ბიბლიის წიგნი 17 — ესთერი

დამწერი: მორდოქაი

დაწერის ადგილები: შუშანი, ელამი

წერა დასრულდა: დაახლ. ძვ. წ. 475

მოიცავს პერიოდს: ძვ. წ. 493 — დაახლ. ძვ. წ. 475

1. რის შესახებ მოგვითხრობს წიგნი „ესთერი“?

ეს არის ისტორია სპარსეთის მეფე ახაშვეროშის შესახებ (ზოგის აზრით, ქსერქსე I), რომელმაც ურჩი დედოფლის ვაშთის ნაცვლად, ცოლად მოიყვანა ებრაელი მორდოქაის ბიძაშვილი ესთერი. აგაგელმა ჰამანმა განიზრახა მორდოქაისა და ყველა ებრაელის დახოცვა, მაგრამ საბოლოოდ თავად ჩამოკიდეს ძელზე, რომელიც მორდოქაისთვის გააკეთა. მორდოქაი სამეფოში მეორე კაცი გახდა და ებრაელები გადაურჩნენ განადგურებას.

2. ა) რატომ ფიქრობს ზოგი, რომ „ესთერი“ არ არის ღვთისგან შთაგონებული წიგნი? ბ) ვარაუდის თანახმად, რა ფორმით გვხვდება წიგნ „ესთერში“ ღვთის სახელი?

² ზოგიერთის აზრით, „ესთერი“ უბრალოდ ლამაზი ლეგენდაა და არა ღვთისგან შთაგონებული და სასარგებლო წიგნი. არგუმენტად ის მოჰყავთ, რომ მასში ღვთის სახელი არ არის მოხსენიებული. თუმცა ებრაულ ტექსტში სიტყვა ღმერთი არსად წერია, არსებობს ვარაუდი, რომ დედანში ტეტრაგრამატონი ჲჰვჰ (ებრაულად יהוה), ანუ სახელი იეჰოვა, ოთხჯერ არის მოყვანილი ოთხი მიყოლებული სიტყვის თავკიდური ასოებით (ესთ. 1:20; 5:4, 13; 7:7). ეს თავკიდური ასოები განსაკუთრებით გამოკვეთილია სამ ძველ ებრაულ ხელნაწერში, მასორულ ტექსტში კი წითელი მელნით წერია. ესთერის 7:5-ში, როგორც ჩანს, სიტყვების ბოლო ასოებისგან მიიღება ღვთის განაცხადი: „მე ვიქცევი“.

3. რა მიანიშნებს წიგნ „ესთერში“, რომ ებრაელებს რწმენა ჰქონდათ და ლოცულობდნენ და, რომ მოვლენების განვითარებაში ღმერთი ერეოდა?

³ მთელ წიგნში აშკარად ჩანს, რომ მორდოქაი ავტორიტეტულად მიიჩნევდა იეჰოვას კანონს და ემორჩილებოდა მას. ის თაყვანს არ სცემდა და არ ემხობოდა იმ კაცის წინაშე, რომელიც შესაძლოა ამალეკელი იყო, რადგან ღმერთს ამალეკელების განადგურება ჰქონდა განზრახული (ესთ. 3:1, 5; კან. 25:19; 1 სამ. 15:3). ესთერის 4:14-ში ჩაწერილი სიტყვებიდან ჩანს, რომ ის იეჰოვასგან ელოდა ხსნას და დარწმუნებული იყო, რომ ღმერთი უხელმძღვანელებდა მოვლენების განვითარებას. ესთერმაც და სხვა იუდეველებმაც ცხადყვეს, რომ ღმერთზე იყვნენ მინდობილნი, როცა სამი დღის მანძილზე მარხულობდნენ, ვიდრე ესთერი მეფის წინაშე წარდგებოდა (ესთ. 4:16). მოვლენების განვითარებაში ღვთის ჩარევაზე მეტყველებს ის, რომ ესთერმა წყალობა პოვა ქალთა მცველის, ჰეგაის თვალში; ასევე ისიც, რომ ერთ ღამეს მეფეს ძილი გაუკრთა და მოატანინა მატიანე, საიდანაც გაიგო, რომ მორდოქაისთვის პატივი არ მიეგოთ მეფისთვის გაკეთებული სიკეთის გამო (ესთ. 2:8, 9; 6:1—3; შეადარეთ იგავების 21:1). წიგნში აგრეთვე ვხვდებით აშკარა მინიშნებას ლოცვაზე (ესთ. 9:31).

