‘Sapulenyo ti Talna ket Surotenyo Dayta’

“No mabalin, agingga a makapagpannuray kadakayo, makikappiakayo iti amin a tattao.”​—ROMA 12:18.

1, 2. Ania ti sumagmamano a rason no apay a saan nga agpaut ti talna a gapuanan ti tao?

ILADAWANYO iti panunotyo ti maysa a balay a nakapsut ti pundasionna, narukop dagiti awananna, ken marmarsuod ti atepna. Kayatyo kadi ti umakar ken agtaeng dita? Nalabit a saan. Uray no baro ti pinturana, narukop latta. Iti saan a mabayag, mabalin a marpuog.

² Mayasping iti kasta a balay ti aniaman a talna nga agtaud iti daytoy a lubong. Naipasdek iti nakapsut a pundasion​—dagiti kari ken gakat ti tao, “a kenkuana awan pannakaisalakan.” (Salmo 146:3) Iti intero a historia, saan nga agpatpatingga dagiti gubat iti nagbabaetan dagiti nasion, grupo etniko, ken tribu. Pudno nga adda dagiti apagbiit a tiempo ti talna, ngem ania a kita ti talna? No aggubat ti dua a nasion sa agkappiada agsipud ta naabak ti maysa kadakuada wenno gapu ta agpada nga awan namnamada a mangabak pay iti gubat, ania a kita ti talna dayta? Adda pay la dita ti guranggura, ilem, ken apal a nakaigapuan ti gubat. Saan a manayon a talna ti ubbaw a talna, a ‘pangabbong’ laeng iti panagbinnusor.​—Ezequiel 13:10.

3. Apay a ti talna nga adda iti ili ti Dios ket naiduma iti aniaman a talna a gapuanan ti tao?

³ Nupay kasta, adda napaypayso a talna iti daytoy lubong a pinagsisina ti gubat. Sadino ti pakasarakan iti dayta? Kadagiti pasurot ni Jesu-Kristo, dagiti pudno a Kristiano a mangipangpangag iti sasao ni Jesus ken mangikagkagumaan a mangtulad iti kabibiagna. (1 Corinto 11:1; 1 Pedro 2:21) Napaypayso ti talna iti nagbabaetan dagiti pudno a Kristiano a naggapu iti nadumaduma a puli, kasasaad ti biag, ken nasion agsipud ta nairamut dayta iti natalna a relasionda iti Dios, a naibatay iti pammatida iti daton a subbot ni Jesu-Kristo. Ti talna nga adda kadakuada ket sagut ti Dios, saan a gapuanan dagiti tattao. (Roma 15:33; Efeso 6:23, 24) Bunga dayta ti panagpasakupda iti “Prinsipe ti Kappia,” ni Jesu-Kristo, ken ti panagdaydayawda ken Jehova, “ti Dios ti ayat ken ti talna.”​—Isaias 9:6; 2 Corinto 13:11.

4. Kasano ti ‘panangsurot’ ti maysa a Kristiano iti talna?

⁴ Saan a dumteng lattan ti talna kadagiti imperpekto a tattao. Gapuna, kinuna ni Pedro a tunggal Kristiano “sapulenna koma ti talna ket surotenna dayta.” (1 Pedro 3:11) Kasanotay a maaramid daytoy? Sungbatan dayta ti maysa a padto idi ugma. Babaen ken Isaias, kinuna ni Jehova: “Amin nga annakmo tattaonto a sinursuruan ni Jehova, ket ti talna ti annakmo naruayto.” (Isaias 54:13; Filipos 4:9) Wen, dumteng ti napaypayso a talna kadagidiay mangipangag iti pannursuro ni Jehova. Kanayonanna, ti talna, agraman ti “ayat, rag-o, . . . mabayag a panagitured, kinamanangngaasi, kinaimbag, pammati, kinaalumamay, panagteppel,” ket bunga ti nasantuan nga espiritu ti Dios. (Galacia 5:22, 23) Saan a matagiragsak dayta ti tao nga awanan ayat, awanan rag-o, di makaanus, awanan asi, nadangkes, nagulib, nauyong, wenno awanan panagteppel.

