Endeea Kũtetheka Nĩ Kũmũkĩa Ngai

1-2. O ta Loto, Aklĩsto ũmũnthĩ makomanaa na thĩna wĩva?

YĨLA twoona mĩkalĩle mĩthũku ĩla andũ methĩawa nayo ũmũnthĩ, twĩwʼaa o ũndũ Loto weewʼaa. “[Athĩnawʼa] mũno ngoonĩ nĩ maũndũ mavuku ala atũli ma mĩao meekaa na ngũlũ” nũndũ nĩweesĩ kana Ĩthe witũ wa ĩtunĩ nũmenete mwĩkalĩle mũthũku. (2 Vet. 2:7, 8) Nũndũ Loto nĩwamũkĩĩte Ngai na nĩwamwendete, nĩwamenete mwĩkalĩle mũvuku wa andũ ala mamũthyũlũlũkĩte. O naitũ tũthyũlũlũkĩtwe nĩ andũ matanengete ndaĩa myolooto ya Yeova ya mwĩkalĩle. Ĩndĩ o na vailye ũu, no tũvote kwĩthĩwa na mwĩkalĩle mũtheu twaendeea kũmwenda Ngai witũ na tweemanyĩsya kũmũkĩa ũndũ vaĩlĩte.—Nth. 14:2.

² Nĩ kana twĩanĩsye kĩu, Yeova nũtwĩkĩaa vinya na akatũthangaasya atũmĩĩte ĩvuku ya Nthimo. Aklĩsto onthe, methĩwe nĩ aũme kana nĩ aka, nĩ amũika kana nĩ akũũ, no matetheke mũno meemanyĩsya ũtao mũseo ũla wĩ ĩvukunĩ yĩu.

KŨMŨKĨA NGAI NĨKŨTŨSŨVĨAA

3. Kwosana na Nthimo 17:3, nĩ ũndũ wĩva ũtumaa tũsũvĩa ngoo sitũ? (O na ĩngĩ, sisya visa.)

³ Ũndũ ũmwe wa vata ũtumaa tũsũvĩa ngoo sitũ nĩ kana Yeova nũithianaa. Ũu nĩ kwasya kana nĩwonaa maũndũ ala andũ matatonya kwona, na nũtwĩsĩ nesa vyũ. (Soma Nthimo 17:3.) Akaendeeaa kũtwenda tweekĩa kĩthito tusũsye ilĩko sitũ ũĩ wake, ũla ũtonya kũtuma twĩkala tene na tene. (Yoa. 4:14) Tweeka ũu, tũiketĩkĩla kwawʼa nĩ mĩkalĩle mĩvuku na ũvũngũ wa Satani kana wa nthĩ ĩno yake. (1 Yoa. 5:18, 19) O ũndũ twamũthengeea mũnango Ĩthe witũ, Yeova, nowʼo tũkamwendaa na tũkamũnengae ndaĩa mũnango. Na nũndũ tũikwenda kũmũũmĩsya, o na yĩsilya ya kwĩka naĩ yĩikokaa kĩlĩkonĩ. Yĩla twatatĩka twĩke ũndũ ũtaĩle, tũkeekũlasya, ‘Ndonya ata kũmũvĩtĩsya Yeova na ngũlũ na nĩwʼo wonanĩtye ũndũ ũmbendete mũno wĩana?’—1 Yoa. 4:9, 10.

4. Kũmũkĩa Yeova kwasũvĩie mwĩĩtu-a-asa ũmwe ata ndakeke ũndũ mũthũku?

⁴ Mwĩĩtu-a-asa wĩtawa Marta wa Croatia nĩwatatĩkie kwĩka ũlaalai. Aandĩkie: “Neewʼaa ve vinya kũsũanĩa nesa na kũkitana na wendi wa kũtanĩa naĩ kwa kavinda. Ĩndĩ kũmũkĩa Yeova nĩkwanzũvĩie.”b Kwamũsũvĩie ata? Marta aisye kana nĩwavindĩĩisye maũndũ mathũku ala mesaa kũmũkwata eeka ũtwi mũthũku. O naitũ no twĩke take. Ũndũ ũla mũthũku vyũ ũtonya kũtũkwata nĩ kũmũthatya Yeova na tũikosa mwanya wa kũmũthaitha tene na tene.—Mwa. 6:5, 6.

