გზა

ებრაული სიტყვები მესილლაჰ და დერექ და ბერძნული სიტყვა ჰოდოს ზოგადად ქალაქების დამაკავშირებელი საზოგადოებრივი გზის აღსანიშნავად გამოიყენება.

გზები, მათ შორის მნიშვნელოვანი სავაჭრო გზები, უძველესი დროიდან აკავშირებდა ერთმანეთთან პალესტინის ქალაქებსა და სამეფოებს (რც. 20:17—19; 21:21, 22; 22:5, 21—23; იეს. 2:22; მსჯ. 21:19; 1სმ. 6:9, 12; 13:17, 18; იხ. სამეფო გზა). იმ დროისთვის მთავარი გზა ეგვიპტიდან ფილისტიმელთა ქალაქებისკენ, ღაზისა და აშკელონისკენ მიემართებოდა, თანდათანობით ჩრდილო-აღმოსავლეთით უხვევდა და მეგიდოს მიმართულებით გრძელდებოდა, მეგიდოდან კი გალილეის ზღვის ჩრდილოეთით, ხაცორისკენ მიემართებოდა და იქიდან — დამასკოსკენ. ფილისტიმზე გამავალი ეს გზა ეგვიპტიდან აღთქმულ მიწამდე მისასვლელი უმოკლესი გზა იყო. თუმცა იეჰოვამ ისრაელები სხვა გზით წაიყვანა, რათა ფილისტიმელების თავდასხმისგან დაეცვა (გმ. 13:17).

აღთქმულ მიწაზე კარგი გზების ქონას დიდი მნიშვნელობა ენიჭებოდა, რადგან მთელ ისრაელ ერს თაყვანისცემის მხოლოდ ერთი საერთო ადგილი ჰქონდა. მათ საკმაოდ დიდი მანძილის გავლა უწევდათ, რათა კანონის მოთხოვნის თანახმად ყველა მამაკაცი წელიწადში სამჯერ სეზონური დღესასწაულის აღსანიშნავად შეკრებილიყო (კნ. 16:16). გარდა ამისა, მათ მეათედები, შესაწირავი და ნებაყოფლობითი თუ სავალდებულო მსხვერპლი იეჰოვას მიერ არჩეულ ადგილას უნდა მიეტანათ (კნ. 12:4—7). სოლომონის მიერ ტაძრის აშენების შემდეგ ასეთი ადგილი იერუსალიმი გახდა. ასე რომ, როცა ისრაელები იერუსალიმში ჩადიოდნენ და იქიდან შინ ბრუნდებოდნენ, მამებს შვილებისთვის ღვთის სიტყვის ჩანერგვის კარგი შესაძლებლობა ეძლეოდათ (კნ. 6:6, 7).

ექვსი თავშესაფარი ქალაქისკენ მიმავალი გზებიც კარგად მოვლილი და მონიშნული უნდა ყოფილიყო, რათა უნებლიე მკვლელობის ჩამდენი გზაზე არაფერს დაებრკოლებინა (კნ. 19:3). იუდაური ტრადიციის თანახმად, ყოველ გზაჯვარედინზე იდგა თავშესაფარი ქალაქის მიმანიშნებელი საგზაო ნიშნები (ბაბილონის თალმუდი, მაქოთი 10ბ).

ბიბლია არ აღგვიწერს ძველი დროის გზებს, თუმცა ზოგად წარმოდგენას გვიქმნის მათ დაგებასა და მოვლაზე. სავარაუდოდ, გორებს ან სხვა უსწორმასწორო ზედაპირს ასწორებდნენ, გზები გაჰყავდათ და ქვებისგან წმენდნენ (ეს. 40:3, 4; 57:14; 62:10). ისტორიკოსი იოსებ ფლავიუსი გვატყობინებს, რომ მეფე სოლომონმა იერუსალიმისკენ მიმავალი გზები შავი ქვით მოაკირწყვლინა („იუდეველთა სიძველენი“, წ. VIII, თ. 7, აბზ. 4).

აღსანიშნავია, რომ რომის იმპერიის ეპოქამდე კონკრეტულად არაფერია ცნობილი, როგორ აგებდნენ გზებს ძველად. რომაელები გზების მშენებლობით იყვნენ ცნობილი. ჯარისთვის გადაადგილება რომ გაეადვილებინათ, რომაელებმა თავიანთი ვრცელი იმპერიის სხვადასხვა მხარე გზების მეშვეობით დააკავშირეს. მათი გზები ბრტყელი ქვებით იყო მოკირწყლული და სამი შრისგან შედგებოდა: ძირში ყრიდნენ ღორღს, შუაში ატანდნენ დადუღაბებულ ქვის ფილებს, ზემოდან კი ბეტონითა და ქვის ნატეხებით ფარავდნენ. გზები ცენტრიდან ორივე მხარეს დაქანებული იყო, აღჭურვილი იყო მანძილის აღმნიშვნელი ნიშანსვეტებით, ბორდიურებითა და სანიაღვრე თხრილებით. გზადაგზა ჭებსაც შეხვდებოდით. რომაული გზები სწორი იყო და პირდაპირ გორებზე გადიოდა და არა მათ გარშემო. ცნობილი აპიუსის გზა სიგანით 5, 5 მეტრი იყო და დიდი ვულკანური ქვებით იყო მოკირწყლული. პატიმარი მოციქული პავლე რომში ამ გზით ჩაიყვანეს. ეს გზა დღემდეა შემორჩენილი (სქ. 28:15, 16; იხ. აპიუსის მოედანი).

ესაიას 19:23-ში ჩაწერილი სიტყვები „ეგვიპტიდან ასურეთამდე“ გახსნილი გზის შესახებ იმაზე მიუთითებდა, რომ ერთ მშვენიერ დღეს ამ ორ ქვეყანას შორის მეგობრული ურთიერთობა დამყარდებოდა. ტყვეობიდან დასახსნელად იეჰოვამ თავის ხალხს, ასე ვთქვათ, გზები გაუკვალა (ეს. 11:16; 35:8—10; 49:11—13; იერ. 31:21).

გადატანითი მნიშვნელობით. წმინდა წერილებში „გზა“ ხშირად გამოიყენება ვისიმე მოქმედების ხასიათის აღსანიშნავად, რომელსაც იეჰოვა ღმერთი იწონებს ან არ იწონებს (მსჯ. 2:22; 2მფ. 21:22; ფს. 27:11; 32:8; 86:11; ეს. 30:21; იერ. 7:23; 10:23; 21:8). იესო ქრისტეს მოსვლის შემდეგ ღმერთთან კარგი ურთიერთობა და მასთან ლოცვით მიახლოება დამოკიდებულია იესო ქრისტეს აღიარებაზე. თავად იესომ თქვა: „მე ვარ გზა, ჭეშმარიტება და სიცოცხლე. მამასთან ჩემ გარეშე ვერავინ მივა“ (ინ. 14:6; ებ. 10:19—22). იესო ქრისტეს მიმდევრებზე ნათქვამია, რომ ისინი ეკუთვნიან „უფლის გზას“, ე. ი. ცხოვრების იმ გზას მიჰყვებიან, რომელიც იესოსადმი რწმენასა და მის მიბაძვას მოითხოვს (სქ. 9:2; 19:9, 23; 22:4; 24:22).