4. რა ადასტურებს „ესთერის“ უტყუარობასა და სიზუსტეს?

⁴ ამ ჩანაწერის უტყუარობასა და სიზუსტეს უამრავი ფაქტი ადასტურებს. ებრაელები მას კანონიკურ წიგნად მიიჩნევდნენ და „მეგილაჰ“-ს ანუ „გრაგნილს“ უწოდებდნენ. როგორც ჩანს, ის ებრაულ კანონში ეზრამ შეიტანა, რომელიც ასე არ მოიქცეოდა, ეს ისტორია გამოგონილი რომ ყოფილიყო. იუდეველები დღემდე დღესასწაულობენ „ფურიმს“ („წილი“) ესთერის დროს იუდეველთა გადარჩენის აღსანიშნავად. წიგნში ცოცხლად არის აღწერილი სპარსული წეს-ჩვეულებები, რომლებიც დასტურდება ისტორიული ფაქტებითა და არქეოლოგიური აღმოჩენებით. მაგალითად, „ესთერში“ ზუსტად არის აღწერილი, როგორ მიაგებდნენ სპარსელები ვინმეს პატივს (6:8). არქეოლოგიურმა გათხრებმა ცხადყო, რომ „ესთერში“ მოყვანილი სამეფო სასახლის აღწერილობა დეტალებშიც კი ზუსტია (5:1, 2)a.

5. როგორ მოწმობს თავად წიგნი, რომ უტყუარია, და რომელ პერიოდს შეესაბამება მისი ენა?

⁵ სიზუსტეზე თავად წიგნიც მოწმობს. მასში ზუსტად არის მოყვანილი სამეფო კარის მოხელეებისა და მსახურების, მათ შორის ჰამანის ათი ვაჟის სახელები; ასევე მოცემულია მორდოქაისა და ესთერის საგვარეულო ხაზი ბენიამინელ კიშამდე (2:5—7). წიგნში რამდენჯერმე არის მოხსენიებული სპარსეთის სახელმწიფო მატიანე (2:23; 6:1; 10:2). ის დაიწერა იმ ებრაულით, რომელზეც გადასახლებულები ლაპარაკობდნენ, და უამრავ სპარსულ და არამეულ სიტყვასა თუ გამოთქმას შეიცავს. წერის სტილით ის ჰგავს „მატიანეს“, „ეზრასა“ და „ნეემიას“ და შეესაბამება იმ პერიოდს, რომელშიც დაიწერა.

6. ა) რა პერიოდს მოიცავს წიგნი „ესთერი“? ბ) რა ვიცით დამწერზე, დაწერის ადგილსა და დროზე?

⁶ როგორც ფიქრობენ, „ესთერში“ აღწერილი მოვლენები განვითარდა სპარსეთის იმპერიის აღზევებისა და ახაშვეროშის (ქსერქსე I) მეფობის დროს და მოიცავს დაახლოებით 18-წლიან პერიოდს. დროის ეს მონაკვეთი, რომელიც დაახლოებით ძვ. წ. 475 წლამდე გაგრძელდა, ბერძნული, სპარსული და ბაბილონური წყაროების საფუძველზე დადგინდაb. წიგნი, როგორც ჩანს, დაწერა მორდოქაიმ, რომელიც ამ ყოველივეს თვითმხილველი და უშუალო მონაწილე იყო. საფუძვლიანი და დეტალური ჩანაწერი იმაზე მეტყველებს, რომ დამწერი თავად შეესწრო შუშანის ციხე-დარბაზში მომხდარ მოვლენებსc. მართალია ბიბლიის სხვა წიგნებში მორდოქაი არ არის მოხსენიებული, მაგრამ ეჭვი არავის ეპარება, რომ ის ისტორიული პიროვნება იყო. საინტერესოა, რომ გერმანელი ა. უნგნადის აზრით, ერთ დაუთარიღებელ ლურსმულ ტექსტში საუბარია მარდუკაზე (მორდოქაი?), რომელსაც სუსაში (შუშანი) ქსერქსე I-ის სამეფო კარზე მაღალი თანამდებობა ეკავაd. უეჭველია, სწორედ შუშანში დაასრულებდა მორდოქაი „ესთერის“ წერას დაახლოებით ძვ. წ. 475 წელს განვითარებული მოვლენებიდან მალევე.