5. Ngelekanyʼo ya Leo yaũmanyĩsya kyaũ?

⁵ Ethĩwa nĩtũmũkĩĩte Yeova, tũkeethĩawa twĩ metho tũikatume ndũũ na andũ mekaa maũndũ mathũku. Mwana-a-asa wĩtawa Leo wĩkalaa Congo nĩweemanyĩisye kĩu. Myaka ĩna ĩtina wa kũvatiswa, nĩweelikilye kĩtindonĩ kĩthũku. Asũanĩaa kana nũndũ we ndeekaa maũndũ mathũku ala anyanyae meekaa, ndeethĩawa aimũvĩtĩsya Yeova. Ĩndĩ ĩtina wa kavinda, kĩtindo kĩu kĩthũku nĩkyatumie ambĩĩa kũnywʼa ũkĩ mũno na eeka ũlaalai. Nĩvo ĩndĩ wambĩĩie kũsũanĩa maũndũ ala asyai make mamũmanyĩĩtye, nũndũ mo nĩ Ngũsĩ, na ũndũ waĩ mũtanu yĩla wamũthũkũmaa Yeova. Vaendie ata? Nĩwambĩĩie ĩngĩ kwĩka kĩla kyaĩle. Namo atumĩa nĩmamũtetheeisye amũsyokea Yeova. Ũmũnthĩ nũtanĩaa kwĩthĩwa e mũtumĩa wa kĩkundi na vainia wa mwanya.

6. Twĩneenea aka meva elĩ ma ngelekanyʼo?

⁶ Ekai tũneenee Nthimo kĩlungu kya 9, kĩla kĩtũmĩĩte aka elĩ ma ngelekanyʼo kwonanyʼa ũĩ na ũtumanu. (Sianĩsya na Alomi 5:14; Akalatia 4:24.) Tũyĩka ũu, lilikana kana nthĩ ĩno ya Satani yusĩe andũ mendete kwĩka ũlaalai na kwĩloela mavisa ma ũlaalai. (Aev. 4:19) Kwoou nĩ ũndũ wa vata tũendeee kwĩthĩwa na kĩkĩo kya Ngai na tũyĩvathana na maũndũ mathũku. (Nth. 16:6) Nũndũ wa ũu, ithyonthe, twĩthĩwe twĩ aũme kana twĩ aka, no tũtetheke nĩ ũtao ũla wĩ kĩlungunĩ kĩu. Aka ala mawetetwe vo meĩtwe kana methokya ala mate oĩ, kana ‘mate ũmanyi.’ Kĩla ũmwe woo no ta ũkwasya, ‘Ũka nyũmbanĩ yakwa ũye.’ (Nth. 9:1, 5, 6, 13, 16, 17) Ĩndĩ maũndũ ala makwataa ala meetĩkĩla kũthokwʼa nĩ ũmwe woo ti mo makwataa ala meetĩkĩla kũthokwʼa nĩ ũla ũngĩ.

NDŨKETĨKĨLE KŨTHOKWʼA NĨ MŨNDŨ MŨKA MŨTUMANU

7. Kwosana na Nthimo 9:13-18, ala meetĩkĩla kũthokwʼa nĩ mũndũ mũka mũtumanu makwatawa nĩ kyaũ? (O na ĩngĩ, sisya visa.)

⁷ Kwoona ũndũ “mũndũ mũka mũtumanu” ũthokanasya. (Soma Nthimo 9:13-18.) Etaa ala mate ũmanyi ate na nthoni o na vanini aimea ‘nĩmathũkĩle’ kwake maĩsanĩe. Ala meetĩkĩla amathokye makwatawa nĩ kyaũ? Mbivilia yaĩtye: “Akwʼũ me vo.” Noĩthwa ũlilikene ndeto ta isu itũmĩĩtwe kĩlungunĩ kĩngĩ kya Nthimo kĩ ĩtinanga wa kĩu. Vau tũkanĩtwʼe ĩũlũ wa “mũndũ mũka mũeni,” kana kĩlaalai. Twĩĩtwe ũũ: “Nyũmba yake yangĩe kĩkwʼũnĩ.” (Nth. 2:11-19) Nayo ĩandĩko ya Nthimo 5:3-10 nĩyĩtũkanĩtye ĩngĩ ĩũlũ wa “mũndũ mũka mũeni,” kana kĩlaalai, ũla “maũũ make matheeaa kĩkwʼũnĩ.”

