ნაზირი

[გამორჩეული, მიძღვნილი, გამოცალკევებული]

ნაზირებად ან საკუთარი ნებით ხდებოდნენ, ან ღვთისგან ინიშნებოდნენ. წიგნ „რიცხვების“ მე-6 თავში ჩაწერილია მოთხოვნები მათთვის, ვინც საკუთარი ნებით ხდებოდა ნაზირი. კაცებსაც და ქალებსაც შეეძლოთ, იეჰოვას წინაშე განსაკუთრებული აღთქმა დაედოთ, რომ გარკვეულ ხანს ნაზირები იქნებოდნენ. თუმცა გაუთხოვარი ქალის მამას ან გათხოვილი ქალის ქმარს შეეძლო გაეუქმებინა აღთქმა, თუ არ ეთანხმებოდა მას (რც. 30:1—8).

ნაზირობის აღთქმის დამდებთ, ძირითადად, სამი რამ ეკრძალებოდათ: 1) არ უნდა დაელიათ მათრობელი სასმელი, არ უნდა ეჭამათ ყურძენი, არც მკვახე, არც მწიფე და არც ჩამიჩი, და არ უნდა დაელიათ ყურძნის არც ახალი წვენი, არც მაჭარი და არც ძმარი; 2) არ უნდა შეეკრიჭათ თმა; 3) არ უნდა შეხებოდნენ მკვდარს, ისეთი ახლო ნათესავების ცხედრებსაც კი, როგორებიც არიან მშობლები და დედმამიშვილები (რც. 6:1—7).

განსაკუთრებული აღთქმები. განსაკუთრებული აღთქმის დამდებს, ნაზირად (მიძღვნილი, გამოცალკევებული) უნდა ეცხოვრა იეჰოვასთვის და არა იმისთვის, რომ ადამიანებს ის ფანატიკური ასკეტიზმისთვის შეექოთ. „ნაზირობის დროს ის წმინდა“ უნდა ყოფილიყო იეჰოვასთვის (რც. 6:2, 8; შდრ. დბ. 49:26).

ნაზირებისთვის წაყენებულ მოთხოვნებს განსაკუთრებული მიზანი და მნიშვნელობა ჰქონდა იეჰოვას თაყვანისმცემლობაში. მღვდელმთავრის მსგავსად, რომელიც წმინდა მსახურებას ასრულებდა, ნაზირიც არ უნდა შეხებოდა მკვდარს, ახლო ნათესავსაც კი. დაკისრებული სერიოზული პასუხისმგებლობების გამო მღვდელმთავარსა და სხვა მღვდლებს ეკრძალებოდათ ღვინისა და მათრობელი სასმელების მიღება, როცა იეჰოვას წინაშე წმინდა მოვალეობებს ასრულებდნენ (ლვ. 10:8—11; 21:10, 11).

გარდა ამისა, ნაზირი (ებრ. ნაზირ) წმინდა უნდა ყოფილიყო და თმა გაეზარდა, რაც მისი წმინდა ნაზირობის ხილული ნიშანი იქნებოდა (რც. 6:5). იგივე სიტყვა ნაზირ გამოიყენებოდა წმინდა შაბათის წლისა და საიუბილეო წლის დროს გაუსხლავ ვაზთან (ლვ. 25:5, 11). აღსანიშნავია ისიც, რომ მღვდელმთავრის თავსაბურავზე მიმაგრებულ ოქროს ფირფიტას, რომელზეც ამოტვიფრული იყო სიტყვები: „სიწმინდე იეჰოვასია“, ეწოდებოდა „მიძღვნის წმინდა ნიშანი [ებრ. ნეზერ, მომდინარეობს ფუძიდან ნაზირ]“ (გმ. 39:30, 31). ისრაელის ცხებული მეფეების გვირგვინსაც ეწოდებოდა ნეზერ (2სმ. 1:10; 2მფ. 11:12; იხ; გვირგვინი; მიძღვნა). მოციქულმა თქვა, რომ ქრისტიანულ კრებაში ქალს გრძელი თმა თავსაფრის ნაცვლად აქვს მიცემული. თმა შეახსენებს ქალს, რომ მას კაცისგან განსხვავებული მდგომარეობა უკავია. მას უნდა ახსოვდეს, რომ ღვთის მიერ დადგენილი პრინციპის თანახმად, ის მორჩილებას უნდა ავლენდეს. ასე რომ, ისეთი მოთხოვნები, როგორიცაა გრძელი თმა (რაც კაცისთვის არაბუნებრივია), ღვინისგან თავის შეკავება და სიწმინდის შენარჩუნება, შეახსენებდა მიძღვნილ ნაზირს, რამდენად მნიშვნელოვანი იყო საკუთარი თავის უარყოფა და იეჰოვას ნების სრული მორჩილება (1კრ. 11:2—16; იხ. თმა; თავზე დაფარება; ბუნება).

