საუცხოო ფრინველი „თვალებიანი“ მარაოთი
„გამოიღვიძეთ!“-ისთვის ინდოეთიდან
სათაურიდან ალბათ უკვე მიხვდით, რაზეცაა საუბარი. რა თქმა უნდა, ფარშევანგზე! მას (მამალ ფარშევანგს) ხომ მსოფლიოში განთქმული ბოლო ამშვენებსa. იცით თუ არა, რა მიზანს ემსახურება ასეთი ექსტრავაგანტური „მარაო“? ან მხოლოდ სილამაზით გამოირჩევა ეს ფრინველი?
ხოხბისებრთა გვარის ფრინველთა ამ წარმომადგენლის, ფარშევანგის, სამი სახეობა არსებობს. ამ სტატიაში მოგითხრობთ ერთ-ერთის, ჩვეულებრივი ფარშევანგის შესახებ, რომელიც, ძირითადად, მოლურჯო-მომწვანო ფერებშია შეფერილი და თავის გრძელ, 150-სანტიმეტრიან ბოლოსთან ერთად სიგრძეში 200—235 სანტიმეტრს აღწევს. მას აქვს მომწვანო-მოოქროსფრო „მარაო“, რომელიც მოლურჯო-ბრინჯაოსფერი კოპლებითაა დამშვენებული, თავად ეს კოპლები კი მოხატულობით თვალებს წააგავს. სხეულის ბუმბული მეტწილად მბზინავ მოლურჯო-მომწვანო ფერებში გადადის.
ინდოეთის ეროვნულ სიმბოლოდ აღიარებულ ფარშევანგს მართლაც რომ მეფური შესახედაობა აქვს. ალბათ ამიტომაცაა, რომ ამპარტავანი ადამიანების აღსაწერად ზოგ ენაში იყენებენ გამოთქმას „ფარშევანგივით ამაყი“. თუმცა კი, ეს ფრინველი არც ისეთი თავკერძაა, როგორც ერთი შეხედვით ჩანს. მისი მოშინაურება ადვილად შეიძლება. ზოგს ფარშევანგი წმინდა ფრინველად მიაჩნია. ამ მოსაზრების გამო ინდოეთის სოფლების მოსახლეები ზოგჯერ მოთმინებით იტანენ ფარშევანგების პარპაშს, როდესაც ისინი მათ ნათესებს აოხრებენ.
დიდებული სპექტაკლი
უპირველეს ყოვლისა, ფარშევანგები განთქმული არიან დიდებული „შოუს“ წარმოდგენით, რომლის დროსაც თავიანთ ბოლოს თვალისმომჭრელ მარაოსავით შლიან. რა მიზნით აწყობენ ისინი ასეთ შთამბეჭდავ წარმოდგენას? როგორც ჩანს, ამით დედლის გულის მოგება სწადიათ.
დედალი კი, ცოტა არ იყოს, წუნიაა, მაგრამ ერთი სუსტი წერტილი აქვს — მას საოცრად უყვარს თვალშისაცემი წარმოდგენები. მამალი ფარშევანგის ფართოდ გაშლილი „მარაო“, რომელიც კაშკაშა ფერების „თვალებითაა“ დამშვენებული, დედლის ყურადღებას მთლიანად იპყრობს და ის იმ „ხელის მთხოვნელით“ იხიბლება, რომლის მშვენიერებაც თვალს უფრო მოსტაცებს.
წარმოდგენა „მარაოს“ ჩვენებით არ მთავრდება. მამალი ჯერ შლის და წინ ხრის თავის გრძელ ბოლოს, შემდეგ კი მედიდური იერით იწყებს ცეკვას. სხეულის ცახცახის დროს წაბლისფერი ფრთები დაბლა აქვს დაშვებული, ხელი რომ არ შეუშალოს „მარაოს“ შრიალს, თან ამ დროს ხმამაღალი „არიების“ შესრულებას იწყებს. ძნელია, ამ ხმას მუსიკალური უწოდო, მაგრამ ის ასე „სიყვარულს ეფიცება“ დედალს.
შიგადაშიგ დედალიც აჰყვება ხოლმე მამალს და ცდილობს, მის მსგავსად გაიპრანჭოს, მაგრამ ეს არც ისე კარგად გამოსდის. ძირითადად კი, ეტყობა, რომ მამლის პრანჭვა-გრეხა სულაც არ აღელვებს. მიუხედავად ამისა, მამლის მიერ შესრულებული ყველაზე შთამბეჭდავი ცეკვა ბოლოს მაინც ატყვევებს მას. საბოლოოდ, მამალი „ჰარამხანას“ აწყობს და თითქმის ხუთ დედალს „ეტრფის“. წელიწადში ის 25 „გვარის გამგრძელებლის“ მამა ხდება.
ფარშევანგის ოჯახური ცხოვრება
„თაფლობის თვის“ შემდეგ დგება ბუმბულების მოცვლის დრო. მოზრდილი ფარშევანგის მთლიანი ბოლო საშუალოდ 200-ზე მეტი ბუმბულისგან შედგება. ინდოეთში სოფლის მოსახლეობა ამ ბუმბულს აგროვებდა, შემდეგ კი ბუმბული დასავლეთის ქვეყნებში საექსპორტოდ იგზავნებოდა. ეს ხდებოდა მანამ, სანამ ფარშევანგების დასაცავად ასეთი ექსპორტირება არ აიკრძალა. ქვეყნის შიგნით კი, ბუმბულებისგან კვლავაც ამზადებენ მარაოებსა და სხვა ლამაზ საგნებს.
