Ipakita ti Naayat a Kinamanangngaasi Kadagidiay Agkasapulan
“Aramidenyo iti maysa ken maysa ti naayat a kinamanangngaasi.”—ZACARIAS 7:9.
1, 2. (a) Apay a nasken nga iparangarangtayo ti naayat a kinamanangngaasi? (b) Ania a salsaludsod ti usigentayo?
IDAGADAG kadatayo ti Sao ni Jehova a Dios nga ayatentayo ti “kinamanangngaasi [naayat a kinamanangngaasi].” (Mikias 6:8) Mangted met kadagiti rason no apay a nasken nga aramidentayo dayta. Ngamin, “ti tao nga addaan naayat a kinamanangngaasi mangipapaay iti gunggona iti bukodna a kararua.” (Proverbio 11:17) Pudno la unay dayta! Ti panangipakita iti naayat a kinamanangngaasi, wenno nasungdo nga ayat, ket mangyeg iti nabara ken manayon a nasinged a relasion iti sabsabali. Kas resultana, maaddaantayo kadagiti nasungdo a gagayyem—pudno a nagpateg a gunggona!—Proverbio 18:24.
2 Maysa pay, kuna ti Kasuratan kadatayo: “Daydiay mangsurot iti kinalinteg ken naayat a kinamanangngaasi masarakannanto ti biag.” (Proverbio 21:21) Wen, ti panangipakita iti naayat a kinamanangngaasi pasingedennatayo iti Dios ken mangted kadatayo iti gundaway a mangtagiragsak kadagiti bendision iti masanguanan, agraman ti biag nga agnanayon. Ngem kasano a maipakitatayo ti naayat a kinamanangngaasi? Siasino ti rumbeng a pangipakitaantayo iti dayta? Ken naiduma kadi ti naayat a kinamanangngaasi iti kadawyan a kinaimbag ti tao?
Ti Kadawyan a Kinaimbag ken ti Naayat a Kinamanangngaasi
3. Ania ti nakaidumaan ti naayat a kinamanangngaasi iti kadawyan a kinaimbag?
3 Nadumaduma ti naggidiatan ti kadawyan a kinaimbag ti tao ken ti naayat a kinamanangngaasi. Kas pagarigan, dagidiay mangipakpakita iti kadawyan a kinaimbag ti masansan a mangiparangarang iti dayta uray awananda iti nauneg ken personal a kinasinged, wenno relasion, iti tao a pakpakitaanda iti kinaimbag. Ngem no mangipakitatayo iti naayat a kinamanangngaasi iti maysa a tao, siaayat a makisinningedtayo kenkuana. Iti Biblia, dagiti ebkas ti naayat a kinamanangngaasi iti nagbaetan dagiti tattao ket nalabit maigapu iti datin a relasionda. (Genesis 20:13; 2 Samuel 3:8; 16:17) Wenno maigapu dayta iti relasion a nabukel gapu iti immun-una a naipakita a kinaimbag. (Josue 2:1, 12-14; 1 Samuel 15:6; 2 Samuel 10:1, 2) Kas panangyilustrar iti daytoy a panaggidiat, pagdiligentayo ti linaon ti Biblia a maysa a pagarigan ti kadawyan a kinaimbag ken maysa a pagarigan ti naayat a kinamanangngaasi iti nagbabaetan dagiti tattao.
4, 5. Kasano a ti nadakamat ditoy a dua a pagarigan ti Biblia pagminarenda ti nagdumaan ti naayat a kinamanangngaasi ken ti kadawyan a kinaimbag?
4 Maysa a pagarigan ti kadawyan a kinaimbag ket mainaig iti grupo ti tattao iti narba a barko, a pakairamanan ni apostol Pablo. Naisadsadda iti isla ti Malta. (Aramid 27:37–28:1) Nupay awan ti obligasion dagiti taga Malta kadagitoy naisadsad a biahero wenno awan ti dati a relasionda kadakuada, pinadagusda ida, a pinakitaanda iti “naisangsangayan a natauan a kinamanangngaasi.” (Aramid 28:2, 7) Naimbag ti kinamanagpadagusda, ngem naiparparna ken naipakita dayta kadagiti ganggannaet. No kasta, kadawyan a kinaimbag dayta.
