Kasanokayo a Maaddaan iti Balanse a Panangmatmat iti Kuarta?

Ti panagayat iti kuarta ken panagtarigagay kadagiti sanikua ket saanen a baro; saan met a naulimek ti Biblia maipapan kadagita, a kasla nabiit pay dagita a karkarna a pasamak. Nabayagen dagita. Iti Linteg, imbilin ti Dios kadagiti Israelita: “Dika tarigagayan ti balay ti padam a tao . . . wenno uray aniaman a banag a kukua ti padam a tao.”​—Exodo 20:17.

KADAWYAN ti panagayat iti kuarta ken sanikua idi kaaldawan ni Jesus. Usigenyo daytoy a salaysay maipapan iti pannakisarita ni Jesus iti maysa a “nakabakbaknang” nga agtutubo a lalaki: “Kinuna kenkuana ni Jesus: ‘Adda pay maysa a banag nga agkurang kenka: Ilakom amin a bambanag nga adda kenka ket ibunongmo kadagiti napanglaw a tattao, ket maaddaankanto iti gameng iti langlangit; ket umayka agbalinka a pasurotko.’ Idi mangngegna daytoy, naleddaangan unay, ta isu nakabakbaknang.”​—Lucas 18:18-23.

Umiso a Panangmatmat iti Kuarta

Nupay kasta, biddut no ipapantayo a kondenaren ti Biblia ti mismo a kuarta wenno aniaman kadagiti kangrunaan a pakausaranna. Ipakita ti Biblia a mausar ti kuarta tapno maliklikan ti kinapanglaw ken dagiti kakuyogna a rigat, ken tapno kabaelan dagiti tattao a gatangen ti aniaman a kasapulanda. Insurat ni Ari Solomon: “Ti sirib agpaay a salaknib kas met laeng ti kuarta agpaay a salaknib.” Ken: “Ti tinapay ket agpaay iti panagkatawa dagiti trabahador, ket ti met laeng arak pagrag-oenna ti biag; ngem ti kuarta isu ti mangipaay ti sungbat iti amin a bambanag.”​—Eclesiastes 7:12; 10:19.

Anamongan ti Dios ti umiso a panangusar iti kuarta. Kas pagarigan, kinuna ni Jesus: “Makigayyemkayo babaen iti nakillo a kinabaknang.” (Lucas 16:9) Karaman daytoy ti panangipaay iti kontribusion tapno mapalawa ti pudno a panagdayaw iti Dios, ta awan duadua a kayattayo nga agbalin a Gayyemtayo ti Dios. Kas panangtuladna iti ulidan ni amana a David, dadakkel a gatad ti kuarta ken sanikua ti kontribusion ni Solomon para iti pannakaibangon ti templo ni Jehova. Sabali pay a Nakristianuan a bilin isu ti panangted iti material a tulong kadagidiay agkasapulan. Kinuna ni apostol Pablo: “Iranudanyo dagiti sasanto sigun kadagiti kasapulanda.” Sana innayon: “Surotenyo ti dalan ti kinamanagpadagus.” (Roma 12:13) Masansan nga iramanna daytoy ti panaggastos. Ngem komusta met ngay ti ayat iti kuarta?

‘Ti Panagayat iti Pirak’

Idi sinuratanna ti ub-ubing a padana a Kristiano a ni Timoteo, inlawlawag ni Pablo “ti ayat iti kuarta,” wenno iti literal, “panagayat iti pirak.” Masarakan ti balakad ni Pablo idiay 1 Timoteo 6:6-19. Kinomentuanna “ti ayat iti kuarta” kas paset ti nalawlawa a panangusigna kadagiti material a banag. Nasayaat no adalentayo a nalaing dagiti naipaltiing a komento ni Pablo, maigapu iti panangipaganetget ti kultura itatta iti kuarta. Sigurado a makagunggona ti kasta a panangamiris agsipud ta ipanayagna ti sekreto no kasano a ‘mapetpetan a sititibker ti pudpudno a biag.’

Impakdaar ni Pablo: “Ti ayat iti kuarta isu ti ramut dagiti amin a kita ti makadangran a bambanag, ket babaen ti panangragpat iti daytoy nga ayat nayaw-awan ti sumagmamano manipud iti pammati ket sinalputda ti intero a bagbagida iti adu nga ut-ot.” (1 Timoteo 6:10) Saan nga ibagbaga daytoy a teksto ken uray ti dadduma pay a kasuratan a dakes ti mismo a kuarta. Saan met nga ibagbaga ti apostol a ti kuarta ti kangrunaan a makagapu iti “makadangran a bambanag” wenno ti kuarta ti ramut ti tunggal parikut. Imbes ketdi, mabalin a ti maysa a makagapu ket ayat iti kuarta​—uray no saan la a dayta ti makagapu​—iti amin a kita ti “makadangran a bambanag.”

