Ti Sao ni Jehova Nabiag

Dagiti Tampok iti Surat ken Tito, Filemon, ken Kadagiti Hebreo

SUMAGMAMANO a tiempo kalpasan a nawayawayaan iti umuna a pannakaibaludna idiay Roma idi 61 K.P., binisita ni apostol Pablo ti isla ti Creta. Idi nakitana ti naespirituan a kasasaad dagiti kongregasion sadiay, kiniddawna ken Tito nga agbati daytoy tapno pabilgenna ida. Kalpasanna, mabalin nga idi adda ni Pablo idiay Macedonia, nagsurat ken Tito tapno iwanwanna kadagiti rebbengenna ken tapno patalgedanna iti kongregasion nga isu ti nangibaon kenkuana.

Nabiit pay sakbay ti pannakawayawayana idi 61 K.P., nagsurat ni Pablo kenni Filemon, maysa a Kristiano nga agnanaed idiay Colosas. Adda personal nga impakaasina iti gayyemna.

Idi agarup 61 K.P., nagsurat met ni Pablo kadagiti manamati a Hebreo idiay Judea, a mangipakita a natantan-ok ti Kristianidad ngem iti Judio a sistema. Amin dagiti tallo a surat naglaonda iti napateg a balakad para kadatayo.​—Heb. 4:12.

AGTALINAED A NABILEG ITI PAMMATI

(Tito 1:1–3:15)

Kalpasan a nangted ni Pablo iti instruksion maipapan iti ‘panangdutok kadagiti lallakay iti tunggal siudad,’ binalakadanna ni Tito nga ‘itultuloyna a tubngaren dagiti nasukir buyogen ti kinainget, tapno nasalun-atda koma iti pammati.’ Binalakadanna ti amin a kameng dagiti kongregasion idiay Creta a ‘tallikudanda ti di kinanadiosan ken agbiagda buyogen ti kinasimbeng ti panunot.’​—Tito 1:5, 10-13; 2:12.

Nangted pay ni Pablo iti kanayonan a balakad a tumulong kadagiti kakabsat idiay Creta nga agtalinaed a nabileg iti pammati. Binilinna ni Tito nga ‘adaywanna dagiti minamaag a panagus-usisa ken panagaapa maipapan iti Linteg.’​—Tito 3:9.

Sungbat Kadagiti Nainkasuratan a Saludsod:

1:15​—Kasano nga “amin a bambanag nadalusda iti nadalus a tattao,” ngem narugitda kadagiti “tattao a natulawan ken awanan pammati”? Tapno masungbatan dayta, masapul nga ammuentayo no ania ti tuktukoyen ni Pablo nga “amin a bambanag.” Saanna a tuktukoyen dagiti bambanag a direkta a kondenaren ti Sao ti Dios, no di ket dagiti bambanag nga agpannuray iti konsiensia ti maysa a manamati. Para iti tao a ti panunotna ket maitunos kadagiti pagalagadan ti Dios, nadalus dagita a bambanag. Maisupadi dayta iti maysa a ballikug ti panagpampanunotna ken natulawan ti konsiensiana.a

3:5​—Kasano a dagiti napulotan a Kristiano ‘naisalakanda babaen ti panagbuggo’ ken ‘napabaroda babaen ti nasantuan nga espiritu’? ‘Naisalakanda babaen ti panagbuggo’ ta binugguan wenno dinalusan ida ti Dios babaen ti dara ni Jesus gapu iti pateg ti daton a subbot. ‘Napabaroda babaen ti nasantuan nga espiritu’ agsipud ta nagbalinda a “baro a parsua” kas napulotan iti espiritu nga annak ti Dios.​—2 Cor. 5:17.

Dagiti Masursurotayo:

1:10-13; 2:15. Masapul a dagiti Kristiano a manangaywan naturedda a mangkorehir iti aniaman a biddut iti kongregasion.

2:3-5. Kas idi umuna a siglo, dagiti nataengan a Kristiano a babbai nasken a nadayaw ti ‘panagtigtignayda, saan a manangpardaya, saan met a paadipen iti adu nga arak, mannursuro iti naimbag.’ Iti kasta, sieepektibo a maisuroda a personal dagiti “agtutubo a babbai” iti kongregasion.

3:8, 14. ‘Nasayaat ken makagunggona’ no ‘sipapanunottayo a mangtaginayon kadagiti nasayaat nga aramid’ agsipud ta makatulong dayta kadatayo nga agbalin a nabunga iti panagserbi iti Dios ken makapagtalinaedtayo a naisina iti dakes a lubong.

MAMAGBAGA “MAIBATAY ITI AYAT”

(Flm. 1-25)

Nakomendaran ni Filemon gapu ta mapagwadan iti ‘ayat ken pammati.’ Ti panagbalinna a pakabang-aran dagiti padana a Kristiano nangyeg iti “adu a rag-o ken liwliwa” ken Pablo.​—Flm. 4, 5, 7.

