PILAY, KINAPILAY

Pisikal nga an-annayen a manglapped iti maysa a tao a magna a normal. Ti kinapilay mabalin a naisigud manipud pannakayanak gapu kadagiti nakayanakan a depekto (Ara 3:2; 14:8), ngem iti kaaduan a kaso, dayta ket gapu iti aksidente wenno nadumaduma a sakit.

Aaroniko a Kinapadi. Ti pilay a tao a kaputotan ni Aaron saanna a mabalin ti agserbi iti kinapadi, nupay napalubosan a mangan manipud bambanag a naipaay iti kinapadi kas pagtaraonda. (Le 21:16-23) Nangipasdek ni Jehova iti nangato a pagalagadan ti pisikal a kinasalun-at maipaay kadagiti kameng ti kinapadi, ta dagitoy ti nangirepresentar kenkuana iti santuariona. Kasta met laeng, ni Kristo, ti naindaklan a Nangato a Padi, ket “nasungdo, awanan allilaw, di natulawan, naisina kadagiti managbasol.”​—Heb 7:26.

Dagiti Sakripisio. Iti sidong ti Linteg, naiparit met ti panangidaton iti aniaman nga animal nga addaan depekto a kinapilay maipaay a sakripisio, agsipud ta dagitoy inladawanda ti perpekto a sakripisio ni Kristo. (De 15:21; Le 22:19, 20) Daytoy a linteg ket sinalungasing dagiti apostata nga Israelita, a gapu iti dayta tinubngar ida ti Dios, a kinunana: “No mangidiayakayo iti pilay nga animal [maipaay a sakripisio, kunaenyo]: ‘Saan a dakes.’ Iyasidegmo dayta, pangngaasim, iti gobernadormo. Makasarakto aya kenka iti ragsak, wenno awatennakanto aya a siaayat? . . . Pagragsakakto aya dayta iti imayo?” (Mal 1:8, 13) Ti apostol nabatad nga inyaplikarna kadagiti Kristiano daytoy a makalikaguman iti naespirituan a pamay-an, nga impakaasina kadakuada: “Iparangyo ti bagbagiyo a maysa a sakripisio a sibibiag, nasantuan, makaay-ayo iti Dios, maysa a sagrado a panagserbi buyogen ti pannakabalinyo nga agrason.”​—Ro 12:1.

Kinapilay ni Jacob. Idi agarup 97 ti tawen ni Jacob, naaddaan iti kapadasan a makigabbo iti agpatnag iti maysa a naglasag nga anghel ti Dios. Nagballigi a mangigawid iti anghel agingga nga isu inikkan ti anghel iti pamendision. Bayat ti dangadang, ti anghel sinagidna ti lungog ti nagsuopan ti luppo ni Jacob, ket sinulnotna dayta. Gapu iti dayta, nagna ni Jacob a nagsagkisagking. (Ge 32:24-32; Os 12:2-4) Kalpasan dayta, napalagipan ni Jacob a, nupay ‘nakiranget iti Dios [anghel ti Dios] ken kadagiti lallaki iti kasta [isu] nangabak iti kamaudiananna,’ kas iti kinuna ti anghel, iti kinapudnona saan nga inabak ni Jacob ti nabileg nga anghel ti Dios. Gapu laeng iti panggep ken pammalubos ti Dios, napalubosan ni Jacob a makiranget iti anghel, tapno mangipaay iti pammaneknek iti dakkel a panangtagipateg ni Jacob iti panagkasapulan iti pamendision ti Dios.

Konsiderasion. Ti Kasuratan igunamgunamna ti panangipakita iti konsiderasion iti pilay. Kinuna ni Job nga, uray iti narang-ay a kasasaadna, ‘nagbalinak a saksaka iti daydiay pilay.’ (Job 29:15) Ni Jesus ken dagiti adalanna addaanda idi iti panangngaasi kadagiti masakit ken pilay, ket nangaramidda iti adu a panangagas kadagiti kasta a tattao.​—Mt 11:4, 5; 15:30, 31; 21:14; Ara 3:1-10; 8:5-7; 14:8-10.

