Liklikanyo nga Agbalin a Natangsit ti Pusoyo

“Ti Dios busorenna dagiti natangsit.”​—SANTIAGO 4:6.

1. Mangted iti pagarigan ti umiso a panagpannakkel.

ADDA kadi sumagmamano a pasamak iti biagyo a maragsakankayo a mangipannakkel? Kaaduan kadatayo ti nakapadas iti dayta a naragsak a rikna. Saan a dakes no makariknatayo no dadduma nga adda maipagpannakkeltayo. Kas pagarigan, no ti Kristiano nga agassawa mabasada ti report ti eskuelaan maipapan iti nasayaat a kababalin ken kinaanep ti anakda, sigurado a pakaragsakanda ti nagapuananna. Ni apostol Pablo ken dagiti kakaduana impannakkelda ti baro a kongregasion a natulonganda a mabuangay gapu iti simamatalek a panagibtur dagiti kakabsat iti laksid ti pannakaidadanes.​—1 Tesalonica 1:1, 6; 2:19, 20; 2 Tesalonica 1:1, 4.

2. Apay a saan nga umiso ti dadduma a panagpannakkel?

² Maibatay kadagiti nadakamat a pagarigan, ti panagpannakkel ket mangipasimudaag iti pannakarikna iti rag-o maigapu iti maysa nga aramid wenno ik-ikutan. Ngem no dadduma, iyanninaw ti panagpannakkel ti di umiso a panangmatmat iti bagi, iti pannakarikna iti kinatan-ok gapu iti abilidad, langa, kinabaknang, wenno ranggo. Masansan a maiparangarang dayta babaen ti panagbalin a natangsit. Ti kasta a panagpannakkel ti nasken a liklikantayo kas Kristiano. Apay? Gapu ta nayanaktayo nga addaan iti pagannayasan nga agbalin a managimbubukod, banag a natawidtayo iti amatayo a ni Adan. (Genesis 8:21) Kas resultana, nalakanatayo nga allilawen ti pusotayo tapno agpannakkeltayo maibatay kadagiti di umiso a rason. Kas pagarigan, masapul a liklikantayo nga ipagpannakkel ti rasa, kinabaknang, edukasion, natural nga abilidad, wenno gapuanantayo iti trabaho. Ti panagpannakkel maigapu kadagiti kasta a bambanag ket saan maiparbeng ken saan a makaay-ayo ken ni Jehova.​—Jeremias 9:23; Aramid 10:34, 35; 1 Corinto 4:7; Galacia 5:26; 6:3, 4.

3. Ania ti kinatangsit, ken ania ti kinuna ni Jesus maipapan iti dayta?

³ Adda sabali pay a rason no apay a liklikan ti di umiso a panagpannakkel. No palubosantayo nga agtubo dayta iti pusotayo, posible nga agbanag dayta iti kinatangsit, maysa a makarimon a kita ti panagpannakkel. Ania ti kinatangsit? Malaksid a matmatanna a nangato ti bagina, ti natangsit a tao umsienna dagidiay ibilangna a nababbaba kenkuana. (Lucas 18:9; Juan 7:47-49) Ni Jesus tinukoyna ti “kinatangsit” kas maysa kadagiti dakes a kababalin nga aggubuay “manipud iti puso” ken “mangtulaw iti tao.” (Marcos 7:20-23) Mabigbig dagiti Kristiano no kasano kapateg a liklikan nga agbalin a natangsit ti puso.

4. Kasano a makatulong kadatayo ti panangusig kadagiti pagarigan ti kinatangsit a dinakamat ti Biblia?

⁴ Tapno maliklikam ti kinatangsit, makatulong no usigem ti sumagmamano a salaysay ti Biblia maipapan kadagiti natangsit a tattao. Iti kasta, nalakam a malasin dagiti di umiso a rikna ti panagpannakel a mabalin nga addan kenka wenno mabalin a tumanorto. Tumulong daytoy tapno maiwaksim dagiti kapanunotan wenno rikna a mamagbalin kenka a natangsit. Iti kasta, saankanto a mairaman inton ibanag ti Dios ti pakdaarna: “Ikkatekto iti tengngam dagidiay sitatangsit nga agragrag-o a tattaom; ket saankanton a pulos agtangsit iti nasantuan a bantayko.”​—Sofonias 3:11.

Agtignay ti Dios Maibusor Kadagiti Natangsit

5, 6. Kasano nga impakita ni Faraon ti kinatangsitna, ket ania ti imbungana?

