სიამაყე

საკუთარი ღირსების გრძნობით ზომაზე მეტად გამსჭვალვა; საკუთარი უნარის, გარეგნობის, სიმდიდრის, სტატუსისა თუ სხვ. გამო უპირატესობის გადაჭარბებული განცდა; აგდებული ქცევა ან სხვებისადმი აგდებული დამოკიდებულება; თავის ქედმაღლურად და მედიდურად დაჭერა; ამპარტავნული დამოკიდებულება. სიამაყეს იშვიათ შემთხვევაში შეიძლება დადებითი მნიშვნელობაც ჰქონდეს, მაგალითად, თუ რაღაცით გამოწვეული სიხარულის აღსანიშნავად გამოიყენება. სიამაყის სინონიმებია ქედმაღლობა, ამპარტავნობა, მედიდურობა.

ებრაული ზმნა გაʼაჰ სიტყვასიტყვით ნიშნავს სიმაღლეში ზრდას, სიმაღლეში მატებას. მისგან ნაწარმოებია სიამაყის აღმნიშვნელი არაერთი ებრაული სიტყვა. ეს სიტყვები ითარგმნება „ამპარტავნობად“ და „პატივმოყვარეობად“, აგრეთვე „სიდიადედ“ და „დიდებად“ (როგორც დადებითი, ისე უარყოფითი მნიშვნელობით) (იობ. 8:11; ეზკ. 47:5; ეს. 9:9; იგ. 8:13; ფს. 68:34; ამ. 8:7).

ბერძნული სიტყვა კავქაომე, რომელიც ნიშნავს კვეხნას, სიამაყის და სიხარულის განცდას, კონტექსტის მიხედვით, როგორც დადებითი, ისე უარყოფითი გაგებით გამოიყენება (1კრ. 1:29; რმ. 2:17; 5:2).

მაცდუნებელი და დამღუპველი თვისება. ამაყმა ადამიანმა შეიძლება ვერ გააცნობიეროს, რომ ამაყია და თავისი მოქმედებები სხვა მიზეზებით ახსნას, რათა თვალი არ გაუსწოროს სიმართლეს. ყველამ უნდა გამოიკვლიოს საკუთარი თავი და მოტივები, რათა განსაზღვროს, აქვს თუ არა ეს ცუდი თვისება. მოციქული პავლე ყურადღებას ამახვილებს სწორი მოტივებისა და საკუთარი თავის შემოწმების აუცილებლობაზე: „მთელი ჩემი ქონება რომ სხვების დასაპურებლად გავცე და ჩემი სხეული გავიღო, რათა დავიკვეხნო [კავქესომე], მაგრამ სიყვარული არ გამაჩნდეს, ეს არაფერს მარგებს“ (1კრ. 13:3).

ადამიანმა თავისივე სასიკეთოდ უნდა ამოძირკვოს ეს თვისება, განსაკუთრებით იმ შემთხვევაში, თუ უნდა, რომ ღმერთს ასიამოვნოს. უფრო მეტიც, სიამაყე უნდა შეიძულოს, რადგან ღვთის სიტყვაში ნათქვამია: „ვისაც იეჰოვას შიში აქვს, სძულს ბოროტება. მძულს პატივმოყვარეობა, სიამაყე, ბოროტი გზა და უკუღმართი ბაგეები“ (იგ. 8:13).

ვინც სიამაყეს არ მოიშორებს, უბედურებას ვერ გაექცევა. „სიამაყე წინ უძღვის დაცემას, ამპარტავნობის სული — წაბორძიკებას“ (იგ. 16:18); „პატივმოყვარეთა სახლს იეჰოვა დაანგრევს“ (იგ. 15:25). ბიბლიაში არაერთ მაგალითს ვხვდებით, როგორ დაეცნენ სიამაყის გამო ცალკეული ადამიანები, დინასტიები თუ ერები (ლვ. 26:18, 19; 2მტ. 26:16; ეს. 13:19; იერ. 13:9; ეზკ. 30:6, 18; 32:12; დნ. 5:22, 23, 30).