მოსაღამოებისას, ღამის გასათევის ძიებაში, ფარშევანგები დინჯად ძვრებიან მაღალ ხეებზე. დილით კი ისინი საპირისპიროდ იქცევიან და ნაბიჯის აუჩქარებლად უკან ჩამოდიან. ამ ქმნილებებმა შეიძლება მოგხიბლონ თავიანთი სილამაზით, რასაც ვერ ვიტყვით მათ ხმაზე. მათი ნაღვლიანი შეძახილები არღვევს საღამოს სიჩუმეს მანამ, სანამ საკვების ძიებას არ შეუდგებიან.
ფარშევანგები უარს არაფერზე ამბობენ — თითქმის ყველაფერს მიირთმევენ. მათ მენიუში შედის: მწერები, ხვლიკები, ზოგჯერ პატარა გველები, ასევე თესლეული, მარცვლეული, ოსპი და ნათესების რბილი ფესვები.
გარდა იმისა, რომ მამალი ფარშევანგები აშკარად თავმომწონეები არიან, ისინი თავიანთ უსაფრთხოებასაც დაჰკანკალებენ. იგრძნობს თუ არა რაიმე საშიშროებას (მაგალითად, ნადავლის მაძიებელ გარეულ კატას თუ შეამჩნევს), ფარშევანგი თავქუდმოგლეჯით გარბის და თან ხმამაღლა გაჰყვირის, რომ სხვებიც გააფრთხილოს მოახლოებული საშიშროების შესახებ. სხვა მამალი ფარშევანგებიც იგივეს იმეორებენ. ისინი საოცრად სწრაფად გარბიან ერთიმეორის მიყოლებით. ხოლო დედლები არ ტოვებენ თავიანთ პატარებს და უდიდესი საფრთხის მიუხედავადაც კი ადგილიდან არ იძვრიან.
გრძელი ბოლო არ ანელებს ფარშევანგის მოძრაობას მიუხედავად იმისა, რომ ფრინველის აფრენის დროს, ერთი შეხედვით, მოუხერხებელი ტვირთის შთაბეჭდილებას ტოვებს. აფრენის შემდეგ ფარშევანგი დიდი სისწრაფით მიფრინავს და ფრთებსაც ძალიან სწრაფად აბარტყუნებს.
რვა თვის მართვეებს უკვე შეუძლიათ მშობლების მიტოვება და დამოუკიდებელი ცხოვრების დაწყება. მათი წასვლა დედას სულის მოთქმისა და ძალების აღდგენის საშუალებას აძლევს, რათა მომავალი თაობის აღსაზრდელად და „ფეხზე დასაყენებლად“ მოემზადოს. ახალგაზრდა მამლებს დაახლოებით რვა თვიდან ეწყებათ საუცხოო ბოლოს ზრდა, მაგრამ მისი სრული სილამაზით ისინი მხოლოდ მაშინ დაიკვეხნიან, როდესაც ოთხი წლის გახდებიან. ამ დროს ისინი უკვე მზად არიან საკუთარი ოჯახის შესაქმნელად.
ფარშევანგი ისტორიაში
ფარშევანგები ამშვენებდნენ ძველი საბერძნეთის, რომისა და ინდოეთის ბაღებს. ინდოეთის სამეფო კარზე მათ ათასწლეულების განმავლობაში ხატავდნენ და ძერწავდნენ. ფარშევანგის ტახტი კი ინდოეთის ერთ-ერთ ყველაზე ძვირფას განძად ითვლებოდა. როგორც იტყობინებიან, უამრავი ბრილიანტის გარდა, ის 108 ლალისა და 116 ზურმუხტის თვლით იყო შემკული. ჩარდახის ზემოთ მას ოქროს ფარშევანგი ჰქონდა დამაგრებული, რომლის გამოც ტახტს ასეთი სახელი ეწოდა. ტახტს მხოლოდ მნიშვნელოვანი ცერემონიებისთვის იყენებდნენ.
ბიბლიური ისტორიიდან ვიგებთ, რომ სოლომონ მეფის დროს ფარშევანგები ერთობ ფასობდნენ და მეფესაც შორეული ქვეყნებიდან შემოჰყავდა ისინი. საინტერესო წარმოსადგენია მეფის ბაღებში მედიდურად მობაჯბაჯე ფარშევანგები (3 მეფეთა 10:22, 23). ამ ფრინველების შემხედვარე, უთუოდ გვიჩნდება ის აზრი, რომ არსებობს გენიალური შემოქმედი. როდესაც ფარშევანგი შლის ულამაზეს ფერებში შეღებილ „მარაოს“ და ცეკვავს, აღტაცებაში მოვდივართ ‘ყოველივეს შემქმნელი’ ღმერთის, იეჰოვას შეუდარებელი მაღალმხატვრული გენიით (გამოცხადება 4:11).
[სქოლიო]
a ბოლო ფარშევანგს ეზრდება არა კუდიდან, არამედ ზურგიდან. კუდის ბუმბულებით ის ვერტიკალურად სწევს ამ ბოლოს.
[სურათი 24 გვერდზე]
დედალს მამლის ცეკვა თვალში არ მოუვიდა.
[საავტორო უფლება]
© D. Cavagnaro/Visuals Unlimited
[სურათები 25 გვერდზე]
დედალი ფარშევანგები მზრუნველი დედები არიან.
[საავტორო უფლება]
© 2001 Steven Holt/stockpix.com
[სურათის საავტორო უფლება 23 გვერდზე]
Peacock: Lela Jane Tinstman/Index Stock Photography
[სურათის საავტორო უფლება 24 გვერდზე]
John Warden/Index Stock Photography