⁵ Ti wagas ti pannakilangen ni Jehova kadagiti nabileg nga agtuturay a kas ken Faraon ipakitana no ania ti panangmatmat ni Jehova iti kinatangsit. Awan duadua a natangsit ni Faraon. Gapu ta matmatanna ti bagina kas dios a rumbeng a pagdayawan, inumsina dagiti tagabona, dagiti Israelita. Usigenyo ti reaksionna idi kiniddaw ti Israel a mapalubosanda koma a mapan idiay let-ang tapno “mangrambakda iti maysa a piesta” agpaay ken ni Jehova. Sitatangsit a kinuna ni Faraon: “Siasino ni Jehova, tapno pagtulnogak ti timekna a palubosak ti Israel?” ​—Exodo 5:1, 2.

⁶ Kalpasan a napasaran ni Faraon ti innem a saplit, ni Jehova binilinna ni Moises tapno iyimtuodna iti agturay iti Egipto: “Agtigtignayka pay laeng kadi a sitatangsit maibusor iti ilik iti saanmo a panangpalubos kadakuada?” (Exodo 9:17) Kalpasanna, impakaammo ni Moises ti maikapito a saplit​—dagiti uraro a nangdadael iti daga. Idi nawayawayaan dagiti Israelita kalpasan ti maikasangapulo a saplit, nagbaliw ti panunot ni Faraon ket kinamatna ida. Kamaudiananna, napupok ni Faraon ken dagiti buyotna iti Nalabaga a Baybay. Darepdepenyo no ania ti nagtaray iti panunotda idi agtipon manen dagiti danum iti agsinnumbangirda! Ania ti imbunga ti kinatangsit ni Faraon? Kinuna dagiti kasayaatan a buyotna: “Idiantayon nga asitgan ti Israel, agsipud ta ni Jehova sigurado a makirupak maipaay kadakuada maibusor kadagiti Egipcio.”​—Exodo 14:25.

7. Kasano a dagiti agtuturay iti Babilonia impakitada ti kinatangsit?

⁷ Imbabain met ni Jehova ti dadduma pay a natangsit nga agturay. Maysa ni Senaquerib, ti ari ti Asiria. (Isaias 36:1-4, 20; 37:36-38) Idi agangay, ti Asiria ket pinarmek ti Babilonia, ngem dua a natangsit nga ari ti Babilonia ti naibabain met. Panunotenyo ti rambak nga inangay ni Ari Belsasar ken dagiti natan-ok a bisitana, a naginumanda iti arak dagiti basehas a naggapu iti templo ni Jehova, ket indaydayawda dagiti didiosen ti Babilonia. Pagam-ammuan, nagparang ti maysa nga ima ti tao ket nangisurat iti mensahe iti pader. Idi nakiddaw ken ni mammadto a Daniel nga ipatarusna dayta a misterioso a surat, impalagipna ken ni Belsasar: “Ti met laeng Kangatuan a Dios intedna ken Nabucodonosor nga amam ti pagarian . . . Ngem idi timmangsit ti pusona . . . , naipababa manipud iti trono ti pagarianna, ket ti bukodna a dayaw naipanaw kenkuana. . . . No maipapan kenka, anakna a Belsazar, saanmo nga impakumbaba ta pusom, nupay ammom amin daytoy.” (Daniel 5:3, 18, 20, 22) Iti dayta a mismo a rabii, ti buyot ti Medo-Persia pinarmekda ti Babilonia, ket napapatay ni Belsasar.​—Daniel 5:30, 31.

8. Kasano a tinaming ni Jehova ti dadduma a natangsit a tattao?

⁸ Panunotenyo met ti dadduma pay a natangsit a tattao a nangumsi iti ili ni Jehova: ti Filisteo a higante a ni Goliat, ti Persiano a Primero Ministro a ni Haman, ken ni Ari Herodes Agripa, a nangituray iti ili ti Judea. Gapu iti kinatangsitda, napasaranda ti nakababain nga ipapatay iti ima ti Dios. (1 Samuel 17:42-51; Ester 3:5, 6; 7:10; Aramid 12:1-3, 21-23) Ti wagas ti panangtaming ni Jehova kadagita a natangsit a tattao ipaganetgetna daytoy a kinapudno: “Ti panagpannakkel adda iti sakbay ti pannakarpuog, ken ti natangsit nga espiritu iti sakbay ti pannakaitibkol.” (Proverbio 16:18) Awan duadua a “ti Dios busorenna dagiti natangsit.”​—Santiago 4:6.

