Ebolusion Kadi ti Inusar ti Dios a Mangparsua iti Biag?
“Maikarika, Jehova, a mismo a Diosmi, nga umawat iti dayag ken iti dayaw ken iti pannakabalin, agsipud ta pinarsuam ti amin a bambanag, ket gapu iti pagayatam napaaddada ken naparsuada.”—APOCALIPSIS 4:11.
DI NAGBAYAG kalpasan a pinaglatak ni Charles Darwin ti teoriana nga ebolusion, rinugianen nga impamuspusan ti adu a denominasion nga agkunkuna a Kristianoda no kasano a pagtiponen ti panamatida iti Dios ken ti teoria ti ebolusion.
Kadagitoy nga aldaw, dagiti kalatakan a relihioso a grupo dagiti “Kristiano” kasla kayatda nga annugoten a ti Dios inusarna la ketdi ti ebolusion iti sumagmamano a wagas idi pinarsuana ti biag. Isursuro met ti dadduma a nasaksakbay nga inyurnos ti Dios ti itataud ti uniberso babaen ti in-inut a panagbalbaliw ti sibibiag a bambanag manipud kadagiti awanan biag a kemikal, sa idi agangay, dayta ti nagtaudan ti sangatauan. Dagidiay mamati iti dayta a pannursuro, a pagaammo kas iti theistic evolution, dida patien a bimmallaet ti Dios iti itataudda apaman a nangrugin dayta. Pagarupen ti dadduma a kaaduanna, impalubos ti Dios a patauden ti ebolusion ti kaaduan a pamilia ti mulmula ken animal nupay bimmallaet sagpaminsan tapno sumayaat ti itatanorda.
Panamagtitipon Kadagiti Pannursuro—Agkurri Kadi?
Talaga kadi a maitunos kadagiti pannursuro ti Biblia ti teoria ti ebolusion? No pudno ti ebolusion, ti laeng ngarud kangrunaan a masursurotayo iti salaysay ti Biblia maipapan iti pannakaparsua ti immuna a tao a ni Adan ket maysa laeng dayta nga estoria a pakasursuruan iti moral a leksion ngem saan a literal a napasamak. (Genesis 1:26, 27; 2:18-24) Kasta kadi ti panangmatmat ni Jesus iti dayta a salaysay ti Biblia? Kinuna ni Jesus: “Saanyo aya a nabasa, a ti nangparsua kadakuada nanipud idi damo inaramidna ida a lalaki ken babai ket kinunana, ‘Iti daytoy a rason, ti maysa a lalaki panawannanto ti amana ken ti inana ket makitiponto iti asawana, ket dagiti dua maymaysadanton a lasag’? Iti kasta saandan a dua, no di ket maymaysadan a lasag. Gapuna, ti pinagsinnangol ti Dios saan koma a pagsinaen ti tao.”—Mateo 19:4-6.
Dakdakamaten ni Jesus iti dayta a teksto ti salaysay ti panamarsua a nailanad iti Genesis kapitulo 2. No ti immuna a panagasawa ket imbilang ni Jesus a maysa laeng a sarsarita, dakamatenna kadi dayta tapno mapasingkedan ti pannursurona maipapan iti kinasagrado ti panagasawa? Saan. Dinakamat ni Jesus ti salaysay ti Genesis agsipud ta ammona nga agpayso a napasamak dayta.—Juan 17:17.
Umasping iti dayta, patien idi dagiti adalan ni Jesus ti salaysay ti Genesis maipapan iti panamarsua. Kas pagarigan, ti salaysay iti Ebanghelio ni Lucas paneknekanna ti kapuonan ni Jesus manipud ken Adan. (Lucas 3:23-38) No sarsarita laeng ti kinatao ni Adan, kasano koma a pimmayso dayta a listaan ti kapuonan? No sarsarita laeng dagiti inapo a nagtaudan daytoy a pamilia, kasano a makakombinsir ti panangaklon ni Jesus nga isu ti Mesias a naipasngay manipud iti pamilia ni David? (Mateo 1:1) Kastoy ti kinuna ni Lucas a mannurat iti Ebanghelio: “Natuntonkon ti amin a bambanag manipud iti pangrugian buyogen ti kinaumiso.” Nalawag a pinatina ti salaysay ti Genesis maipapan iti panamarsua.—Lucas 1:3.
Ti pammati ni apostol Pablo ken Jesus ket nainaig iti panagtalekna iti salaysay ti Genesis. Kastoy ti insuratna: “Yantangay ti ipapatay ket gapu iti maysa a tao, ti panagungar dagiti natay ket gapu met iti maysa a tao. Ta no kasano a ken Adan matmatay ti amin, kasta met nga iti Kristo mapagbiagto ti amin.” (1 Corinto 15:21, 22) No saan a ni Adan ti literal nga ama ti intero a sangatauan, daydiay a gapu kenkuana “simrek ti basol iti lubong ken ti ipapatay babaen iti basol,” apay ngarud a masapul pay laeng a matay idi ni Jesus tapno pukawenna dagiti epekto ti natawidtayo a basol?—Roma 5:12; 6:23.
