Ti Aya Ubing nga Anakyo ‘Rumangrang-ay iti Pannakaisalakan’?
AMIN a Kristiano a nagannak kayatda a makita dagiti annakda a dumakkelda nga agbalin a nataengan a Kristiano. Daksanggasat, ta saan a kanayon a mapaspasamak dayta. Nikaanoman saan nga automatiko a ti anak ti nagannak a Kristiano ket dumakkel nga agbalin Kristiano. Apay a kasta?
Makitatayo ti maysa a rason manipud sasao ni Pedro: “Kas ubbing a kaiyanak, tarigagayanyo ti awan lalaokna a gatas a naespirituan, tapno dumakkelkayo gapu kenkuana a maipaay iti pannakaisalakan.” (1 Pedro 2:2, 3) Ti pammagbaga a “tarigagayanyo” isingasingna a dagiti annaktayo ket saanda a natural nga addaan panagtarigagay kadagiti naespirituan a bambanag. Rebbengna a buklentayo, wenno patanorentayo, ti kasta a panagtarigagay kadakuada. Kaskasdi, kas ipakita met ti teksto, nairaman ti pannakaisalakan. No kasano a dagiti ubbing kasapulan nga adalenda ti panaggustoda iti makapasalun-at a taraon tapno dumakkelda a nasasalun-at a natataengan, kasta met masapul nga adalenda a tagiragsaken dagiti naespirituan a taraon no kayatda ti “dumakkel iti pannakaisalakan.”
Dakayo a nagannak—addaankay aya kadagiti annak a saan pay a tin-edyer? Ti aya programayo a panangpadakkel iti anak ken panangdisiplina ti naimbag pay agingga iti daytoy a punto para kadakayo? No kasta, nasayaat. Nupay kasta, mabalin nga agbalbaliw dagiti bambanag bayat dagiti tawen ti kinatin-edyerda. Kinapudnona, nupay aglablabes no maminsan ti pannakaiyebkas dagiti parikut iti kinabarito/kinabalasitang, ipakpakdaar dagiti aduanen kapadasan a nagannak a rebbeng a namnamaenyo dagiti sumagmamano a makapadanag a panawen bayat dayta a tiempo. Mabalin aya a maisaganayo ida itan bayat a ti anakyo ket bassit pay? Wen, addada dagiti piho nga addang a mabalinyo nga alaen. Kas pangarigan, rebbeng a tulongantay ida a mangpatanor . . .
Iti Nasinged a Pannakirelasion ken ni Jehova
Ni agtutubo a Samuel, a ti pannakaiyanakna ket sungbat iti kararag ni Anna, nga inana, ‘dimmakkel iti sango ni Jehova.’ (1 Samuel 2:20, 21) Anian a nakaskasdaaw a panagdakkel! Laglagipenyo met, nga iti naminsan nga okasion dagiti nagannak inyegda dagiti babassit nga annakda ken Jesus. Idi damo, dagiti adalan inungtanda dagiti nangiyeg, ngem “idi makita daytoy ni Jesus nangrikna unay ket kinunana kadakuada: ‘Bay-anyo dagiti ub-ubbing a babassit nga umayda kaniak; ket dikay pawilan ida, ta dagitoy isuda dagiti agtagikua iti pagarian ti Dios.’” Inanamongan ni Jesus ti panangiyeg dagiti nagannak kadagiti annakda kenkuana. Inarakupna dagiti ubbing ket binendisionanna ida.—Marcos 10:13-16.