9. Kasano a nagbalin a traidor dagiti ari ti Tiro?

⁹ Maisupadi kadagita a natangsit nga agtuturay iti Egipto, Asiria, ken Babilonia, adda tiempo a tinulongan ti ari ti Tiro dagiti adipen ti Dios. Bayat ti panagturay da Ari David ken Solomon, nangipaay ti ari ti Tiro kadagiti nasigo nga artesano ken kadagiti materiales a mausar iti panangbangon kadagiti patakder ti ari ken iti templo ti Dios. (2 Samuel 5:11; 2 Cronicas 2:11-16) Nakalkaldaang ta idi agangay, dagiti ari ti Tiro binusorda dagiti adipen ni Jehova. Apay a nagbanag iti kasta?​—Salmo 83:3-7; Joel 3:4-6; Amos 1:9, 10.

“Ti Pusom Timmangsit”

10, 11. (a) Siasino ti maikompara kadagiti ar-ari ti Tiro? (b) Apay a nagbaliw ti panangtrato dagiti taga-Tiro kadagiti Israelita?

¹⁰ Pinaltiingan ni Jehova ti propetana a ni Ezequiel tapno ibutaktak ken kondenarenna ti dinastia dagiti ar-ari ti Tiro. Dayta a mensahe a naiturong “iti ari ti Tiro” ket naglaon kadagiti ebkas a maitutop agpadpada iti dinastia ti Tiro ken iti kaunaan a traidor, ni Satanas, daydiay “saan a nagtakder a di maisin iti kinapudno.” (Ezequiel 28:12; Juan 8:44) Ni Satanas ket sigud a matalek nga espiritu a parsua a kameng ti nailangitan nga organisasion dagiti annak ni Jehova. Babaen ken ni Ezequiel, impasimudaag ni Jehova a Dios no ania ti ramut ti panagsalungasing ni Satanas ken ti dinastia ti Tiro:

¹¹ “Idiay Eden, ti minuyongan ti Dios, addaka idi. Tunggal napateg a bato isu ti abbongmo . . . Sika ti napulotan a kerubin a mangabbong . . . Awan pagkurangam iti daldalanmo manipud idi aldaw a pannakaparsuam agingga a ti kinakillo nasarakan kenka. Gapu iti kinaruay dagiti tagilakom pinunnoda ti tengngam iti kinaranggas, ket nangrugika nga agbasol. Ket . . . dadaelenkanto, O kerubin a mangabbong . . . Ti pusom timmangsit gapu iti pintasmo. Dinadaelmo ti siribmo gapu iti agsilnasilnag a kinangayedmo.” (Ezequiel 28:13-17) Wen, ti kinatangsit tinignayna dagiti ar-ari ti Tiro a mangranggas kadagiti adipen ni Jehova. Nagbalin ti Tiro a nakabakbaknang a sentro ti komersio ken nalatak gapu kadagiti agkakapintas a produktona. (Isaias 23:8, 9) Timmangsit dagiti ar-ari ti Tiro, ket rinugianda nga inrurumen dagiti adipen ti Dios.

12. Kasano a nagbalin ni Satanas a manangallilaw, ket ania ti itultuloyna nga aramiden?

¹² Umasping iti dayta, ti espiritu a parsua a nagbalin a ni Satanas ket sigud nga addaan iti sirib a kasapulan tapno maibanagna ti aniaman nga annongen nga intalek kenkuana ti Dios. Imbes nga agyaman, ‘timmangsit’ ni Satanas ket rinugianna nga umsien ti wagas ti panangituray ti Dios. (1 Timoteo 3:6) Nangato ti panangmatmatna iti bagina ket nangrugi a tarigagayanna ti panangidayaw kenkuana da Adan ken Eva. Nayinaw dayta a dakes a tarigagay ket nangyanak iti basol. (Santiago 1:14, 15) Ni Satanas ginargarina ni Eva a mangan iti bunga ti kayo nga imparit ti Dios. Kalpasanna, ni Satanas inaramatna ti babai a mangallukoy ken ni Adan a mangan iti maiparit a bunga. (Genesis 3:1-6) Iti kasta, ti immuna nga agassawa a tao linaksidda ti kalintegan ti Dios a mangituray kadakuada, isu a no an-anagen, ni Satanas ti nagdayawanda. Napalalo ti kinatangsit ni Satanas. Pinadasna a gargarien ti amin nga adda panunotna a parsua idiay langit ken ditoy daga, agraman ni Jesu-Kristo, tapno agdayawda kenkuana ken ilaksidda ti kinasoberano ni Jehova.​—Mateo 4:8-10; Apocalipsis 12:3, 4, 9.