სიამაყე მაცდუნებელია. მოციქული პავლე წერს: „თუკი ვინმეს თავი რამე ჰგონია, სინამდვილეში კი არაფერს წარმოადგენს, თავს იტყუებს“ (გლ. 6:3). ამაყი ადამიანი, ერთი შეხედვით, მომგებიან კურსს ირჩევს, მაგრამ სინამდვილეში მას მხედველობიდან რჩება ღმერთი (შდრ. იერ. 49:16; გმც. 3:17). ბიბლიაში ვკითხულობთ: „ჯობია თავმდაბლობის სული გქონდეს და თვინიერებთან იყო, ვიდრე პატივმოყვარეებთან იყოფდე ნადავლს“ (იგ. 16:19).

კვეხნა. ბერძნული ზმნა კავქაომე (კვეხნა, ამაყობა) ხშირ შემთხვევაში პატივმოყვარეობის მნიშვნელობით გამოიყენება. ბიბლიიდან კარგად ჩანს, რომ არც ერთ ადამიანს არა აქვს მიზეზი, იტრაბახოს საკუთარი თავით ან მიღწევებით. კორინთის კრებაში ზოგიერთი ამაყობდა საკუთარი თავითა თუ სხვებით, რაც კრებაში განხეთქილებას იწვევდა. ისინი ხორციელად აზროვნებდნენ და იმედს ქრისტეს ნაცვლად ადამიანებზე ამყარებდნენ (1კრ. 1:10—13; 3:3, 4). მათ არც კრების სულიერი კეთილდღეობა აღელვებდათ და არც თანაქრისტიანებს ეხმარებოდნენ ღვთისმოსაწონი თვისებების განვითარებაში. ისინი ამაყობდნენ იმით, რაც ჩანდა (2კრ. 5:12). ამიტომ მოციქულმა პავლემ მკაცრად გაკიცხა კორინთის კრების წევრები და უთხრა, რომ მხოლოდ და მხოლოდ იეჰოვათი და მათთვის გაკეთებული ღვთის საქმეებით უნდა ეამაყათ (1კრ. 1:28, 29; 4:6, 7). მათ შემდეგი პრინციპით უნდა ეხელმძღვანელათ: „ვინც ამაყობს, იეჰოვათი იამაყოს“ (1კრ. 1:31; 2კრ. 10:17).

იესოს ნახევარძმამ, იაკობმაც დაგმო ამქვეყნიური მიზნებით მოტრაბახენი: „თქვენ კი ამაყობთ თავდაჯერებული კვეხნით. ყოველი ასეთი სიამაყე ბოროტებაა“ (იაკ. 4:13—16; შდრ. იგ. 27:1).

დადებითი მნიშვნელობით. ებრაული სიტყვა გაʼაჰ და ბერძნული სიტყვა კავქაომე და მათი მონათესავე სიტყვები დადებითი მნიშვნელობითაც გამოიყენება, როცა საუბარია რაიმე ქმედებით ან რაიმეს ფლობით გამოწვეულ სიხარულსა და სიამაყეზე. ფსალმუნმომღერალმა ისრაელზე თქვა, რომ ის იყო „სიამაყე იაკობისა, რომელიც მან [იეჰოვამ] შეიყვარა“ (ფს. 47:4). ესაიამ იწინასწარმეტყველა, რომ ისრაელის „მიწის ნაყოფი საამაყო“ გახდებოდა (ეს. 4:2). მოციქულმა პავლემ თესალონიკელ ქრისტიანებს უთხრა, რომ „ღვთის კრებებში“ მათით ამაყობდა მათი რწმენის, სიყვარულისა და მოთმინების გამო (2თს. 1:3, 4). ქრისტიანებს ეამაყებათ, რომ იეჰოვა მათი ღმერთია, იცნობენ მას და ისიც ცნობს მათ. ისინი შემდეგი პრინციპით ცხოვრობენ: „თუ იტრაბახებს, მხოლოდ იმით იტრაბახოს, რომ შეუძლია ჩასწვდეს ცოდნას ჩემ შესახებ და რომ მიცნობს, იცის, რომ მე ვარ იეჰოვა, რომელსაც მსიამოვნებს სიკეთის, სამართლიანობისა და სიმართლის გამოვლენა დედამიწაზე“ (იერ. 9:24; შდრ. ლკ. 10:20).