“Agtaraykayo iti Kasta a Wagas”

PANUNOTENYO nga addakayo iti maysa a pagay-ayaman nga estadium a napusek kadagiti magagaran nga agbuya. Agmarmartsa dagiti atleta iti sentro ti estadium. Nagariwawa dagiti agbuybuya idi nagparang dagiti paboritoda nga atleta. Adda dagiti mangipatungpal kadagiti paglintegan. Bayat a maang-angay dagiti ay-ayam, mangngegan dagiti riaw ti balligi agraman dagiti ebkas ti pannakaupay. Makapleng a pinalakpakanda dagiti nangabak!

Ti dinar-ayanyo ket saan a maysa a moderno nga ay-ayam no di ket daydiay maang-angay iti Isthmus idiay Corinto agarup 2,000 a tawenen ti napalabas. Dita a maang-angay dagiti nalatak nga Isthmian Games iti kada dua a tawen manipud maikanem a siglo K.K.P agingga iti maikapat a siglo K.P. Iti adu nga aldaw, daytoy a pasalip ti ayan ti atension dagiti amin nga adda iti Grecia. Saan laeng a simple nga atletiko a pasalip dagitoy nga ay-ayam. Dagiti atleta ket simbolo ti nakasagana a militaria. Dagiti nangabak​—a maitantan-ok kas bannuar​—mabalangatanda iti bulbulong ti kayo. Aglaplapusanan ti maisagut kadakuada, ken ipaayan ida ti siudad iti pension bayat a sibibiagda.

Pamiliar ni apostol Pablo iti Isthmian Games iti asideg ti Corinto ket inyarigna ti panagbiag ti maysa a Kristiano iti pasalip dagiti atleta. Babaen ti panangtukoyna kadagiti tumataray, gumagabbo, ken boksingero, maitutop nga inladawanna dagiti gunggona ti nasayaat a panagsanay, determinasion, ken panagibtur. Siempre, dagiti Kristiano a sinuratanna ammoda met dagita nga ay-ayam. Awan duadua a sumagmamano kadakuada ti karaman idi kadagiti agririaw a tattao iti estadium. No kasta, nalakada a maawatan dagiti pangngarig ni Pablo. Datayo ngay itatta? Makilumlumbatayo met​—para iti biag nga agnanayon. Kasanotayo a magunggonaan kadagiti pasalip a tinukoy ni Pablo?

‘Makidangadang Sigun Kadagiti Pagannurotan’

Nainget unay dagiti annuroten iti pannakisalip kadagiti nagkauna nga ay-ayam. Ti para anunsio iyam-ammona ti tunggal atleta kadagiti agbuybuya sana ipukkaw: ‘Adda kadi asinoman a mangakusar a kriminal daytoy a tao? Mannanakaw kadi wenno managdakdakes ken rinuker ti panagbiag ken kababalinna?’ Sigun iti Archaeologia Graeca, “saan a mapalubosan a makisalip ti asinoman nga agdindinamag a kriminal, wenno umarngi [unay] iti kasta a kinatao.” Nadagsen met ti dusa dagidiay mangsalungasing kadagiti pagannurotan dagiti ay-ayam babaen ti pannakaipawilda a makisalip.

Daytoy ti tumulong kadatayo a mangtarus iti kinuna ni Pablo: “No ti asinoman makidangadang uray pay kadagiti ay-ayam, isu di makoronaan malaksid no nakidangadang sigun kadagiti pagannurotan.” (2 Timoteo 2:5) Maitunos iti dayta, masapul nga aramidentayo dagiti ipapaannurot ni Jehova, a tungpalentayo dagiti nangato a moral a pagalagadanna a nailanad iti Biblia, tapno mabalin a makilumba maipaay iti biag. Nupay kasta, ballaagannatayo ti Biblia: “Ti darepdep ti puso ti tao dakes manipud iti kinaubingna.” (Genesis 8:21) Gapuna, uray no nakualipikar a makilumba, masapul nga agannad ken agtultuloytayo a makilumba sigun kadagiti pagannurotan tapno agtultuloy nga anamongannatayo ni Jehova ken magun-odtayo ti biag nga agnanayon.

Ayat iti Dios ti kangrunaan a makatulong tapno makapagtignaytayo iti kastoy a wagas. (Marcos 12:29-31) Ti kasta nga ayat ti mangtignay kadatayo a mangay-ayo ken Jehova ken agtignay a maitunos iti pagayatanna.​—1 Juan 5:3.

