Danum nga Agburburayok a Mangipaay iti Agnanayon a Biag

“Siasinoman nga uminum manipud iti danum nga itedkonto kenkuana saanton a pulos mawaw, ngem ti danum nga itedkonto kenkuana agbalinto kenkuana nga ubbog ti danum nga agburburayok a mangipaay iti agnanayon a biag.”​—JUAN 4:14.

“PAGAMMUAN ta manipud iti ngarab ti bulan, . . . adda rimmuar a rumimatrimat nga asul ken puraw a saniata. Naraniag, napusyaw nga asul ti marisna, ken nagtimbukel dayta a kunam la no naarkosan iti puraw a belo a siiinayad nga aggargaraw. In-inut a tumangtangkayag a kasla bassit a perlas iti di mailadawan a nawayang a kasipngetan.”​—Edgar Mitchell, astronaut, iti panangdeskribirna iti daga kas makita manipud iti law-ang.

Apay a kasta ti kinangayed ti maris ti planetatayo nga uray la a natukay ti maysa nga astronaut tapno agdaniw? Gapu dayta iti danum a nangsaknap iti dandani tallo a kakapat ti rabaw ti daga. Kinapudnona, ti danum ket saanna laeng a mapapintas ti dagatayo no di ket makatulong met tapno agtalinaed a sibibiag dagiti parsua ditoy daga. Kinaagpaysuanna, agarup 65 a porsiento iti bagi ti tao ket buklen ti danum. Gapuna, maipapan iti danum, kunaen ti Encyclopædia Britannica: “Nagpateg dayta iti biag ta tumultulong iti dandani amin a proseso a mapaspasamak kadagiti mula ken animal.”

Ti danum iti daga ket saan a kasapulan a masukatan gapu ta madaldalusan dayta babaen ti naannayas a sistema ti panag-recycle. Inlawlawag ti The World Book Encyclopedia: “Dandani amin a tedted ti danum nga usarentayo ket mapan iti taaw. Sadiay nga umalingasaw gapu iti bara ti init. Kalpasanna, agsubli iti daga kas tudo. Isu a maulit-ulit ti pannakausar ti danum. Saan a pulos maibus dayta.” Agarup 3,000 a tawenen ti napalabas, nadeskribir iti Biblia daytoy a nakaskasdaaw a proseso: “Amin dagiti ayus iti kalam-ekna mapanda iti baybay, kaskasdi a ti met laeng baybay saan a mapno. Iti lugar a papanan dagiti ayus iti kalam-ekna, sadiay agsublida tapno mapanda.” Anian a nakaskasdaaw ti siklo ti danum ditoy daga!​—Eclesiastes 1:7.

Gapu iti kinapateg ti danum iti biag ken iti nakaskasdaaw a pamay-an ti pannakaipaay dayta, ditay koma ngarud masdaaw a nadakamat dayta iti Biblia iti nasurok a 700 a daras. Dagiti naidumduma a magapuanan ti danum​—nangruna ti bilegna a mangdalus ken mangtaginayon iti biag​—​ket masansan a dakamaten ti Biblia a mangirepresentar iti naespirituan a kinapateg ti Sao ti Dios.​—Isaias 58:11; Juan 4:14.

Ti Bileg ti Biblia a Mangdalus

Naisalsalumina ti pisikal a kinadalus dagiti Israelita gapu iti regular a panagdigus ken panagbuggoda. Ugalida a bugguan dagiti sakada no sumrekda iti pagtaengan tapno mangan. (Lucas 7:44) Malaksid nga inusar dagiti Israelita ti danum a pangdalus iti bagida ken kadagiti aruatenda, inusarda pay dayta tapno kanayon a maannurotda ti seremonial a panagdalus a sagudayen ti Mosaiko a Linteg. Dagiti papadi nga agserserbi iti tabernakulo masapul a sansanenda ti agbuggo ken naynay a labaanda dagiti kawesda. (Exodo 30:18-21) Idi agangay, iti templo ti Jerusalem, nagaramid ni Solomon iti “sinukog a baybay” a naaramid iti gambang. Nasurok nga 44,000 a litro a danum ti gagangay a malaon dayta, nga umdas a mausar iti panagdalus nga ipapaannurot ti Linteg ti Dios. (2 Cronicas 4:2, 6) Para kadagiti Kristiano ita, ania ti kaipapanan ti kasta a panangusar iti danum?

