ᲥᲐᲚᲓᲔᲐ

ქალდეველები

თავდაპირველად ქალდეა ეწოდებოდა ბაბილონეთის ალუვიური ველის სამხრეთ ნაწილში არსებულ ტერიტორიას, სადაც მდინარეები ტიგროსი და ევფრატი ნაყოფიერ დელტას ქმნიდნენ; ხოლო ქალდეველები ეწოდებოდათ იქ მცხოვრებ ხალხს. ერთ დროს ეს მდინარეები, სავარაუდოდ, ცალ-ცალკე ჩაედინებოდნენ სპარსეთის ყურეში, რომლის სანაპირო ზოლზე გაშენებული იყო ქალაქები ერიდუ და ური. თუმცა, წლების განმავლობაში მდინარეების მონარიყმა ნალექმა თანდათანობით აავსო ყურე, რამაც სანაპირო ზოლი სამხრ.-აღმ. გადასწია. შედეგად, ტიგროსი და ევფრატი ზღვაში ჩადინებამდე ერთმანეთს შეუერთდნენ. ადრეულ ხანაში ამ რეგიონის ყველაზე მნიშვნელოვან ქალაქს წარმოადგენდა ური, აბრაამის მშობლიური ქალაქი, რომელიც მან ოჯახთან ერთად ძვ. წ. 1943 წლამდე ღვთის ბრძანებით დატოვა (დბ. 11:28, 31; 15:7; რც. 9:7; სქ. 7:2—4). დაახლოებით 300 წლის შემდეგ სატანა ეშმაკის წაქეზებით ქალდეველთა რაზმებმა დიდი ზიანი მიაყენეს ღვთის ერთგულ იობს (იობ. 1:17).

როდესაც ქალდეველების გავლენა ჩრდილოეთის მიმართულებით გავრცელდა, ბაბილონეთის მთელ ტერიტორიას „ქალდეველთა ქვეყანა“ ეწოდა. ესაიამ იწინასწარმეტყველა ქალდეველთა როგორც აღზევება, ისე დაცემა (ეს. 13:19; 23:13; 47:1, 5; 48:14, 20). ქალდეველთა ბატონობა განსაკუთრებით შეიგრძნობოდა ძვ. წ. მეშვიდე-მეექვსე საუკუნეებში, როდესაც ეროვნებით ქალდეველი ნაბოფალასარი და მისი მემკვიდრეები ნაბუქოდონოსორ II, ევილ-მეროდაქი (აველ-მარდუქი), ნერიგლისარი, ლაბაშ-მარდუქი, ნაბონიდი და ბელშაცარი, იდგნენ მესამე მსოფლიო იმპერიის, ბაბილონის სათავეში (2მფ. 24:1, 2; 2მტ. 36:17; ეზრ. 5:12; იერ. 21:4, 9; 25:12; 32:4; 43:3; 50:1; ეზკ. 1:3; აბკ. 1:6). ამ დინასტიის მმართველობას მაშინ დაესვა წერტილი, როდესაც „მოკლეს ქალდეველთა მეფე ბელშაცარი“ (დნ. 5:30). „ქალდეველთა სამეფოში ... დარიოსი [მიდიელი] გამეფდა“ (დნ. 9:1; იხ. ᲑᲐᲑᲘᲚᲝᲜᲘ №2).

უხსოვარი დროიდანვე ქალდეველები ცნობილი იყვნენ იმით, რომ კარგად ერკვეოდნენ მათემატიკასა და ასტრონომიაში. დანიელის დროს ქალდეველები ეწოდებოდათ იმ პირთა ჯგუფს, რომელთაც მიაჩნდათ, რომ კარგად იყვნენ ჩახედულები მკითხაობაში, რომელიც მეცნიერებად იყო აღიარებული (დნ. 2:2, 5, 10; 4:7; 5:7, 11).