გამოსახულებები (ხატები)

განმარტება: ვინმეს ან რამის გარეგნული გამოხატულება. გამოსახულება, რომელსაც თაყვანს სცემენ, კერპია. ასეთი გამოსახულებების თაყვანისმცემლები ხშირად ამბობენ, რომ სინამდვილეში მას სცემენ თაყვანს, ვისი სახეც არის გამოსახული. გამოსახულებების თაყვანისცემა საკმაოდ გავრცელებულია არაქრისტიანულ რელიგიებში. მართლმადიდებელი ეკლესიის სწავლებასთან დაკავშირებით კი „მართლმადიდებლურ კატეხიზმოში“ ვკითხულობთ: „VII მსოფლიო კრებამ [787 წ.] ხატებთან მართლმადიდებლური მიმართება დაამტკიცა: ხატზე გამოსახული იესო ქრისტე ან წმინდანი თაყვანისიცემება და არა მატერიალური საგანი, რომელზეც გამოსახულებაა აღბეჭდილი“ (საქართველოს საპატრიარქოს გამომცემლობა, თბილისი, 2004, გვ. 140). ეს არ არის ბიბლიური სწავლება.

რას ამბობს ბიბლია გამოსახულებების თაყვანისცემაზე?

გამ. 20:4, 5, სსგ: „არ გაიკეთო კერპები, არც რამე ხატი იმისა, რაც არის მაღლა ცაში, დაბლა მიწაზე და წყალში მიწის ქვეშ. არ სცე თაყვანი მათ, არც ემსახურო, რადგან მე ვარ უფალი, თქვენი ღმერთი, შურისმგებელი ღმერთი“ (კურსივი ჩვენია) (ყურადღება მიაქციეთ, რომ ღმერთი კრძალავდა ხატების გაკეთებას და თაყვანისცემას).

ლევ. 26:1, სსგ: «არ შეიქმნათ კერპები და ქანდაკები, არ აღმართოთ სვეტები [„წმინდა სვეტი“, აქ], არ ჩადგათ თქვენს ქვეყანაში მოხატული ქვები სათაყვანოდ, რადგან მე ვარ უფალი, თქვენი ღმერთი» (იკრძალებოდა თაყვანისცემის მიზნით ქანდაკების გაკეთება).

2 კორ. 6:16, ბსგ: „რა კავშირი აქვს ღვთის ტაძარს კერპებთან? რადგან თქვენ ხართ ცოცხალი ღვთის ტაძარი“.

1 იოან. 5:21, სსგ: „შვილნო, დაიცავით თქვენი თავი კერპთაგან“.

შეიძლება გამოსახულებების გამოყენება იმ მიზნით, რომ ჭეშმარიტი ღმერთის თაყვანისცემაში დაგვეხმაროს?

იოან. 4:23, 24, სსგ: „ჭეშმარიტი თაყვანისმცემელნი თაყვანს სცემენ მამას სულითა და ჭეშმარიტებით; რადგანაც მამა სწორედ ამნაირ თაყვანისმცემლებს ეძებს. ღმერთი სულია და მისი თაყვანისმცემელნიც სულითა და ჭეშმარიტებით უნდა სცემდნენ თაყვანს“ (ვინც თაყვანისმცემლობაში გამოსახულებებს იყენებს, ღმერთს „სულით“ არ სცემს თაყვანს, რადგან იმაზეა დამოკიდებული, რასაც თვალით ხედავს).

2 კორ. 5:7, ბსგ: „რწმენით დავდივართ და არა ხილვით“.

ეს. 40:18, სსგ: „ვის მიამსგავსებ ღმერთს და რომელ მსგავსებას დაუყენებ გვერდით?“

საქ. 17:29, სსგ: „რაკი ღმერთის მოდგმა ვართ, არ უნდა ვიფიქროთ, თითქოს ღვთაება ოქროს ჰგავს, ან ვერცხლს, ანდა კიდევ კაცის ხელოვნებითა თუ შთაგონებით ნაქანდაკარ ქვას“.

ეს. 42:8: «მე ვარ იეჰოვა. ეს არის ჩემი სახელი. ჩემს დიდებას არ მივცემ სხვას, არც ჩემს ქებას — ქანდაკებებს [„გამოქანდაკებულ კერპებს“, სსგ]».

უნდა ვცეთ თაყვანი „წმინდანებს“? არიან ისინი შუამავლები ღმერთსა და ადამიანებს შორის და უნდა გამოვიყენოთ მათი ხატები თაყვანისმცემლობაში?

საქ. 10:25, 26, სსგ: „პეტრეს შესვლისთანავე შეეგება მას კორნელიუსი, ფეხებში ჩაუვარდა და თაყვანი სცა. ხოლო პეტრემ წამოაყენა და უთხრა მას: ადექი; მე თვითონაც კაცი ვარ“ (თუ პეტრემ არ მოიწონა კორნელიუსის მოქმედება, როცა მას უშუალოდ სცა თაყვანი, მით უმეტეს არ მოიწონებდა თავისი ხატის თაყვანისცემას. აგრეთვე იხილეთ გამოცხადების 19:10).