“Makikappiakayo iti Amin a Tattao”

5, 6. (a) Ania ti nagdumaan ti panagbalin a natalna ken panagbalin a mannakikappia? (b) Kadagiti siasino nga ikagumaan dagiti Kristiano ti makikappia?

⁵ Kinatalingenngen wenno kinatalinaay ti kayat a sawen ti talna. Natalna ti aniaman a kasasaad no awan ti riribuk. Kinapudnona, natalna ti kasasaad uray ti tao a natay! Ngem tapno matagiragsak ti maysa a tao ti pudno a talna, saan nga umdas ti basta panagbalinna a natalna. Iti Sermonna iti Bantay, kinuna ni Jesus: “Naragsak dagiti mannakikappia, yantangay maawagandanto iti ‘annak ti Dios.’” (Mateo 5:9) Kasasao idi ni Jesus dagiti tattao nga addaan idi agangay iti gundaway nga agbalin a naespirituan nga annak ti Dios ken umawat iti imortal a biag idiay langit. (Juan 1:12; Roma 8:14-17) Ket kamaudiananna, amin dagiti matalek a tattao nga awanan iti nailangitan a namnama tagiragsakendanto ti “nadayag a wayawaya ti annak ti Dios.” (Roma 8:21) Dagiti laeng mannakikappia ti maaddaan iti kasta a namnama. Masansan nga adda nagdumaan ti panagbalin a natalna ken panagbalin a mannakikappia. Ti panagbalin a mannakikappia iti Nainkasuratan nga anag ipasimudaagna ti aktibo a panangitandudo iti talna, a no dadduma panangipasdek iti talna iti kasasaad a sigud nga awan ti talna.

⁶ Bayat a pampanunotenyo daytoy, utobenyo ti balakad ni apostol Pablo kadagiti taga Roma: “No mabalin, agingga a makapagpannuray kadakayo, makikappiakayo iti amin a tattao.” (Roma 12:18) Saan nga ibagbaga ni Pablo kadagiti taga Roma a basta agtalinaedda laeng a natanang, nupay makatulong dayta. Parparegtaenna ida a makikappia. Kadagiti siasino? Iti “amin a tattao”​—kadagiti miembro ti pamilia, pada a Kristiano, uray kadagiti saanda a kapammatian. Pinaregtana dagiti taga Roma a makikappia kadagiti sabsabali ‘agingga a makapagpannuray kadakuada.’ Saan, dina kayat nga ikompromisoda ti pammatida gapu iti talna. Imbes a rurodenda dagiti sabsabali, makilangenda koma a sikakappia. Rumbeng a kasta ti aramiden dagiti Kristiano iti pannakilangenda kadagiti man adda iti uneg wenno ruar ti kongregasion. (Galacia 6:10) Maitunos iti daytoy, insurat ni Pablo: “Kankanayon a surotenyo ti naimbag maipaay iti maysa ken maysa ken iti amin a sabsabali pay.”​—1 Tesalonica 5:15.

7, 8. Kasano ken apay a makikappia dagiti Kristiano kadagiti saanda a kapammatian?