შინაარსი

7. რა უსიამოვნება მოხდა ახაშვეროშის გამართულ ნადიმზე და როგორ მოიქცა მეფე?

⁷ ვაშთისთვის დედოფლობის ჩამორთმევა (1:1—22). ახაშვეროშმა თავისი მეფობის მესამე წელს დიდი ნადიმი გაუმართა იმპერიის წარჩინებულებს და 180 დღის განმავლობაში უჩვენებდა მათ თავისი სამეფოს სიმდიდრესა და ბრწყინვალებას. ამის შემდეგ მეფემ შვიდდღიანი ნადიმი გაუმართა ყველას, ვინც შუშანში იყო. დედოფალმა ვაშთიმაც გამართა ნადიმი ქალებისთვის. ღვინით გამხიარულებულმა მეფემ, რომელიც თავისი სიმდიდრითა და დიდებით იწონებდა თავს, მოუხმო ვაშთის ხალხისა და მთავრებისთვის მისი სილამაზის საჩვენებლად. ვაშთიმ არ ისურვა მისვლა. მეფესთან დაახლოებულმა პირებმა უთხრეს მას, რომ ვაშთის საქციელს შეიძლებოდა ჩრდილი მიეყენებინა მეფის რეპუტაციისთვის. მათი რჩევისამებრ ახაშვეროშმა დედოფლობა ჩამოართვა ვაშთის და გამოსცა დადგენილება, რომლის თანახმადაც ყველა ცოლს ‘პატივი უნდა მიეგო თავისი პატრონისთვის’ და ყველა ქმარი ‘თავისი სახლის მთავარი უნდა ყოფილიყო’ (1:20, 22).

8. ა) როგორ გახდა ესთერი დედოფალი? ბ) რა გაიგო მორდოქაიმ და რა ჩანაწერი გაკეთდა მატიანეში?

⁸ დედოფალი ესთერი (2:1—23). მოგვიანებით მეფემ თავის მსახურებს დაავალა, რომ იმპერიის 127 სამთავროში მოეძებნათ უმშვენიერესი ქალწულები და მიეყვანათ შუშანში, სადაც მათ გალამაზებაზე უნდა ეზრუნათ, ვიდრე მეფის წინაშე წარადგენდნენ. ახალგაზრდა ქალწულთა შორის მოხვდა ებრაელი ესთერიც, ობოლი გოგონა, რომელიც „ტანადი და ლამაზი შესახედავი იყო“. მას თავისი ბიძაშვილი, მორდოქაი პატრონობდა, რომელიც შუშანში მეფის კარზე მსახურობდა (2:7). ესთერის ებრაული სახელი ჰადასა, „მირტს“ ნიშნავს. ქალთა მცველი, ჰეგაი, კეთილად განეწყო ესთერის მიმართ და სხვებზე მეტად ზრუნავდა მასზე. მორდოქაის მითითებისამებრ ესთერს არ გაუმხელია, რომ ებრაელი იყო. ქალწულები მეფის წინაშე წარდგნენ. მან დედოფლად ესთერი აირჩია და ამის აღსანიშნავად ნადიმი გამართა. მალევე მორდოქაიმ გაიგო, რომ მეფეს მოკვლას უპირებდნენ, რის შესახებაც ესთერმა „მორდოქაის სახელით“ აცნობა მეფეს (2:22). საქმის გამოძიების შემდეგ, შეთქმულები ძელზე ჩამოკიდეს და ეს ამბავი მეფის მატიანეში ჩაწერეს.