13. Ania dagiti imbunga ti kinatangsit?

¹³ No kasta, makitayo a ni Satanas ti namunganayan ti kinatangsit; dayta ti kangrunaan a pakaigapuan ti basol, panagsagaba, ken kinadakes ditoy daga ita. Kas “dios daytoy a sistema ti bambanag,” agtultuloy ti panangimula ni Satanas kadagiti di umiso a panagpannakkel wenno kinatangsit. (2 Corinto 4:4) Ammona nga ababan ti tiempona, isu a gubgubatenna dagiti pudno a Kristiano. Panggepna a pagtallikuden ida manipud iti Dios, nga agbalinda a managayat kadagiti bagbagida, managpasindayag, ken natangsit. Impadto ti Biblia nga agraira dagiti kasta nga inaagum a kababalin kadagitoy “maudi nga aldaw.”​—2 Timoteo 3:1, 2; Apocalipsis 12:12, 17.

14. Ania ti pagalagadan ni Jehova no maipapan iti panangtamingna kadagiti adda panunotna a parsuana?

¹⁴ Iti biang ni Jesu-Kristo, situtured nga imbutaktakna dagiti dakes a bunga ti kinatangsit ni Satanas. Iti di kumurang a tallo a gundaway iti imatang dagiti aginlilinteg a kabusor, impakita ni Jesus no ania ti pagalagadan ni Jehova iti panangtamingna iti sangatauan: “Tunggal maysa a mangitan-ok iti bagina maipababanto ket ti mangipababa iti bagina maitan-okto.”​—Lucas 14:11; 18:14; Mateo 23:12.

Saluadanyo ti Pusoyo Tapno Di Agtangsit

15, 16. Ania ti namagtangsit ken ni Agar?

¹⁵ Mabalin a nadlawyo a natan-ok a tattao dagiti nadakamat itay a pagarigan ti kinatangsit. Kayatna kadi a sawen a saan nga agannayas nga agtangsit ti ordinario a tattao? Sigurado nga agannayas. Usigenyo ti maysa a pasamak iti sangakabbalayan ni Abraham. Awan ti agtawid a putot ni patriarka nga Abraham, ken lupesen ti asawana a ni Sara. Para iti maysa a lalaki a ti kasasaadna ket kas ken ni Abraham, kaugalian idi a mangala iti maikadua nga asawa tapno putotanna. Impalubos ti Dios ti kasta a panagasawa gapu ta saan pay idi a panawen tapno isublina ti orihinal a pagalagadanna iti panagasawa agpaay kadagiti pudno nga agdaydayaw kenkuana.​—Mateo 19:3-9.

¹⁶ Iti panangidagadag ti asawana, immannugot ni Abraham nga agputot iti agtawid babaen ken ni Agar, ti Egipcio nga adipen ni Sara. Kas maikadua nga asawa ni Abraham, nagsikog ni Agar. Agyaman koma iti nadayaw a kasasaadna. Imbes ketdi, impalubosna nga agbalin a natangsit ti pusona. Kuna ti Biblia: “Idi naammuanna nga isu masikog, idin ti apona-a-babai nangrugi a maumsi kadagiti matana.” Dayta a kababalin ket nangyeg iti riribuk iti balay ni Abraham a nagresulta iti panangpapanaw ni Sara ken ni Agar. Ngem adda solusion dayta a parikut. Ti anghel ti Dios binalakadanna ni Agar: “Agsublika iti apom-a-babai ket ipakumbabam ti bagim iti sidong ti imana.” (Genesis 16:4, 9) Nabatad a nagtulnog ni Agar iti dayta a balakad, binalbaliwanna ti panangtratona ken ni Sara, ket nagbalin a kapuonan ti umariwekwek a tattao.

17, 18. Apay a kasapulantayo amin ti agannad maibusor iti kinatangsit?

¹⁷ Ti napasamak ken ni Agar ipakitana a posible nga agtangsit ti maysa no sumayaat ti kasasaadna. Ti leksion: Uray ti maysa a Kristiano a nangipakita iti nasin-aw a puso iti panagdayaw iti Dios mabalin nga agtangsit apaman a bumaknang wenno makagun-od iti autoridad. Mabalin a tumaud met ti kasta a kababalin no isu ket padayawan ti dadduma gapu iti balligi, sirib, wenno abilidadna. Wen, masapul nga alerto ti maysa a Kristiano a di agtangsit. Nangnangruna a pudno dayta no adda maragpatna a balligi wenno makaawat iti ad-adu a responsabilidad.