⁷ Kasanotayo a makikappia kadagiti saantay a kapammatian ken nalabit bumusbusor pay ketdi kadatayo? Ti maysa a pamay-an, ditay ibilang ti bagbagitayo a natantan-ok. Kas pagarigan, saantay a mannakikappia no umsientayo dagiti sabsabali. Impalgak ni Jehova ti pangngeddengna maibusor kadagiti organisasion ken grupo, ngem awan ti kalintegantayo nga agsao maipapan iti asinoman a kas man la nakondenaren. Wen, ditay ukomen dagiti sabsabali, uray dagiti bumusbusor kadatayo. Kalpasan a binilinna ni Tito a balakadanna dagiti Kristiano idiay Creta maipapan iti pannakilangenda kadagiti agtuturay, imbaga ni Pablo nga ipalagipna kadakuada a “saanda nga agsao iti makadangran iti asinoman, saanda a mannakiringgor, nga agbalinda a nainkalintegan, nga ipakitada ti isuamin a kinaalumamay kadagiti amin a tattao.”​—Tito 3:1, 2.

⁸ Ti sikakappia a pannakilangen kadagiti saantay a kapammatian ket dakkel ti maitulongna tapno maallukoyda iti kinapudno. Siempre, ditay makigayyem kadagidiay ‘mangdadael kadagiti makagunggona nga ugali.’ (1 Corinto 15:33) Ngem nadayawtay koma, a raemen ken naimbagtayo kadagiti amin a tattao. Insurat ni Pedro: “Taginayonenyo a nasayaat ti kababalinyo iti tengnga dagiti nasion, tapno, iti banag a pangsasawanda iti maibusor kadakayo a kasla managaramid iti dakes, dayawenda koma ti Dios iti aldaw a panangsukimatna kas bunga ti nasayaat nga ar-aramidyo nga isuda ti saksi kadagita.”​—1 Pedro 2:12.

Mannakikappia iti Ministerio

9, 10. Ania nga ulidan ti impasdek ni apostol Pablo iti pannakilangen a sikakappia kadagiti di manamati?

⁹ Nagdindinamag ti kinatured dagiti Kristiano idi umuna a siglo. Saanda a pinakapsut ti mensaheda, ket idi naipasangoda iti ibubusor, determinadoda nga agtulnog iti Dios a kas agturay imbes a kadagiti tattao. (Aramid 4:29; 5:29) Nupay kasta, ti kinaturedda ket saan a kinasabrak. Usigenyo ti inaramid ni Pablo idi indepensana ti pammatina iti saklang ni Ari Herodes Agripa II. Adda relasion idi da Herodes Agripa ken ni Bernice a kabsatna. Ngem saan a sinermonan ni Pablo ni Agripa maipapan iti moralidad. Impaganetgetna ketdi dagiti punto a pagkatunosanda, a pinadayawanna ni Agripa gapu iti kaadu ti ammona maipapan kadagiti kostumbre dagiti Judio ken gapu ta mamati kadagiti mammadto.​—Aramid 26:2, 3, 27.

¹⁰ Pinaspasablogan kadi ni Pablo ti tao a makaited kenkuana iti wayawaya? Saan. Sinurot ni Pablo ti mismo a balakadna ken nagsao iti pudno. Agpayso ti amin nga imbagana ken Herodes Agripa. (Efeso 4:15) Ngem mannakikappia ni Pablo ken ammona no kasano ti agbalin nga “amin a bambanag iti amin a kita ti tattao.” (1 Corinto 9:22) Panggepna nga irupir ti kalinteganna a mangasaba maipapan ken Jesus. Kas nalaing a mannursuro, nangdakamat nga umuna iti banag a pagkatunosanda ken ni Agripa. Iti kasta, tinulongan ni Pablo dayta imoral nga ari a maaddaan iti nasaysayaat a panangmatmat iti Kristianidad.​—Aramid 26:28-31.