Mabalin kadi met a tulongan dagiti nagannak ti annakda a ‘dumakkel iti sango ni Jehova’ ken iyegda ida ken Jesu-Kristo, iti kasta tultulonganda ida a makapatanor iti pannakirelasion ken ni Jehova ken ni Jesus? Mabalinanda, ngem kasapulanna ti panawen. Situtulok ni Jesus a mangipaay iti tiempo kadagiti annak dagiti dadduma a tattao, gapuna mabalintay met ti mangbusbos iti panawen kadagiti mismo nga annaktayo. No mabalin, mangrugitayo manipud kinamaladagada, kas inaramid ni ina ni Timoteo. (2 Timoteo 3:15) Rebbeng a kasarsaritatay ida maipapan ken ni Jehova ken ni Jesus kas pudno a persona, nga isursuro kadagiti annaktayo nga apresiaren dagiti nakaskasdaaw nga ar-aramidna iti panamarsua. No ipaspasiartay ida kadagiti parke, iti zoo, wenno idiay aw-away, matulongantay ida a makakita iti ima ni Jehova kadagiti pagsidsiddaawan a makitada. Babaen iti pannakipatpatangtayo, mapatanortay kadakuada ti tarigagay a mangaramid iti umiso agsipud ta daytoy ti makaparagsak ken ni Jehova a Dios ken ni Jesu-Kristo. (Idiligyo iti Deuteronomio 6:7.) Dikay koma itungtungkua ti panangaramidyo iti daytoy. Ti panawen a babassit pay dagiti annaktayo ti nakaab-ababa. Napardas ti panagdakkelda, gapuna ti panawen a nabusbos a kadua ida ti nakapatpateg.—Mateo 19:13-15.
Siempre, ti kangrunaan a pamay-an a panangisuro kadagiti annaktayo iti kinapudno ken panangtulong kadakuada nga agbalin a nasinged ken ni Jehova ket babaen iti pamilia a panagadal iti Biblia. Daytoy ti nabalballigi unay, nupay kasta, no . . .
Pagbalinen Dayta a Makaparagsak
Ti ina a kayatna a ti anakna tagiragsakenda ti makaay-ayo a taraon ket saanna nga ipapilit ti dadakkel a kantidad nga ipilit nga alimonenda. Imbes ketdi, daytat’ isaganana iti nakaim-imas a pamay-an ket paregtaenna ida a mangan iti bassit a paset dayta, nga in-inoten a pabilgen ti panagramanda iti dayta. Umas-asping iti dayta ti kasapulan met iti naespirituan a taraon. No mangirugrugitayo iti programa ti panagadal iti damdamona unay wenno kayatyo a balbaliwan ti programayo gapu ta ti anakyo ti masikoran, kasta met laeng ti kasapulan. Pagbalinenyo a makapainteres ti programa.
Kadagiti babassit nga ubbing saan a kasapulan nga agtalinaedkayo iti maysa a pormal a saludsod ken sungbat a naitudo, wenno kasapulan a pagbalinenyo ti tunggal panagadal nga agpaut iti maysa nga oras. Ibagayyo ti panagadal iti anakyo. Isu ti estoriaanyo maipapan kadagiti tattao iti Biblia. Bay-anyo nga isu ti agaramid iti ladladawan kadagiti buybuya idiay libro. Palubosanyo ti anakyo a mangtulad kadagiti paspasamak idiay Biblia ken dagiti drama. Ikkanyo ti trabaho nga isaganana. Pagbalinenyo a nabiag ken nadumaduma. Kayatyo a ti anakyo “tarigagayanna” ti sao, gapuna ikagumaanyo a pagbalinen a naraman dayta nga agpaay kenkuana.—1 Pedro 2:2, 3.
Dagiti resulta maikarida iti panagreggetyo agsipud ta dagita ti napaut. No tagiragsaken ti anakyo dagiti naespirituan a bambanag no isut’ ubing pay, isut’ matulongan a mangparang-ay iti nasinged a pannakirelasion ken ni Jehova a daytat’ agpaut iti intero a panagbiagna. “Irugiyo ti ubing iti umiso a dalan, ket uray inton lakayen dinanto panawan.” (Proverbio 22:6, The New English Bible) Ngem adda pay sabali a banag a makatulong iti anakyo a mangparang-ay iti ayat kadagiti naespirituan a bambanag. Ania dayta?