იოან. 14:6, 14, სსგ: „უთხრა მას იესომ: მე ვარ გზა და ჭეშმარიტება და სიცოცხლე; ვერავინ მივა მამასთან, თუ არა ჩემს მიერ. და რაც უნდა ითხოვოთ ჩემი სახელით, შეგისრულებთ“ (იესოს სიტყვებიდან აშკარად ჩანს, რომ მამას მხოლოდ მისი მეშვეობით უნდა მივუახლოვდეთ და, თუ რამეს ვთხოვთ, იესოს სახელით უნდა ვთხოვოთ).

1 ტიმ. 2:5, სსგ: „ერთია ღმერთი, და ერთია შუამდგომელი ღმერთსა და კაცთა შორის, კაცი ქრისტე იესო“ (ამ მუხლიდან გამომდინარე, ქრისტეს კრების წევრებისთვის სხვა შუამავალი არ უნდა არსებობდეს).

იხილეთ აგრეთვე გვერდები 411, 412 („წმინდანები“).

რატომ ანიჭებენ ერთი და იმავე პიროვნების გამოსახულებებიდან ზოგს უპირატესობას, თუ სინამდვილეში მას სცემენ თაყვანს, ვისი სახეც არის გამოსახული?

მხედველობიდან არ უნდა გამოგვრჩეს მორწმუნის დამოკიდებულება. რატომ? იმიტომ რომ, ძირითადად ამით განისაზღვრება, რა იქნება „გამოსახულება“ და რა — „კერპი“.

ანიჭებს მორწმუნე ერთი და იმავე პიროვნების გამოსახულებებიდან რომელიმეს უპირატესობას? თუ ასეა, გამოდის, რომ მისთვის გამოსახულება უფრო მნიშვნელოვანია, ვიდრე ის, ვისი სახეც მასზეა გამოსახული. რატომ მიდიან სალოცავად ამა თუ იმ წმინდა ადგილზე, თუნდაც ძალიან შორს? განა იმიტომ არა, რომ იქ „სასწაულთმოქმედი“ ხატი ან სხვა რამ ეგულებათ? მაგალითად, შარტრის (საფრანგეთი) საკათედრო ტაძარში არსებული მარიამის გამოსახულებების შესახებ ერთ წიგნში ნათქვამია: «ეს სკულპტურული, ფერწერული თუ ფერადი მინებისგან გამოყვანილი გამოსახულებები ერთნაირი პოპულარობით არ სარგებლობს . . . ფაქტობრივად, მათგან მხოლოდ სამს სცემენ თაყვანს: კრიპტეს ღვთისმშობელს, სვეტის ღვთისმშობელსა და „ბელ ვერიეს“ ღვთისმშობელს» („Les Trois Notre-Dame de la Cathédrale de Chartres“, ივ დელაპორტე). თუ მორწმუნისთვის მთავარი გამოსახულება არ არის, განა ყველა გამოსახულებას ერთნაირი მნიშვნელობა არ უნდა ენიჭებოდეს?!

რა თვალსაზრისი აქვს ღმერთს გამოსახულებებზე, რომლებსაც თაყვანს სცემენ?

იერ. 10:14, 15, სსგ: „ცოდნისგან გაბრიყვდა ადამიანი, თავს ირცხვენს მდნობელი თავისი კერპით, რადგან სიცრუეა მისი ქანდაკი, სული არ უდგას. არარაობაა ისინი, დაცინვის საგანი“.

ეს. 44:13—19, სსგ:„ხითხურო გაჭიმავს ძაფს და შემოხაზავს წვერმახით, ამუშავებს ხელეჩოთი, ფარგლით შემოხაზავს მას და შექმნის მისგან კაცის სახესავით, ადამიანის სილამაზესავით, სახლში დასადგმელად. კედრებს გაჩეხავს, შეარჩევს ძელქვას ან მუხას და მოიმარაგებს ტყის ხეთა შორის; დარგავს კედარს და წვიმა გაზრდის. დასაწვავად იქცევა ადამიანისთვის: აიღებს მათგან და თბება; ღუმელსაც ახურებს და პურს აცხობს, ღმერთსაც აკეთებს და თაყვანს სცემს, აკეთებს კერპს და განერთხმის მის წინაშე. მის ნახევარს ცეცხლში წვავს, ნახევრით ხორცს ჭამს, მწვადს წვავს და ძღება; თბება კიდეც და ამბობს: ოჰ, გავთბი, ცეცხლი დავინახეო! მისი მონარჩენი კი ღმერთად აქცია, თავის კერპად, რომლის წინაშე განრთხმულია, თაყვანს სცემს და ლოცულობს, ეუბნება: დამიფარე, რადგან ღმერთი ხარ ჩემიო. არაფერი ესმით, ვერაფერს ხვდებიან, რადგან ამოუქოლათ თვალები, რომ ვერაფერი დაინახონ, და გულები — რომ ვერაფერს მიხვდნენ. გულისხმაში ვერ მოდიან, არც ჭკუა აქვთ და არც გონება, რომ თქვან: ნახევარი ცეცხლში დავწვი, პურიც გამოვაცხვე ნაკვერცხლებზე, ხორცი შევწვი და ვჭამე; დანარჩენი სიბილწედ უნდა ვაქციო, ხის ნატეხის წინაშე უნდა განვერთხაო?“