5 Kas panamagdilig, usigenyo ti panangsangaili ni Ari David ken ni Mefiboset, ti anak ti gayyemna a ni Jonatan. Kinuna ni David ken ni Mefiboset: “Sika mangankanto a patinayon iti tinapay iti lamisaanko.” Idi inlawlawagna no apay nga inyurnosna dayta, kinuna kenkuana ni David: “Di bumurong a watwatek ti naayat a kinamanangngaasi maipaay kenka maipagapu ken Jonatan nga amam.” (2 Samuel 9:6, 7, 13) Ti di agkupas a kinamanagpadagus ni David ket maikanatad a maibilang a kas ebkas ti naayat a kinamanangngaasi, saan a basta kadawyan a kinaimbag, ta pammaneknek dayta ti kinasungdona iti maysa a datin a relasion. (1 Samuel 18:3; 20:15, 42) Umasping met itatta, dagiti adipen ti Dios mangipakpakitada iti kadawyan a kinaimbag kadagiti tattao. Kaskasdi, iyebkasda ti di agkupas a naayat a kinamanangngaasi, wenno nasungdo nga ayat, kadagidiay addaanda iti relasion nga inanamongan ti Dios.—Mateo 5:45; Galacia 6:10.
6. Ania dagiti naitampok iti Sao ti Dios maipapan iti naayat a kinamanangngaasi iti nagbaetan dagiti tattao?
6 Tapno maammuantayo ti dadduma pay a banag maipapan iti naayat a kinamanangngaasi, usigentay biit ti tallo a salaysay ti Biblia a mangitampok iti daytoy a galad. Babaen dagitoy, maammuantayo a ti naayat a kinamanangngaasi nga ipakpakita dagiti tattao ket (1) nayebkas babaen dagiti espesipiko nga aramid, (2) boluntario a maiparangarang, ken (3) nangnangruna a maipakita kadagidiay agkasapulan. Maysa pay, isuro dagitoy a salaysay no kasano a maipakita ti naayat a kinamanangngaasi ita.
Ipakita ti Ama ti Naayat a Kinamanangngaasi
7. Ania ti imbaga ti adipen ni Abraham kada Betuel ken Laban, ket ania ti dinakamatna a pakaseknanna?
7 Isalaysay ti Genesis 24:28-67 ti tuloy ti estoria maipapan iti adipen ni Abraham, a nadakamat iti immuna nga artikulo. Kalpasan a naam-ammona ni Rebecca, inawis ti balasang a mapan iti pagtaengan ti amana, ni Betuel. (Ge 24 Bersikulo 28-32) Sadiay, detalyado nga insalaysay manen ti adipen ti panangbirokna iti asawaen ti anak ni Abraham. (Ge 24 Bersikulo 33-47) Inyunay-unayna a minatmatanna ti balligi a nasagrapna kas pagilasinan a naggapu ken ni Jehova, ‘isu a nangiturong kenkuana iti pudno a dalan tapno alaenna ti anak a babai ti kabsat ni apona a maipaay iti anakna.’ (Ge 24 Bersikulo 48) Awan duadua a namnamaen ti adipen a babaen ti napasnek a panangisalaysayna kadagiti pasamak, makombinsirna ni Betuel ken ti anakna a ni Laban nga adda bendision ni Jehova iti dayta a mision. Kamaudiananna, kinuna ti adipen: “No pudno a watwatwatenyo ti naayat a kinamanangngaasi ken kinamapagpiaran maipaay iti apok, ibagayo kaniak; ngem no saan, ibagayo kaniak, tapno makapagbaw-ingak iti makannawan wenno iti makannigid.”—Ge 24 Bersikulo 49.