Mangiladawan ken Piguratibo nga Usar. Inladawan dagiti Jebuseo ti napasindayag a panagtalekda iti kinatalged ti sarikedkedda idi rinurodda ni David: “‘Saankanto a sumrek ditoy, no di ket sigurado a papanawendakanto dagiti bulsek ken pilay,’ a pampanunotenda: ‘Saanto a sumrek ditoy ni David.’” Mabalin nga aktual nga insaadda dagiti kasta a tattao iti pader kas manangidepensa, kas kinuna ni Josephus (Jewish Antiquities, VII, 61 [iii, 1]), ket mabalin a daytoy ti rason no apay a kinuna ni David: “Asinoman a mangkabil kadagiti Jebuseo, bay-anyo, babaen iti usok ti danum, a makaasideg nga agpadpada iti pilay ken bulsek, a kagurgura ti kararua ni David!” Dagitoy a pilay ken bulsek ket simbolo ti pananginsulto dagiti Jebuseo ken David ken, nakarkaro pay, ti panangrurodda kadagiti buyot ni Jehova. Gapu iti kasta a kinapangas, kinagura ni David dagiti Jebuseo, agraman dagiti pilay ken bulsekda. Mabalin nga aktual nga inawaganna dagiti mismo a panguluen dagiti Jebuseo iti ‘pilay ken bulsek,’ kas pananguyaw.​—2Sm 5:6-8.

No maipapan iti sasao iti 2Sa 5 bersikulo 8, “Dayta ti makagapu a kunada: ‘Daydiay bulsek ken daydiay pilay saanto a sumrek iti balay,’” naidatag ti sumagmamano a panangilawlawag. Iti teksto, saan a ni David ti nagtaudan daytoy a sasao ken mabalin a kaipapananna nga adda sabsabali a nangputar iti daytoy a pagkukuna a proverbio maipapan kadagidiay nangipasindayag iti natalged a saadda wenno aglablabes ti panagtalekda iti dayta, kas kadagiti Jebuseo. Wenno, ti sasao mabalin a kaipapananna, ‘Saanto a sumrek ti asinoman a makidendenna kadagiti di naanamongan a tattao a kas kadagiti Jebuseo.’ Ti dadduma ipatarusda ti teksto a, “gapu ta intuloy a kunaen dagiti bulsek ken dagiti pilay, Isu saanto a sumrek iti daytoy a balay,” wenno, “Agsipud ta kinunada, dagiti mismo a bulsek ken pilay, Isu saanto a sumrek iti balay.”​—Ti Synopsis of Criticisms ni Barrett, London, 1847, Tomo II, Paset II, p. 518; marhin ti KJ.

Iti naud-udi a pasamak, inyimtuod ni Elias kadagiti Israelita: “Kasanonto kabayag nga agallaallatiwkayo iti dua a nagduma a kapanunotan? No ni Jehova ti pudno a Dios, sumurotkayo kenkuana; ngem no ni Baal, sumurotkayo kenkuana.” Iti daydi a tiempo, ibagbaga dagiti Israelita nga agdaydayawda ken Jehova ngem kagiddan dayta, agdaydayawda met ken Baal. Agbaliwbaliw ken agsardesardeng ti turongenda, kas iti turongen ti maysa a pilay a tao. Bayat ti salisal a simmaruno, idi ubbaw a pinadpadas dagiti mammadto ni Baal manipud bigat agingga iti agmatuon a pasungbaten kadakuada ti diosda, “nagtultuloyda a nagsagkisagking iti likmut ti altar nga inaramidda.” Mabalin a rabrabak a panangiladawan daytoy iti ritualistiko a sala wenno panagpigpigsol dagiti panatiko a managdaydayaw ni Baal, wenno mabalin a nagsagkisagkingda gapu iti pannakabannogda manipud napaut ken barengbareng a ritual.​—1Ar 18:21-29.