ეზეკ. 14:6, სსგ: «ასე ამბობს . . . უფალი ღმერთი: მობრუნდით და განერიდეთ თქვენს კერპებს [„ნეხვიან კერპებს“, აქ] და ყველა თქვენს სისაძაგლეს მოარიდეთ პირი».

ეზეკ. 7:20, სსგ: „მედიდურობდნენ თავიანთ სამკაულთა მშვენებით და თავიანთ სიბილწეთა და სისაძაგლეთა ხატები შექმნეს; ამიტომ სიბინძურედ გავხდი მას მათთვის“.

როგორი დამოკიდებულება უნდა გვქონდეს იმ გამოსახულებებისადმი, რომლებსაც შესაძლოა ადრე ვეთაყვანებოდით?

რჯლ. [კან.] 7:25, 26, სსგ: „ცეცხლში დასწვით მათი ღმერთების ქანდაკები, ნუ ისურვებ ვერცხლსა და ოქროს, ზედ რომ აქვთ. ნუ წაიღებ, რომ ხაფანგად არ გექცეს, რადგან სისაძაგლეა ეს უფლის, შენი ღმერთისათვის. არ შეიტანო სისაძაგლე შენს სახლში, რომ შენც მასავით დარისხებული არ გახდე. გეზიზღებოდეს და გძაგდეს“ (დღეს იეჰოვას მსახურებს არა აქვთ იმის უფლება, რომ სხვების კუთვნილი გამოსახულებები გაანადგურონ. მაგრამ ისრაელისთვის მიცემული ამ მითითებიდან ვხედავთ, თუ როგორი დამოკიდებულება უნდა ჰქონდეს ადამიანს მისი კუთვნილი გამოსახულებებისადმი, რომლებსაც შესაძლოა თაყვანს სცემდა. შეადარეთ საქმეების 19:19).

1 იოან. 5:21, სსგ: „შვილნო, დაიცავით თქვენი თავი კერპთაგან“.

ეზეკ. 37:23, სსგ: „აღარ გაუწმიდურდებიან თავიანთი კერპებით . . . ერად მეყოლება ისინი, მე კი მათი ღმერთი ვიქნები“.

როგორ შეიძლება იმოქმედოს ჩვენს მომავალზე გამოსახულებების თაყვანისცემამ?

რჯლ. [კან.] 4:25, 26, სსგ: „თუ . . . გაირყვენი და გაიკეთე კერპი, რაიმე გამოსახულება, უკეთურად მოიქეცი უფლის შენი ღმერთის თვალში და გააჯავრე იგი, ცასა და მიწას ვიმოწმებ თქვენს წინაშე, რომ . . . უეჭველად განადგურდებით“ (მას შემდეგ ღმერთს არ შეუცვლია აზრი. იხილეთ მალაქიას 3:5, 6).

1 კორ. 10:14, 20, სსგ: „ასე რომ, ჩემო საყვარელნო, ეკრძალეთ კერპთმსახურებას . . . მსხვერპლს, რომელსაც სწირავენ წარმართნი, დემონებს სწირავენ, და არა ღმერთს; მე კი არ მინდა, რომ თქვენ ეზიარებოდეთ დემონებს“.

გამოცხ. 21:8, სსგ: „მხდალთა და ურწმუნოთა, ბილწთა და მკვლელთა, მეძავთა და მწამვლელთა, კერპთაყვანისმცემელთა და ყოველთა ცრუთა ხვედრი ტბაშია, ცეცხლითა და გოგირდით მოგიზგიზეში. ეს არის მეორე სიკვდილი“.

ფსალმ. 113:12—16, სსგ [115:4—8]: „მათი კერპები ვერცხლი და ოქროა, ადამიანთა ხელით შექმნილი. პირი აქვთ და ვერ ლაპარაკობენ, თვალები აქვთ და ვერ ხედავენ. ყურები აქვთ და არ ესმით, ცხვირი აქვთ და ვერ იყნოსავენ. ხელები აქვთ და ვერაფერს ეხებიან, ფეხები აქვთ და ვერ დადიან, ხმას ვერ გამოსცემენ თავიანთი ხორხიდან. მათ დაემსგავსებიან მათი გამკეთებლები, ყველა, ვინც მათზეა მინდობილი“.