8. Nĩ ũtwi wĩva twaĩle kwĩka?

⁸ Ala meewʼa ũla “mũndũ mũka mũtumanu” ayĩtana nĩmethĩawa maĩle kũtwʼa ethĩwa nĩmekwĩtĩkĩla kũthi kwake kana nĩmeũlea. O naitũ no twĩthĩwe twaĩle kwĩka ũtwi ta ũsu. We wĩka ata ũkatatĩka wĩke ũlaalai, kana ũkona mavisa ma ũlaalai ũtataĩĩe Indanetinĩ kana sinemanĩ?

9-10. Nĩ maũndũ amwe meva maĩle kũtuma twĩvathana na ũlaalai?

⁹ Twĩ na itumi nzeo sya kũleana na mwĩkalĩle mũvuku wa ũlaalai. Ũla “mũndũ mũka mũtumanu” eĩtwe kana easya: “Manzĩ moyĩtwe me mũyo.” Mo “manzĩ moyĩtwe” nĩ meva? Mbivilia ĩelekanĩtye kũmanyana kĩ-mwĩĩ katĩ wa ala me mũtwaanonĩ na kĩwʼũ kĩla kĩvuũkasya. (Nth. 5:15-18) Mũndũũme na mũka, ala matwaanĩte kwosana na mĩao, no mo metĩkĩlĩtwʼe kũmanyana kĩ-mwĩĩ. Ĩndĩ “manzĩ moyĩtwe” me kĩvathũkanyʼo vyũ. No methĩwe ne ũlaalai. Ala mekaa ũlaalai makothaa kwĩka ũu kĩmbithĩnĩ, o ta kĩngʼei kĩkũya. “Manzĩ moyĩtwe” no moneke ta me mũyo, na mũno mũno ethĩwa ala meũmatanĩa meona vai mũndũ eĩsa kũmanya. Ĩndĩ mwa methĩawa mekengete vyũ! Yeova ethĩawa ene kĩla kĩndũ. Mwa vai ũndũ wĩ woo ta kũlewa nĩ Yeova, na kwoou vai “mũyo” ũndũnĩ ta ũsu o na vanini. (1 Ako. 6:9, 10) Na ti ũu wʼoka.

¹⁰ Ũlaalai no ũtume mũndũ akwatwa nĩ nthoni, ewʼa ate wa vata, akua ĩvu ũteĩvangĩĩe, kana aaanyʼa mĩsyĩ. Kwa wʼo, nĩ ũndũ wa ũĩ twĩvathane na “nyũmba” ya mũndũ mũka mũtumanu na lĩu wake. Eka o kwananga ũnyanya woo na Yeova, aingĩ mekaa ũlaalai makwatawa nĩ mowau meũmalikya kavulĩnĩ me o asanga. (Nth. 7:23, 26) Mũsoa wa 18 kĩlungunĩ kĩu kya 9 ũminĩĩe na kwasya: “Aeni ma ũ mũndũ mũka me syũngũnĩ sya Seoli.” Nĩkĩ ĩndĩ aingĩ metĩkĩlaa kũthokwʼa nĩwe, o na kau kĩu nĩkĩmaeteae mũisyo?—Nth. 9:13-18.

11. Nĩkĩ nĩ ũthũku vyũ kwĩloela mavisa ma ũlaalai?

¹¹ Ũndũ ũmwe ũtonya kwĩsa kũtuma aingĩ metĩkĩla kũthokwʼa nĩwe nĩ kwĩloela mavisa ma ũlaalai. Amwe monaa kwĩloela mavisa asu ta kũtesa kũmaũmĩsya. Ĩndĩ kĩvathũkanyʼo na ũu, nĩmamaũmĩasya na makatuma meyaĩsya ndaĩa, na yĩla mũndũ weethĩwa na kĩmanyĩo kĩu, kĩmũkwataa ũkethĩa ti laisi kũkĩeka. Eka ũu, yĩla mũndũ weeloela mavisa mavuku, ti laisi kũmavuta kĩlĩkonĩ. Na kũthũkya ũvoo, kũmeloela kũyũaa mawendi mathũku; kwĩkaa kũmavuvĩĩa mwaki. (Ako. 3:5; Yak. 1:14, 15) Kwa wʼo, aingĩ ala meloelaa mavisa ma ũlaalai nĩmesaa kwĩka maũndũ mavuku ma ũlaalai.