Ti panagsagking, kinapilay, ken panagtibkol maar-aramat kadagiti piguratibo a sasao a mangipasimudaag iti pasaray panagsardesardeng wenno panagbaliwbaliw iti turongen ti biag, panggep, wenno panagsasao ti maysa a tao. Ni Bildad, a mangpakpakdaar kampay idi ken Job maipapan kadagiti peggad iti masanguanan maipaay kenkuana, kinunana maipapan iti tao a magmagna iti nadangkes a dana: “Ti didigra sisasagana a mamagpigsol kenkuana.” (Job 18:12) Iti umasping a piguratibo a sao, nagsao da David ken Jeremias maipapan kadagiti kabusorda kas mangur-uray iti panagkaglisda, a mangsipsiput kadakuada nga agsagking ken agpigsol, iti kasta, kas iti kinuna dagiti kabusor ni Jeremias, “makapagballigitayto maibusor kenkuana ket makaibalestayo kenkuana.” (Jer 20:10; Sal 38:16, 17) Dagiti kabusor ni Jesu-Kristo tinarigagayanda a makita nga isu maitibkol, wenno agpigsol, iti panagsaona tapno masiluanda.​—Mt 22:15.

Pannakaaramat kas proverbio. “Kas iti maysa a mangputputed iti sakana [a mamagbalin kenkuana a pilay], kas iti maysa nga umin-inum iti kinaranggas laeng, kasta daydiay mangidurduron iti bambanag iti ima ti maysa a maag,” kinuna ni masirib nga Ari Solomon. Pudno unay, ti tao a mangar-aramat iti maag a tao a mangimaton iti aniaman a proyekto maipaay kenkuana ket mangar-aramid iti mangpilay a kinaranggas kadagiti bukodna a pagimbagan. Sigurado a marba ti insayangkatna a trabaho, buyogen ti dadael kenkuana.​—Pr 26:6.

Agtultuloy ti Proverbio babaen iti umasping a pangngarig: “Dagiti gurong daydiay pilay nakayuli kadi iti danum? Ngarud adda proverbio iti ngiwat dagiti maag a tattao.” (Pr 26:7) Kadagidi nagkauna a tiempo, nangnangruna kadagiti siudad a naibangon iti rabaw dagiti munturod, masansan a nasken ti umulog iti agdan wenno atiddog a pagagdanan tapno makayuli iti danum manipud iti bubon. Ti maag a tao a padpadasenna ti mangisao wenno mangyaplikar iti proverbio ket kamloy ken kaawan serserbina a kas iti maysa a pilay a tao a mangpadpadas a mangyuli iti danum iti maysa a pagagdanan.

Ti kadaanan a nasion ti Dios. Iti panagsaona maipapan ti pannakaisubli ti ilina, inkari ni Jehova a pabilgenna ida a pumanaw iti Babilonia ken mangisayangkat iti napeggad a panagdaliasat nga agsubli iti nalangalang a Jerusalem. Maikkat ti aniaman a naespirituan a kinapilay, panagsarimadeng, wenno panagpangpangadua. Babaen ken mammadto Isaias, pinaregta ida ti Dios: “Iti dayta a tiempo kumalay-atto daydiay pilay a kas iti panagkalay-at ti kalakian nga ugsa.” (Isa 35:6) Nagsagkisagking ti nasion ti Dios ket nagsagaba iti pannakatnag iti pannakakautibo, ngem “iti dayta nga aldaw,” kinuna ni Jehova, “tiponekto daydiay nagsagkisagking; . . . ket daydiay nagsagkisagking sigurado a pagbalinekto a maysa a natda, ken daydiay naipanaw iti adayo maysa a nabileg a nasion.”​—Mik 4:6, 7; Sof 3:19.

