რატომ არსებობს ამდენი საიდუმლო?

„საიდუმლოზე დამამძიმებელი არაფერია“. ყოველ შემთხვევაში, ასე აცხადებს ფრანგული ანდაზა. განმარტავს კი ეს, რატომ გვიხარია საიდუმლოს ცოდნა და ზოგჯერ არ გვსიამოვნებს გაუმჟღავნებლად მისი შენახვა? მიუხედავად ამისა, საუკუნეების განმავლობაში მრავალი ადამიანი იწონებდა საიდუმლოს და საერთო მიზნის მიღწევაში საიდუმლო ჯგუფების შექმნით უერთდებოდა ერთმანეთს.

ყველაზე ადრინდელ საიდუმლო ორგანიზაციებს შორის იყო ეგვიპტეში, საბერძნეთსა და რომში არსებული საიდუმლო სექტები. მოგვიანებით ამათგან ზოგმა დათმო რელიგიური საწყისები და პოლიტიკური, ეკონომიკური ან სოციალური ელფერი შეითვისა. მაგალითად, შუა საუკუნეების ევროპაში გილდიის ფორმირების შემდეგ მისმა წევრებმა უმთავრესად ეკონომიკური თავდაცვის მიზნით მიმართეს საიდუმლოს.

თანამედროვე დროში საიდუმლო ჯგუფები ხშირად არსდებოდა საკმაოდ კეთილშობილური მიზეზებით, შესაძლოა, „საზოგადოებრივი და კეთილმოსურნე მიზნების გასახორციელებლად“ და „საქველმოქმედო და საგანმანათლებლო პროგრამების შესასრულებლად“, როგორც ენციკლოპედია „ბრიტანიკა“ (Encyclopædia Britannica) აღნიშნავს. ძმობის საფუძველზე დამყარებული ზოგი ორგანიზაცია, ახალგაზრდული და საზოგადოებრივი კლუბები და სხვა ჯგუფები აგრეთვე საიდუმლო ან, სულ მცირე, ნაწილობრივ საიდუმლოა. ჩვეულებრივ, ასეთი ჯგუფები არ წარმოადგენენ საშიშროებას და მათ წევრებს მხოლოდ საიდუმლოს შენახვა იტაცებთ. დიდ ემოციურ მიზიდულობას ჯგუფში შესვლის საიდუმლო რიტუალები ქმნიან, რაც უფრო აძლიერებს ამხანაგობისა თუ ერთობის კვანძებს. წევრები ჯგუფისადმი მიკუთვნებისა და მისი მიზანდასახულობის შეგრძნებას იძენენ. ამგვარი საიდუმლო ორგანიზაციები, ჩვეულებრივ, არაფრით ემუქრება გარეშეებს. მათი საიდუმლოს არცოდნა არაფერს აკლებს ადამიანებს.

როცა საიდუმლო საფრთხეზე მიანიშნებს

ყველა საიდუმლო ჯგუფი ერთ კატეგორიას არ მიეკუთვნება. მაგრამ განსაკუთრებულ საშიშროებას ქმნიან ჯგუფები, რომლებსაც „საიდუმლოში საიდუმლო აქვთ“, როგორც ამას ენციკლოპედია „ბრიტანიკა“ გამოთქვამს. ის განმარტავს, რომ „მეტსახელების, მრავალგვარი ფიცისა და საიდუმლოების განდობის გამოყენებით“, უმაღლესი რანგის წევრები „საკუთარ თავს უფრო გამოჩენილად აჩვენებენ“, რითაც „ქვემდგომი რანგების წარმომადგენლებს საკადრისი საფეხურების მისაღწევად საჭირო ძალისხმევისთვის“ ახალისებენ. ასეთ ჯგუფებში არსებული საშიშროება ნათელია. დაბალი საფეხურების წარმომადგენლები, რომლებისთვისაც ჯერ არ გაუნდვიათ საიდუმლო, მაგრამ, რომლებიც წინ იწევენ ამ საფეხურისკენ, შეიძლება აბსოლუტურად ვერ ხვდებოდნენ ორგანიზაციის ნამდვილ მიზნებს. საკმაოდ იოლია ისეთ ჯგუფში ჩაბმა, რომლის მიზნები და მათი მიღწევის მეთოდები მხოლოდ ნაწილობრივაა ცნობილი და, სინამდვილეში, შესაძლოა, სრულადაც კი არ არის განდობილი. ასეთ ჯგუფში მიღებული ადამიანი შეიძლება მოგვიანებით მიხვდეს, რომ უჭირს მისგან გათავისუფლება; ის, ასე ვთქვათ, დაბმულია საიდუმლოს ბორკილებით.

მაგრამ კიდევ უფრო დიდ საშიშროებაზე საიდუმლო მაშინ მიანიშნებს, როცა ჯგუფი არაკანონიერ ან კრიმინალურ მიზნებს მისდევს და ამიტომ თვით თავისი არსებობის დამალვასაც კი ცდილობს. ან, თუ მისი არსებობა და ძირითადი მიზნები ცნობილია, ის შეიძლება ასაიდუმლოებს თავისი წევრების რაოდენობასა და მოკლევადიან გეგმებს. ეს ეხება უკიდურესი ზომით ტერორისტულად განწყობილ ჯგუფებს, რომლებიც ტერორისტული თავდასხმებით დროდადრო თავზარს ცემენ მსოფლიოს.

დიახ, საიდუმლო შეიძლება საშიში იყოს, როგორც თითოეული ადამიანისთვის, ასევე მთელი საზოგადოებისთვის. დაფიქრდით უდანაშაულო მსხვერპლის სასტიკად მტანჯველი მოზარდების საიდუმლო ბანდებზე, ისეთ კრიმინალურ კავშირებზე, როგორიცაა საიდუმლო მაფია, კუ-კლუქს-კლანისa მსგავს თეთრკანიანთა ბატონობისთვის მებრძოლ ჯგუფებზე, რომ აღარაფერი ვთქვათ დედამიწის ზურგზე უამრავ ტერორისტულ ჯგუფზე, რომლებიც კვლავ უშლიან ხელს ძალისხმევებს მსოფლიოში მშვიდობისა და უსაფრთხოების მისაღწევად.

ახლა რას სჩადიან?

ორმოცდაათიანი წლების განმავლობაში ცივი ომის თანაპროდუქტად დასავლეთ ევროპის რამდენიმე ქვეყანაში წარმოიქმნა საიდუმლო ჯგუფები იმ მიზნით, რომ საფუძვლად მომსახურებოდნენ ისეთ მოძრაობებს, რომლებიც წინააღუდგებოდნენ საბჭოთა კავშირს, თუ ოდესმე დასავლეთ ევროპის დაპყრობას დააპირებდა. მაგალითად, ახალი ამბების გერმანული ჟურნალის თანახმად, ამ პერიოდის განმავლობაში ავსტრიაში დაარსდა „იარაღის 79 საიდუმლო ბაზა“ (Focus). ევროპის ზოგმა ქვეყანამ ამ ჯგუფების არსებობაც კი არ იცოდა. 90-იანი წლების დასაწყისში სხვა ჟურნალი ფაქტებზე დაყრდნობით იტყობინებოდა: „ჯერაც არ არის ცნობილი, რამდენი ასეთი ორგანიზაცია მოქმედებს დღეს და რას სჩადიოდნენ ბოლო დროს“ (Time).

მართლაც. ვინ იტყვის დანამდვილებით, თუ რამდენ საიდუმლო ჯგუფს შეუძლია სწორედ ამ წუთში, ჩვენთვის წარმოუდგენელი საშიშროების შექმნა?

[სქოლიოები]