Nangipaay ni Pablo iti pagwadan kadagiti amin a manangaywan idi tinamingna ti narikut a problema maipapan ken Onesimo babaen ti saanna a panangted iti bilin no di ket namagbaga “maibatay iti ayat.” Imbagana ken Filemon: “Gapu ta agtaltalekak iti itutulokmo, agsursuratak kenka, yantangay ammok nga aramidemto ti ad-adda pay ngem ti bambanag nga ibagak.”​—Flm. 8, 9, 21.

Sungbat Kadagiti Nainkasuratan a Saludsod:

10, 11, 18​—Kasano a nagbalin nga ‘adu ti pakausaranna’ ti dati nga “awan serserbina” a ni Onesimo? Ni Onesimo ket nasukir idi nga adipen a nangpanaw iti sangakabbalayan ni Filemon idiay Colosas ken napan idiay Roma. Nalabit ni Onesimo tinakawanna pay ti amona tapno adda gastuenna iti 1,400 a kilometro a biahe. Kinapudnona, ni Onesimo ket awan serbina idi ken Filemon. Ngem idiay Roma, ni Pablo tinulonganna ni Onesimo nga agbalin a Kristiano. Ita, ‘adun ti pakausaran’ daytoy dati nga “awan serserbina” nga adipen.

15, 16​—Apay a saan a kiniddaw ni Pablo kenni Filemon a wayawayaanna ni Onesimo? Kayat ngamin ni Pablo nga ipamaysa ti atensionna iti annongenna a ‘mangikasaba iti pagarian ti Dios ken mangisuro kadagiti bambanag maipapan ken Apo Jesu-Kristo.’ Ngarud, pinilina ti saan a makibiang kadagiti isyu a kas iti mainaig iti panangadipen.​—Ara. 28:31.

Dagiti Masursurotayo:

2. Impausar ni Filemon ti pagtaenganna a paggigimongan dagiti Kristiano. Maysa a pribilehio no ipausartayo ti pagtaengantayo para iti taripnong sakbay ti panangasaba.​—Roma 16:5; Col. 4:15.

4-7. Ikagumaantayo a komendaran dagiti kapammatiantayo a mapagwadan iti pammati ken ayat.

15, 16. Saantayo koma a madanagan unay kadagiti narigat a kasasaad a mapaspasarantayo. Mabalin a makagunggona dagiti pagbanaganna a kas iti napasamak ken Onesimo.

21. Namnamaen ni Pablo a pakawanen ni Filemon ti kapammatianna a ni Onesimo. Manamnama met a pakawanentayo ti kabsattayo a mabalin a nangsair kadatayo.​—Mat. 6:14.

‘AGREGGETTAYO A RUMANG-AY ITI KINANATAENGAN’

(Heb. 1:1–13:25)

Tapno mapaneknekan a natantan-ok ti pammati iti sakripisio ni Jesus ngem iti ar-aramid ti Linteg, intampok ni Pablo ti kinatan-ok daydiay Namunganay iti Kristianidad, ti kinapadina, ti datonna, ken ti baro a tulag. (Heb. 3:1-3; 7:1-3, 22; 8:6; 9:11-14, 25, 26) Mabalin a daytoy a pannakaammo ti nakatulong kadagiti Hebreo a Kristiano a mangibtur iti panangidadanes dagiti Judio. Indagadag ni Pablo kadagiti padana a Hebreo a manamati nga ‘agreggetda a rumang-ay iti kinanataengan.’​—Heb. 6:1.

Iti maysa a Kristiano, kasano kapateg ti pammati? ‘No awan ti pammati di mabalin nga ay-aywen ti Dios a naan-anay,’ insurat ni Pablo. Imparegtana kadagiti Hebreo: “Buyogen ti panagibtur tarayentayo ti lumba a naikabil iti sanguanantayo,” nga aramidentayo dayta buyogen ti pammati.​—Heb. 11:6; 12:1.

Sungbat Kadagiti Nainkasuratan a Saludsod:

2:14, 15​—Gapu ta ni Satanas “addaan ti pannakabalin a mangyeg iti ipapatay,” kayatna kadi a sawen a mabalinna lattan a papatayen ti asinoman? Saan. Ngem sipud idi nangrugi ti kinadakes ni Satanas idiay Eden, dagiti kinaulbodna ti nakaigapuan ti ipapatay agsipud ta nagbasol ni Adan ket impatawidna ti basol ken ipapatay iti sangatauan. (Roma 5:12) Kasta met, indadanes dagiti pasurot ni Satanas ditoy daga dagiti adipen ti Dios agingga iti ipapatay a kas iti inaramidda ken Jesus. Ngem dina kayat a sawen nga addaan ni Satanas iti di nakedngan a pannakabalin a mangpapatay iti asinoman a kayatna. Ta no kasta, awan duadua a nabayagen a tinalipuposna dagiti agdaydayaw ken Jehova. Salakniban ni Jehova ti ilina kas maysa a grupo ket dina ipalubos a talipuposen ida ni Satanas. Uray pay no ipalubos ti Dios a papatayen ni Satanas ti dadduma kadatayo, makapagtalektayo nga ikkatento ti Dios ti aniaman a pannakadangran a mapasarantayo.

