Ammoyo Kadi?

Malaksid kadagiti linaon ti Biblia, ania ti mangpaneknek a talaga a nagbiag idi ni Jesus?

▪ Dagiti sekular a mannurat a nagbiag kalpasan ti panawen ni Jesus espesipiko a dinakamatda ti maipapan kenkuana. Karaman kadakuada ni Cornelius Tacitus, a nangirekord iti historia ti Roma iti sidong dagiti emperador. Mainaig iti uram a nangdidigra iti Roma idi 64 K.P., insalaysay ni Tacitus nga adda sayangguseng a ni Emperador Nero ti makinggapuanan iti dayta a didigra. Sigun ken Tacitus, pinabasol ni Nero ti maysa a grupo nga aw-awagan dagiti umili iti Kristiano. Insurat ni Tacitus: “Ni Kristo, a nagtaudan ti naganda, pinapapatay ti prokurador a ni Poncio Pilato kabayatan ti turay ni Tiberio.”​—Annals, XV, 44.

Ti Judio a historiador a ni Flavius Josephus dinakamatna met ni Jesus. Dineskribir ni Josephus dagiti pasamak manipud ipapatay ni Festus a Romano a gobernador ti Judea idi agarup 62 K.P. agingga idi nagturay ti kasukatna a ni Albinus. Kinuna ni Josephus a ti Nangato a Padi a ni Ananus (Ananias) “inummongna dagiti ukom ti Sanhedrin ket indatagna iti sanguananda ti maysa a tao nga agnagan Santiago, ti kabsat ni Jesus a naawagan Kristo, ken ti dadduma pay.”​—Jewish Antiquities, XX, 200 (ix, 1).

Apay a naawagan ni Jesus iti Kristo?

▪ Salaysayen dagiti Ebanghelio nga idi nagparang ni anghel Gabriel ken Maria, impakaammona kenkuana nga agsikogto ken panaganannanto ti anakna iti Jesus. (Lucas 1:31) Medio gagangay dayta a nagan kadagiti Judio idi panawen ti Biblia. Nagsurat ti Judio a historiador a ni Josephus maipapan iti 12 a tattao nga agnagan iti Jesus, malaksid laeng kadagiti nadakamat iti Kasuratan. Naawagan ti anak ni Maria iti “Nazareno,” a nangipabigbig kenkuana kas ni Jesus ti Nazaret. (Marcos 10:47) Limmatak met kas “ti Kristo” wenno Jesu-Kristo. (Mateo 16:16) Ania ti kaipapanan dayta?

Ti Iloko a sao a “Kristo” ket nagtaud iti Griego a Khri·stosʹ, ti katupag ti Hebreo a Ma·shiʹach (Mesias). Ti literal a kaipapanan dagita a dua a sao ket “Daydiay Napulotan.” Nausar met dayta a termino a mangtukoy iti sabsabali sakbay ni Jesus. Kas pagarigan, nadakamat met da Moises, Aaron, ken Ari David kas napulotan, a kaipapananna a dinutokan ida ti Dios nga agakem kas autoridad wenno maipaay iti maysa a responsabilidad. (Levitico 4:3; 8:12; 2 Samuel 22:51; Hebreo 11:24-26) Ni Jesus, a naipadto a Mesias, ti katan-okan a pannakabagi ni Jehova. Gapuna, maitutop a maawagan ni Jesus iti “Kristo, ti Anak ti sibibiag a Dios.”​—Mateo 16:16; Daniel 9:25.

[Ladawan iti panid 15]

Ni Flavius Josephus, kas panangiladawan ti maysa nga artist