8. Ania ti tignay ni Betuel kadagiti bambanag mainaig ken Rebecca?
8 Pinakitaanen ni Jehova iti naayat a kinamanangngaasi ni Abraham. (Genesis 24:12, 14, 27) Situtulok kadi nga aramiden met ni Betuel ti kasta babaen ti panangipalubosna a kumuyog ni Rebecca iti adipen ni Abraham? Makidanggay kadi ti naayat a kinamanangngaasi ti tao iti naayat a kinamanangngaasi ti Dios? Wenno masayang laeng ti nawatiwat a panagdaliasat ti adipen? Makapabang-ar la ketdi iti adipen ni Abraham idi mangngegna ti kuna da Laban ken Betuel: “Nagtaud ken Jehova daytoy a banag.” (Ge 24 Bersikulo 50) Binigbigda nga agtigtignay ni Jehova iti dayta a banag isu a timmulokda a dagus iti pangngeddengna. Kalpasanna, inyebkas ni Betuel ti naayat a kinamanangngaasina idi intuloyna a kinuna: “Adtoy ni Rebecca iti sanguanam. Alaem ket mapanka, ket isu agbalin koma nga asawa ti anak ni apom, kas iti sinao ni Jehova.” (Ge 24 Bersikulo 51) Situtulok a kimmuyog ni Rebecca iti adipen ni Abraham, ket di nagbayag, nagbalin nga ing-ingungoten nga asawa ni Isaac.—Ge 24 Bersikulo 49, 52-58, 67.
Naayat a Kinamanangngaasi nga Impakita ti Anak
9, 10. (a) Ania ti kiniddaw ni Jacob nga aramiden ti anakna a ni Jose agpaay kenkuana? (b) Kasano nga impakita ni Jose ti naayat a kinamanangngaasi iti amana?
9 Napakitaan met iti naayat a kinamanangngaasi ti apoko ni Abraham a ni Jacob. Kas salaysayen ti Genesis kapitulo 47, agnanaed idi ni Jacob idiay Egipto, ket “immadani dagiti aldaw ti ipapatay[na].” (Ge 47 Bersikulo 27-29) Madanagan ta matay iti ruar ti daga nga inkari ti Dios ken ni Abraham. (Genesis 15:18; 35:10, 12; 49:29-32) Ngem saan a kayat ni Jacob ti maitabon idiay Egipto, isu nga inyurnosna a maipan ti bangkayna iti daga ti Canaan. Asino koma ti adda iti kasayaatan a kasasaad tapno masigurado a matungpal daytoy a kiddawna no saan a ti naimpluensia idi nga anakna, ni Jose?
10 Kuna ti salaysay: “Gapuna [ni Jacob] inayabanna ni anakna a Jose ket kinunana kenkuana: ‘No, ita, nakasarakak iti pabor kadagita matam, . . . watwatemto maipaay kaniak ti naayat a kinamanangngaasi ken kinamapagpiaran. (Pangngaasim, saannak nga itabon iti Egipto.) Ket makikaiddaakto kadagiti ammak, ket awitennakto nga iruar manipud Egipto ket itabonnak iti tanemda.’” (Genesis 47:29, 30) Inkari ni Jose a patganna ti kiddaw ni amana, ket di nagbayag kalpasanna, natay ni Jacob. Ni Jose ken ti dadduma nga annak a lallaki ni Jacob impanda ti bangkayna “idiay daga ti Canaan ket intabonda iti rukib ti talon ti Macpela, ti talon a ginatang ni Abraham.” (Genesis 50:5-8, 12-14) Pinakitaan ngarud ni Jose ti amana iti naayat a kinamanangngaasi.
Naayat a Kinamanangngaasi ti Maysa a Manugang
11, 12. (a) Kasano nga impakita ni Ruth ti naayat a kinamanangngaasi ken ni Noemi? (b) Iti ania a wagas a nasaysayaat ‘ti naud-udi’ ngem ‘ti immuna a gundaway’ ti naayat a kinamanangngaasi ni Ruth?
11 Salaysayen ti libro a Ruth no kasano a ni Noemi a balo ket pinakitaan iti naayat a kinamanangngaasi ti manugangna a Moabita a ni Ruth, a maysa met a balo. Idi inkeddeng ni Noemi ti agsubli idiay Betlehem sadi Juda, imparangarang ni Ruth ti naayat a kinamanangngaasi ken determinasion, a kunkunana: “No sadino ti papanam mapanakto, ket no sadino ti pangbusbosam iti rabii busbosekto ti rabii. Dagiti kailiam isudanto dagiti kailiak, ket ti Diosmo Diosko.” (Ruth 1:16) Idi agangay, impakita ni Ruth ti naayat a kinamanangngaasina idi imparipiripna ti kinatulokna a makiasawa ken ni Boaz, ti lakayen a kabagian ni Noemi.a (Deuteronomio 25:5, 6; Ruth 3:6-9) Kinunana ken ni Ruth: “Nasaysayaat ti panangyebkasmo iti naayat a kinamanangngaasim iti naud-udi a gundaway ngem iti immuna a gundaway, iti saanmo nga isusurot kadagiti agtutubo uray no nanumo wenno nabaknang.”—Ruth 3:10.
