Tũyĩthĩawa twĩ Ithyoka Nongi

1-2. (a) Nĩkĩ tũtonya kwasya kana yĩla twakwatwa nĩ mathĩna tũyĩthĩawa twĩ ithyoka? (b) Twĩneenea kyaũ ĩsomonĩ yĩĩ?

YĨLA twakwatwa nĩ mathĩna momũ, no twĩwʼe ta twĩ vandũ kĩthekanĩ kĩthungu twĩ ithyoka na tũtesĩ tũtonya kuma vau ata. Ĩndĩ mavindanĩ ta asu, tũyĩthĩawa twĩ ithyoka. Ĩthe witũ wa ĩtunĩ, ũla ũtwendete mũno, nĩwonaa maũndũ ala matũkwatĩte na nũtwathĩte kũtũtetheesya nĩ kana tũmakĩlye vinya. Aĩkĩĩthĩtye athũkũmi make aĩkĩĩku ũũ: “Ngakũtethya.”—Isa. 41:10.

² Ĩsomonĩ yĩĩ nĩtũũneenea ũndũ Yeova ũtũtetheeasya kwa (1) kũtũtongoesya, (2) kwĩanĩsya mavata maitũ, (3) kũtũsũvĩa, na (4) kũtũkiakisya. Yeova atũĩkĩĩthĩtye kana o na twakwatwa nĩ mathĩna meva thayũnĩ, ndakolwa nithyĩ o na ĩndĩĩ. O na ĩngĩ, atũĩkĩĩthĩtye kana ndakesa kũtũtia o na vanini. Kwoou tũikesa kwĩthĩwa twĩ ithyoka nongi.

YEOVA NŨTŨTONGOEASYA

3-4. Yeova atũtongoeasya ata? (Savuli 48:14)

³ Soma Savuli 48:14. Yeova ndendaa twĩtongoesye. Ĩndĩ we atongoeasya athaithi make ata ũmũnthĩ? Kĩndũ kĩmwe ũtũmĩaa nĩ Mbivilia. (Sav. 119:105) We atũmĩaa Ndeto yake mbeveee kũtũtongoesya nĩ kana twĩke motwi maseo na tũyĩthĩwa na nguma ila itonya kũtũtetheesya twĩthĩwe na ũtanu mwingangĩ ĩvindanĩ yĩĩ tũĩ na tũikwata thayũ wa tene na tene ĩvinda yũkite.a Kwa ngelekanyʼo, atũmanyĩasya kana tũyaĩlĩte kwoveea ũthatu ngoonĩ, twaĩlĩte kwĩthĩawa twĩ aĩkĩĩku maũndũnĩ onthe, na kana twaĩlĩte kwenda ala angĩ mũno vyũ kuma ngoonĩ. (Sav. 37:8; Aevl. 13:18; 1 Vet. 1:22) Yĩla tweethĩwa na nguma ta isu, nĩtũtwʼĩkaa asyai aseango, aũme na iveti nzeango, na anyanya aseango.

⁴ O vamwe na ũu, Yeova nĩwaandĩkĩthisye Ndetonĩ yake ngewa sya andũ makwatiwe nĩ mathĩna na meewʼaa o taitũ. (1 Ako. 10:13; Yak. 5:17) Yĩla twasoma ngewa isu na twaatĩĩa maũndũ ala iũtũmanyĩsya, nĩtũunĩkaa maũndũnĩ elĩ. Mbee, nĩtũmanyaa kana ti ithyĩ twĩ ithyoka tũkwatĩtwe nĩ mathĩna ta asu. Ve angĩ makwatiwe nĩ mathĩna o ta ala matũkwatĩte na Yeova amatetheesya mamomĩĩsya. (1 Vet. 5:9) Na kelĩ, nĩtũmanyaa ũndũ tũtonya kũmĩanĩsya na mathĩna twĩ atanu.—Alo. 15:4.