9. რატომ განრისხდა ჰამანი მორდოქაიზე და რისი ნებართვა მიიღო მეფისგან?

⁹ ჰამანის შეთქმულება (3:1—5:14). გავიდა დაახლოებით ოთხი წელი. ჰამანი სამეფოში მეორე კაცი გახდა. ის, როგორც ჩანს, ამალეკის მეფე აგაგის შთამომავალი იყო, რომელიც სამუელმა მოკლა (1 სამ. 15:33). მეფემ აღაზევა ჰამანი და მეფის კარიბჭესთან მდგომ თავის მსახურებს უბრძანა, თაყვანი ეცათ მისთვის. ამ მსახურებს შორის იყო მორდოქაიც. ის არ ემხობოდა ჰამანის წინაშე, რადგან ებრაელი იყო და ამის შესახებ მეფის სხვა მსახურებმაც იცოდნენ (შეადარეთ გამოსვლის 17:14, 16). როცა მორდოქაიზე განრისხებულმა ჰამანმა გაიგო, რომ ის ებრაელი იყო, მორდოქაისთან ერთად ყველა იუდეველის განადგურება განიზრახა. შესაფერისი დღის შესარჩევად მის წინაშე ყრიდნენ წილს (ფური). ჰამანმა ისარგებლა მეფესთან ახლო ურთიერთობით. მან იუდეველები კანონის დარღვევაში დაადანაშაულა და სთხოვა მეფეს, რომ მათი განადგურების შესახებ წერილობითი ბრძანება გაეცა. ამ საქმისთვის ჰამანმა მეფეს 10 000 ვერცხლის ტალანტი (დაახლოებით 66 060 000 აშშ დოლარი) შესთავაზა. მან მეფისგან თანხმობა მიიღო და მთელ სამეფოში მეფის ბეჭდით დაბეჭდილი ბრძანებები გაგზავნა, რომლის თანახმადაც ადარის მე-13 დღეს იუდეველები უნდა ამოეწყვიტათ.

10. რით ცხადყვეს მორდოქაიმ და ესთერმა, რომ იეჰოვას იმედი ჰქონდათ?

¹⁰ ამ ამბის გაგების შემდეგ მორდოქაი და ყველა იუდეველი ჯვალოსა და ნაცარში გლოვობდა. ისინი „ტიროდნენ და მოთქვამდნენ“ (ესთ. 4:3). ესთერმა მორდოქაისგან შეიტყო იუდეველთა გასაჭირი, მაგრამ ამ საქმეში ჩარევა არ მოინდომა, რადგან მეფის წინაშე დაუპატიჟებლად წარდგომა სიცოცხლის ფასად დაუჯდებოდა. მორდოქაი დარწმუნებული იყო იეჰოვას ძალაში, ამიტომ ესთერს შეუთვალა, რომ თუ დააღალატებდა მათ, მაინც დაიღუპებოდა და „ხსნა იუდეველთათვის“ სხვა მხრიდან მოვიდოდა. იქნებ სწორედ ამიტომ გახდა ის დედოფალი?! (4:14). ესთერი ყველაფერს მიხვდა და დასთანხმდა, რომ მათ დასახმარებლად თავს არ დაზოგავდა. შუშანში მცხოვრები ყველა იუდეველი სამ დღეს მარხულობდა მასთან ერთად.

11. რა სთხოვა ესთერმა მეფეს და რა განიზრახა ჰამანმა მორდოქაის წინააღმდეგ?