4:9-11​—Kasanotayo a ‘sumrek iti panaginana ti Dios’? Iti ngudo ti innem nga aldaw ti panamarsua, naginana ti Dios manipud iti panamarsuana, ket mangnamnama a matungpal ti panggepna maipapan iti daga ken iti sangatauan. (Gen. 1:28; 2:2, 3) ‘Sumrektayo iti dayta a panaginana’ babaen ti panangisardeng a mangikalintegan iti bagitayo ken awatentayo ti probision ti Dios a pakaisalakanantayo. No ipakitatayo ti pammatitayo ken Jehova ken situtulok a surotentayo ti Anakna imbes a dagiti personal a tarigagaytayo, inaldaw a matagiragsaktayo dagiti makabang-ar ken makagin-awa a bendision.​—Mat. 11:28-30.

9:16​—Asino ti tao a mangibabaet iti baro a tulag? Ni Jehova ti Nangaramid iti baro a tulag, ket ni Jesus ti tao a Manangibabaet iti dayta a tulag. Babaen ti ipapatayna, impaayna ti sakripisio a kasapulan tapno mapasingkedan dayta.​—Luc. 22:20; Heb. 9:15.

11:10, 13-16​—Ania a “siudad” ti ur-urayen ni Abraham? Saan a literal a siudad daytoy no di ket simboliko. Ur-urayen ni Abraham ti “nailangitan a Jerusalem,” a buklen ni Kristo Jesus ken ti 144,000 a kaduana nga agturay. Dagitoy a kaduana nga agturay iti nailangitan a dayagda matuktukoyda met kas “ti nasantuan a siudad, ti Baro a Jerusalem.” (Heb. 12:22; Apoc. 14:1; 21:2) Ur-urayen ni Abraham ti biag iti sidong ti panagturay ti Pagarian ti Dios.

12:2​—Ania ti “rag-o a naikabil iti sanguanan [ni Jesus]” a gapu iti dayta “inibturanna ti kayo a pagtutuokan”? Dayta ket rag-o ti pannakakita no ania dagiti itungpal ti ministeriona​—agraman ti pannakasantipikar ti nagan ni Jehova, ti pannakaalangon ti kinasoberano ti Dios, ken ti pannakasubbot ti natauan a pamilia manipud iti ipapatay. Namnamaen met ni Jesus ti gunggona a panagturay kas Ari ken ti panagserbina kas Nangato a Padi a pakagunggonaan ti sangatauan.

13:20​—Apay a ti baro a tulag makuna nga “agnanayon”? Maigapu iti tallo a rason: (1) Saanto a pulos a masukatan, (2) permanente dagiti magapuananna, ken (3) ti “sabsabali a karnero” agtultuloy a magunggonaanda manipud iti baro a tulag kalpasan ti Armagedon.​—Juan 10:16.

Dagiti Masursurotayo:

5:14. Sipapasnek koma nga adalentayo ti Sao ti Dios, ti Biblia, ken iyaplikartayo dagiti naadaltayo manipud iti dayta. Dayta laeng ti pamay-an tapno ‘masanay dagiti pannakabalin ti pannakaawattayo a mangilasin agpadpada iti umiso ken di umiso.’​—1 Cor. 2:10.

6:17-19. Ti natibker a namnamatayo a naibatay iti kari ken sapata ti Dios ti makatulong kadatayo a saan a sumiasi iti dalan ti kinapudno.

12:3, 4. Imbes a ‘mabannog ken agkapuy ti kararuatayo’ gapu kadagiti mapasarantayo a babassit a pakasuotan wenno ibubusor, ikagumaantayo koma ti agbalin a nataengan ken rumang-ay a mangibtur kadagiti pakasuotan. Determinadotayo koma a sumaranget “agingga iti dara,” kayatna a sawen, agingga ken patay.​—Heb. 10:36-39.

12:13-15. Ditay koma palubosan ti “makasabidong a ramut,” wenno asinoman iti kongregasion a mangbabalaw iti pamay-an ti pannakaaramid dagiti bambanag, a manglapped kadatayo a ‘mangaramid kadagiti nalinteg a dana maipaay kadagiti sakatayo.’

12:26-28. Saan a kas kadagiti inaramid ti Dios, dagiti “bambanag a naaramiden” babaen ti ima​—ti intero nga agdama a sistema dagiti bambanag, uray ti dakes a “langit”​—magunggondanto a matalipupos. Inton mapasamak dayta, dagiti laeng “bambanag a saan a magunggon,” nga isu ti Pagarian ken dagiti mangitantandudo iti dayta, ti agtalinaed. Nagpateg ngarud a sireregta nga iwaragawagtayo ti Pagarian ken agbiagtayo a maitunos kadagiti prinsipiona!

13:7, 17. Agbalintayo a mannakitunos no ipapusotayo ti balakad nga agtulnog ken agpasakuptayo kadagiti manangaywan iti kongregasion.

[Footnote]