Kas panangliwliwana pay iti ilina, ni Jehova, kas Arida, inkarina a salaknibanna ida manipud kadagiti mangraut kadakuada. Dineskribirna ti kinaawan gawgaway dagiti kabusor ti Sion kas maysa a barko nga agbisbissayot dagiti talina, agwaliwali ti palona, ken awanen ti layagna. Kalpasanna kinunana: “Iti dayta a tiempo uray dagiti samsam [ti kabusor] a naruay masapul a mabingbingayto; dagidiay pilay mangaladanto iti dakkel a samsam.” Kasta unay ti kaadu ti samsam nga uray dagidiay gagangay a saan a makabael a makiraman iti panangala iti samsam iti dayta a tiempo kabaelanda ti makiraman.​—Isa 33:23.

Konsiderasion kadagidiay pilay iti naespirituan. Ti Kristiano a mannurat iti surat kadagiti Hebreo impatuldona nga iti nagtetengngaanda adu dagidiay di nataengan iti naespirituan, a rumbeng koma a mangar-aramiddan iti nasaysayaat a panagrang-ay. (Heb 5:12-14) Kalpasanna, idi nalpasen a nagsao maipapan iti disiplina, kinunana: “Agtultuloykayo a mangaramid kadagiti nalinteg a dana maipaay kadagiti sakayo, tapno ti pilay saan koma a maligos, no di ket mapaimbag.” (Heb 12:13) Uray dagidiay napigpigsa rumbeng a siaannad a siputanda no kasano ti pannagnada iti Nakristianuan a dana, tapno dagiti nakapkapuy, “pilay” iti naespirituan saanda a maitibkol wenno madangran ti bagbagida. No dagidiay napigpigsa ti pammatida usarenda ti naespirituan a wayawayada a mangaramid iti sumagmamano a banag a nainkalintegan, dagidiay nakapkapuy ti pammatida mabalin a maitibkolda gapu iti tigtignayda.​—Ro 15:1.

Kas maysa a pagarigan iti daytoy a prinsipio, inlanad ni apostol Pablo ti maipapan iti pannangan ken iyiinum. (Ro 14:13-18, 21) Iti maysa a paset daytoy a teksto, ibalakadna: “Aramidenyo daytoy a pangngeddengyo, a dikay mangikabil iti sanguanan ti maysa a kabsat iti pakaitibkolan wenno pakaigapuan ti pannakaikulbo.” Kunana: “Naimbag ti saan a mangan iti lasag wenno uminum iti arak wenno mangaramid iti aniaman a banag a pakaitibkolan ni kabsatmo.”​—Idiligyo ti 1Co 8:7-13.

Iti sabali a bangir, ipakita ti apostol a rumbeng a patibkeren ti maysa a Kristiano ti bukodna a naespirituan a ‘saksaka’ tapno isu saan nga agpigsol wenno maitibkol gapu iti mapasamak wenno gapu iti aramiden ti sabali. Rumbeng a papigsaenna ti bagina tapno agtalinaed a natibker iti Nakristianuan a dana. Kuna ni Pablo: “Daydiay mangan saanna koma nga umsien daydiay saan a mangan, ket daydiay saan a mangan saanna koma nga ukomen daydiay mangan, ta ti Dios inabrasana dayta a tao.” (Ro 14:3) Daytoy a prinsipio ket inyebkas ti salmista: “Ti naruay a talna kukua dagidiay mangay-ayat iti lintegmo, ket awan ti pakaitibkolanda.” (Sal 119:165) Dagidiay mangay-ayat iti linteg ti Dios saandanto a mapagpigsol babaen ti naespirituan a kinapilay gapu iti aniaman a banag.

Naan-anay a Pannakapaimbag. Adun a lua ti pinataud ti kinapilay. No kasano a nangpaimbag ni Jesu-Kristo iti adu a pilay ken pawad a tattao idi adda ditoy daga, a nangpaimbag pay iti nagango a paspaset ti bagi (Mr 3:1, 5; idiligyo ti Lu 22:50, 51), babaen iti “maysa a baro a langit” aramidento manen ti Anak ti Dios dagiti umasping a panangagas. Naan-anay nga ibanagnanto daytoy kas Nangato a Padi ken Ari a dinutokan ti Dios, a punasenna ti amin a lua kadagiti mata ti sangatauan.​—Mt 8:16, 17; Apo 21:1, 4.