12. Twonanasya ata kana nĩtwĩkĩĩte kĩthito twĩvathane na mavisa matonya kũamũkya mawendi mavuku?

¹² Nũndũ twĩ Aklĩsto, twaĩle kwĩka ata ethĩwa mavisa ma ũlaalai nĩmaumĩla syĩndũnĩ ta simũ tũtataĩĩe? Twaĩlĩte kwĩthyũũa na mĩtũkĩ tũeke kũmasisya. Nĩ laisi kwĩka ũu twalilikana kana kĩndũ kĩla kya vata vyũ twĩ nakyo nĩ ngwatanĩo yitũ na Yeova. Kũneena wʼo, o na mavisa mekwoneka mate ma ũlaalai no maamũkye mawendi mathũku. Kwoou nĩkĩ twaĩle kwĩvathana namo? Nũndũ tũikwenda kũsũanĩa o na vanini kwĩka ũlaalai ngoonĩ sitũ. (Mt. 5:28, 29) Mũtumĩa ũmwe wa kĩkundi wĩtawa David wĩkalaa Thailand aĩtye: “Nĩkũlasya: ‘O na kũtwʼĩka mavisa aa ti ma ũlaalai, we Yeova nũkũtana oona nĩendeee kũmeloela?’ Kũsũanĩa kwa nzĩa ĩsu nĩkũndethasya nĩke kĩla kyaĩle.”

13. Nĩ kyaũ kĩtonya kũtũtetheesya twĩke kĩla kyaĩle?

¹³ Kũkĩa kwĩka ũndũ o na ũmwe ũũmũthatya Yeova no kũtũtetheesye twĩke kĩla kyaĩlĩte. Kũmũkĩa Ngai “nĩkwʼo wambĩlĩlyo wa ũĩ.” (Nth. 9:10) Kĩu nĩkyonanĩtwʼe nesa mĩsoanĩ ya mwambĩĩo ya Nthimo kĩlungu kya 9, vala tũsomaa ĩũlũ wa “ũĩ” wa wʼo, ũla ũelekanĩtwʼe na mũndũ mũka ũla ũngĩ.

ĨTĨKĨLA KŨTHOKWʼA NĨ ŨLA MŨNDŨ MŨKA ŨELEKANĨTWʼE NA “ŨĨ” WA WʼO

14. Ĩandĩko ya Nthimo 9:1-6 yĩwetete kyaũ?

¹⁴ Soma Nthimo 9:1-6. Mĩsoanĩ ĩsu nĩtũsomaa ũndũ Yeova ũtũthoketye, ũla nĩwe Mũmbi witũ na Mwambĩlĩlya wa ũĩ wʼonthe wa wʼo. (Nth. 2:6; Alo. 16:27) Mĩsoa ĩsu ĩwetete nyũmba nene yĩ na ituĩ mũonza. Kĩu kĩonanyʼa kana Yeova nĩ mũlau na nũthoketye onthe ala mekwenda kũtũmĩa ũĩ wake thayũnĩ woo.

15. Ngai atũthoketye twĩke ata?

¹⁵ Yeova nĩ mũlau na e syĩndũ mbingĩ sya kũnengane. Kĩu tũkyonaa nesa twasũanĩa ũndũ kĩlungu kya 9 kya Nthimo kĩeleetye ũla mũndũ mũka ũelekanĩtwʼe na “ũĩ” wa wʼo. Vau vawetete kana nĩwĩyũmbanĩtye nesa nũndũ nũuĩte nyama, akavulanyʼa mbinyu, na akaalanyʼa mesa nyũmbanĩ yake. (Nth. 9:2) Eka ũu, mũsoa 4 na wa 5 waĩtye kana mũndũ mũka ũsu wa ngelekanyʼo etaa ‘ala mate ũmanyi’ aimea ũũ: “Ũkai, inywʼĩ mũye lĩu wakwa.” Nĩkĩ twaĩle kwĩtĩkĩla kũthokwʼa nĩ mũndũ mũka ũsu? Yeova endaa syana syake syĩthĩwe syĩ mbũĩ na iyĩkala syĩ nzũvĩĩku. Ndendaa twĩvũnye kũtũ ĩtina wa kwĩka mavĩtyo na kũũmĩa. Nĩkyo kĩtumi wiaa “ũĩ mwĩanĩu kwondũ wa ala alũngalu.” (Nth. 2:7) Ethĩwa nĩtũmũkĩĩte Yeova ũndũ vaĩle, tũkendaa kũmwendeesya. O na tũkewʼaa ũtao mũseo ũla ũkũtũnenga na tũitanĩa kũũatĩĩa.—Yak. 1:25.