12 ‘Ti immuna a gundaway’ ti naayat a kinamanangngaasi ni Ruth tuktukoyenna ti panawen idi imbatina ti ilina ket kimmuyog ken ni Noemi. (Ruth 1:14; 2:11) Ngem dayta a tignay ti linab-awan ti ‘naud-udi a gundaway’ ti naayat a kinamanangngaasi—ti situtulok a pannakiasawa ni Ruth ken ni Boaz. Gapuna, makaipasngayen ni Ruth iti maysa nga agtawid ken ni Noemi, gapu ta baketen daytoy ket saanen a makaanak. Natuloy ti panagkallaysada, ket idi naganak ni Ruth, inyikkis dagiti babbai a taga Betlehem: “Nayanak ken Noemi ti maysa ng anak a lalaki.” (Ruth 4:14, 17) Pudno a ‘nakasaysayaat a babai’ ni Ruth, isu a ginunggonaan ni Jehova iti nagsayaat a pribilehio nga agbalin a kapuonan ni Jesu-Kristo.—Ruth 2:12; 3:11; 4:18-22; Mateo 1:1, 5, 6.
Naiparangarang Babaen Dagiti Aramid
13. Kasano nga imparangarang da Betuel, Jose, ken Ruth ti naayat a kinamanangngaasida?
13 Nadlawyo kadi no kasano nga imparangarang da Betuel, Jose, ken Ruth ti naayat a kinamanangngaasi? Saanda la nga inyebkas babaen ti sasao no di pay ket adda espesipiko nga inaramidda. Saan la a kinuna ni Betuel, “Adtoy ni Rebecca” no di ket aktual nga ‘imbaonna ni Rebecca.’ (Genesis 24:51, 59) Saan la a kinuna ni Jose, “Siak aramidekto kas panangsalimetmet iti saom” no di ket inaramidda nga agkakabsat ti ‘apagpag-isu kas iti imbilin [ni Jacob] kadakuada.’ (Genesis 47:30; 50:12, 13) Saan la a kinuna ni Ruth, “No sadino ti papanam mapanakto” no di ket pinanawanna ti ilina sa kimmuyog ken ni Noemi, ket “nagtultuloyda a dua iti dalanda agingga a dimtengda iti Betlehem.” (Ruth 1:16, 19) Idiay Juda, nagtignay manen ni Ruth “maitunos iti amin nga imbilin kenkuana ti katuganganna.” (Ruth 3:6) Wen, ti naayat a kinamanangngaasi ni Ruth, a kas iti dadduma, ket naiparangarang babaen dagiti aramid.
14. (a) Kasano nga ipakpakita dagiti adipen ti Dios ita ti naayat a kinamanangngaasi babaen ti aramid? (b) Aniada a pagarigan ti naayat a kinamanangngaasi ti ar-aramiden dagiti Kristiano iti lugaryo?
14 Makaliwliwa a makita dagiti adipen ti Dios ita nga agtultuloy a mangiparparangarang iti naayat a kinamanangngaasi babaen ti aramid. Kas pagarigan, panunotenyo dagidiay mangipapaay iti agtultuloy nga emosional a suporta kadagiti kapammatian nga addaan iti an-annayen, malmaldaangan, wenno linapunos ti liday. (Proverbio 12:25) Wenno usigenyo ti adu a Saksi ni Jehova a simamatalek a mangitulod kadagiti nataengan iti Kingdom Hall tapno linawas a makatabuno dagitoy kadagiti gimong ti kongregasion. Ni Anna, nga agtawen iti 82 ken agsagsagaba iti arthritis, inyebkasna ti sentimiento ti adu a padana idi kunana: “Bendision manipud ken ni Jehova ti maitulod kadagiti amin a gimong. Agyamanak manipud kaunggan ti pusok gapu ta impaayannak kadagiti naayat a kakabsat.” Ar-aramidenyo kadi ti kasta iti kongregasionyo? (1 Juan 3:17, 18) No ar-aramidenyo, namnamaenyo a maapresiar unay ti naayat a kinamanangngaasiyo.