Inlawlawag ni apostol Pablo a dinalusan ni Jesus ti kongregasion Kristiano, a ‘binugguanna iti danum babaen ti sao.’ Kas iti danum a mangdalus iti bagi, ti kinapudno nga isursuro ti Sao ti Dios ket addaan iti bileg a mangdalus iti moralidad ken espiritualidadtayo. Gapu iti dayta a pannakadalus, agbalin dagiti adalan ni Kristo a ‘nasantuan ken awanan iti pakapilawan.’ (Efeso 5:25-27) No kasta, amin nga agtarigagay iti anamong ti Dios masapul a pagreggetanda a taginayonen a ‘di namulitan ken awanan pakapilawan’ ti moralidad ken espiritualidadda. (2 Pedro 3:11, 14) Kasano a makatulong ti Sao ti Dios tapno maaramidda dayta?

Dagidiay mangayat a mangparagsak ken Jehova a Dios ket uminumda iti naespirituan a danum babaen ti regular a panagadalda iti Biblia. No ti pannakaammo a nagun-odanda ket mayukuok iti isip ken pusoda, magutugotda a mangyaplikar iti daytoy a bilin ti Biblia: “Agbalbaliwkayo babaen ti panangpabaroyo iti panunotyo, tapno mapaneknekanyo iti bagbagiyo ti naimbag ken makaay-ayo ken naan-anay a pagayatan ti Dios.”​—Roma 12:2.

No maaddaanda iti umiso a pannakaammo maipapan iti pagayatan ti Dios, mailasinda dagiti pakatulawan ken pakapilawan ti kababalin ken panagpampanunotda. Bayat nga iyap-aplikarda dagiti prinsipio ti Biblia iti biagda iti panaglabas ti tiempo, tumulong ti arig danum a Sao ti Dios tapno agbalinda a ‘naugasanen’ uray iti nadagsen a basol.​—1 Corinto 6:9-11.

Kasta a panagbalbaliw ti napadasan ti maysa nga agtutubo idiay Espania. “Idi agtawenak iti 18, saan a naragsak ti biagko,” kuna ni Alfonso. Nagbalin nga adikto iti droga ken napeklan a kriminal. “Nakarugrugit ti kinataok gapu iti ar-aramidek iti bagik ken iti sabsabali.

“Idiay eskuelaan, napaliiwko ti maysa a kaedadko a babai a naiduma unay iti dadduma nga estudiante gapu iti nadalus ken inosente a langana. Gapu iti ulidanna, natignayak nga agbiag a kas kenkuana. Kas insingasingna, timmabunoak iti gimong dagiti Saksi ni Jehova. Di nagbayag, rinugiakon ti agadal iti Biblia ken makigayyem iti Dios. Iti las-ud ti makatawen, dinalusak ti biagko ket nagbalinak a bautisado a Saksi. Gapu iti daytoy a naisangsangayan a panagbalbaliwko, adu a nagannak iti lugarmi ti nagkiddaw a tulongak dagiti agtutubo nga annakda a naadikto iti droga.”

Danum a Mangyeg iti Agnanayon a Biag

Naminsan, nadakamat ni Jesus iti maysa a Samaritana nga agsaksakdo iti bubon ni Jacob ti maipapan iti “nabiag a danum.” Kinunana: “Siasinoman nga uminum manipud iti danum nga itedkonto kenkuana saanton a pulos mawaw, ngem ti danum nga itedkonto kenkuana agbalinto kenkuana nga ubbog ti danum nga agburburayok a mangipaay iti agnanayon a biag.” (Juan 4:10, 14) Ipasimudaag ti sasao ni Jesus a ti “nabiag a danum” ket isimbolona dagiti probision ti Dios para iti biag, kas nailawlawag iti Biblia a Saona. Babaen kadagita a probision, posible nga agbiag nga agnanayon dagiti tattao. Ti pangsubbot a daton ni Kristo Jesus ti maysa a napateg a paset daytoy a simboliko a danum. Inlawlawag ni Jesus: “Ti Dios inayatna ti lubong iti kasta unay, isu nga intedna ti bugbugtong nga Anakna, tapno tunggal maysa a mangwatwat iti pammati kenkuana saan koma a madadael no di ket maaddaan iti agnanayon a biag.”​—Juan 3:16.