11. Kasanotay nga agbalin a mannakikappia iti ministeriotayo?

¹¹ Kasanotay nga agbalin a mannakikappia iti ministeriotayo? Kas ken Pablo, liklikantayo ti makisupiat. Pudno, adda dagiti tiempo a nasken nga ‘awanan buteng a sawentayo ti sao ti Dios,’ a situtured nga idepensatayo ti pammatitayo. (Filipos 1:14) Ngem kaaduanna, ti panangikasaba iti naimbag a damag ti kangrunaan a panggeptayo. (Mateo 24:14) No mabigbig ti maysa a tao ti kinapudno maipapan kadagiti panggep ti Dios, maiwaksina dagiti di umiso a narelihiosuan nga ideya ken dagiti narugit nga ar-aramid. Gapuna, no mabalbalin, nasayaat nga ipaganetgettayo dagiti banag a magustuan dagiti agdengdengngeg kadatayo, a dakamatentay nga umuna dagiti banag a pagkatunosantayo kadakuada. Mapaay ti panggeptayo no rurodentayo ti maysa a tao a nalabit mangipangag koma iti mensahetayo no nataktika ti pannakisaritatayo kenkuana.​—2 Corinto 6:3.

Mannakikappia iti Uneg ti Pamilia

12. Kadagiti ania a pamay-an nga agbalintay a mannakikappia iti uneg ti pamilia?

¹² Kinuna ni Pablo a dagidiay makiasawa “addaandanto ti rigat iti lasagda.” (1 Corinto 7:28) Nadumaduma a parikut ti pakaipasanguanda. Malaksid iti dadduma pay a banag, adda dagiti agassawa a di agkinnaawatan no dadduma. Kasanoda a tamingen daytoy? Iti natalna a pamay-an. Ikagumaan ti tao a mannakikappia a risuten ti riri tapno saan a dumakkel. Kasano? Umuna, babaen ti panangmedmed iti dila. No mausar ti dila a mangyebkas kadagiti nasakit ken makalais a sasao, daytoy a bassit a paset ti bagi ket pudno nga agbalin a “di matngelan a makadangran a banag, napno . . . iti makapapatay a sabidong.” (Santiago 3:8) Ti tao a mannakikappia usarenna ti dilana a mangpabileg imbes a mangdadael.​—Proverbio 12:18.

13, 14. Kasanotay a masaluadan ti talna no nagbidduttayo iti sao wenno no makapungtottayo?

¹³ Gapu ta imperpektotayo, no dadduma makaisawangtayo amin kadagiti banag a pagbabawyantayo. No mapasamak daytoy, alistokay koma nga agpadispensar​—makikappia. (Proverbio 19:11; Colosas 3:13) Liklikanyo ti “panagdedebate maipapan iti sasao” ken “dagiti nadawel a panagsusupiat maipapan iti babassit a bambanag.” (1 Timoteo 6:4, 5) Imbes ketdi, tarusanyo a naimbag ti kasasaad ken ti rikrikna ti asawayo. No makangngegkayo iti nagubsang a sasao, dikay bumales. Laglagipenyo a ti “sungbat, no naalumamay, pagbaw-ingenna ti pungtot.”​—Proverbio 15:1.

¹⁴ No dadduma, mabalin a nasken nga aramidenyo ti balakad ti Proverbio 17:14: “Sakbay a tumbuak ti riri, pumanawkan.” Panawanyo ti nariribuk a kasasaad. Mabalin a marisutyo a sitatalna ti problema no kimmalman ti riknayo. Iti dadduma a kasasaad, nasayaat no agpatulongkayo iti maysa a nataengan a Kristiano a manangaywan. Mabang-aran ken matulongandakayo dagiti kasta nga aduan kapadasan ken mannakipagrikna a lallaki no agpeggad ti talna iti nagbaetanyo nga agassawa.​—Isaias 32:1, 2.

Mannakikappia iti Uneg ti Kongregasion

15. Sigun ken Santiago, ania a dakes a kababalin ti timmanor kadagiti dadduma a Kristiano, ket apay a “naindagaan,” “inaanimal,” ken “sinasairo” dayta a kababalin?