¹¹ ესთერი საუკეთესო სამეფო სამოსელში გამოეწყო და მეფის წინაშე წარდგა. მან წყალობა პოვა მეფის თვალში. მეფემ ოქროს კვერთხი გაიშვირა მისკენ, რითაც სიკვდილისგან იხსნა. ესთერმა მეფე და ჰამანი ნადიმზე მიიწვია. ნადიმის დროს მეფემ უთხრა მას, რომ სათხოვარს შეუსრულებდა, თუნდაც „ნახევარი სამეფო“ ეთხოვა. ესთერმა სთხოვა მეფეს, რომ ჰამანთან ერთად მეორე დღესაც სწვეოდა მას (5:6). ჰამანი გახარებული გაემართა სახლისკენ. მეფის კარიბჭესთან ის მორდოქაის გადაეყარა, რომელიც არც ამჯერად დაემხო მის წინაშე და არც აკანკალდა. ჰამანი რისხვით აივსო. ცოლმა და მეგობრებმა ურჩიეს მას, რომ გაეკეთებინა 50 წყრთა (22,3 მ) სიმაღლის ძელი და მეფის ნებართვით მასზე მორდოქაი ჩამოეკიდებინა. ჰამანმა მაშინვე გაამზადებინა ძელი.

12. როგორ მოხდა მორდოქაის განდიდება და ჰამანის დამცირება?

¹² სიტუაცია შეიცვალა (6:1—7:10). იმ ღამით მეფეს ძილი გაუკრთა, მოატანინა მატიანე და, როცა უკითხავდნენ, აღმოაჩინა, რომ პატივი არ მიუგიათ მორდოქაისთვის, რომელმაც მეფის სიცოცხლე იხსნა. მოგვიანებით მეფემ ჰკითხა მსახურებს, ვინ იყო ეზოში. მასთან ჰამანი იყო მოსული, რომ მეფისთვის მორდოქაის მოკვლის ნებართვა ეთხოვა. მეფემ ჰკითხა ჰამანს, როგორ ეცათ პატივი კაცისთვის, რომელმაც მეფისგან პატივისცემა დაიმსახურა. ჰამანს ეგონა, რომ მეფე მას გულისხმობდა, ამიტომ გულუხვად დასაჩუქრებისა და განდიდების გეგმა შესთავაზა. მისდა გასაოცრად, მეფემ უთხრა: „ასე მოექეცი იუდეველ მორდოქაის“ (6:10). ჰამანს სხვა გზა არ ჰქონდა, შემოსა მორდოქაი მეფური სამოსლით, მეფის ცხენით მოატარა ქალაქის მოედანი და განადიდებდა მას. დამცირებული და დამწუხრებული ჰამანი სახლში წავიდა. ცოლმა და მეგობრებმა ნუგეშსაცემი ვერაფერი უთხრეს. ჰამანი განწირული იყო!

13. რა უთხრა ესთერმა მეფეს ნადიმზე და რა განაჩენი გამოუტანეს ჰამანს?

¹³ დადგა დრო, რომ ჰამანი მეფესთან ერთად ესთერის გამართულ ნადიმზე წასულიყო. დედოფალმა უთხრა მეფეს, რომ თავისი ხალხი და თვითონ გაყიდულნი იყვნენ მოსასპობად. ვინ ჩაიდენდა ასეთ ბოროტებას? ესთერმა უთხრა მეფეს: „ეს კაცი, მოწინააღმდეგე და მტერი, ბოროტი ჰამანია“ (7:6). განრისხებული მეფე წამოდგა და სასახლის ბაღში გავიდა. დედოფალთან მარტოდ დარჩენილი ჰამანი მოწყალებას სთხოვდა მას. როცა მეფე დაბრუნდა, ჰამანი დედოფლის ტახტზე დამხობილი დახვდა. ამან კიდევ უფრო განარისხა ის. მან დაუყოვნებლივ გასცა ბრძანება, რომ ჰამანი იმ ძელზე ჩამოეკიდათ, რომელიც მას მორდოქაისთვის ჰქონდა გამზადებული (ფსალმ. 7:16).

14. რა უბოძა მეფემ ესთერსა და მორდოქაის და რა ბრძანების გაცემის უფლება მისცა მათ იუდეველთა სასარგებლოდ?