16. Kũmũkĩa Ngai kwatetheeisye Alain ata eeka ũtwi mũseo, na vaendie ata?

¹⁶ Kwoona ũndũ kũmũkĩa Ngai kwatetheeisye Alain eeka ũtwi mũseo. Ethĩawa e mũtumĩa wa kĩkundi na mwalimũ, na aisye, “Alimũ aingĩ nzomethasya namo moonaa kũsisya sinema syĩ na mavisa ma ũlaalai ta nzĩa ya kũkwata ũmanyi ĩũlũ wa kũmanyana kĩ-mwĩĩ.” Ĩndĩ we nĩweesĩ ũu ti wʼo. Aisye: “Nũndũ nĩnĩmũkĩĩte Ngai, nĩnaleile vyũ kwĩloela sinema isu. O na nĩnaeleisye alimũ ala angĩ nĩkĩ ndesa kwĩka ũu.” Alain aatĩĩie ũtao ũla “ũĩ” wa wʼo ũtũnengete wa “kũkinya nzĩanĩ ya ũmanyi.” (Nth. 9:6) Alimũ amwe nĩmatanĩthiwʼe nĩ kwona ũndũ walũmanilye na ũtwi wake, na nũndũ wa ũu, yu nĩmemanyĩasya Mbivilia na nĩmaendaa maũmbanonĩ ma Kĩklĩsto.

17-18. Ala meetĩkĩla kũthokwʼa nĩ ũla mũndũ mũka ũelekanĩtwʼe na “ũĩ” wa wʼo maathimĩkaa ata yu tũĩ, na nĩ kyaũ meteele ĩvinda yũkĩte? (O na ĩngĩ, sisya visa.)

¹⁷ Yeova atũmĩĩte aka asu elĩ ma ngelekanyʼo kũtwonyʼa ũndũ tũtonya kũtanĩa ĩvinda yũkĩte. Ala meetĩkĩla kũthokwʼa nĩ “mũndũ mũka mũtumanu” na wĩ kĩlonzo mewʼaa “mũyo” mayĩka ũlaalai kĩmbithĩnĩ. Kũneena wʼo, matanĩaa kĩla mekwĩka saa isu mate kũsũanĩa ĩvinda yũkĩte. Kĩla matesĩ nĩ kana meko moo mamatwaĩte “syũngũnĩ sya Seoli.”—Nth. 9:13, 17, 18.

¹⁸ Ĩndĩ ala meetĩkĩla kũthokwʼa nĩ ũla mũndũ mũka ũelekanĩtwʼe na “ũĩ” wa wʼo makwataa moathimo maingĩ. Twĩasya ũu nũndũ yu tũĩ, nĩmatanĩaa lĩu mwingĩ mũno wa kĩ-veva. (Isa. 65:13) Yeova atũmĩie mwathani Isaia kũtũtavya ũũ: “Mbĩthukĩĩsyai na kĩthingʼĩĩsyo, mũye kĩla kĩseo, na thayũ wenyu ũtanĩe ũnou.” (Isa. 55:1, 2) Nĩtwĩmanyĩĩtye kwenda kĩla Yeova wendete na kũmena kĩla ũmenete. (Sav. 97:10) Na nĩtũtanĩaa kũthokya angĩ matetheke nĩ “ũĩ” wa wʼo. No ta twĩthĩawa tũyũkĩlĩlya “wasya kũndũnĩ kũtũlu mbee wa ndũa,” tũyasya: “Ũla ũte na ũĩ, nĩathũkĩle vaa.” Moathimo ala ithyĩ vamwe na ala meetĩkĩla ndeto isu tũtanĩaa ti ma ĩvindanĩ yĩĩ tu. Ĩndĩ makatũtetheesya ‘kwĩkala thayũ’ tene na tene ĩvinda yũkĩte, twaendeea “kũkinya nzĩanĩ ya ũmanyi.”—Nth. 9:3, 4, 6.

19. Kwosana na Mũtavanʼya 12:13, 14, twaĩlĩte kũtwʼa kwĩka ata? (O na ĩngĩ, sisya ĩsandũkũ “Kũmũkĩa Ngai Nĩkũtũtethasya.”)

¹⁹ Soma Mũtavanʼya 12:13, 14. Ekai kũmũkĩa Ngai kũendeee kũsũvĩa ngoo sitũ, kũtũtetheesye twĩthĩwe na mwĩkalĩle mũtheu, na kũitũtetheesya tũmũthengeee Yeova mĩthenyanĩ ĩĩ mĩthũku ya mũminũkĩlyo. Na ekai kũtume tũendeea kũthokya andũ aingĩ ũndũ vatonyeka mamanthe “ũĩ” wa wʼo na maitetheka nĩwʼo.