როგორ გაეცა უსამართლობაზე ჩემს შეკითხვებს პასუხი
მოგვითხრო ურზულა მენემ
რაც თავი მახსოვს, სულ იმას ვოცნებობდი, რომ ხალხი ერთმანეთს პატიოსნად და სამართლიანად მოპყრობოდა. ამ დაუცხრომელმა სურვილმა ციხის კარამდეც კი მიმიყვანა. ცოტა უცნაურია, მაგრამ სწორედ იქ გავიგე ჩემს კითხვებზე პასუხი. დანარჩენს ქვემოთ გიამბობთ.
დავიბადე 1922 წელს გერმანიის ქალაქ ჰალეში. ამ ქალაქს 1 200 წლოვანი ისტორია გააჩნია. ის მდებარეობს ბერლინის სამხრეთ დასავლეთით 200 კილომეტრში და პროტესტანტიზმის ერთ-ერთ უძველეს კერას წარმოადგენს. ჩემი და ქეითი დაიბადა 1923 წელს. მამა სამხედრო პირი იყო, დედა — თეატრის მომღერალი.
სამართლიანობის ასეთი მძაფრი გრძნობა მამისგან გამომყვა. როცა მამამ სამხედრო სამსახურს თავი დაანება, მაღაზია გახსნა. მაღაზიაში ძირითადად ღარიბ-ღატაკი ხალხი შემოდიოდა. მამას ეცოდებოდა ისინი და ნისიად ატანდა ხოლმე ბევრ რამეს. ასეთმა კეთილშობილურმა საქციელმა ის ბოლოს გაკოტრებამდე მიიყვანა. მამის გამოცდილებიდან ვისწავლე, რომ უთანასწორობისა და უსამართლობის აღმოფხვრა გაცილებით რთული იყო, ვიდრე წარმომედგინა. თუმცა არც ახალგაზრდული სულისკვეთების ჩაქრობა იყო იოლი საქმე.
დედისგან მსახიობური ნიჭი გამომყვა. მე და ქეითს დედამ მუსიკა, სიმღერა და ცეკვა შეგვაყვარა. ხალისიანი და ცოცხალი ბავშვი ვიყავი და უზრუნველი ცხოვრება გვქონდა. მაგრამ 1939 წელს ყველაფერი თავდაყირა დადგა.
იწყება კოშმარი
სკოლის დამთავრების შემდეგ ბალეტზე დავიწყე სიარული. ბალეტთან ერთად ცეკვა აუსდრუკსტანციც (თავისუფალი ცეკვა) ვისწავლე. ჩვენს ქორეოგრაფს მარია ვიგმენი ერქვა. მარიამ მნიშვნელოვანი წვლილი შეიტანა თავისუფალი ცეკვის განვითარებაში. ამ ცეკვაში ბიჭმაც და გოგომაც თავიანთი სათქმელი მოძრაობებით უნდა გადმოსცენ და მთელი გრძნობები უნდა ჩააქსოვონ. ცეკვის გარდა ხატვამაც გამიტაცა. მართლაც ტკბილად მახსენდება ჩემი ახალგაზრდობის წლები, ვსწავლობდი და ცხოვრებაც მიხაროდა. მაგრამ მალე უბედურების ზარმაც ჩამოჰკრა, — დადგა 1939 წელი და დაიწყო მეორე მსოფლიო ომი. უბედურებას უბედურება მოჰყვა და 1941 წელს მამა ხელიდან გამოგვეცალა; ტუბერკულოზმა მას ნაადრევად მოუსწრაფა სიცოცხლე.
ომი მართლაც საშინელი კოშმარივით მოევლინა ქვეყანას. იმ დროს 17 წლისა ვიყავი და ასე მეგონა, მთელი მსოფლიო ჭკუიდან შეიშალა-მეთქი. საკუთარი თვალით ვხედავდი, ერთ დროს ნორმალური ადამიანები როგორ ებმებოდნენ ნაცისტურ ისტერიაში. ამას მოჰყვა აუტანელი გაჭირვება, სიკვდილიანობა, ნგრევა და დიდი უბედურებები. ჩვენი სახლი დაბომბვის დროს თითქმის მიწასთან გასწორდა და ომმა რამდენიმე ახლო ნათესავიც შეიწირა.