¹⁴ მორდოქაის დაწინაურება და იუდეველების ხსნა (8:1—10:3). მეფემ ჰამანის მთელი ქონება ესთერს უბოძა. ესთერმა გაუმხილა ახაშვეროშს, რომ მორდოქაი მისი ნათესავი იყო. მეფემ მორდოქაი ჰამანის ადგილზე დანიშნა და თავისი ბეჭედი მისცა. ესთერმა კიდევ ერთხელ ჩაიგდო საფრთხეში სიცოცხლე და სთხოვა მეფეს, გაებათილებინა იუდეველების განადგურების წერილობითი ბრძანება. მაგრამ „სპარსეთისა და მიდიის კანონების“ გაუქმება შეუძლებელი იყო (1:19). მეფემ უფლება მისცა ესთერსა და მორდოქაის, დაეწერათ ახალი კანონი და მეფის ბეჭდით დაებეჭდათ. ეს წერილობითი ბრძანებაც მთელ იმპერიაში დაგზავნეს. იუდეველებს უფლება ეძლეოდათ, რომ ჰამანის კანონის ძალაში შესვლისთანავე „შეკრებილიყვნენ და დაეცვათ თავიანთი სულები, მოესპოთ, დაეხოცათ და გაენადგურებინათ იმ ხალხისა და სამთავროს ძალა, რომელიც მტრად ექცეოდა მათ, არ დაენდოთ არც ბავშვი და არც ქალი და დაეტაცებინათ მათი ქონება“ (8:11).

15. ა) როგორ დასრულდა ბრძოლა და რა დღესასწაული დააწესა მორდოქაიმ? ბ) რა მდგომარეობა ეკავა მოროდოქაის და როგორ იყენებდა თავის ძალაუფლებას?

¹⁵ დანიშნულ დროს, ადარის მე-13 დღეს ვერავინ აღუდგა წინ იუდეველებს. ესთერის თხოვნით, შუშანში ბრძოლა მე-14 დღესაც გაგრძელდა. მთლიანობაში იუდეველებმა მთელ იმპერიაში 75 000 კაცი გაწყვიტეს. შუშანის ციხე-დარბაზში მათ დამატებით 810 კაცი მოკლეს. პირველ დღეს დახოცილთა შორის იყო ჰამანის ათი ვაჟიც, რომლებიც მეორე დღეს ძელზე ჩამოკიდეს. მაგრამ იუდეველებს არავინ გაუძარცვავთ. ადარის მე-15 დღეს იუდეველებმა დაისვენეს, ნადიმი გამართეს და იმხიარულეს. მორდოქაიმ წესად დაუდო მათ, ყოველ წელს ადარის მე-14 და მე-15 დღეს აღენიშნათ „ფური ანუ წილი“, რასაც იუდეველები დღემდე იცავენ (9:24). მორდოქაი განდიდდა სამეფოში, მეფე ახაშვეროშის შემდეგ მეორე კაცი გახდა და თავის ძალაუფლებას ‘თავისი ხალხის სასიკეთოდ იყენებდა და მათ შთამომავლობას მშვიდობას აუწყებდა’ (10:3).

რატომ არის სასარგებლო

16. რა პრინციპები და შესანიშნავი მაგალითებია მოცემული ქრისტიანებისთვის „ესთერში“?

¹⁶ თუმცა ბიბლიის დამწერთაგან არავინ ციტირებდა „ესთერიდან“, ის მაინც სრულად ეთანხმება წმინდა წერილებს. ის შეიცავს ბიბლიური პრინციპების გამოყენების შესანიშნავ მაგალითებს. ეს პრინციპები ქრისტიანულ-ბერძნულ წერილებშიც არის მოყვანილი და ეხება ნებისმიერ დროში მცხოვრებ იეჰოვას თაყვანისმცემლებს. ესთერის 4:5-ისა და ფილიპელების 2:4-ის, ასევე ესთერის 9:22-ისა და გალატელების 2:10-ის შედარება დაგარწმუნებთ ზემოთქმულში და თქვენს რწმენას განამტკიცებს. იუდეველებისთვის წაყენებული ბრალდება, რომ მეფის კანონებს არ ემორჩილებოდნენ, პირველი საუკუნის ქრისტიანებისთვის წაყენებული ბრალდებების მსგავსი იყო (ესთ. 3:8, 9; საქ. 16:21; 25:7). იეჰოვას ერთგული მსახურები მორდოქაის, ესთერისა და ძველ დროში მცხოვრები იუდეველების შესანიშნავ მაგალითს ჰბაძავენ და არ უშინდებიან ასეთ ბრალდებებს. ისინი ლოცვით მიმართავენ ღმერთს და ენდობიან მის მხსნელ ძალას (ესთ. 4:16; 5:1, 2; 7:3—6; 8:3—6; 9:1, 2).