როგორ უნდა მოქცეულიყო ნაზირი, თუ წაიბილწებოდა. მკვდართან შეხებით ნაზირი შვიდი დღით გაუწმინდურდებოდა მაშინაც კი, თუ მისგან დამოუკიდებელი მიზეზის გამო მოულოდნელად ვინმე მოკვდებოდა მის გვერდით და ის შემთხვევით შეეხებოდა. მეშვიდე დღეს მას უნდა გადაეპარსა თავი, განწმენდილიყო და მომდევნო დღეს მღვდელთან ორი გვრიტი (ან მტრედის ორი ხუნდი) მიეყვანა — ერთი ცოდვის შესაწირავად, მეორე კი დასაწვავ შესაწირავად. მას ერთი წლის მამალი თოხლიც უნდა შეეწირა დანაშაულის შესაწირავად. გარდა ამისა, ნაზირობის აღთქმის დამდებს ნაზირობის დღეები თავიდან უნდა დაეწყო (რც. 6:8—12).

როგორ უნდა მოქცეულიყო ნაზირი აღთქმის შესრულების შემდეგ. აღთქმის ვადის ამოწურვის შემდეგ ნაზირი უნდა წარმდგარიყო მღვდლების წინაშე შეხვედრის კარავთან და მიეტანა დაწესებული შესაწირავი — ერთი წლის მამალი თოხლი დასაწვავ შესაწირავად, ერთი წლის დედალი თოხლი ცოდვის შესაწირავად და ვერძი მშვიდობის მსხვერპლად. მას აგრეთვე უნდა მიეტანა ერთი კალათა უფუარი კვერები და ზეთწასმული უფუარი კვერები მარცვლეულ შესაწირავსა და დასაღვრელ შესაწირავთან ერთად. ამ დადგენილი შესაწირავის გარდა, ნაზირი სწირავდა იმას, რისი შესაძლებლობაც ჰქონდა (რც. 6:13—17, 21). შემდეგ ნაზირი იპარსავდა თავს. მის თმას მშვიდობის მსხვერპლის ქვემოთ დანთებულ ცეცხლში ყრიდნენ. მღვდელი შესაწირავის ნაწილს უდებდა ხელებზე და შეარხევდა მას, როგორც შესარხევ შესაწირავს იეჰოვას წინაშე (რც. 6:18—20).

დროთა განმავლობაში შეძლებული იუდეველები ქველმოქმედებას ეწეოდნენ და დადგენილი შესაწირავებით უზრუნველყოფდნენ იმ ხელმოკლე იუდეველებს, რომელთაც ნაზირობის აღთქმის დადება სურდათ.

როგორც ჩანს, ეს იყო დამკვიდრებული ჩვეულება, რომლითაც მესამე მოგზაურობის შემდეგ იერუსალიმში ჩასულმა პავლემ ისარგებლა. იმ ჭორების გასაბათილებლად, რომელთა თანახმადაც პავლე „უცხოტომელთა შორის მცხოვრებ იუდეველებს“ იუდეველთა წეს-ჩვეულებების დაცვას უკრძალავდა, ქრისტიანმა ძმებმა ურჩიეს მას, შემდეგნაირად მოქცეულიყო: „ჩვენ გვყავს ოთხი კაცი, რომლებსაც აღთქმა აქვთ დადებული. წაიყვანე ისინი და მათთან ერთად შეასრულე განწმენდის წეს-ჩვეულება. ხარჯები შენს თავზე აიღე და თავები გააკრეჭინე“ (სქ. 21:20—26).

ნაზირობის ხანგრძლივობა დამოკიდებული იყო აღთქმის დამდებზე. იუდაური ტრადიციის (და არა ბიბლიის) თანახმად, ნაზირობა სულ მცირე 30 დღეს უნდა გაგრძელებულიყო, რადგან მიიჩნევდნენ, რომ უფრო მცირე დროით ნაზირობა აღთქმას გააუფასურებდა და ჩვეულებრივს გახდიდა.