5. Yeova atũmĩaa aaũ kũtũtongoesya?

⁵ O na ĩngĩ, Yeova nũtũmĩaa ana-a-asa na eĩtu-a-asa maitũ kũtũtongoesya.b Kwa ngelekanyʼo, asyaĩĩsya ma mũthyũlũlũko nĩmatũthokeaa mavinda kwa mavinda nĩ kana matwĩkie vinya. Maũvoo ala maumasya nĩmalũlũmĩĩlasya mũĩkĩĩo witũ na makatũtetheesya twĩthĩwe na ngwatanĩo. (Meko 15:40–16:5) O namo atumĩa ma kĩkundi nĩmekĩaa kĩthito kingĩ nĩ kana matetheesye kĩla ũmwe witũ aendeee kwĩthĩwa na ngwatanĩo nzeo na Yeova. (1 Vet. 5:​2, 3) Namo asyai nĩmamanyĩasya syana syoo kũmwenda Yeova, kwĩka motwi maseo, na kwĩthĩwa na mwĩkalĩle mũseo. O na ĩngĩ, nĩmaimanyĩasya kũsoma Mbivilia, kũthi maũmbanonĩ, na kũtavanyʼa iteũtĩĩa. (Nth. 22:6) Eka ũu, eĩtu-a-asa aimu kĩ-veva nĩmatetheeasya eĩtu-a-asa ma mũika kwa kũmaiĩa ngelekanyʼo nzeo, kũmanenga ũtao ũtonya kũmatethya, na kũmathangaasya.—Tito 2:​3-5.

6. No nginya twĩke ata twonanyʼe kana nĩtũũtũngĩa Yeova mũvea nũndũ wa kũtũtongoesya?

⁶ Yeova nũtũnengete kyonthe kĩla tũkwenda nĩ kana twĩkae motwi maseo na tũyĩthĩawa na ũtanu. Ĩndĩ tũtonya kwĩka ata twonanyʼe kana nĩtũũmũtũngĩa mũvea? Ĩandĩko ya Nthimo 3:​5, 6 yaĩtye: “Ĩkĩĩa Yeova na ngoo yaku yonthe, na ndũkekwatye ũmanyi waku mwene.” Tweeka ũu, ‘akatũlũngalĩlya nzĩa sitũ,ʼ na ũu nĩ kwasya, akatũtetheeasya twĩvathane na mathĩna maingĩ na tũyĩthĩwa na ũtanu mwingangĩ. Mwa tũtũngaa mũvea ta kĩ kwona Yeova atwĩsĩ nesa na atwendete mũno nginya akanenga kĩla ũmwe witũ ũtao ũtonya kũmũtethya!—Sav. 32:8.

YEOVA NĨWĨANĨASYA MAVATA MAITŨ

7. Nĩ maũndũ amwe meva Yeova wĩkaa akeanĩsya mavata maitũ? (Avilivi 4:19)

⁷ Soma Avilivi 4:19. O vamwe na kũtũtongoesya kĩ-veva, Yeova nũathimaa kĩthito kitũ kya kũmantha lĩu, ngũa, na vandũ va kwĩkala. (Mt. 6:33; 2 Ath. 3:12) O na kau ti ũndũ mũthũku kũthĩnĩka nũndũ wa mavata maitũ ma kĩ-mwĩĩ, we ndendaa twĩmakĩe mũno nũndũ wamo. (Sisya maũndũ ma kwĩmanyĩsya nthĩnĩ wa Mathayo 6:25 Mbivilianĩ ya nwtsty.) Nĩkĩ? Nũndũ Ĩthe witũ ndakesa kũtia athaithi make aĩkĩĩku yĩla me thĩnanĩ. (Mt. 6:8; Aevl. 13:5) No tũmũĩkĩĩe vyũ yĩla ũkwasya kana akeanĩasya mavata maitũ.

8. Yeova atetheeisye Ndaviti ata?

⁸ Kwasũanĩa ũndũ Yeova watetheeisye Ndaviti. Ĩvinda yĩla Ndaviti wasembete akĩĩte kũawa nĩ Mũsumbĩ Saũlo, Yeova nĩwamũnengie we na aũme make kyonthe kĩla mendaa nĩ kana maendeee kwĩkala thayũ. Avindĩĩsya ũndũ Yeova wamũsũvĩie myakanĩ ĩsu yonthe, aandĩkie ũũ: “Naĩ mũnini, na yu nĩ mũkũu; ĩndĩ ndyaaona mũlũngalu atiĩtwe, kana ũsyao wake ũkĩvoya lĩu.” (Sav. 37:25) O ta Ndaviti, nĩvatonyeka ũkethĩwa wĩyoneete ũndũ Yeova wĩanĩasya mavata ma athaithi make.

