პირველი საუკუნის ქრისტიანთა ყოფა-ცხოვრება

როგორ სახლებში ცხოვრობდნენ?

„თავი არ დამიზოგავს თქვენთვის . . . გასწავლიდით სახალხოდ და კარდაკარ“ (საქმეები 20:20).

წარმოიდგინეთ, რომ დიდი კარიბჭის გავლით ქალაქში შედიხართ და თქვენ თვალწინ პირველი საუკუნის ხალხის ყოფა-ცხოვრება იშლება. სხვა მრავალი ქალაქის მსგავსად, ეს ქალაქიც ბორცვზეა გაშენებული. ქალაქის ზედა ნაწილში მდებარეობს მდიდრული თეთრი სახლები, რომლებიც მზის შუქზე ელვარებს. ამ სახლებს ყვავილებითა და ხეებით დამშვენებული შემოღობილი ეზოები აქვს. აქ სულ მდიდრები ცხოვრობენ. ბორცვს ქვემოთ რომ ჩამოუყვებით, სხვადასხვა ზომისა და ფორმის სახლებს დაინახავთ, სადაც საშუალო ფენის ხალხი ცხოვრობს. მოკირწყლული გზების ორივე მხარეს ვაჭრებისა და მიწათმფლობელების ქვით ნაშენი მრავალსართულიანი სახლები დგას. ქალაქის ქვედა ნაწილში ღარიბები ცხოვრობენ. აქ ერთფეროვანი პატარა კვადრატული სახლები გვერდიგვერდ „ყუთებივითაა ჩალაგებული“. ამ დასახლებაში ვიწრო ქუჩებია და სახლებს პატარა ეზოები აქვს.

ხალხმრავალ ქუჩებში მადის აღმძვრელი სურნელი ტრიალებს. ქალები საჭმელს ამზადებენ, ბავშვები ჟრიამულობენ, შორიახლოს შინაური საქონლის ხმა ისმის, კაცები კი დუქნებში თავიანთი საქმეებით არიან დაკავებულნი.

ქრისტიანი ოჯახებისთვის სახლი ბევრს ნიშნავდა — ისინი ყოველდღიურ საქმეებს სახლში აკეთებდნენ, ღვთისადმი თაყვანსაცემი ადგილიც სახლი იყო და სულიერადაც იქ იმოძღვრებოდნენ.

პატარა სახლები. როგორც დღეს, იმ დროსაც სახლების ზომა და სტილი ერთმანეთისგან განსხვავდებოდა, რაც ადგილმდებარეობასა და ოჯახის ფინანსურ მდგომარეობაზე იყო დამოკიდებული. ყველაზე პატარა სახლს (1) ერთი ჩაბნელებული ოთახი ჰქონდა, სადაც მთელი ოჯახი ცხოვრობდა. ბევრ მათგანს კედლები მზეზე გამომშრალი მიწის აგურებით ჰქონდა აშენებული, სხვებს კი — უსწორმასწოროდ მოჭრილი ქვებით. ორივე ტიპის შენობა ქვის საძირკველზე იდგა.

მობათქაშებული შიდა კედლები და მიწური იატაკი გამუდმებით საჭიროებდა მოვლას. ოთახს სულ მცირე ერთი ღიობი ჰქონდა სახურავზე ან კედელზე, რათა კვამლი გასულიყო. ღარიბებს ავეჯი ძალიან ცოტა ჰქონდათ, მხოლოდ ის, რაც აუცილებელი იყო.

კედლები გადახურული იყო კოჭებით, რომლებზეც ზემოდან ტოტები და ჩალა ეფარა. საყრდენად მათ ბოძები ჰქონდა შედგმული.ზემოდან ის თიხით იყო გადალესილი, რაც ჭერს წყალგაუმტარს ხდიდა. სახურავზე, ჩვეულებრივ, გარედან ადიოდნენ მისადგმელი კიბით.

ქრისტიანთა ოჯახებს ხელს არ უშლიდა მჭიდრო დასახლებაში ღარიბულ სახლებში ცხოვრება, რომ ბედნიერები და სულიერად მდიდრები ყოფილიყვნენ.

სახლები საშუალო ფენის წარმომადგენლებისთვის. საშუალო ფენის წარმომადგენლების ორსართულიან ქვით ნაშენ სახლებს (2) სასტუმრო ოთახი ჰქონდა (მარკოზი 14:13—16; საქმეები 1:13, 14). ზემოთა დიდ ოთახს შეხვედრებისთვის იყენებდნენ, განსაკუთრებით დღესასწაულების დროს (საქმეები 2:1—4). ამ სახლებს, ასევე ვაჭრებისა და მიწათმფლობელების დიდ სახლებს (3), აშენებდნენ კირქვის ბლოკებით, რომლებსაც ერთმანეთზე დუღაბით ამაგრებდნენ. მოკირწყლულ იატაკს დუღაბით ასწორებდნენ, შიდა კედლებს ლესავდნენ და სახლს გარედან ათეთრებდნენ.