1945 წელს ომის დამთავრების შემდეგ დედასთან და დასთან კვლავ ჰალეში ვცხოვრობდი. ამ დროს უკვე გათხოვილი ვიყავი და პატარა გოგონაც მყავდა, მაგრამ მეუღლესთან პრობლემები მქონდა და ისე მოხდა, რომ ოჯახი დამენგრა. ბავშვს რომ არაფერი მოჰკლებოდა, მუშაობა დავიწყე; ცეკვით და ხატვით ვირჩენდით თავს.
ომის შემდეგ გერმანია ოთხ ნაწილად დაიყო და ჩვენი ქალაქი საბჭოთა კავშირის კონტროლქვეშ მოექცა. ახლა უკვე ახალ, კომუნისტურ რეჟიმს უნდა შევგუებოდით. 1949 წელს გერმანიის ეს მხარე, რომელსაც აღმოსავლეთ გერმანიას უწოდებდნენ, გერმანიის დემოკრატიულ რესპუბლიკად გამოცხადდა (გდრ).
ცხოვრება კომუნიზმის უღელქვეშ
იმ პერიოდში დედა ავად გახდა და მე ვუვლიდი. ერთ სამთავრობო დაწესებულებაში მდივნად დავიწყე მუშაობა. ამ პერიოდში დისიდენტ სტუდენტებს დავუახლოვდი, რომლებიც უსამართლობის წინააღმდეგ იბრძოდნენ. ერთხელ ერთი სტუდენტი უნივერსიტეტიდან გარიცხეს იმის გამო, რომ მამამისი ადრე ნაცისტური პარტიის წევრი იყო. კარგად ვიცნობდი ამ სტუდენტს, ერთად ვუკრავდით ხოლმე. ვერ ვხვდებოდი, რატომ ისჯებოდა ის მამამისის საქციელის გამო. დისიდენტებს უფრო დავუახლოვდი და გადავწყვიტე, საპროტესტო გამოსვლებში მიმეღო მონაწილეობა. ერთხელ სასამართლო შენობის კიბეზე საპროტესტო პლაკატები გავაკარი.
სამართლიანობის გრძნობა კიდევ უფრო მომეძალა, როცა წერილების ბეჭდვა მომიწია რეგიონალურ სამშვიდობო კომიტეტში მდივნად მუშაობისას. პოლიტიკური მიზნით კომიტეტს დაგეგმილი ჰქონდა, კომუნისტური პროპაგანდის შემცველი მასალები შეეგზავნათ ერთი ასაკოვანი მამაკაცისთვის, რომელიც დასავლეთ გერმანიაში ცხოვრობდა და შემდეგ ფაქტზე აეყვანათ. ასეთმა უპატიოსნო საქციელმა ჩემზე იმდენად იმოქმედა, რომ გასაგზავნად გამზადებული შეკვრა ოფისში გადავმალე და ამ ამანათმა ვეღარ ჩააღწია დანიშნულების ადგილამდე.
„ყველაზე საშინელი ადამიანი“ მაძლევს იმედს
1951 წლის ივნისში ჩემს ოფისში ორი კაცი მოვიდა და მითხრა: „თქვენ დაპატიმრებული ხართ“. მათ წამიყვანეს „როტერ ოხზეს“ სახელით ცნობილ ციხეში, რომელსაც სხვანაირად „წითელ ხარს“ უწოდებდნენ. ერთი წლის შემდეგ ბრალი ანტისახელმწიფოებრივ ქმედებაში წამიყენეს. გავიგე, რომ ერთ სტუდენტს „შტაზში“ (საიდუმლო პოლიცია) დავუბეზღებივარ. მათთვის მოუყოლია, როგორ გავაკარი საპროტესტო პლაკატები სასამართლო შენობის კიბეზე. სასამართლო პროცესი დადგმული იყო, რადგან არც ერთი ჩემი არგუმენტი არ მიიღეს მხედველობაში. 6 წელი მომისაჯეს. ციხეში ავად გავხდი და ციხის საავადმყოფოში გადამიყვანეს. იქ ჩემ გარდა სხვა 40 პატიმარი ქალიც იწვა. ამ გასაცოდავებული ხალხის შემხედვარე კინაღამ ჭკუიდან შევიშალე. ერთხელ გამწარებული კარებს ვეცი და მუშტების რტყმა დავუწყე.