‘Ikkaten ti Tunggal Dadagsen’

Kadagiti nagkauna nga ay-ayam, saan a nadagsen ti kawes ken aruaten dagiti tumataray . Kuna ti libro a The Life of the Greeks and Romans: “Kadagiti lumba, . . . lamolamo dagiti makisalisal.” Naalibtak, nalaka nga aggunay, ken napartak dagiti atleta no awan kawesda. Saanda a sayangen ti pigsada iti awan kaes-eskanna a dadagsen. Nalabit a sipapanunot ni apostol Pablo iti daytoy idi sinuratanna dagiti Hebreo a Kristiano: “Ikkatentayo met koma ti tunggal dadagsen . . . , ket buyogen ti panagibtur tarayentayo koma ti lumba a naikabil iti sanguanantayo.”​—Hebreo 12:1.

Ania a pakadagsenan ti mabalin a mangsinga kadatayo iti lumba a maipaay iti biag? Maysa isu ti tarigagay nga agurnong kadagiti di kasapulan a material a bambanag wenno ti panangmantener iti naluho a panagbiag. Nalabit a matmatan ti dadduma a ti kinabaknang ti makaipaay iti seguridad wenno ragsak. Ti kasta a di nesesita a “dadagsen” mabalin a pabuntogenna ti maysa a tumataray agingga a saanen a napateg unay kenkuana ti Dios. (Lucas 12:16-21) Mabalin a nalidemton kenkuana ti namnama a biag nga agnanayon. ‘Umayto ti baro a lubong,’ nalabit kuna ti maysa, ‘ngem kabayatanna, mabalintay a gundawayan dagiti banag nga ituktukon daytoy a lubong.’ (1 Timoteo 6:17-19) No kasta ti kinamaterialistiko ti maysa a tao, nalaka laeng a maisiasi iti lumba a maipaay iti biag wenno dina pay ketdi marugian dayta a lumba.

Iti Sermonna iti Bantay, kinuna ni Jesus: “Awan ti makabalin nga agpaadipen iti dua nga appo; ta mabalin a guraenna ti maysa ket ayatenna ti sabali, wenno agtalinaed iti maysa ket umsienna ti sabali. Dikay mabalin ti agpaadipen iti Dios ken kadagiti Kinabaknang.” Sa kalpasan a dinakamatna ti panangipaay ni Jehova kadagiti kasapulan dagiti animal ken mula ken kunana a napatpateg dagiti tattao ngem kadagitoy, imbalakadna: “Gapuna dikay pulos maringgoran ket kunaenyo, ‘Ania ti kanenminto?’ wenno ‘Ania ti inumenminto?’ wenno, ‘Ania ti pagkawesminto?’ Ta amin dagitoy isuda dagiti bambanag a sigagagar a sapsapulen dagiti nasion. Ta ti nailangitan nga Amayo ammona a kasapulanyo amin dagitoy a bambanag. Itultuloyyo, ngarud, a sapulen nga umuna ti pagarian ken ti kinalintegna, ket isuamin dagitoy sabsabali pay a bambanag mainayondanto kadakayo.”​—Mateo 6:24-33.

‘Agtaray Buyogen ti Panagibtur’

Saan nga amin a nagkauna a lumba ket pangasidegen. Uppat a kilometro ti kawatiwat ti maysa idi a lumba a naawagan iti doʹli·khos. Masubok ditoy ti pigsa ken kinaandur. Sigun iti tradision, maysa nga atleta nga agnagan iti Ageas ti nangabak iti dayta a lumba idi 328 K.K.P. Iti dayta nga aldaw, tinarayna ti agarup 110 kilometro agingga iti pagnanaedanna a siudad ti Argos tapno ipakaammona ti panangabakna!

Nawatiwat met ti Nakristianuan a lumba a mangsubok iti kinaandurtayo. Tapno magun-odtayo ti anamong ni Jehova ken ti gunggona a biag nga agnanayon, masapul a leppasentayo daytoy a lumba. Kasta ti inaramid ni Pablo. Iti tartaraudi ti panagbiagna, nakunana: “Nakirupakak iti nasayaat a dangadang, tinarayko ti tarayen agingga iti pagpatinggaan, tinungpalko ti pammati. Manipuden itoy a tiempo sisasaganan maipaay kaniak ti korona ti kinalinteg.” (2 Timoteo 4:7, 8) Kas ken Pablo, masapul nga agtaraytayo “agingga iti pagpatinggaan.” No ditay makaandur gapu laeng ta kasla ad-adayo ti tarayentayo ngem iti ninamnamatayo idi damo, ditayto magun-od ti gunggonatayo. (Hebreo 11:6) Anian a nagsayang dayta, nangnangruna ta ammotayo a nakaas-asidegtayon iti pagnguduan!