ზემოთა ოთახებში და ბანზე კიბით ადიოდნენ. უბედური შემთხვევის თავიდან ასაცილებლად ბანს მოაჯირს უკეთებდნენ (კანონი 22:8). ცხელ დღეებში ბანზე გაკეთებული საჩრდილობელი სასიამოვნო ადგილი იყო სწავლისთვის, ფიქრისთვის, ლოცვისა და დასვენებისთვის (საქმეები 10:9).

ამ მტკიცედ ნაგებ სახლებში, რომლებსაც დიდი ოთახები, იზოლირებული საძინებლები, დიდი სამზარეულო და სასადილო ჰქონდა, მრავალსულიანი ოჯახებისთვის საცხოვრებელი ადგილი საკმარისად იყო.

მდიდართა სახლები. რომაული სახლები (4) გამოირჩეოდა შთამბეჭდავი ზომით, დიზაინითა და კონსტრუქციით. სასადილო ოთახის გარშემო (ტრიკლინიუმი), რომელიც ოჯახის თავშეყრის ადგილს წარმოადგენდა, განლაგებული იყო ფართო ოთახები. ზოგი ნაგებობა ორ ან სამსართულიანი იყო (5) და ზღუდეშემოვლებული პატარა ბაღები ამშვენებდა.

მდიდრული სახლების დიდ ნაწილში იდგა მოჩუქურთმებული ავეჯი, რომელთან ზოგი მოოქროვილი და სპილოს ძვლით მოპირკეთებული იყო. ამ სახლებს წყალგაყვანილობა და აბაზანები ჰქონდა. იატაკი შეიძლება ხით ან მარმარილოს მოზაიკით იყო გაკეთებული, კედლები კი — კედრის ხით დაფარული. გასათბობად ღუმელს იყენებდნენ. უსაფრთხოების მიზნით ღია ფანჯრებს ხის გისოსებს უკეთებდნენ და ფარდებს აფარებდნენ სიმყუდროვისთვის. ფანჯრის რაფას სქელი კედელი წარმოადგენდა (საქმეები 20:9, 10).

მიუხედავად იმისა, როგორ სახლებში ცხოვრობდნენ, პირველი საუკუნის ქრისტიანები გულუხვები და სტუმართმოყვარეები იყვნენ. მიმომსვლელ ზედამხედველებს არ უჭირდათ თბილი, სტუმართმოყვარე ოჯახის ნახვა, სადაც ისინი იმ ქალაქსა თუ სოფელში თავიანთი მსახურების დასრულებამდე დარჩებოდნენ (მათე 10:11; საქმეები 16:14, 15).

„სიმონისა და ანდრიას სახლი“. იესო თბილად მიიღეს „სიმონისა და ანდრიას სახლში“, გალილეის ზღვის პირას მდებარე ქალაქ კაპერნაუმში (მარკოზი 1:29—31). ამ მეთევზეების სახლი შეიძლება უბრალო იყო, მჭიდროდ დასახლებულ უბანში (6) იდგა და მოკირწყლული ეზო ჰქონდა.

ასეთ სახლებს შესასვლელი და ფანჯრები ეზოს მხარეს ჰქონდა, სადაც ხალხი საჭმელს ამზადებდა, აცხობდა, მარცვლეულს ფქვავდა, საუბრობდა და საჭმელს მიირთმევდა.

კაპერნაუმში ერთსართულიან სახლებს ბაზალტის (ვულკანური წარმოშობის ქანი) დაუმუშავებელი ქვისგან აშენებდნენ. გარეთა კიბით ადიოდნენ სახლის ბრტყელ სახურავზე, რომლის კოჭები ან ლატნები ძელებს ეყრდნობოდა და თიხით ან კრამიტით იყო გადახურული (მარკოზი 2:1—5). ოთახის იატაკი მოკირწყლული იყო და ხშირად მასზე ჭილოფი ეფინა.

გალილეის ზღვის სანაპიროსთან გაშენებულ სახლებს შორის ქუჩები და ბილიკები გადიოდა. კაპერნაუმი შესანიშნავი საცხოვრებელი იყო მეთევზეებისთვის, რომლებიც თავს თევზაობით ირჩენდნენ.

„კარდაკარ“. როგორც დავინახეთ, პირველ საუკუნეში მცხოვრებ ქრისტიანთა სახლები სხვადასხვანაირი იყო. ისინი ცხოვრობდნენ როგორც მიწის აგურით აშენებულ ერთოთახიან სახლებში, ისე დიდ და ქვით ნაშენ მდიდრულ სახლებში.

ეს სახლები ოჯახებისთვის მხოლოდ თავშესაფარი არ იყო. ისინი იქ სულიერ განათლებას იღებდნენ და ღმერთს ერთად სცემდნენ თაყვანს. ქრისტიანები კერძო სახლებში იკრიბებოდნენ, რომ წმინდა წერილები შეესწავლათ და ერთმანეთი გაემხნევებინათ. ნასწავლს ისინი ყველაზე მნიშვნელოვანი საქმისთვის, მთელ რომის იმპერიაში კარდაკარ ქადაგებისა და სწავლებისთვის იყენებდნენ (საქმეები 20:20).