— რა არი, რა დღეში ხარ?! — მკითხა მცველმა.
— გამიშვით აქედან! — გავყვიროდი ბოლო ხმაზე. — თუ გინდათ, საკანში მარტო ჩამსვით, ოღონდაც აქედან გამიყვანეთ!
რა თქმა უნდა, არაფერი შეცვლილა. ცოტა ხანში საკანში შევნიშნე ერთი ქალი, რომელიც სხვებისგან განსხვავდებოდა. მის თვალებში გასაოცარ სიმშვიდეს წაიკითხავდით. მივედი და გვერდით მივუჯექი.
„კარგად დაფიქრდი, მართლა გინდა ჩემ გვერდით დაჯდომა? აქ ამბობენ, რომ ყველაზე საშინელი ადამიანი ვარ, იმის გამო, რომ იეჰოვას მოწმე ვარ“, — მითხრა ამ ქალმა.
წარმოდგენა არ მქონდა, რომ თურმე იეჰოვას მოწმეებს კომუნისტური იდეოლოგიის მტრებად მიიჩნევდნენ. ერთადერთი რაც ვიცოდი, ის იყო, რომ ჩემს ბავშვობაში მამაჩემთან ორი ბიბლიის მკვლევარი (ასე ერქვათ მაშინ იეჰოვას მოწმეებს) მოდიოდა ხოლმე. უცებ გონებაში ამომიტივტივდა მამის ნათქვამი: „ბიბლიის მკვლევარები მართლები არიან“.
ამ ქალთან შეხვედრით ისეთი შვება ვიგრძენი, რომ სიხარულისგან ცრემლები წამომცვივდა. მას ბერტა ბრიუგემაიერი ერქვა. „გეხვეწები, მომიყევი რამე იეჰოვაზე“, — ვთხოვე. ამის მერე სულ ერთად ვიყავით და ხშირად ვსაუბრობდით ბიბლიაზე. ბევრი რამ გავიგე; გავიგე ისიც, რომ ჭეშმარიტი ღმერთი იეჰოვა სიყვარულის, სამართლიანობისა და მშვიდობის ღმერთი ყოფილა და რომ ის მალე დაუსვამდა წერტილს ბოროტი და დესპოტი ადამიანების მიერ გამოწვეულ ტანჯვასა და გასაჭირს. ფსალმუნის 37:10, 11-ში წერია: „კიდევ ცოტა და აღარ იქნება ბოროტი . . . თვინიერნი დაიმკვიდრებენ დედამიწას და გაიხარებენ დიდი მშვიდობით“.
გათავისუფლების შემდეგ დასავლეთში წავედი
1956 წელს ციხიდან გამათავისუფლეს. იქ ხუთ წელზე მეტი მომიწია ჯდომა. 5 დღის შემდეგ საცხოვრებლად წავედი გდრ-ში. თან ჩემი ორი გოგონაც წავიყვანე, ჰანელორე და ზაბინა. იქ მე და ჩემი მეუღლე განვქორწინდით. ამასობაში ისევ შევხვდი იეჰოვას მოწმეებს. ვსწავლობდი ბიბლიას და აშკარად ვხედავდი, რომ იეჰოვას ნორმების თანახმად რომ მეცხოვრა, ბევრი რამ უნდა შემეცვალა. ცვლილებები მართლაც მოვახდინე და 1958 წელს მოვინათლე.