მთელი ცხოვრება ნაზირი. ისინი, ვინც იეჰოვამ აირჩია, რომ მთელი ცხოვრება ნაზირები ყოფილიყვნენ, განსაკუთრებული მსახურებისთვის იყვნენ გამოყოფილები. ისინი არ დებდნენ აღთქმას და მათი ნაზირობის ხანგრძლივობა განსაზღვრული არ იყო (იმ ნაზირებისგან განსხვავებით, რომელთა ნაზირობის დღეები აღთქმის დარღვევის შემთხვევაში თავიდან იწყებოდა). ამიტომ მათთვის იეჰოვას მიერ დადგენილი მოთხოვნები განსხვავდებოდა ნაზირობის აღთქმის ნებაყოფლობით დამდებთათვის დადგენილი მოთხოვნებისგან. ღმერთმა სამსონის ჩასახვამდე გადაწყვიტა, რომ ის მთელი ცხოვრება ნაზირი ყოფილიყო. ეს არც დედამისის ნება-სურვილზე იყო დამოკიდებული. ვინაიდან მისი ძე ნაზირი უნდა ყოფილიყო, მას ანგელოზის მითითებები უნდა შეესრულებინა — ორსულობის პერიოდში არ უნდა დაელია ღვინო და მათრობელი სასმელი და უწმინდური არ უნდა ეჭამა (მსჯ. 13:2—14; 16:17).

სამსონის შესახებ იეჰოვამ დაადგინა, რომ სამართებელი არ უნდა მიჰკარებოდა მის თავს (მსჯ. 13:5). თუმცა მკვდართან შეხება ღმერთს არ აუკრძალავს მისთვის. ასე რომ, როცა სამსონმა მოკლა ლომი, დახოცა 30 ფილისტიმელი და ტანსაცმელი გახადა მათ, მოგვიანებით კი ღვთის ნებით ათასი კაცი მოკლა ვირის ყბით და ერთიორად დაახვავა, მას არ წაუბილწავს თავისი ნაზირობა (მსჯ. 14:6, 19; 15:14—16).

სამუელის შემთხვევაში დედამისმა ხანამ მის ჩასახვამდე დადო აღთქმა, რომ ბავშვი იეჰოვას ნაზირი იქნებოდა. მან ლოცვაში უთხრა ღმერთს: „თუ ... შენს მხევალს ... მისცემ ვაჟს, იეჰოვას მივუძღვნი მას მთელი მისი სიცოცხლე [ის არ დალევს ღვინოსა და მაგარ სასმელს (1მფ. 1:11, LXX)]; სამართებელი არ მიეკარება მის თავს“ (1სმ. 1:9—11, 22, 28). იოანე ნათლისმცემელს არ უნდა დაელია ღვინო და მაგარი სასმელი. გარდა იმისა, რომ ის ღვთის მითითებით დაბადებიდანვე ნაზირი უნდა ყოფილიყო, მის ნაზირობაზე ბიბლიაში თითქმის არაფერი წერია (ლკ. 1:11—15; შდრ. მთ. 3:4; 11:18).

იოანე ნათლისმცემელი იეჰოვას მიერ დანიშნული ნაზირების რიცხვში შედიოდა. იეჰოვამ წინასწარმეტყველი ამოსის პირით თქვა: „თქვენს ძეთაგან ზოგიერთი წინასწარმეტყველად დავაყენე, თქვენს ჭაბუკთაგან ზოგიერთი — ნაზირად“. მიუხედავად ამისა, მათ ყოველთვის არ ეპყრობოდნენ პატივისცემით. ზოგჯერ ურჩი ისრაელები იმასაც კი ცდილობდნენ, რომ იეჰოვასადმი მათი ერთგულება შეერყიათ (ამ. 2:11, 12). როცა ისრაელის ცოდვები ზღვარს გასცდა და ძვ. წ. 607 წელს იეჰოვამ ზურგი აქცია მას, იერუსალიმში მცხოვრები ორგული ნაზირებიც დაისაჯნენ. იერემია აღწერს, თუ როგორ გაშავდნენ ერთ დროს ჯანსაღი და ძლიერი ნაზირები, როცა შიმშილობის გამო კანი ძვლებზე მიაჭკნათ (გდ. 4:7—9).