ti mamagbalin kadatayo nga agtalek ken Jehova ken aguray iti umiso a panawenna a panangpalinteg kadagiti bambanag. Inaramid ni apostol Pablo ti isu met laeng a punto idi kunana idiay Roma 12:19: “Saankayo a bumalbales, ay-ayatek, . . . ta adda a naisurat: ‘Kuak ti pammales; siak supapakakto, kuna ni Jehova.’” Iti daytoy a banag, matulongannatayo met ti kinapakumbaba. No napakumbabatayo, saantayo a napartak a bumales gapu iti impagarup wenno pudno a pannakadangran. Ditay sidadarasudos nga ikabil ti linteg kadagiti bukodtayo nga ima, no iyar-arig, no di ket watwatentayo ti panagteppel ket situtuloktayo koma nga agpannuray ken Jehova.—Idiligyo ti Salmo 37:1, 8.
14. Ania a kapadasan ti mangipakita a magun-odan ti panagteppel uray dagidiay agkurkurang iti nawadwad iti dayta?
14 Pagminaren ti maysa a kapadasan maipapan ti maysa a lalaki nga addaan napudot a panagul-ulo a mabalintayo a masursuro a watwaten ti panagteppel. Ay ket, isut’ addaan kasta a kinapudot ti ulo nga idi maayaban dagiti polis gapu iti riribuk a patpataudenda ken ni tatangna, tinuangna ti tallo a polis sakbay nga isut’ naparukma dagiti sabsabali! Idi agangay, nupay kasta, isut’ nakasarita dagiti Saksi ni Jehova ket nasursurona ti panangwatwat ti panagteppel, maysa kadagiti bunga ti espiritu ti Dios. (Galacia 5:22, 23) Ita, 30 a tawen kalpasanna, simamatalek pay laeng nga agserserbi ken Jehova daytoy a lalaki.
Panagteppel iti Uneg ti Pamilia
15, 16. (a) Aniat’ tumulong iti asawa a lalaki a mangwatwat iti panagteppel? (b) Ti panagteppel nangnangruna a kasapulan iti ania a kasasaad, kas makita iti ania a kapadasan? (c) Apay a kasapulan ti asawa a babai ti panagteppel?
15 Kasapulan la ketdi ti panagteppel iti uneg ti pamilia. Tapno maayat ti asawa a lalaki ni baketna kas iti panangayatna iti bagina kasapulan a watwatenna ti nawadwad a panangtengngel kadagiti pampanunotna, sasaona, ken tigtignayna. (Efeso 5:28, 29) Wen, kasapulan ti panagteppel tapno maipangag dagiti assawa a lallaki dagiti sasao ni apostol Pedro idiay 1 Pedro 3:7: “Dakayo a lallaki, itultuloyyo ti makipagnaed kadagiti assawayo a maiyallubog iti kinasirib.” Nangnangruna no ni baketna ket saan a manamati a kasapulan a watwaten ti manamati nga asawa a lalaki ti panagteppel.
16 Tapno iyilustrar: Adda idi panglakayen nga addaan managpudpudot a di manamati nga asawa. Nupay kasta, winatwatna ti panagteppel, ket daytoy ti nanggunggona unay kenkuana a kuna kenkuana ti doktorna: “John, nalabit kasisigud kenka ti panagbalin a nakaan-anus unay a tao wenno addaanka iti nakabilbileg unay a relihion.” Pudno nga addaantayo iti nabileg a relihion, gapu ta “inikkannatayo ti Dios saan a ti espiritu ti kinatakrut, no di ti kinatibker ken ti ayat ken ti naimbag a nakem,” tapno mawatwattayo ti panagteppel. (2 Timoteo 1:7) Mainayon pay, kasapulan ti panagteppel iti biang ti asawa a babai tapno agbalin a managpasakop, nangnangruna no ni lakayna ket saan a manamati.—1 Pedro 3:1-4.
17. Apay a napateg ti panagteppel iti relasion ti nagannak ken annak?
17 Kasapulan met ti panagteppel iti relasion ti nagannak ken annak. Tapno maaddaan kadagiti managteppel nga annak, umuna iti amin rebbeng a mangituyang a mismo dagiti nagannak ti naimbag nga ulidan. Ket no kasapulan dagiti annak ti maysa a kita ti disiplina, rebbeng a daytat’ maipataw buyogen ti kinatalinaay ken iti ayat, a sapulenna ti pudno a panagteppel. (Efeso 6:4; Colosas 3:21) Ket manen, sapulenna ti panagtulnog tapno maipakita dagiti annak a pudpudno nga ay-ayatenda dagiti nagannakda, ket tapno makapagtulnog kasapulan ti panagteppel.—Efeso 6:1-3; idiligyo ti 1 Juan 5:3.