9. Yeova eanĩasya ata mavata ma andũ make ũmũnthĩ yĩla kwaumĩla mũisyo? (O na ĩngĩ, sisya visa.)

⁹ O na ĩngĩ, Yeova nĩwĩanĩasya mavata ma andũ make yĩla kwaumĩla mũisyo. Kwa ngelekanyʼo, yĩla kwaumĩlile yũa Yelusalemu ĩvindanĩ ya atũmwa, Aklĩsto ma isio ingĩ nĩmatũmie syĩndũ sya ũtethyo itwaĩwe ana-a-asa na eĩtu-a-asa ala maĩ thĩnanĩ. (Meko 11:​27-30; Alo. 15:​25, 26) O na ũmũnthĩ, andũ ma Ngai nĩmonanasya ũlau ta ũsu. Yĩla kwaumĩla mũisyo, Yeova nũtũmĩaa andũ make kũnenga ana-a-asa ala makwatĩtwe nĩ mũisyo ũsu syĩndũ sya lasima ta lĩu, kĩwʼũ, ngũa, na ndawa. Ana-a-asa ala methĩawa mũvĩanĩ wa kwaka na kũtũngĩĩa myako ya Ũsumbĩ nĩmatũngĩĩaa nyũmba sya ana-a-asa na eĩtu-a-asa maitũ na Nyũmba sya Ũsumbĩ ila syaanangwa nĩ mũisyo. O na ĩngĩ, athũkũmi ma Yeova nĩmakiakiasya na makekĩa vinya ala maasya syĩndũ syoo na ala makwʼĩĩwa nĩ endwa moo.c

10-11. Ngewa ya Borys yĩũmanyĩsya kyaũ?

¹⁰ O na ĩngĩ, Yeova nĩwĩanĩasya kwa ũlau mavata ma ala matamũthaithaa. Na o take, nĩtũmanthaa myanya ya kwĩka nesa ala matamũthũkũmaa. (Aka. 6:10) Yĩla tweeka ũu, nĩmethĩawa matonya kwĩmanyĩsya maũndũ maingĩ ĩũlũ witũ na Yeova. Kwasũanĩa ngewa ya Borys, ũla wĩkalaa Ukraine na wĩthĩawa e mwalimũ mũnene wa sukulu ya sekondalĩ. O na kau Borys ti ũmwe wa Ngũsĩ sya Yeova, mavinda onthe nĩwakuaa syana ila syaĩ Ngũsĩ nesa na nĩwanengete ndaĩa mũĩkĩĩo wasyo. Nũndũ wa kaũ ũla ũendeee nthĩ ĩsu, nĩwatwie kũkĩĩa kĩsionĩ kingĩ kĩte na kaũ na ana-a-asa maitũ nĩmamũtetheeisye. Ĩtina, nĩwesie kũthi ũmbanonĩ wa kũlilikana kĩkwʼũ kya Yesũ. Avindĩĩsya maũndũ onthe ala ana-a-asa mamwĩkie, aisye: “Ngũsĩ nĩsyambonisye ũseo mwingĩ na nĩsyanthĩnĩkĩĩa mũno. Na nĩngũitũngĩa mũvea vyũ.”

¹¹ O naitũ no tũatĩĩe ngelekanyʼo ya Ĩthe witũ wĩ tei twoonyʼa ala me thĩnanĩ kana nĩtũmendete, methĩwe nĩ Ngũsĩ kana ti Ngũsĩ. (Luka 6:​31, 36) Twĩĩkwatya kana kĩthito kitũ kya kwenda andũ nĩkĩũtuma menda kwĩmanyĩsya maũndũ maingĩ ĩũlũ wa Yeova na mayambĩĩa kũmũthũkũma. (1 Vet. 2:12) Ĩndĩ o na methĩwe nĩmeũtwʼa kũmũthũkũma kana maimũthũkũma, tũkakwataa ũtanu mwingĩ ũla ũetawe nĩ kũnengane.—Meko 20:35.

YEOVA NŨTŨSŨVĨAA

12. Yeova athĩte kũsũvĩa andũ make ata me kĩkundi? (Savuli 91:​1, 2, 14)

¹² Soma Savuli 91:​1, 2, 14. Ũmũnthĩ, Yeova nĩwathĩte andũ make kũmasũvĩana na kĩndũ o na kĩva kĩtonya kwananga ngwatanĩo yoo nake. Ndakesa kũnenga Satani mwanya wa kũlikĩlĩĩla ũthaithi wa wʼo. (Yoa. 17:15) Na yĩla ũla “thĩna mũnene” ũkambĩĩa, no twĩkale tũte na nzika o na vanini kana Yeova akeanĩsya watho wake wa kũtũtetheesya twĩthĩwe na mũĩkĩĩo mũlũmu na aitũvonokya.—Ũvu. 7:​9, 14.