Situtulok nga Aramiden
15. Ania a bambanag maipapan iti naayat a kinamanangngaasi ti kanayonan nga intampok ti tallo a salaysay ti Biblia nga inusigtayo?
15 Dagiti salaysay ti Biblia nga inusigtayo ipakitada met a sibubulos ken situtulok a maiparangarang ti naayat a kinamanangngaasi, saan a mapilpilit. Situtulok a nakitunos ni Betuel iti adipen ni Abraham, ken kasta met ni Rebecca. (Genesis 24:51, 58) Awan ti nangpilit ken ni Jose idi nangipakita iti naayat a kinamanangngaasi. (Genesis 50:4, 5) Ni Ruth ket “napinget a kumuyog ken [ni Noemi].” (Ruth 1:18) Idi insingasing ni Noemi nga asitgan ni Ruth ni Boaz, ti naayat a kinamanangngaasi ti nangtignay iti dayta a Moabita a mangikuna: “Amin a sawem kaniak aramidekto.”—Ruth 3:1-5.
16, 17. Apay a nangnangruna a napnuan kaipapanan ti naayat a kinamanangngaasi da Betuel, Jose, ken Ruth, ket ania ti nangtignay kadakuada a mangiparangarang iti dayta a galad?
16 Napnuan kaipapanan ti naayat a kinamanangngaasi nga impakita da Betuel, Jose, ken Ruth agsipud ta saan ida a mabalin a mandaran da Abraham, Jacob, ken Noemi. Awan la ketdi ti linteg nga agkuna a masapul nga agsina da Betuel ken ti balasangna. Naglaka la koma nga imbagana iti adipen ni Abraham: ‘Saanko a kayat a mayadayo ti nagaget a balasangko.’ (Genesis 24:18-20) Nawaya met ni Jose a mangikeddeng no tungpalenna wenno saan ti kiddaw ni amana, ta natayton ni Jacob ket dina mapilit ni Jose a mangtungpal iti karina. Imparipirip a mismo ni Noemi a mabalin nga agtalinaed ni Ruth idiay Moab. (Ruth 1:8) Nawaya met ni Ruth a makiasawa iti maysa kadagiti “agtutubo” imbes nga iti lakayen a ni Boaz.
17 Situtulok nga impakita da Betuel, Jose, ken Ruth ti naayat a kinamanangngaasi; natignay ti pusoda. Nariknada ti moral nga obligasion a mangiparangarang iti dayta a galad kadagidiay adda pakainaiganda, kas ken Ari David idi nariknana a rebbengenna nga iparangarang dayta ken ni Mefiboset.
18. (a) Dagiti Kristiano a panglakayen ‘ipastoranda ti arban’ buyogen ti ania a kababalin? (b) Kasano nga inyebkas ti maysa a panglakayen ti riknana maipapan iti panangtulong kadagiti kapammatian?
18 Ti naayat a kinamanangngaasi ket agtultuloy a pakailasinan ti ili ti Dios, a pakairamanan dagiti lallaki a mangipaspastor iti arban ti Dios. (Salmo 110:3; 1 Tesalonica 5:12) Dagita a panglakayen, wenno manangaywan, mariknada a responsabilidadda ti agtignay a maitunos iti annongen a naipabaklay kadakuada idi nadutokanda. (Aramid 20:28) Kaskasdi, ti panangipastor ken dadduma nga ebkas ti naayat a kinamanangngaasi agpaay iti kongregasion ket aramidenda a “saan a mapilpilit, no di ket situtulok.” (1 Pedro 5:2) Dagiti panglakayen ipastoranda ti arban gapu ta responsabilidad ken tarigagayanda nga aramiden dayta. Ipakpakitada ti naayat a kinamanangngaasi kadagiti karnero ni Kristo gapu ta rebbengen ken kayatda nga aramiden dayta. (Juan 21:15-17) “Kaykayatko a pasiaren wenno teleponuan dagiti kakabsat tapno laeng maipakitak a silalagipak kadakuada,” kuna ti maysa a Kristiano a panglakayen. “Ti panangtulong kadagiti kakabsat ket dakkel a gubuayan ti rag-o ken pannakapnek kaniak!” Naimpusuan nga umanamong ti asinoman a naayat a panglakayen.
