RUNO
[Heb., qa·nehʹ; Gr., kaʹla·mos].
Dagitoy a termino ket nabatad a saklawenda ti adu a sinanruno a mula a gagangay nga agtubo iti nabasa a luglugar. (Job 40:21; Sal 68:30; Isa 19:6; 35:7; kitaenyo ti KALAMO, UNAS.) Patien ti dadduma nga eskolar a kaaduanna a ti Arundo donax ti “runo” a matuktukoy iti Biblia. Daytoy a mula ket kadawyan idiay Egipto, Palestina, ken Siria. Ti ungkayna, nga adda dakkel a rip-ong ti puraw a sabsabong iti ungtona, ket addaan iti puon a 5 agingga iti 8 cm (2 agingga iti 3 pul.) ti diametrona ken mabalin a ti katayag ket 2.5 agingga iti 5.5 m (8 agingga iti 18 pie). Ti kaatiddog ti bulongna ket 30 agingga iti 90 cm (1 agingga iti 3 pie). Ti kadawyan a runo (Phragmites australis) ket masarakan met kadagiti lutulot ken kadagiti igid ti karkarayan iti Israel. Nabulong daytoy a mula a 1.5 agingga iti 5 m (5 agingga iti 16 pie) ti kangatona ken adda iti murdong dagiti nasikkil ken nalamuyot nga ungkayna ti rinip-ong a muldotan ti sabsabong.
Idi a ni Jesus ket rinabrabak dagiti soldado a Romano, nangikabilda iti maysa a runo (mangiladawan iti naarian a setro) iti makannawan nga imana ket kalpasanna kinabilda babaen iti dayta. Kasta met, maysa a runo ti inaramatda idi imparamanda ken nailansa a Jesus ti naalsem nga arak a naipasagepsep iti espongha.—Mt 27:29, 30, 48; Jn 19:29; kitaenyo ti HISOPO.
Ti runo naaramat met a pagrukod. Ipakita ti libro ti Ezequiel (40:5) a ti maysa a pagrukod a runo ket 6 a kasiko ti kaatiddogna. Gapuna, ti maysa a runo a naibatay iti kadawyan a kasiko agrukod iti 2.67 m (8.75 pie), ket ti maysa a naibatay iti atiddog a kasiko agrukod iti 3.11 m (10.2 pie).—Apo 11:1; 21:15, 16; kitaenyo ti DAGSEN KEN SUKAT.
Piguratibo nga Usar. Ti “runo” maus-usar iti Biblia a mangiladawan iti di kinatibker ken kinakapuy. (1Ar 14:15; Eze 29:6, 7) Naipadis ti Egipto iti maysa a naparpar a runo, a ti natatadem ken natitirad a bislakna masalputna ti dakulap ti asinoman nga agsammaked iti dayta. (2Ar 18:21; Isa 36:6) Kinuna ni Jesus maipapan ken Juan a Manangbautisar: “Ania ti rimmuaranyo a kitaen idiay let-ang? Maysa a runo nga ipalpallayog ti angin?” (Mt 11:7) Mabalin a nairanta dagitoy a sasao tapno maipakita a ni Juan a Manangbautisar ket saan a maysa a tao nga agbaliwbaliw wenno agpangpangadua no di ket natibker, naandur, ken nalinteg. Iti Mateo 12:20 (Isa 42:3), ti “naparpar a runo” agparang a mangiladawan kadagiti mairurrurumen a tattao a kas iti lalaki nga addaan ima a nagango a pinaimbag ni Jesus iti Sabbath.—Mt 12:10-14; kitaenyo ti Mt 23:4; Mr 6:34.