¹⁵ Nakalkaldaang ta adda dagiti Kristiano idi umuna a siglo nga agiinnimon ken agririnnupir​—ti mismo a kasungani ti talna. Kinuna ni Santiago: “Saan nga isu daytoy ti sirib a bumaba manipud ngato, no di ket isu ti naindagaan, inaanimal, sinasairo. Ta no sadino ti ayan ti imon ken rinnupir, adda sadiay ti riribuk ken isuamin a nakadakdakes a banag.” (Santiago 3:14-16) Patien ti dadduma a ti Griego a sao a naipatarus a “rinnupir” ipasimudaagna ti agimbubukodan nga ambision, pananggun-od iti saad. Isut’ gapuna nga inawagan dayta ni Santiago a “naindagaan, inaanimal, sinasairo.” Iti intero a historia, agririnnupir dagiti agtuturay ditoy lubong, a kasda la narurungsot nga animal nga agraranget. Pudno unay a “naindagaan” ken “inaanimal” ti panagririnnupir. “Sinasairo” pay. Ti kastoy a makadangran a kababalin ket damo nga imparangarang ti agbibisin iti pannakabalin nga anghel a bimmusor ken ni Jehova a Dios ken nagbalin a Satanas, ti agturturay kadagiti sairo.

16. Kasano nga imparangarang dagiti dadduma a Kristiano idi umuna a siglo ti espiritu nga adda ken Satanas?

¹⁶ Indagadag ni Santiago kadagiti Kristiano a saanda nga agririnnupir agsipud ta mangikkat dayta iti talna. Insuratna: “Manipud ania ti gubuayan dagiti gubat ken manipud ania ti gubuayan dagiti panagaapa iti nagtetengngaanyo? Saan aya a manipudda itoy a gubuayan, awan sabali, manipud kadagiti panaggartemyo iti linalasag a ragragsak nga agbibinnusor iti kamkamengyo?” (Santiago 4:1) Ti ‘panaggartem iti linalasag a ragragsak’ ditoy mabalin a tuktukoyenna ti inaagum a panaggartem kadagiti material a banag wenno panagtarigagay iti kinatan-ok, kinaturay, wenno impluensia. Kas ken Satanas, adda idi dagiti kameng ti kongregasion a nalabit agtarigagay a maitan-ok imbes nga agbalinda a “nanumnumo,” a kas kinuna ni Jesus a pagbalinan koma dagiti pudno a pasurotna. (Lucas 9:48) Ti kasta a kababalin maikkatna ti talna iti kongregasion.

17. Kasano a dagiti Kristiano ita ket agbalin a mannakikappia iti uneg ti kongregasion?

¹⁷ Iti kaaldawantayo, masapul a sarangtentay met ti materialismo, imon, wenno ubbaw nga ambision. No pudno a mannakikappiatayo, saantay a masikoran no adda dagiti kakongregasiontayo a nalalaing ngem kadatayo iti dadduma a banag, ken ditay met padaksen ida iti imatang dagiti sabsabali babaen ti panangkuestion iti motiboda. No adda naisangsangayan nga abilidadtayo, ditay usaren dayta tapno pagparangen a nasaysayaattayo ngem kadagiti dadduma, a kas man la ipaspasimudaagtayo a rumang-ay laeng ti kongregasion gapu iti kinalaing ken pannakaammotayo. Mangibunga iti panagsisina ti kasta a kababalin; saan a mangyeg iti talna. Dagiti mannakikappia saanda a pagpannakkel dagiti sagudayda, no di ket sieemma nga usarenda dagitoy nga agserbi kadagiti kakabsatda ken mangidayaw ken Jehova. Ammoda nga ayat, saan nga abilidad, ti talaga a pakailasinan ti maysa a pudno a Kristiano.​—Juan 13:35; 1 Corinto 13:1-3.

