გაკვეთილი 3
სწორი წარმოთქმა
ყველა ქრისტიანს არ მიუღია კარგი განათლება. ბიბლიაში თვით პეტრე და იოანე მოციქულებზეა ნათქვამი, რომ „უსწავლელი და უბრალო ადამიანები იყვნენ“. მათ არ ჰქონდათ მიღებული რაბინული განათლება (საქ. 4:13). და მაინც, საჭიროა, მოვერიდოთ სიტყვების არასწორად წარმოთქმას, რაც მსმენელს ხელს შეუშლის ბიბლიური ჭეშმარიტების მოსმენაში.
რა უნდა მიიღო მხედველობაში. რაც შეეხება სიტყვების სწორად წარმოთქმას, ყველა ენაში სხვადასხვა წესია. ბევრ ენას ანბანური ანუ ასოებრივი დამწერლობა აქვს. ქართული ანბანის გარდა არსებობს სხვებიც, მაგალითად არაბული, ებრაული, კირილიცა, ლათინური. ჩინურ დამწერლობაში ანბანის ნაცვლად იყენებენ იეროგლიფებს, რომლებიც ზოგჯერ რამდენიმე გრაფიკული ნიშნისგან შედგება და ცნებას, მარცვალს ან ბგერას გამოხატავს. იაპონურ და კორეულ ენებშიც ჩინური იეროგლიფები გამოიყენება, მაგრამ ბევრი იეროგლიფი სრულიად სხვაგვარად იკითხება და სულ სხვა მნიშვნელობა აქვს.
იმ ენებში, რომლებშიც ანბანური დამწერლობის სისტემაა, სიტყვის სწორად წარმოსათქმელად საჭიროა, თითოეული ასო ან ასოთა შეთანხმება სათანადოდ წაიკითხო. ეს რთული არაა, როდესაც ენაში მყარი წესები არსებობს, მაგალითად, როგორც ქართულში, ბერძნულში, ესპანურში, ზულუში და სხვა ენებში. ზოგ ენაში კი სიტყვა სწორად რომ წარმოთქვა, ყურადღება უნდა მიაქციო ასოთა შეთანხმებებს, მახვილებსა და დიაკრიტიკულ ნიშნებს.
წარმოთქმისას უნდა გაითვალისწინო, რომ არსებობს რამდენიმე საშიშროება. სიტყვების მეტისმეტად მკვეთრად წარმოთქმა ლაპარაკს არაბუნებრივს გახდის და შეიძლება ისეთი შთაბეჭდილებაც კი შეიქმნას, რომ მედიდურად ლაპარაკობ. იგივე შთაბეჭდილება შეიქმნება, თუ ისე ილაპარაკებ, როგორც დღეს აღარავინ ლაპარაკობს. ამ შემთხვევებში მხოლოდ საკუთარ თავზე მიიქცევ ყურადღებას. კარგი იქნება, მოერიდო მეორე უკიდურესობასაც — დაუდევრად არ წარმოთქვა სიტყვები. ამის თაობაზე რამდენიმე საკითხი განხილული იყო წინა თავში, რომლის სათაურია „კარგი დიქცია“.
სხვადასხვა ქვეყანაში და ერთი ქვეყნის სხვადასხვა კუთხეშიც კი, ერთი და იმავე ენაზე მოლაპარაკე ადამიანები შეიძლება სხვადასხვაგვარად წარმოთქვამდნენ სიტყვებს; უცხოელები ხშირად აქცენტით ლაპარაკობენ. ზოგ ენაზე გამოცემულ ლექსიკონებში შეიძლება მოცემული იყოს სიტყვის სწორად წარმოთქმის ერთზე მეტი ვარიანტი. ვისაც კარგი განათლება არ მიუღია ან ამჟამად უცხო ენაზე უწევს ლაპარაკი, შეუძლია ყურადღებით მოუსმინოს მათ, ვინც კარგად ლაპარაკობს და შემდეგ შეეცადოს, მსგავსად წარმოთქვას სიტყვები. ჩვენ, იეჰოვას მოწმეებს, გვსურს ისე ვილაპარაკოთ, რომ ღირსეულად გადავცეთ ხალხს სასიხარულო ცნობა და ადვილი გასაგები იყოს ჩვენი ნათქვამი.
ყოველდღიურ საუბრებში უმჯობესია ადვილად გასაგები სიტყვების გამოყენება. ასეთ საუბრებში სიტყვების წარმოთქმა განსაკუთრებულ სირთულეს არ წარმოადგენს. მაგრამ ხმამაღლა კითხვისას შეიძლება შეხვდე სიტყვებს, რომელთაც ყოველდღიურად არ იყენებ. იეჰოვას მოწმეებს კი ხშირად გვიწევს ხმამაღლა კითხვა. ქადაგების დროს ბიბლიურ მუხლებს ვკითხულობთ. ძმები კითხულობენ „საგუშაგო კოშკის“ შესწავლასა და წიგნის შესწავლაზე. მნიშვნელოვანია გამართული კითხვა, რომ მსმენელს ყურადღება არ გაეფანტოს სიტყვების არასწორი წარმოთქმის გამო.
ხომ არ გიჭირს ბიბლიაში მოხსენიებული ზოგიერთი საკუთარი სახელის წარმოთქმა? რთულად წარმოსათქმელი სახელები ჯერ მარცვლებად დაყავი და სწორად წაიკითხე თითოეული მარცვალი. შემდეგ კი მთელი სახელის სწრაფად და უშეცდომოდ წაკითხვას შეეცადე.
როგორ უნდა გაუმჯობესდე. ბევრი ვერ ხვდება, რომ სწორად ვერ წარმოთქვამს სიტყვებს. თუ სკოლის ზედამხედველი ყურადღებას გაგიმახვილებს სიტყვების წარმოთქმის რომელიმე მხარეზე, დააფასე მისი რჩევა. ვერ გაუმჯობესდები, თუ არ გეცოდინება, რა გაქვს გამოსასწორებელი. მაგრამ როგორ უნდა გაუმჯობესდე?
წარმოთქმისას ნაკლებ შეცდომებს დაუშვებ, თუ კარგად გეცოდინება სიტყვების მნიშვნელობა. ამიტომ ლექსიკონში მოძებნე უცნობი სიტყვები. გარდა ამისა, კარგი იქნება, თუ კითხვისას ვინმე მოგისმენს — ვინც კარგად წარმოთქვამს სიტყვებს — და შეგისწორებს შეცდომებს.
კიდევ ერთი საშუალება კარგი მომხსენებლის მოსმენაა. თუ შენს ენაზე ხელმისაწვდომია, გამოიყენე „ახალი ქვეყნიერების თარგმანის“ ან „საგუშაგო კოშკისა“ და „გამოიღვიძეთ!“-ის აუდიოკასეტები. ყურადღება მიაქციე სიტყვებს, რომლებსაც განსხვავებულად წარმოთქვამ. ჩაიწერე ეს სიტყვები და შემდეგ რამდენიმეჯერ წარმოთქვი. დროთა განმავლობაში სწორად წარმოთქვამ სიტყვებს და მეტყველება საგრძნობლად გაგიუმჯობესდება.