Panangipaay Kadagiti Makaay-ayo a Daton ken Jehova

NAMINSAN iti historia, adda nakaskasdaaw a napasamak iti makindaya a dalan nga agturong iti minuyongan ti Eden.a Sitatakder sadiay dagiti mannakabalin a kerubin a mangbambantay. Ti nakabutbuteng a langada ket nabatad a ballaag iti asinoman nga aggandat a sumrek. Adda met mamalballaag a sumsumged ti tademna ken agtaytayyek a kampilan. Iti rabii, makapasidduker la ketdi ti darangna a mangsilnag kadagiti kayo iti aglawlaw. (Genesis 3:24) Nupay makaawis daytoy a buya, awan ti asinoman a makaasideg.

Mabalin a sinarsarungkaran da Cain ken Abel daydi a disso. Tangay nayanakda kada Adan ken Eva iti ruar ti minuyongan, mabalinda laeng a sirmataen ti kasasaad iti Paraiso, kas iti kasasaad idi dagiti nagannak kadakuada. Nasayaat ti pannakapadanumna, nalasbang dagiti mula ken naruay dagiti prutas ken natnateng. Awan duadua a nabaybay-an ken nakasamsameken ti bassit a paset ti Eden a makitada.

Inlawlawag la ketdi da Adan ken Eva kadagiti annakda no apay a nabaybay-an ti minuyongan ken napagtalawda sadiay. (Genesis 2:17; 3:6, 23) Anian a pannakapaay da Cain ken Abel! Makitada ti minuyongan, ngem saanda a makastrek. Nakaas-asidegda iti Paraiso ngem kaskasdi a nakaad-adayoda iti dayta. Tinulawan ida ti kinaimperpekto, ket awan ti maaramidan da Cain ken Abel maipapan iti dayta.

Ti relasion dagiti nagannak kadakuada sigurado a dina mapasayaat ti kasasaadda. Idi kinednganna ni Eva, kinuna ti Dios: “Isunto ti kalikagumam, ket isu iturayannakanto.” (Genesis 3:16) Kas naipadto, mabalin nga inturayanen ni Adan ti asawana, a nalabit saanen a kas katakunaynay ken katulongan ti panangtratona kenkuana. Ket mabalin a nalabesen ti panagpannuray ni Eva iti daytoy a lalaki. Dineskribir pay ketdi ti maysa a komentario ti ‘panagkalikagumna’ kas “tarigagay a kasla maysa a sakit.”

Saan nga ibaga ti Biblia no kasano nga inapektaran daytoy a kasasaad dagiti agassawa ti panagraem kadakuada dagiti annakda. Ngem nabatad a makariribuk ti ulidan nga impakita da Adan ken Eva kadagiti annakda.

Nagduma a Dalan ti Sinurotda

Idi agangay, nagbalin a pastor ni Abel ket nagbalin a mannalon ni Cain. (Genesis 4:2) Bayat nga ay-aywananna dagiti arbanna, awan duadua nga adu ti panawen ni Abel a mangutob iti naisangsangayan a padto a naisawang sakbay a napagtalaw dagiti dadakkelna idiay Eden: “Siak pagginnuraenkayto iti babai, ken ti kaputotam ken ti kaputotanna [“ti bin-im ken ti bin-ina,” NW]: daytoy sugatennanto ta ulom, ket sika sugatemto ti mukodna.” (Genesis 3:15) Pinampanunot la ketdi ni Abel, ‘Kasanonto ngata a mapasamak ti kari ti Dios maipapan iti bin-i a mangrumek iti serpiente, ken kasano a masugat daytoy a bin-i iti mukod?’

Iti panaglabas ti tiempo, nalabit idi nataengandan, agpada a nagdaton da Cain ken Abel ken ni Jehova. Tangay maysa a pastor ni Abel, saan a nakaskasdaaw a dagiti “inauna nga annak kadagiti pangenna ken dagiti nalukmeg” ti indatonna. Iti sabali a bangir, nangidaton ni Cain kadagiti “bunga ti daga.” Naay-ayo ni Jehova iti daton ni Abel, ngem “ni Cain ken ti datonna dina inkankano.” (Genesis 4:3-5) Apay a saan?