მოგვიანებით ცოლად გავყევი კლაუს მენეს, ერთ-ერთ იეჰოვას მოწმეს. თამამად შემიძლია ვთქვა, რომ ჩვენ მართლაც შესანიშნავი ოჯახი გვქონდა. შეგვეძინა ორი შვილი, ბენჯამინი და ტაბია. 20 წლის წინ ჩვენს ოჯახში დიდი ტრაგედია დატრიალდა; კლაუსი უბედური შემთხვევის დროს დაიღუპა. ამ ტკივილის ატანაში იმის ცოდნა მეხმარება, რომ იქნება მკვდრების აღდგომა, რომ ისინი ერთ დღესაც დაბრუნდებიან და დედამიწაზე სამოთხეში გააგრძელებენ ცხოვრებას (ლუკა 23:43; საქმეები 24:15). იმითაც უზომოდ ბედნიერი ვარ, რომ ჩემი ოთხივე შვილი იეჰოვას ემსახურება.
ბიბლიის შესწავლით გავიგე, რომ მხოლოდ იეჰოვას შეუძლია სამართლიანობის დამყარება დედამიწაზე. ამიტომ უდიდესი მიზეზი მაქვს, ვიყო ღვთის მადლიერი. ადამიანებისგან განსხვავებით, ის ყველა ჩვენგანის მდგომარეობას ითვალისწინებს, მხედველობაში იღებს ჩვენს წარმომავლობას, ის რაც ხშირად დაფარულია ჩვენი თვალისთვის. ამის ცოდნა მამშვიდებს განსაკუთრებით მაშინ, როცა უსამართლობას ვაწყდები. ეკლესიასტეს 5:8-ში ვკითხულობთ: „თუ ხედავ, რომ რომელიმე სამთავროში ღარიბებს ჩაგრავენ და ძალით ართმევენ სამართლიანობასა და სიმართლეს, ნუ გაგაოცებს ეს, რადგან მაღალზე უფრო მაღლა მდგომი უყურებს ამას“. „მაღლა მდგომი“, რა თქმა უნდა, ჩვენი შემოქმედია. „ყოველივე გაშიშვლებული და ღიაა მის თვალთა წინაშე, ვისაც ანგარიშს ვაბარებთ“, — ნათქვამია ებრაელების 4:13-ში.
გავიდა თითქმის 90 წელი
ზოგჯერ მეკითხებიან, როგორი იყო ნაცისტური და კომუნისტური რეჟიმის დროს ცხოვრებაო. ორივე პერიოდი რთული იყო. ორივე მმართველობამ სხვა მმართველობებთან ერთად, კიდევ ერთხელ დაამტკიცა, რომ ადამიანებს არ შესწევთ ძალა, მართონ საკუთარი თავი. ბიბლიაში პირდაპირ წერია: „კაცი კაცზე მძლავრობს მისდა საზიანოდ“ (ეკლესიასტე 8:9).
როცა ახალგაზრდა და გამოუცდელი ვიყავი, ხელისუფლებაში ვეძებდი სამართალს. ახლა კი ვიცი, რომ მხოლოდ ჩვენს შემოქმედს შეუძლია ნამდვილი სამართლიანობის აღდგენა დედამიწაზე. მალე ღმერთი თავისი ძის მეშვეობით, რომელიც სხვების მოთხოვნილებებს ყოველთვის საკუთარზე წინ აყენებდა, ბოლოს მოუღებს ბოროტებას. იესოს შესახებ ბიბლიაში წერია: „შენ სიმართლე შეიყვარე და უკანონობა შეიძულე“ (ებრაელები 1:9). ღვთის მადლიერი ვარ, რომ მან ასეთ დიდებულ და სამართლიან მეფესთან დაახლოების საშუალება მომცა. იმედი მაქვს, რომ მარადიულად ვიცხოვრებ მისი მმართველობის დროს.
[სურათი 23 გვერდზე]
ჩემს ქალიშვილებთან ჰანელორესთან და ზაბინასთან ერთად დასავლეთ გერმანიაში ჩასვლის შემდეგ
[სურათი 23 გვერდზე]
ჩემს ბიჭთან ბენჯამინთან და მის მეუღლესთან, სანდრასთან ერთად