Panangusar iti Tulong nga Ipaay ti Dios
18-20. Aniada a tallo a naespirituan a probision ti rebbeng a gundawayantayo tapno masukayantayo dagiti galad a mangtulong kadatayo a mangwatwat ti panagteppel?
18 Tapno rumang-ay iti panagbuteng iti Dios, iti awan panagimbubukodanna nga ayat, iti pammati, iti pananggura ti dakes, ken iti panagteppel, kasapulantayo a gundawayan ti isuamin nga impaay ni Jehova a tulong. Usigentayo ti tallo a naespirituan a probision a makatulong kadatayo a mangwatwat iti panagteppel. Umuna ti amin, adda dita ti napateg a pribilehio ti panagkararag. Pulos a ditay kayat a liwayan ti panagkararag. Wen, rebbeng a tarigagayantayo ti “agkararag a kankanayon,” nga “agtalinaed iti panagkararag.” (1 Tesalonica 5:17; Roma 12:12) Ikararagtayo ti panangsukay iti panagteppel. Ngem no adda pagkurangantayo iti panangsukay iti panagteppel, sibababawi nga agdawattayo ti pammakawan iti nailangitan nga Amatayo.
19 Ti maikadua a lugar a pakatulongan iti panangipakita ti panagteppel ket isu ti panangala iti tulong nga agtaud iti panagtaraon iti Sao ti Dios ken dagiti literatura a mamagbalin kadatayo a mangtarus ken mangiyaplikar kadagiti Kasuratan. Nakalaklaka unay a liwayan daytoy a paset ti sagrado a serbisiotayo! Rebbeng a watwatentayo ti panagteppel ken itultuloy a kunaen kadagiti bagbagitayo nga awan napatpateg a babasaen ngem iti Biblia ken ti ipapaay “ti matalek ken naannad nga adipen,” ket ngarud rebbeng nga ipangpangrunatayo dagitoy. (Mateo 24:45-47) Maibagbaga a ditay maaramidan amin a bambanag iti inaldaw, no di ket pilientayo dagiti bambanag a pangusarantayo iti tiempotayo. Pudpudno kadi a naespirituantayo a lallaki ken babbai? No sipapanunottayo kadagiti naespirituan a kasapulantayo, watwatentayo ti kasapulan a panagteppel tapno iddepen ti TV ket agsagana maipaay kadagiti gimongtayo wenno basaen Ti Pagwanawanan a mabalin a kaaw-awattayo.
20 Maikatlo, adda dita ti panangipateg kadagiti gimong ti kongregasion ken kadagiti daddadakkel nga asamblea ken kumbension. Napateg unay kadi dagita a gimong kadatayo? Mapmapantayo kadi a sisasagana a makipaset ket aramidentayo dayta no magundawayantayo? No kasano ti panangipategtayo kadagiti gimongtayo, kastanto met ti pannakapabilegtayo iti determinasiontayo a mangwatwat iti panagteppel iti sidong dagiti amin a kasasaad.
21. Ania dagiti sumagmamano a gunggona a matagiragsaktayo gapu iti panangsukay iti bunga ti espiritu a panagteppel?
21 Aniada a gunggona ti manamnamatayo iti panangikagumaantayo a kankanayon a mangwatwat iti panagteppel? Maysa, ditayto pulos apiten dagiti napait a bunga ti panagimbubukodan. Maaddaantayo ti panagraem iti bagi ken nadalus a konsiensia. Mailisitayo dagiti bagbagitayo kadagiti adu a riribuk ket makapagtalinaed iti dalan nga agturong iti biag. Kasta pay met, maaramidtayo ti nalabit kadadakkelan a naimbag a banag kadagiti sabsabali. Kangrunaan ti amin, maipangagtayo ti Proverbio 27:11: “Anakko, agsiribka, ket paragsakem toy pusok, tapno masungbatak ti mangumsi kaniak.” Ket dayta ti kadadakkelan a gunggona a mabalintayo a magun-od—ti pribilehio a panangparagsak ti puso ti naayat a nailangitan nga Amatayo, ni Jehova!
Malagipmo Kadi?
◻ Kasano a ti panagbuteng iti Dios tulongannatayo a mangwatwat ti panagteppel?
◻ Apay a ti ayat tulongannatayo a mangwatwat ti panagteppel?
◻ Kasano a tumulong ti panagteppel kadagiti relasion idiay pamilia?
◻ Aniada a probision ti rebbengtayo nga aprobitsaren no kayattayo a sukayan ti panagteppel?
[Ladawan iti panid 15]
Winatwat ni Jose ti panagteppel idi nasulisog
[Ladawan iti panid 17]
Ti panangdisiplina iti anak a maipataw buyogen ti kinatalinaay ken iti ayat kasapulanna ti pudpudno a panagteppel