Kuna dagiti dadduma a dagiti “inauna nga annak kadagiti pangenna” ti indaton ngamin ni Abel, idinto ta dagiti laeng “bunga ti daga” ti indaton ni Cain. Ngem saan a ti kalidad ti daton ni Cain ti parikut, ta kuna ti salaysay a naay-ayo ni Jehova ken ‘ni Abel ken iti datonna,’ ket linaksidna ‘ni Cain ken ti datonna.’ No kasta, ti kasasaad ti puso ti agdaydayaw kenkuana ti kangrunaan a kinita ni Jehova. Ket ania ti nakitana? Kuna ti Hebreo 11:4 a nagdaton ni Abel “babaen iti pammati.” Isu a nalawag nga awan ken ni Cain ti kita ti pammati a namagbalin iti daton ni Abel a makaay-ayo.

Iti daytoy a banag, imutektekanyo ta napakuyogan ti daton ni Abel iti panangibukbok iti dara. Mabalin a siuumiso a nautobna a ti kari ti Dios maipapan iti bin-i a masugatto iti mukod kaipapananna ti pannakaisakripisio ti biag. No kasta, ti panagdaton ni Abel ket panagdawat iti pammakawan, ken ebkas dayta ti pammati a mangipaayto ti Dios iti daton a pangabbong kadagiti basol iti naikeddeng a tiempo.

Iti kasupadina, parparawpaw la ketdi ti panagdaton ni Cain. Impasimudaag ti maysa a komentarista ti Biblia idi maika-19 a siglo a “ti panagdatonna ket panangbigbig laeng iti kinamanagparabur ti Dios. Silalawag nga ipamatmat daytoy a dina binigbig nga adda sungsungbatanna iti Namarsua kenkuana, ket nasken nga annugotenna ti basolna wenno kasapulanna ti pammakawan.”

Maysa pay, kas inauna, mabalin a sikukuspag nga impagarup pay ketdi ni Cain nga isu ti naikari a bin-i a mangparmekto iti Serpiente, ni Satanas. Mabalin a kasta met ti inar-arapaap ni Eva para iti inauna nga anakna. (Genesis 4:1) Siempre, no daytoy ti ninamnama da Cain ken Eva, nagdakkel a biddut dayta.

Saan nga ibaga ti Biblia no kasano nga impakita ni Jehova ti pananganamongna iti daton ni Abel. Kuna dagiti dadduma a mabalin nga adda apuy a naggapu iti langit ket nauram a naan-anay ti daton. Aniaman ti napasamak, idi makitana a nailaksid ti datonna, “nagpungtot unay ni Cain, ket nagliday ti rupana.” (Genesis 4:5) Agpelpeligro ni Cain.

Ti Balakad ni Jehova ken ti Sungbat ni Cain

Nakirinnason ni Jehova ken Cain. “Apay-apay nga agpungpungtotka? ket apay-apay narupanget ta rupam?” insaludsodna. Nangipaay daytoy ken ni Cain iti umdas a gundaway a mangusig iti rikrikna ken motibona. “No naimbag ti aramidem,” intuloy a kinuna ni Jehova, “apay a dinto makaparagsak? ket no dika agaramid iti naimbag, ti basol kumleb iti ruangan; ket ti kalikagumanna sika; ngem sika gundawayam koma.”​—Genesis 4:6, 7. (Kitaenyo ti kahon iti panid 23.)

Saan a nangipangag ni Cain. Inawisna ketdi ni Abel a napan iti tay-ak sana pinatay. Idi sinaludsod ni Jehova no sadino ti yan ni Abel, nagulbod ni Cain, iti kasta nadegdegan ti basolna. “Diak ammo,” insungbatna. “Siak aya ti agaywan ken kabsatko?”​—Genesis 4:8, 9.