17. ღვთისა და „უმაღლეს ხელისუფალთა“ მორჩილების რა მაგალითი მოგვცეს მორდოქაიმ და ესთერმა?

¹⁷ დღესაც ქრისტიანებმა არ უნდა ვიფიქროთ, რომ ჩვენი მდგომარეობა განსხვავდება მორდოქაისა და ესთერის მდგომარეობისგან. ჩვენც უცხოები ვართ ამ ქვეყნიერებაში და ჩვენზეც „უმაღლესი ხელისუფალნი“ მმართველობენ. სადაც არ უნდა ვცხოვრობდეთ, ჩვენ გვინდა, კანონმორჩილი მოქალაქეები ვიყოთ, თუმცა ისიც გვსურს, რომ სწორად განვსაზღვროთ, რას ნიშნავს, ‘კეისრისა კეისარს მივცეთ, ღვთისა კი — ღმერთს’ (რომ. 13:1; ლუკ. 20:25). მორდოქაი, რომელიც სამეფოში მეორე კაცი იყო, და დედოფალი ესთერი თავიანთ მოვალეობებს ერთგულად და მორჩილად ასრულებდნენ, რითაც კარგი მაგალითი მოგვცეს (ესთ. 2:21—23; 6:2, 3, 10; 8:1, 2; 10:2). მორდოქაი არ შეშინებულა და, მეფის ბრძანების მიუხედავად, ბოროტი აგაგელი ჰამანისთვის თაყვანი არ უცია. მან იმაზეც იზრუნა, რომ კანონიერად აღედგინა სამართალი, როცა ჰამანმა იუდეველთა განადგურება განიზრახა (3:1—4; 5:9; 4:6—8).

18. ა) რა ადასტურებს, რომ „ესთერი“ „ღვთისგან არის შთაგონებული და სასარგებლოა“? ბ) როგორ აღგვძრავს „ესთერი“, დავიცვათ ღვთის სამეფოს ინტერესები?

¹⁸ ყველა მტკიცება ცხადყოფს, რომ „ესთერი“ ‘ღვთისგან შთაგონებული და სასარგებლო’ წმინდა წერილების ნაწილია. თუმცა ის პირდაპირ არ მოიხსენიებს ღვთის სახელს, ის რწმენის შესანიშნავ მაგალითებს შეიცავს. მორდოქაი და ესთერი რომელიღაც მეზღაპრის ფანტაზიის ნაყოფი კი არ იყვნენ, არამედ იეჰოვა ღმერთის ძველ დროში მცხოვრები მსახურები, რომლებიც ბოლომდე ენდობოდნენ იეჰოვას მხსნელ ძალას. თუმცა ისინი უცხო ქვეყნის „უმაღლესი ხელისუფლების“ ქვეშევრდომები იყვნენ, ყველა კანონიერ შესაძლებლობას იყენებდნენ ღვთის ხალხისა და მათი თაყვანისმცემლობის დასაცავად. დღეს ჩვენც შეგვიძლია მივბაძოთ მათ მაგალითს და ‘დავიცვათ და კანონიერად განვამტკიცოთ’ სასიხარულო ცნობა ღვთის სამეფოს შესახებ, რომელიც გვიხსნის (ფილ. 1:7).

[სქოლიოები]