Agaluadkayo iti Kinaagum

Saan koma a matagilag-an ti pakdaar ni Pablo nupay pudno a saan a ti mismo a kuarta ti kondenaren ti Kasuratan. Dagiti Kristiano a rugianda nga ayaten ti kuarta ket nalakada a maapektaran iti amin a kita ti parikut, a ti kadaksan isu ti pannakaisiasi iti pammati. Pasingkedan ni Pablo daytoy a kinapudno idi kinunana kadagiti Kristiano idiay Colosas: “Papatayenyo, ngarud, dagiti kameng ti bagiyo nga adda iti rabaw ti daga no maipapan iti . . . makapasakit a tarigagay, ken kinaagum, a dayta ket idolatria.” (Colosas 3:5) Kasano a ti idolatria pumada iti kinagaramugam, kinaagum, wenno “ayat iti kuarta”? Kayat kadi a sawen daytoy a di umiso ti agtarigagay iti dakdakkel a balay, baro a kotse, trabaho a dakdakkel ti sueldo? Saan, awan kadagitoy a banag ti dakes. Ti saludsod ket: Ania ti manggutugot iti puso ti maysa a tao tapno tarigagayanna ti aniaman kadagitoy a banag, ken talaga kadi a nesesita dagitoy?

Ti pagdumaan ti gagangay a tarigagay ken ti kinaagum ket mabalin a mayasping iti nagdumaan ti temtem nga apuy a pagluto iti taraon ken ti gumilgil-ayab nga apuy a manguram iti maysa a kabakiran. Mabalin a makatulong ti nasayaat ken maitutop a tarigagay. Tignayennatayo nga agtrabaho ken agbalin a nabunga. Kuna ti Proverbio 16:26: “Ti kararua ti napinget a trabahador nagtrabaho a sipipinget maipaay kenkuana, agsipud ta isu dinagdag unay ti ngiwatna.” Ngem napeggad ken makadadael ti kinaagum. Dayta ket tarigagay a di makontrol.

Panangkontrol ti kangrunaan nga isyu. Ti kadi kuarta a maurnongtayo wenno dagiti material a banag a kayattayo agserbida a mangpennek kadagiti kasapulantayo, wenno dagiti aya kasapulantayo ti mamagbalin kadatayo nga adipen ti kuarta? Dayta ti rason no apay a kinuna ni Pablo a ti panagbalin a “naagum a tao . . . kaipapananna ti panagbalin a managrukbab iti idolo.” (Efeso 5:5) Iti kinapudnona, ti panangagum iti maysa a banag kayatna a sawen a tumuloktayo iti dayta​—arigna a pagbalinentay dayta nga apotayo, diostayo, ti banag a pagserbiantayo. Maisupadi iti dayta, indagadag ti Dios: “Dika maaddaan kadagiti aniaman a sabali a didios maibusor iti rupak.”​—Exodo 20:3.

No naagumtayo, ipasimudaagna met a saantayo nga agtalek a tungpalen ti Dios ti karina a mangipaay iti kasapulantayo. (Mateo 6:33) No kasta, ti kinaagum katupagna ti iyaadayo iti Dios. Iti kastoy met nga anag nga “idolatria” dayta. Di pakasdaawan a nainget ti pakdaar ni Pablo maibusor iti dayta!

Sipaprangka a namakdaar met ni Jesus maibusor iti kinaagum. Binilinnatayo nga agaluad iti panagtarigagay iti banag nga awan kadatayo: “Pagtalinaedenyo a silulukat dagiti matayo ket agaluadkayo iti tunggal kita ti kinaagum, agsipud ta uray no addaan kinaruay ti maysa a tao ti biagna saan nga agtaud iti bambanag nga ik-ikutanna.” (Lucas 12:15) Sigun iti daytoy a sasao ken iti simmaganad nga ilustrasion ni Jesus, naibatay ti kinaagum iti minamaag a kapanunotan a ti napateg iti biag isu ti kaadu ti kupkupikopan ti maysa a tao. Mabalin a dayta ket kuarta, kasasaad ti biag, pannakabalin, wenno umasping a bambanag. Posible ti agbalin a naagum iti aniaman a banag a mabalin a gun-oden. Mabalin a pagarupentayo a mapnektayon no maalatayo dayta a banag. Ngem sigun iti Biblia ken iti kapadasan ti tao, Dios laeng ti makapennek kadagiti pudno a kasapulantayo, ken aramidennanto dayta, kas inlawlawag ni Jesus kadagiti pasurotna.​—Lucas 12:22-31.