Sakbay ken kalpasan ti panangpapatayna ken Abel, nagkedked ni Cain nga ‘agaramid iti naimbag.’ Sipapakinakem a nagpaituray iti basol, ket gapu iti daytoy, napagtalaw ni Cain iti disso a pagnanaedan idi ti tao. Naipasdek ti maysa a “pagilasinan,” nalabit maysa laeng a nainget a bilin, tapno awan ti asinoman a mangpapatay ken Cain kas panagibales iti ipapatay ni Abel.​—Genesis 4:15.

Idi agangay, nangbangon ni Cain iti maysa a siudad, nga impanagananna iti nagan ti anakna a lalaki. Saan a nakaskasdaaw a nagdinamag ti kinaranggas dagiti kaputotanna. Nanungpal ti kapuonan ni Cain idi tinalipupos ti Layus idi kaaldawan ni Noe amin dagiti nakillo a tattao.​—Genesis 4:17-24; 7:21-24.

Saan a naitalimeng ti salaysay ti Biblia maipapan kada Cain ken Abel a pagpalpaliwaan laeng. Imbes ketdi, ‘naisurat dayta a pakasursuruantayo’ ken “makagunggona iti panangisuro, iti panangtubngar.” (Roma 15:4; 2 Timoteo 3:16) Ania ti maadaltayo iti daytoy a salaysay?

Ti Maadaltayo

Kas kada Cain ken Abel, maaw-awis dagiti Kristiano ita nga agdaton iti Dios​—saan a literal a daton a mapuoran, no di ket “ti sakripisio ti panagdaydayaw, kayatna a sawen, ti bunga dagiti bibig a mangaramid iti publiko a panangideklara iti naganna.” (Hebreo 13:15) Maar-aramid daytoy ita iti intero a lubong, bayat nga ikaskasaba dagiti Saksi ni Jehova ti naimbag a damag ti Pagarian ti Dios iti nasurok a 230 a pagilian. (Mateo 24:14) Makiramramankay kadi iti dayta a trabaho? No kasta, masiguradoyo a “saan a nakillo ti Dios tapno lipatenna ti aramidyo ken ti ayat nga impakitayo iti naganna.”​—Hebreo 6:10.

Kas kadagiti daton da Cain ken Abel, saan a marukod ti datonyo babaen ti makinruar a langana​—kas pagarigan, babaen laeng ti kaadu ti oras a busbusbosenyo iti ministerio. Ti adda iti kaunggantayo ti kitkitaen ni Jehova. Kuna ti Jeremias 17:10 (NW) a ‘sukisokenna ti puso’ ken ‘sukimatenna [pay ketdi] dagiti bekkel’​—ti pampanunot, rikrikna, ken motibo ti maysa a tao. No kasta, saan a ti kaadu no di ket ti motibo ti napateg kenkuana. Kinapudnona, dakkel man wenno bassit, napateg iti Dios ti daton nga agubbog iti puso a ginutugot ti ayat.​—Idiligyo ti Marcos 12:41-44 iti Mr 14:3-9.

Tandaanantay met koma a saan nga awaten ni Jehova dagiti adda depektona a daton, no kasano a dina inawat ti di naimpusuan a panagdaton ni Cain. (Malakias 1:8, 13) Kalikaguman ni Jehova nga itedyo kenkuana ti kasayaatanyo, a pagserbianyo iti amin a puso, kararua, panunot, ken pigsayo. (Marcos 12:30) Ar-aramidenyo kadi dayta? No kasta, adda umdas a panggapuanyo a mapnek iti datonyo. Insurat ni Pablo: “Paneknekan koma ti tunggal maysa no ania ti bukodna nga aramid, ket kalpasanna maaddaanto iti pakaigapuan ti panagrag-o unay maipapan iti bagina met laeng, ket saan nga iti panangipadis iti sabali a tao.”​—Galacia 6:4.

Agpada ti pannakapadakkel da Cain ken Abel. Ngem ti panawen ken dagiti kasasaad impaayanna ti tunggal maysa kadakuada iti gundaway a mangpatanor kadagiti naisalsalumina a kababalin. In-inut a dinadael ti imon, gura, ken pungtot ti katatao ni Cain.