Ti Naragsak, Natimbeng a Pamilia
Wen, no kasano a ti maysa a mula nasayaat ti panagdakkelna no ti daga ket nadam-eg ken ti atmospera apagpag-isu unay, kasta met ti ubing rumang-ay a naespirituan iti maysa a naragsak nga atmospera ti pamilia. Nupay kasta, tapno maadda ti kasta nga atmospera, dagiti miembro ti pamilia masapul a mangbusbosda ti panawen a sangsangkamaysa. Dakayo a nagannak, sigsiguraduenyo aya a dagiti kamkameng ti pamiliayo ket mangbusbosda ti panawen a sangsangkamaysa ken agpapatang iti maysa ken maysa? Addaankayo aya iti pagalagadan ti pamilia maipapan ti panagbuybuya ti TV? wenno panaglinglingay? wenno ti napili a toktokar? wenno ti panagadal ti pamilia? wenno dadduma pay a naespirituan nga ar-aramid? Aniat’ kasasaad ti atmospera ti pamilia kadagiti oras ti pannangan iti rabii? Iti adu a pagtaengan ti pangrabii isu ti kasayaatan a panawen tapno makapagkakadua ti pamilia. Daytat’ mangted ti gundaway a mapagsasaritaan no ania dagiti napasamak iti nagmalem, a mangiranud ti bassit a pagkakatawaan ken di aggangganat a panagpapatang. Daytat’ agbalin a nasayaat para iti tunggal maysa.
Laglagipenyo met a, nupay kasapulan dagiti annak ti naespirituan nga ar-aramid ken masapul a tungpalenda dagiti responsabilidadda iti pagtaengan, kasapulanda met ti panawen ti panagay-ayam. Ni Charles R. Foster, iti librona a Psychology for Life Today, ti nagkuna: “Iti panangbigbig iti kinapateg ti panaglinglingay iti biag dagiti annakda, rebbeng a mangaramid ti sagana dagiti nagannak para kadagiti annakda a mangtagiragsak kadagitoy a kapadasan. . . . Dagiti annak, bayat nga agmatmataengan ken dumakdakkelda, rebbeng a makitada ti relasion dagitoy nga ar-aramid ken ti gastos ti pamilia agraman dagiti responsabilidadda iti pagtaengan. No mabigbigdanton dagitoy a relasion, ket didanto usaren ti panaglinglingay kas pamay-an a pagtalawan manipud kadagiti annongen ken responsabilidad iti pagtaengan, maysa a naragsak nga atmospera iti pagtaengan ti ibungananto.”
Dagiti nagannak a mangtulong iti anakda a mangpatanor iti balanse a kababalin iti panaglinglingay, trabaho, ken kadagiti naespirituan a bambanag dakkel maitulongna iti panangtagiragsakda kadagiti naespirituan a bambanag ken ti kinasingedda ken Jehova. (Idiligyo ti 2 Timoteo 3:4b; Tito 3:3.) Ti kasta a panagrang-ay ti mangyeg kadakuada iti dakkel a rag-o. Ket adda pay maysa a banag a mabalin a rugianda nga aramiden tapno mapabileg ti panangipateg ti ubing kadagiti naespirituan a bambanag iti nasapa a paset ti kinaubingda:
Tumulong a Mangikeddeng kadagiti Maikari a Kalat
Nangted ni masirib nga ari Salomon ti nasayaat a pammagbaga iti panangpadakkel iti ubing idi a kinunana: “Iruammo ti ubing iti dalan a rebbengna a papanan; ket uray inton lakayen saannanto a pagpanawan.” (Proverbio 22:6) “Iti dalan a rebbengna a papanan” kayatna a sawen sigun iti kapasidadna, wenno, ad-adda pay, maitunos iti biag, ti pamay-an, ti kalat iti biag, a kayatyo a pilienna nga agpaay kenkuana. Iti kasta, maysa kadagiti kapatgan a pamay-an a pakatulongan ti naganak iti ragsak ken espiritualidad ti anakna isut’ panangtulong kenkuana a mangikeddeng kadagiti nabagas a kalkalat. Dagitoy a kalat rebbeng a maikarida ken napudnoda. Rebbeng met a magun-odanda iti las-ud ti kalalainganna a panawen. Kalpasanna, no naragpaten ti sumagmamano kadagiti kalat, daytoy ti mangparegta iti ubing a mangikeddeng kadagiti dadduma pay a nangatngato a kalat.