Ti Gunggona

Kadagiti nagkauna a Griego nga ay-ayam, makoronaan dagiti nangabak kadagiti balangat a kadawyanna a naaramid kadagiti bulong ti kaykayo ken naarkosan iti sabsabong. Iti Pythian Games, mabalangatan dagiti nangabak iti naaramid iti laurel. Iti Olympian Games, mabalangatanda kadagiti naaramid iti bulbulong ti balang nga olibo, idinto ta naaramid met iti bulong ti saleng ti maibalangat kadakuada iti Isthmian Games. Kuna ti maysa nga eskolar ti Biblia: “Tapno ad-adda ti ganaygay dagiti makisalip, maiparang iti plataporma wenno lamisaan iti estadium dagiti balangat, premio ti balligi, ken sangsanga ti palma tapno nalakada a makita.” Para iti nangabak, dakkel a dayaw ti mabalangatan. Inton agawid, aglugan a sibaballigi iti maysa a karuahe nga agturong iti siudad.

Daytoy ti adda iti panunot ni Pablo idi sinaludsodanna dagiti sinuratanna a taga Corinto: “Dikay aya ammo a dagiti tumataray iti maysa a lumba agtarayda amin, ngem maysa laeng ti umawat iti gunggona? Agtaraykayo iti kasta a wagas tapno magun-odanyo dayta. . . . Ita, pudno unay, aramidenda dayta tapno magun-odda ti maysa nga agrupsa a korona, ngem datayo maysa a di agrupsa.” (1 Corinto 9:24, 25; 1 Pedro 1:3, 4) Anian a panagsupadi! Saan a kas kadagiti magango a balangat dagiti nagkauna nga ay-ayam, agpautto nga agnanayon ti gunggona nga agur-uray kadagiti mangileppas iti lumba a maipaay iti biag.

Maipapan iti daytoy nasaysayaat a korona, insurat ni apostol Pedro: “Inton ti panguluen a pastor naiparangarangen, awatenyonto ti di agkupas a korona ti kinadayag.” (1 Pedro 5:4) Adda kadi aniaman a maitukon daytoy a lubong nga umasping iti imortalidad, ti gunggona a di agrupsa a biag ken pannakaipadayag a kadua ni Kristo idiay langit?

Iti kaaldawantayo, saan a pinulotan ti Dios nga agbalin a naespirituan nga annakna ti kaaduan kadagiti tumataray a Kristiano ken saan nga idiay langit ti namnamada. Saanda a makilumlumba gapu iti gunggona nga imortalidad. Nupay kasta, nangikabil ti Dios iti awan kaaspingna a gunggona iti sanguananda​—panagbiag nga agnanayon kas perpekto a tattao iti maysa a paraiso a daga iti sidong ti nailangitan a Pagarian. Aniaman a gunggona ti namnamaen ti tumataray a Kristiano, rumbeng a tumaray nga addaan iti dakdakkel a determinasion ken resistensia ngem iti asinoman a kasinnalisalna iti ay-ayam. Apay? Agsipud ta saan a pulos nga agkupas ti gunggona: “Daytoy ti naikari a banag nga inkarina a mismo kadatayo, ti biag nga agnanayon.”​—1 Juan 2:25.

Gapu ta agur-uray iti tumataray a Kristiano ti awan kaaspingna a gunggona, ania ti rumbeng a panangmatmatna kadagiti makagargari a banag iti daytoy a lubong? Kas koma iti panangmatmat ni Pablo, a nagkuna: “Maipapan iti dayta a banag, pudno nga ibilangko met dagiti amin a bambanag a pukaw maigapu iti naringbaw a pateg ti pannakaammo ken Kristo Jesus nga Apok. Maigapu kenkuana inawatko ti pannakaipukaw dagiti amin a bambanag ket ibilangko ida kas adu a basura.” No kasta, nagporsegi a talaga a nakilumba ni Pablo! “Kakabsat, saanko pay nga ibilang ti bagik a naiggamakon dayta; ngem adda maysa a banag maipapan iti dayta: Ti pananglipat kadagiti bambanag a nalikudan ken panangkamakam a panangragpat kadagiti bambanag iti masanguanan, agtultuloyak nga agturong iti kalat maipaay iti gunggona.” (Filipos 3:8, 13, 14) Nagtaray ni Pablo a sipapanunot iti gunggona. Kastatay met koma.