Ti kultura ita a managgatang ken managlako rubrobanna ti rikna ti kinaagum. Yantangay naimpluensiaanda kadagiti nasikap ken nabileg a pamay-an, adu ti mamati a saan nga umdas ti aniaman nga adda kadakuada. Kayatda ti ad-adu, dakdakkel ken nasaysayaat a bambanag. Nupay ditay namnamaen a mabalbaliwantayo ti lubong iti aglawlawtayo, kasanotay a personal a maparmek daytoy a pagannayasan?

Pannakapnek Kontra Kinaagum

Itukon ni Pablo ti pangsandi iti kinaagum, nga isu ti pannakapnek. Kunana: “Gapuna, no adda pagtaraon ken pagkawestayo, mapnektayon kadagitoy a banag.” (1 Timoteo 6:8) Kasla simple unay wenno di realistiko daytoy ‘pagtaraon ken pagkawes’ a pangiladawan iti amin a talaga a kasapulantayo. Adu a tattao ti malinglingay babaen kadagiti programa ti telebision a pakabuyaanda kadagiti agdindinamag nga artista nga agnanaed kadagiti napnuan nam-ay a pagtaengan. Saan a kasta ti pananggun-od iti pannakapnek.

Siempre, saan a kasapulan a gagaraen dagiti adipen ti Dios ti agbiag a nakurapay. (Proverbio 30:8, 9) Nupay kasta, ipalagip kadatayo ni Pablo no ania a talaga ti kinakurapay: kaawan iti taraon, pagkawes, ken umanay a pagtaengan. Iti sabali a bangir, no addaantayon kadagita a banag, adda rasontayo a mapnek.

Napasnek ngata ni Pablo iti kasta a panangdeskribirna iti pannakapnek? Posible ngata a mapnektayo kadagiti laeng kangrunaan a kasapulan, a kas iti taraon, kawes, ken pagtaengan? Ammo ni Pablo dayta. Idi damo, napadasanna ti agbiag a nabaknang ken dagiti pribilehio ti nangato ti saadna iti Judio a komunidad ken umili ti Roma. (Aramid 22:28; 23:6; Filipos 3:5) Nagsagaba met ni Pablo iti nakaro a rigat bayat ti kinamisionerona. (2 Corinto 11:23-28) Kadagita a kasasaad, naadalna ti maysa a sekreto a nakatulong kenkuana a mangtaginayon iti pannakapnek. Ania dayta?

“Naadalko ti Palimed”

Iti maysa kadagiti suratna, inlawlawag ni Pablo: “Iti kinapudnona ammok no kasano ti agbalin a nanumo kadagiti pagtaraon, iti kinapudnona ammok no kasano ti maaddaan iti kinaruay. Iti amin a banag ken kadagiti amin a kasasaad naadalko ti palimed agpadpada no kasano ti mabsog ken no kasano ti mabisinan, agpadpada no kasano ti maaddaan iti kinaruay ken no kasano ti agsagaba iti kinakirang.” (Filipos 4:12) Napnuan panagtalek ken optimistiko unay ti panagsao ni Pablo! Nalaka a pagarupen a nanam-ay ti biagna idi insuratna dagitoy a sasao. Ngem saan a kasta, ta sibabalud idi idiay Roma!​—Filipos 1:12-14.

No us-usigen dayta a mamagpanunot a kinapudno, nabileg a mensahe ti ipaay daytoy a sasao maipapan iti isyu ti pannakapnek saan laeng a kadagiti material a sanikua no di ket kadagiti pay kasasaad. Ti kinabaknang wenno kinarigat mabalin a subokenna no ania dagiti prioridadtayo. Nagsao ni Pablo maipapan kadagiti naespirituan a probision a timmulong kenkuana a mapnek, nanam-ay man wenno nakurapay ti kasasaadna: “Ta iti amin a bambanag addaanak iti bileg gapu iti [Dios a] mangmangted kaniak iti pannakabalin.” (Filipos 4:13) Imbes nga agpannuray kadagiti sanikuana, adu man wenno bassit, wenno kadagiti kasasaadna, nanam-ay man wenno narigat, nagpannuray ni Pablo iti Dios a mangpennek kadagiti kasapulanna. Pannakapnek ti resultana.