Pakitaanyo iti Naayat a Kinamanangngaasi Dagidiay Agkasapulan
19. Ania a kinapudno maipapan iti naayat a kinamanangngaasi ti naipaganetget kadagiti salaysay ti Biblia a nausig iti daytoy nga artikulo?
19 Dagiti salaysay ti Biblia nga inusigtayo ipaganetgetda met ti kinapudno a nasken a maipakita ti naayat a kinamanangngaasi kadagidiay di makapennek kadagiti mismo a kasapulanda. Tapno agtultuloy ti kaputotanna, kinasapulan ni Abraham ti tulong ni Betuel. Tapno maipan ti bangkayna idiay Canaan, kinasapulan ni Jacob ti tulong ni Jose. Ken tapno makaipasngay iti agtawid, kinasapulan ni Noemi ti tulong ni Ruth. Saan a napennek da Abraham, Jacob, wenno Noemi ti kasapulanda no awan ti timmulong. Umasping ita, nangnangruna a nasken a maipakita ti naayat a kinamanangngaasi kadagidiay agkasapulan. (Proverbio 19:17) Nasken a tuladentayo ti patriarka a ni Job, a nangasikaso iti “daydiay naparigatan nga agpatpatulong, ken ti awan amana nga ubing ken ti asinoman nga awanan iti katulongan” agraman “daydiay dandanin mapukaw.” ‘Pinaragsak [met ni Job] ti puso ti balo a babai’ ken nagbalin “a matmata iti daydiay bulsek.”—Job 29:12-15.
20, 21. Siasino dagiti agkasapulan iti naayat a kinamanangngaasitayo, ket ania ti nasken a determinado nga aramiden ti tunggal maysa kadatayo?
20 Kinapudnona, iti tunggal kongregasion, adda dagidiay “naparigatan nga agpatpatulong.” Nalabit resulta daytoy ti liday, pannakaupay, pannakarikna iti kinaawan-pateg, pannakadismaya iti sabsabali, nakaro nga an-annayen, wenno ipapatay ti ing-ingungoten. Aniaman ti makagapu, dagita a patpatgentayo ket addaan kadagiti kasapulan a mabalin ken nasken a mapennek babaen ti situtulok ken manayon a panangipakitatayo iti naayat a kinamanangngaasi.—1 Tesalonica 5:14.
21 No kasta, itultuloytayo a tuladen ni Jehova a Dios, a “naruay iti naayat a kinamanangngaasi.” (Exodo 34:6; Efeso 5:1) Maaramidtayo dayta no boluntario a mangaramidtayo kadagiti espesipiko nga addang, nangnangruna agpaay kadagidiay agkasapulan. Ket sigurado a maidayawtayo ni Jehova ken masagraptayo ti aglaplapusanan a rag-o bayat nga ‘aramidentayo iti maysa ken maysa ti naayat a kinamanangngaasi.’—Zacarias 7:9.
[Footnote]
a Para kadagiti detalye no ania a kita ti panagasawa ti nairaman iti daytoy, kitaenyo ti Tomo 1, panid 370, ti Insight on the Scriptures, nga impablaak dagiti Saksi ni Jehova.
Ania ti Sungbatyo?
• Ania ti nakaidumaan ti naayat a kinamanangngaasi iti kadawyan a kinaimbag ti tao?
• Kasano nga imparangarang da Betuel, Jose, ken Ruth ti naayat a kinamanangngaasi?
• Iparangarangtayo ti naayat a kinamanangngaasi buyogen ti ania koma a kababalin?
• Siasino dagiti agkasapulan iti naayat a kinamanangngaasitayo?
[Ladawan iti panid 18]
Kasano nga impakita ni Betuel ti naayat a kinamanangngaasi?
[Ladawan iti panid 21]
Ti nasungdo nga ayat ni Ruth ket bendision ken ni Noemi
[Dagiti Ladawan iti panid 23]
Ti naayat a kinamanangngaasi ti tao ket situtulok a maiparangarang, maipakita babaen dagiti espesipiko nga aramid, ken maipaay kadagidiay agkasapulan