¹⁸ Ti kangrunaan a rason a liklikan ti agtangsit ket maigapu iti panangmatmat ti Dios iti dayta a kababalin. Kuna ti Saona: “Dagiti natangsit a mata ken ti napangas a puso, ti pagsilawan dagidiay nadangkes, ket basol.” (Proverbio 21:4) Makapainteres ta ti Biblia nangnangruna a pinakdaaranna dagiti Kristiano a “babaknang itoy agdama a sistema ti bambanag,” a dida koma agbalin a “napalangguad,” wenno natangsit. (1 Timoteo 6:17; Deuteronomio 8:11-17) Dagiti Kristiano a saan a nabaknang rumbeng a liklikanda ti maaddaan iti “naapal a mata,” ken nasken a laglagipenda a posible nga agbalin a natangsit ti asinoman​—nabaknang wenno napanglaw.​—Marcos 7:21-23; Santiago 4:5.

19. Iti ania a wagas a dinadael ni Ozias ti nasayaat a rekordna?

¹⁹ Ti kinatangsit agraman ti dadduma pay a dakes a kababalin dadaelenda ti nasayaat a relasiontayo ken ni Jehova. Usigenyo, kas pagarigan, ti rugrugi ti panagturay ni Ari Ozias: “Inar-aramidna no ania ti umiso kadagiti mata ni Jehova . . . Ket nagtultuloy a nagannayas a mangbirok iti Dios . . . ; ket, iti al-aldaw a panangbirokna ken Jehova, isu pinagbalin ti pudno a Dios a narang-ay.” (2 Cronicas 26:4, 5) Ngem nakalkaldaang ta dinadael ni Ari Ozias ti nasayaat a rekordna, gapu ta “timmangsit ti pusona agingga a mismo iti punto a mangdadael.” Ngimmato ti panangmatmatna iti bagina nga uray la simrek iti templo tapno mangpuor iti insenso. Idi binallaagan dagiti papadi a dina ar-aramiden dayta a kinadursok, “nakapungtot ni Ozias.” Kas resultana, pinagkukutel ni Jehova, ket natay a napukawna ti anamong ti Dios.​—2 Cronicas 26:16-21.

20. (a) Kasano a gistay nadadael ti nasayaat a rekord ni Ari Ezekias? (b) Ania ti usigentayo iti sumaruno nga artikulo?

²⁰ Maisupadi dayta iti ulidan ni Ari Ezekias. Gistay madadael idi ti nasayaat a rekord ti ari gapu ta “timmangsit ti pusona.” Imbag laengen ta “impakumbaba ni Ezekias ti bagina” ket nagun-odna manen ti anamong ti Dios. (2 Cronicas 32:25, 26) Imutektekanyo ta ti nangpaksiat iti kinatangsit ni Ezekias ket kinapakumbaba. Wen, ti kinapakumbaba ti kasupadi ti kinatangsit. Gapuna, iti sumaganad nga artikulo, usigentayo no kasano a mapatanor ken mataginayontayo ti Nakristianuan a kinapakumbaba.

21. Ania ti manamnama dagiti napakumbaba a Kristiano?

²¹ Sapay koma ta ditay liplipatan ti amin a dakes nga ibunga ti kinatangsit. Gapu ta “ti Dios busorenna dagiti natangsit,” nasken a determinadotayo a mangilaksid iti pannakarikna iti di umiso a panagpannakkel. No ikagkagumaantayo ti agbalin a napakumbaba a Kristiano, manamnamatayo a malasatantayo ti dakkel nga aldaw ti Dios, inton matalipupos ditoy daga dagiti natangsit ken dagiti bungada. Iti kasta, “ti kinatangsit ti naindagaan a tao agrukobto, ket ti kinangato dagiti tattao agbalinto a nababa; ket ni Jehova laeng ti maitan-okto iti dayta nga aldaw.”​—Isaias 2:17.

Dagiti Punto a Mennamennaen

• Kasanoyo a deskribiren ti natangsit a tao?

• Namunganayan ti kinatangsit?

• Ania ti mabalin a mamagtangsit iti maysa a tao?

• Apay nga agannadtayo maibusor iti kinatangsit?

[Ladawan iti panid 23]

Ti kinatangsit ni Faraon ti nakaigapuan ti pannakaibabainna

[Ladawan iti panid 24]

Ti simmayaat a kasasaad ni Agar ti namagtangsit kenkuana

[Ladawan iti panid 25]

Nagpakumbaba ni Ezekias ket nagun-odna manen ti anamong ti Dios