Gagangay a biddut ti pananguray iti maysa nga ubing a mangikeddeng iti kabukbukodanna a kalat iti biag. Ti kapadasan ti maysa nga ubing ket limitado unay. No saan a tulongan dagiti dadakkelna a mangikeddeng kadagiti kalat, addanto sabali a mangaramid iti dayta—nalabit datiti ubbing idiay eskuelaan wenno dagiti mamagbaga idiay eskuelaan. Makatulong dagiti Kristiano a nagannak iti ubing a mangikeddeng kadagiti kalat a maitunos iti panangipategna kadagiti naespirituan a bambanag. Pagbalinen koma dagiti agtutubo a kalatda a makakualipikar a makikadua iti Teokratiko nga Eskuelaan ti Panagministro. Idiay tay-ak ti serbisio, dagiti nasasayaat a kalat nga agsasaruno a maragpat isuda ti panangitukon ti imbitasion idiay ruangan, mangiparang ti magasin, ken kalpasanna, ti panangted ti simple a sermon. Dagiti kalat iti panagadal mabalinda met a maikeddeng. Agin-inot a mabalin nga adalen dagiti ubbing dagiti urnos ti libro idiay Biblia ken ti agimemoria ti sumagmamano a kangrunaan a teksto. Dagiti kalat a karera ti rebbeng a mapagsasaritaan met a masapa. Nupay dagiti mamagbaga idiay eskuelaan ti adda ituktukonda a maysa a kita a karera, dagiti Kristiano a nagannak ipaganetgetda dagiti kalat a mangpennek iti dumakdakkel nga interes ti ubing nga agserbi ken ni Jehova kas iti panagpayunir, Bethel, ken serbisio a kas misionero.
Kayat met dagiti nagannak a mapatanor ti anakda ti pannakaawat iti responsabilidad. Isut’ matulonganda a mangsanay iti konsiensiana a maibatay kadagiti prinsipio ti Biblia. Bayat a dumakdakkel, ipakaammoda koma kenkuana nga agtalekda kenkuana nga isut’ mangaramid iti umiso a banag. Mabalin a kadagiti sumagmamano a pagregreggetan mabalin nga ikkanda ti limitado a wayawaya, ket no agbiddut ti ubing, isut’ tulonganda a makaadal iti dayta, imbes a babalawenda unay gapu iti dayta. Ti pannakaragpat ti nagan kas maysa a mapagtalkan ket maysa a raragpaten a maipagpannakkel dagiti ubbing, ket dayta ti makatulong iti ‘irarang-ayda iti pannakaisalakan.’
Bayat a dumakdakkel ti ubing, matmatmatan dagiti nagannak dagiti panagbalbaliw ket siaalistoda a mangaramid iti panangsanay ken disiplina a maipaay kadagiti baro a kasasaad. Isuda ti naan-anay a napudno ken silulukat kenkuana. Makisaritada no kasano ti panagrikriknada maipapan kadagiti tigtignay ken panagbalbaliwna. Babaen ti panagbalinda a napudno ken silulukat, inanamaenda nga isut’ matulongan met a makisarita a siwayawaya kadakuada—isunto ti di agbalin a maysa a ganggannaet iti isu met la a balay.