Ti panangpakapuy iti panamati iti salaysay ti Genesis maipapan iti panamarsua kaipapananna met ti panangpakapuy kadagiti mismo a pundasion ti Nakristianuan a pammati. Saan nga agtunos ti teoria ti ebolusion ken dagiti pannursuro ni Kristo. Aniaman a gakat a pagtiponen dagitoy ti agresulta laeng iti nakapuy a pammati a nalaka a “mayallo-allon a kas panangyallon dagiti dalluyon ket iyallaalla ditoy ken idiay ti tunggal angin ti sursuro.”—Efeso 4:14.
Pammati a Naibasar iti Natibker a Pundasion
Sinigsiglon a napagballigian ti Biblia ti panangbabalaw ken panangatakar. Namin-adun a naalangon ti kinapudno dagiti teksto ti Biblia. Namin-adun a napaneknekan a mapagtalkan dagiti salaysay ti Biblia gapu iti panangdakamatna maipapan iti historia, salun-at, ken siensia. Mapagtalkan ken agaplikar iti amin a tiempo ti balakadna maipapan iti natauan a relasion. Dagiti pilosopia ken teoria ti tao ket kayarigan ti agtarubong a berde a ruot sa malaylay inton agangay. Nupay kasta, ti Sao ti Dios ket “agpautto agingga iti tiempo a di nakedngan.”—Isaias 40:8.
Saan la a nasientipikuan a teoria ti saklawen ti pannursuro nga ebolusion. Maysa dayta a pilosopia ti tao a naitandudo ken naisaknap iti pinulpullo a tawenen. Ngem kadagiti kallabes a tawen, in-inut a nagbalbaliw ti kadaanan nga ebolusion nga insuro ni Darwin. Kinapudnona, dakkel ti namalbaliwan ti ebolusion bayat a naaramid ti adu a panagregget tapno maikalintegan ti umad-adu nga ebidensia nga adda nangdisenio iti lubong a nakaparsuaan. Awisendaka a mangsukimat a naimbag iti daytoy a topiko. Mabalinmo met nga aramiden dayta babaen ti panangrepasom iti dadduma pay nga artikulo iti daytoy a ruar. Kanayonanna, mabalin a kayatmo met a basaen dagiti publikasion a naipakita iti daytoy a panid ken iti panid 32.
Kalpasan ti panangusigmo iti daytoy a suheto, mabalin a dumakkel ti panagtalekmo iti ibagbaga ti Biblia maipapan kadagiti napasamak idi un-unana. Napatpateg pay, mapabileg ti pammatim kadagiti kari a nailanad iti Biblia agpaay iti masanguanan. (Hebreo 11:1) Mabalin met a matignayka nga agdayaw ken Jehova, “ti Nangaramid iti langit ken daga.”—Salmo 146:6.
KANAYONAN A BASAEN
Libro Para iti Amin a Tao Iti daytoy a broshur, nailawlawag dagiti espesipiko a pagarigan maipapan iti kinapudno ti Biblia
Is There a Creator Who Cares About You? Sukimatem ti ad-adu a nasientipikuan nga ebidensia, ket ammuem no apay a ti naayat a Dios ipalpalubosna ti nakaro a panagsagaba
Ania a Talaga ti Isursuro ti Biblia?
Masungbatan iti kapitulo 3 daytoy a libro ti saludsod nga Ania ti panggep ti Dios agpaay iti daga?
[Blurb iti panid 10]
Pinati ni Jesus ti salaysay ti Genesis maipapan iti panamarsua. Nagkamali kadi?
[Kahon iti panid 9]
ANIA TI EBOLUSION?
Ti maysa a depinasion ti “ebolusion” ket: “Maysa a proseso ti panagbalbaliw a sigurado ti pagtungpalanna.” Nupay kasta, nadumaduma ti pakausaran dayta a termino. Kas pagarigan, maus-usar dayta a pangdeskribir iti dadakkel a panagbalbaliw dagiti awan biagna a banag—ti itatanor ti uniberso. Kanayonanna, dayta a termino ti maus-usar a pangdeskribir kadagiti babassit a panagbalbaliw ti sibibiag a bambanag—ti pannakibagay dagiti mula ken animal iti aglawlawda. Nupay kasta, masansan a maus-usar dayta a sao a pangdeskribir iti teoria a timmaud ti biag manipud kadagiti awan biagna a kemikal, sa nagbalin a selula nga agpataud iti kakikitada, ken in-inut a nagbalin a mas komplikado a parsua, a ti tao ti kasisiriban kadagiti pinataudna. Daytoy maikatlo a kapanunotan ti kaipapanan ti termino nga “ebolusion” a nausar iti daytoy nga artikulo.
[Picture Credit Line iti panid 10]
Ladawan ti law-ang: J. Hester and P. Scowen (AZ State Univ.), NASA