Ti nadakamat itay a ni Alfonso nasursurona a tagipatgen ti “nabiag a danum” manipud iti Dios. No maipapan kadagidiay nagtultuloy a kriminal ken adikto iti droga, kastoy ti kinunana: “Natayen ni manongko, ken ti amin a dati a barkadak. Ti pannakaammok iti Sao ti Dios ti nangsalbar kaniak iti kasta a pagtungpalan. Gapu kadagiti naespirituan a probision ni Jehova, addaak pay laeng a biag.” Kanayonanna, gapu iti naadal ni Alfonso iti Biblia, segseggaanna ti agbiag nga agnanayon iti baro a lubong nga inkari ti Dios.​—2 Pedro 3:13.

Awis Agpaay iti Amin

Iti maudi a libro ti Biblia, adda nailadawan a “maysa a karayan ti danum ti biag, nalitnaw a kas kristal, nga agay-ayus manipud iti trono ti Dios ken iti Kordero.” (Apocalipsis 22:1) Ti karayan ket isimbolona dagiti probision ti Dios a mangisublinto iti perpekto a biag ti tao, a kas iti kasasaad da Adan ken Eva idi rugi ti pakasaritaan ti sangatauan.

Kalpasan ti panangdeskribir ti salaysay iti dayta a karayan, kastoy ti awisna: “Ti asinoman a mawaw umay koma; ti asinoman a mayat awatenna koma ti danum ti biag nga awan bayadna.” (Apocalipsis 22:17) Dayta nga awis ket maipakpakaammo ita iti intero a daga. Iti kada tawen, dagiti Saksi ni Jehova iti nasurok a 235 a pagilian ket mangbusbusbos iti nasurok a maysa a bilion nga oras tapno matulonganda dagiti tattao nga uminum iti mangted-biag a pannakaammo iti Biblia.

Mawawka kadi iti danum ti biag? No uminumka iti nakadaldalus a danum babaen ti panangammom ken panangaprobetsarmo kadagiti probision ti Namarsua kadatayo, mabalin a maysaka met kadagidiay ‘sitatalged nga agur-urnong maipaay iti bagbagida iti nasayaat a pamuon maipaay iti masanguanan, tapno mapetpetanda a sititibker ti pudpudno a biag.’​—1 Timoteo 6:19.

[Blurb iti panid 14]

Kas iti danum a mangdalus iti bagi, ti Sao ti Dios ket addaan iti bileg a mangdalus iti moralidad ken espiritualidadtayo

[Kahon/​Dagiti Ladawan iti panid 15]

DAGITI GUBUAYAN TI DANUM IDI TIEMPO TI BIBLIA

Idi tiempo ti Biblia, pagregreggetan unay dagiti tattao ti agsapul kadagiti gubuayan ti nawadwad a danum. Nagkali da Abraham ken Isaac kadagiti bubon iti asideg ti Beer-seba tapno masiguradoda nga adda umdas a danum agpaay iti sangakabbalayan ken arbanda.​—Genesis 21:30, 31; 26:18.

Masansan a maatianan dagiti narabaw a bubon kabayatan ti naunday ken nabara a kalgaw. Tapno adda latta masakdo a danum, masapul a nauneg ti bubon. (Proverbio 20:5) Ti maysa a bubon idiay Laquis ket 44 a metro ti kaunegna. Ti sabali pay a bubon a masarakan idiay Gabaon ket nasurok a 25 a metro ti kaunegna ken 11 a metro ti kalawana. Idi makali dayta a bubon, agarup 3,000 a tonelada a bato ti nasken a maikkat. Daydi Samaritana a napan simmakdo iti bubon ni Jacob kinunana ken Jesus: “Ti bubon nauneg.” Nalabit 23 a metro ti kaadalem ti danum dayta a bubon.​—Juan 4:11.

Dagiti pagurnongan iti danum a nakali iti daga ti sabali pay a gubuayan ti danum iti nagkauna a Makintengnga a Daya. Dagita nga abut ket makargaan iti tudo bayat ti Oktubre agingga iti Abril. Adda dagiti naaramid a kanal iti bakras dagiti turod tapno agayus ti danum kadagiti pagurnongan. Nagkali dagidi Israelita iti dadakkel nga abut tapno makaurnongda iti danum.​—2 Cronicas 26:10.

Ti panagsakdo kadagiti bubon ken kadagiti pagurnongan ket nadagsen a trabaho idi, ken uray ita. Maysa a napateg a serbisio ti inaldaw a panagsakdo dagiti babbai para iti pamilia ken arbanda, kas iti inaramid da Rebecca ken dagiti babbalasang ni Jetro.​—Genesis 24:15-20; Exodo 2:16.

[Ladawan iti panid 15]

Ni Alfonso ita a mangiranranud iti Sao ti Dios