Sinukayan ni agtutubo a David ti panagtarigagay kadagiti naespirituan a bambanag. Dagiti salmo nga insuratna ipanayagna ti nauneg a panangipategna iti panagayat ni Jehova. (Salmo 23:1-6) Ti panagtalekna ken ni Jehova ti nakaited pagimbagan kenkuana idi a naipasango iti maysa nga atap nga uso, leon, ken kamaudiananna ti higante a Filisteo a ni Goliat a namataud iti panagbuteng iti puspuso ti intero a buyot ti Israel. Panunotenyo no kasano ti panagpannakkel ni Isai nga ama ni David, gaput’ pammati ni David! Naparang-ay ni David ti kinasingedna ken ni Jehova a nagpaut iti intero a panagbiagna. (1 Samuel 17:32-37, 45-50; Salmo 19:9, 10, 14; 15:1, 2; 24:3, 4) Uray met dagiti annaktayo makaibangonda ti umas-asping a kinasinged ken maipagpannakkeltay met ida—babaen iti tulongtayo. Ngem ditay mabalinan a bukbukod dayta.
Agkararag a Maipaay iti Tulong
Idi naammuan ni Manoa nga isut’ agbalinen a maysa nga ama, dinawatna ti pannakaiwanwan no kasanot’ panangpadakkelna iti ubing ken no kasano ti panangsanay kenkuana. Sinungbatan ni Jehova ti kararagna. (Oc-ocom 13:8, 12, 24) Dagiti met nagannak itatta, dida koma liwayan ti panagkararag ken ni Jehova maipapan kadagiti annakda, nga idawdawat kenkuana ti kinasirib bayat a padpadasenda ti panangiwanwan kadakuada iti dalan nga agturong iti biag. Ni Samuel, a mammadto ni Jehova, imbilangna a “basol ken ni Jehova no liniwayanna ti agkararag a maipaay iti ili ni Jehova. (1 Samuel 12:23; idiligyo iti Proverbio 1:24, 25.) Rebbeng a mariknatayo ti isu met laeng a pannakaawat iti responsabilidad kadagiti annaktayo. Kayattayo a mapatanor dagiti naespirituan a kababalin. Ti regular a kababalin. Ti regular a panagkararag a maipaay ti tulong ti nasken.
Dikay Sumuksuko
Nalaka aya ti aniaman kadagitoy? Siempre saan. Daytat’ makagunggona ngem saan a nalaka. No tin-edyeren ti anaktayo, sigurado a tumaud dagiti parikut. Inton rumkuasda, dikay agbuteng. Tamingen ida a saggaysa ket dikay inanamaen dagiti milagro. Agbalinkayo a nainget ngem dikay agtigtignay iti aglablabes; liklikanyo ti panangiyebkas iti nasakit a sasao ngem tamingen a siaanus ti parikut. No makapagtakdertayo iti daytoy a pamay-an, kaaduanna lumabas ti krisis, ket maminsan manen tagiragsakentayo ti kinasinged ti anaktayo.
Amin dagiti managbuteng iti Dios a nagannak kayatda ti kasayaatan para kadagiti annakda. Kayattayo nga ‘apresiarenda dagiti sagrado a bambanag,’ a maaddaanda ti panagtarigagay iti sao ti Dios, tapno babaen iti dayta “rumang-ayda iti pannakaisalakan.” No maminsan, pudno, agpapan pay kinagagetda, dagiti Kristiano a nagannak makitada a dumakkel dagiti annakda ket kalpasanna laksidenda ti kinapudno. Nupay kasta, ti kinagaget iti biangtayo ti mangkissay iti mabalbalin a pannakapasamak daytoy. Babaen iti tulong ni Jehova gagetantayo a sanayen dagiti annaktayo iti dalan a rebbengda a papanan. Sapay koma ta ti gunggonatayo isu ti pannakakita nga agandorda met iti dalan ti kinapudno iti intero a panagbiagda.—Hebreo 12:16; 1 Pedro 2:2; Proverbio 22:6.
[Blurb iti panid 28]
Situtulok ni Jesus a mangipaay iti tiempo a maipaay kadagiti annak ti dadduma a tattao. Pudno unay rebbeng a mangbusbostayo met ti panawen nga agpaay kadagiti annaktayo
[Blurb iti panid 29]
No kayatyo a ti anakyo ‘tarigagayanna ti sao,’ siguraduenyo a daytat’ nakaim-imas nga agpaay kenkuana