Ti Kasayaatan nga Ulidantayo

Kadagiti nagkauna nga ay-ayam, napalalo ti pannakaidayaw dagiti kampeon. Nagsurat dagiti dumadaniw maipapan kadakuada, ken nangkitikit dagiti eskultor kadagiti estatuada. Kuna ti historiador a ni Věra Olivová a “maidaydayawda ken napalalo ti kinalatakda.” Isuda met ti tangtangaden dagiti ub-ubing a kampeon.

Siasino ti “kampeon” a kasayaatan nga ulidan dagiti Kristiano? Sumungbat ni Pablo: “Buyogen ti panagibtur tarayentayo koma ti lumba a naikabil iti sanguanantayo, bayat a kumitkitatayo a sipapasnek iti Kangrunaan nga Ahente ken Manangan-anay iti pammatitayo, ni Jesus. Gapu iti rag-o a naikabil iti sanguananna inibturanna ti kayo a pagtutuokan, nga inumsina ti bain, ket nagtugaw iti makannawan ti trono ti Dios.” (Hebreo 12:1, 2) Wen, tapno agballigitayo iti lumba a maipaay iti biag nga agnanayon, rumbeng a kumitatayo a sipapasnek iti Pagwadantayo, ni Jesu-Kristo. Maaramidtayo daytoy babaen ti regular a panagbasa kadagiti salaysay ti Ebanghelio ken panangmennamenna kadagiti pamay-an no kasanotay a matulad ni Jesus. Ti kasta a panagadal tulongannatayto a mangapresiar iti kinatulnog ni Jesus iti Dios ken impakitana ti kalidad ti pammati babaen ti panagibturna. Kas gunggona ti panagibturna, nagun-odna ti anamong ni Jehova a Dios agraman ti adu a naisangsangayan a pribilehio.​—Filipos 2:9-11.

Siempre, ayat ti kangrunaan a galad ni Jesus. “Awan ti asinoman nga addaan dakdakkel nga ayat ngem iti daytoy, a ti maysa isukona ti kararuana maigapu kadagiti gagayyemna.” (Juan 15:13) Pinaunegna ti kaipapanan ti sao nga “ayat” idi kinunana nga ayatentayo uray dagiti kabusortayo. (Mateo 5:43-48) Gapu ta ay-ayatenna ti nailangitan nga Amana, pagragsakanna nga aramiden ti pagayatan ni Amana. (Salmo 40:9, 10; Proverbio 27:11) Ti panangbigbig ken Jesus kas Pagwadantayo ken mangikeddeng iti kapartaktayo iti nawatiwat a lumba a maipaay iti biag, tignayennatayo nga agayat iti Dios ken iti kaarrubatayo ken mangsagrap iti napaypayso a rag-o iti sagrado a panagserbitayo. (Mateo 22:37-39; Juan 13:34; 1 Pedro 2:21) Laglagipenyo a saan nga imposible ti kidkiddawen ni Jesus. Ipanamnamana kadatayo: “Naalumamay ti kaririknak ken napakumbaba ti pusok, ket makasarakkayto ti bang-ar a maipaay kadagiti kararuayo. Ta ti sangolko naasi ken ti awitko nalag-an.”​—Mateo 11:28-30.

Kas ken Jesus, masapul a sipapanunottayo iti gunggona a nairanta para kadagiti amin nga agibtur agingga iti panungpalan. (Mateo 24:13) No makilumbatayo a maitunos kadagiti pagannurotan, no ikkatentayo ti tunggal pakadagsenan, ken no agtaraytayo a buyogen ti panagandur, sigurado nga agballigitayo. Ti maan-annawaganen a gunggona tignayennatay nga umabante! Pabaruenna ti pigsatayo gapu iti rag-o nga itdenna kadatayo, rag-o a mangpalaka iti panagtaraytayo iti dalan nga adda iti sanguanantayo.

[Ladawan iti panid 29]

Nawatiwat ti Nakristianuan a lumba​—nasken ti panagandur

[Ladawan iti panid 30]

Saan a kas kadagiti nabalangatan nga atleta, mainanama dagiti Kristiano ti agpaut a gunggona

[Ladawan iti panid 31]

Magunggonaan amin dagidiay agibtur agingga iti panungpalan

[Picture Credit Line iti panid 28]

Copyright British Museum