“Talna kas Dagiti Manangaywanmo”

18. Kasano nga itandudo dagiti panglakayen ti talna iti nagbabaetanda?

¹⁸ Dagiti panglakayen iti kongregasion ti mangidaulo iti panagbalin a mannakikappia. Maipapan iti ilina, kastoy ti impakpakauna ni Jehova: “Dutokakto ti talna kas dagiti manangaywanmo ken ti kinalinteg kas dagiti manangitudingmo iti akem.” (Isaias 60:17) Maitunos iti daytoy a padto, dagidiay agserserbi a kas Kristiano a papastor ikagumaanda nga itandudo ti talna iti nagbabaetanda ken iti arban. Masaluadan dagiti panglakayen ti talna iti nagbabaetanda babaen ti panangipakitada iti natalna ken nainkalintegan a “sirib manipud ngato.” (Santiago 3:17) Gapu ta nagduduma ti kasasaad ken kapadasanda iti biag, no dadduma saan nga agpapada ti panangmatmat dagiti panglakayen iti maysa a kongregasion. Kayatna kadi a sawen nga awan ti talna kadakuada? Saan no umiso ti pannakataming ti kasta a situasion. Dagiti mannakikappia sieemma nga iyebkasda ti kapanunotanda sa sidadayaw a denggenda ti kapanunotan dagiti dadduma. Imbes nga ipapilitna ti kayatna, ti tao a mannakikappia sipapasnek nga ikonsiderarna ti panangmatmat ti kabsatna. No awan ti masalungasing a prinsipio ti Biblia, kadawyanna nga agduduma dagiti kapanunotan. No saan nga umanamong kenkuana dagiti dadduma, ti tao a mannakikappia ket umayon ken suportaranna ti desision ti kaaduan. Iti kasta, ipakpakitana nga isu ket nainkalintegan. (1 Timoteo 3:2, 3) Ammo dagiti aduan kapadasan a manangaywan a napatpateg ti pannakataginayon ti talna ngem ti panangipapilit iti kayatda.

19. Kasano a maitandudo dagiti panglakayen ti talna iti uneg ti kongregasion?

¹⁹ Itandudo dagiti panglakayen ti talna kadagiti kameng ti arban babaen ti panangtulong kadakuada ken babaen ti saan a panangbabalaw iti magapgapuananda. Pudno nga adda dagiti tiempo a nalabit nasken a mailinteg dagiti dadduma. (Galacia 6:1) Ngem saan a mangdisiplina ti kangrunaan nga annongen ti Kristiano a manangaywan. Masansan a mangted iti komendasion. Ikagumaan dagiti naayat a panglakayen a kitaen dagiti naimbag a kababalin dagiti sabsabali. Apresiaren dagiti manangaywan ti panagbannog dagiti padada a Kristiano, ket agtalekda nga ar-aramiden dagiti kapammatianda ti amin a kabaelanda.​—2 Corinto 2:3, 4.

20. Kasano a magunggonaan ti kongregasion no agbalintayo amin a mannakikappia?

²⁰ Gapuna, iti uneg ti pamilia, iti kongregasion, ken iti pannakilangentayo kadagiti saantay a kapammatian, ikagumaantayo ti agbalin a mannakikappia, a birokentayo ti talna. No sipapasnek nga itandudotayo ti talna, makatulongtayo iti kinaragsak ti kongregasion. Malaksid iti dayta, masaluadan ken mapabilegtayo iti adu a pamay-an, kas makitatayo iti sumaganad nga artikulo.

Malagipyo Kadi?

• Ania ti kayat a sawen ti panagbalin a mannakikappia?

• Kasanotay nga agbalin a mannakikappia iti pannakilangen kadagiti saan a Saksi?

• Ania ti sumagmamano a pamay-an a mapatanor ti talna iti uneg ti pamilia?

• Kasano a maitandudo dagiti panglakayen ti talna iti kongregasion?

[Ladawan iti panid 9]

Dagiti mannakikappia saanda nga ibilang ti bagbagida a natantan-ok

[Dagiti Ladawan iti panid 10]

Mannakikappia dagiti Kristiano iti ministerio, iti pagtaengan, ken iti kongregasion