Nangnangruna a napateg ken ni Timoteo ti ulidan ni Pablo. Inggunamgunam ti apostol iti dayta nga agtutubo a lalaki a ragpatenna ti estilo ti panagbiag a mangipangpangruna iti nadiosan a debosion ken relasion iti Dios imbes nga iti kinabaknang. Kinuna ni Pablo: “Nupay kasta, sika, O tao ti Dios, umadayoka kadagitoy a banag. Ngem surotem ti kinalinteg, nadiosan a debosion, pammati, ayat, panagibtur, kinaalumamay ti kababalin.” (1 Timoteo 6:11) Mabalin a ni Timoteo ti nakaiturongan dagita a sasao, ngem agaplikar iti asinoman a kayatna a padayawan ti Dios ken maaddaan iti pudpudno a naragsak a biag.

Kas iti dadduma a Kristiano, kasapulan ni Timoteo ti agaluad maibusor iti kinaagum. Nalawag nga adu ti nababaknang a manamati iti kongregasion idiay Efeso, nga ayanna idi nagsurat kenkuana ni Pablo. (1 Timoteo 1:3) Indanon ni Pablo ti naimbag a damag maipapan ken ni Kristo iti daytoy nadur-as a sentro ti komersio, ket adu ti nakombertena. Awan duadua nga adu kadagitoy ti nababaknang, a kas met laeng iti sumagmamano a kameng ti kongregasion Kristiano itatta.

Ti ngarud saludsod, nangruna no maibatay iti sursuro ti 1 Timoteo 6:6-10, ket: Ania ti rumbeng nga aramiden dagiti nabaknang a tattao no kayatda a padayawan ti Dios? Kuna ni Pablo nga umuna pay nga usigenda ti kababalinda. No adda kuartam, masansan a mariknam nga umdasen dagiti kasapulam. Kuna ni Pablo: “Ibilinmo kadagidiay babaknang itoy agdama a sistema ti bambanag a saanda koma a napalangguad, ken isadagda ti namnamada, saan nga iti pagduaduaan a kinabaknang, no di ket iti Dios, a sibabaknang a mangipaay kadatayo iti amin a bambanag a pagragsakantayo.” (1 Timoteo 6:17) Dagiti tattao a nabaknang masapul a sursuruenda ti agpannuray, saan nga iti kuartada; no di ket iti Dios, ti namunganayan ti aniaman a kinabaknang.

Ngem ti kababalin ket paset laeng ti solusion tapno makapagballigi. Inton agangay, masapul a nainsiriban nga usaren dagiti nabaknang a Kristiano ti kinabaknangda. Ibalakad ni Pablo: ‘Agaramidkayo iti naimbag, agbalinkayo a nabaknang iti nasayaat nga ar-aramid, agbalinkayo a naparabur, sisasagana a mangiranud.’​—1 Timoteo 6:18.

“Ti Pudpudno a Biag”

Ti anag ti balakad ni Pablo ket kasapulan a palagipantay ti bagbagitayo iti relatibo a pateg dagiti material a banag. Kuna ti Sao ti Dios: “Ti napapateg a bambanag ti nabaknang isuda ti nabileg nga ilina, ket iti ar-arapaapna kaslada mangsalaknib a pader.” (Proverbio 18:11) Wen, pagultimuanna nga arapaap laeng ken makaallilaw ti seguridad nga ipaay ti kinabaknang. Saan nga umiso nga isentrotayo ti biagtayo kadagita imbes nga iti pananggun-od iti anamong ti Dios.

Nakalaklaka a marakrak ti namnama a naibatay iti saan a mapangnamnamaan a material a kinabaknang. Ti pudpudno a namnama masapul a nayangkla iti banag a natibker, addaan panggep, ken manayon. Ti Nakristianuan a namnama ket naisentro iti Namarsua kadatayo, ni Jehova a Dios, ken iti karina a biag nga agnanayon. Nupay agpayso a ti kuarta dina magatang ti kinaragsak, ad-adda pay a dina magatang ti pannakaisalakan. Ti laeng pammatitayo iti Dios ti makaipaay iti kasta a namnama.

Gapuna, nabaknangtay man wenno napanglaw, surotentay koma ti kurso ti biag a mamagbalin kadatayo a “nabaknang iti Dios.” (Lucas 12:21) Awanen ti napatpateg pay ngem ti naanamongan a takder iti Namarsua. Amin a panagreggettayo a mangtaginayon iti dayta ket tumulong tapno ‘makapagurnongtayo maipaay iti bagbagitayo iti nasayaat a pamuon maipaay iti masanguanan, tapno mapetpetantayo a sititibker ti pudpudno a biag.’​—1 Timoteo 6:19.

[Ladawan iti panid 7]

Naammuan ni Pablo ti sekreto iti pannakapnek

[Dagiti Ladawan iti panid 8]

Mabalintay ti agragsak ken mapnek iti aniaman nga adda kadatayo