Iti kasupadina, ti Dios imbilangna ni Abel a nalinteg a tao. (Mateo 23:35) Makapabang-ar ti pannakaiduma ni Abel kadagiti awanan panagyaman iti pamiliana​—da Adan, Eva, ken Cain​—gapu iti determinasionna a mangay-ayo iti Dios aniaman ti mapasamak. Kunaen kadatayo ti Biblia a nupay natayen ni Abel, “agsasao pay laeng.” Paset ti permanente a historikal a rekord a nailanad iti Biblia ti matalek a panagserbina iti Dios. Sapay koma ta tuladentayo ti ulidan ni Abel babaen ti agtultuloy a panangipaaytayo kadagiti makaay-ayo a daton iti Dios.​—Hebreo 11:4.

[Footnote]

[Kahon/Ladawan iti panid 23]

Pagwadan Dagiti Kristiano a Mammagbaga

“APAY-APAY nga agpungpungtotka? ket apay-apay narupanget ta rupam?” Babaen iti daytoy a saludsod, siaanus a nakirinnason ni Jehova ken Cain. Dina pinilit ni Cain nga agbalbaliw, ta adda wayawaya ni Cain nga agpili. (Idiligyo ti Deuteronomio 30:19.) Nupay kasta, saan a bimdeng ni Jehova a nangipakpakauna iti pagbanagan ti dakes a kababalin ni Cain. Binallaaganna ni Cain: “No dika agaramid iti naimbag, ti basol kumleb iti ruangan; ket ti kalikagumanna sika.”​—Genesis 4:6, 7.

Nupay nainget daytoy a pannubngar, saan nga imbilang ni Jehova ni Cain nga ‘awan ti namnamanan nga agbalbaliw.’ Imbes ketdi, imbagana ken Cain dagiti bendision nga agur-uray kenkuana no agbaw-ing, ken inyebkasna ti panagtalekna a kabaelan ni Cain a parmeken daytoy a parikut no kayatna. “No naimbag ti aramidem, apay a dinto makaparagsak?” kinuna ni Jehova. Maipapan iti makapapatay a pungtotna, insaludsodna met ken Cain: “Sika, iti biangmo, maparukmamto kadi?” (NW).

Dagiti panglakayen iti kongregasion Kristiano ita tuladenda koma ti ulidan nga impaay ni Jehova. Kas nadakamat iti 2 Timoteo 4:2, adda dagiti gundaway a masapul a ‘mangtubngar’ ken ‘mangtinggarda,’ nga ibatadda ti pagbanagan ti di umiso nga aramid ti tao nga agbasbasol. Kasta met, rumbeng a ‘mamagbaga’ dagiti panglakayen. “Paregtaen” ti kayat a sawen ti Griego a sao a pa·ra·ka·leʹo. “Ti pammagbaga ket saan a nasakit, mangatakar, wenno mangbabalaw,” kuna ti Theological Dictionary of the New Testament. “Liwliwa ti maysa pay a mabalin a kaipapananna.”

Makapainteres ta ti nainaig a Griego a sao, pa·raʹkle·tos, ket mabalin a tumukoy iti maysa a katulongan wenno iti manangitandudo iti legal a banag. No kasta, uray no nainget ti panangtubngar dagiti panglakayen, laglagipenda koma a katulongan ida​—saan a kabusor​—daydiay agkasapulan iti balakad. Kas ken Jehova, positibo koma dagiti panglakayen, nga agtalekda a kabaelan ti balbalakadanda a parmeken ti parikut.​—Idiligyo ti Galacia 6:1.

Siempre, adda iti indibidual a mangipangag iti pammagbaga. (Galacia 6:5; Filipos 2:12) Mabalin a di italtalek dagiti dadduma ti ballaag dagiti mammagbaga, no kasano a di inkaskaso ni Cain ti pannubngar ti Namarsua a mismo. Ngem, no dagiti panglakayen tuladenda ni Jehova, ti perpekto a Pagwadan dagiti Kristiano a mammagbaga, masiguradoda nga inaramidda ti rebbeng nga aramidenda.