13. Yeova atũsũvĩaa ata twĩ mũndũ ũmwe ũmwe?

¹³ Yeova atũsũvĩaa ata twĩ mũndũ ũmwe ũmwe? Atũmĩaa Maandĩko kũtũtetheesya tũmanye kĩla kyaĩle na kĩla kĩtaĩle. (Aevl. 5:14) Yĩla twaatĩĩa myolooto ĩla yĩ Ndetonĩ ya Ngai, nĩtwĩvathanaa na kĩndũ o na kĩva kĩtonya kũtũũmĩsya kana kĩkananga ngwatanĩo yitũ nake. (Sav. 91:4) O na ĩngĩ, nũtũmĩaa ana-a-asa na eĩtu-a-asa maitũ kĩkundinĩ kũtũsũvĩa. (Isa. 32:​1, 2) Yĩla twatindanyʼa na ala mamwendete na maatĩaa myolooto yake, nĩtũthangaawʼa na tũkekĩwa vinya tũleane na maũndũ mathũku.—Nth. 13:20.

14. (a) Nĩkĩ Ngai ũtatũsũvĩanaa na matatwa onthe? (b) Ĩandĩko ya Savuli 9:10 yĩtũĩkĩĩthĩtye ũndũ wĩva? (O na ĩngĩ, sisya maelesyo ma kwongeleela.)

¹⁴ Ĩvindanĩ ya tene, Yeova nĩwasũvĩaa athaithi make maikaũmĩwʼe kana moawe. Ĩndĩ ti mavinda onthe weekaa ũu. Mbivilia ĩmanyĩasya kana “ĩvuso,” kana ũndũ ũtataĩĩwe, no ũkwate mũndũ o na wĩva. (Mũta. 9:11) O na ĩngĩ, Yeova nĩwaekie athũkũmi amwe make ma tene mathĩnwʼa na angĩ mooawa nĩ kana aĩkĩĩthye Satani nĩ mũkengani. (Yovu 2:​4-6; Mt. 23:34) Ũu nowʼo vailye o na ũmũnthĩ. O na kau Yeova no aeme kũtũvetangĩa mathĩna ĩvindanĩ yĩĩ, nĩtwaĩle kwĩthĩwa na mũĩkĩĩo kana ndakesa kũtia nongi ala mamwendete.d—Sav. 9:10.

YEOVA NŨTŨKIAKIASYA

15. Tũkiakiawʼa ata nĩ mboya, Ndeto ya Ngai, na Aklĩsto ala angĩ? (2 Akolintho 1:​3, 4)

¹⁵ Soma 2 Akolintho 1:​3, 4. Mavinda amwe, nĩtũkwatawa nĩ kyeva, tũkemakĩa, kana tũkakwatwa nĩ kĩũũyũ. Kwa ngelekanyʼo, nĩvatonya kwĩthĩwa ve ũndũ mũthũku ũũkwatĩte ũkatuma wĩwʼa ta wĩ weka. Ĩndĩ yo ve mũndũ ũeleawa ũndũ ũkwĩwʼa? Ĩĩ e vo, nake nĩ Yeova. We ndekaa o kũelewa mathĩna maitũ tu, ĩndĩ “[nũtũkiakiasya] matatwanĩ maitũ onthe.” Ekaa ũu ata? Yĩla twamũtulũĩla ngoo sitũ mboyanĩ, nũtũnengae “mũuo wa Ngai ũla ũvĩtũkĩte ũmanyi wʼonthe.” (Avi. 4:​6, 7) O na ĩngĩ, yĩla twasoma maũndũ ala ũtũtavĩtye Mbivilianĩ, nĩtũkwataa ũkiakisyo. Vau, nũtũtavĩtye ũndũ ũtwendete mũno wĩana, akatũmanyĩsya kwĩthĩwa twĩ oĩ, na akatũnenga wĩkwatyo mũseo. Eka ũu, nĩtũkiakiawʼa yĩla twathi maũmbanonĩ maitũ, vala tũmanyĩawʼa maũndũ ma kũtwĩkĩa vinya kuma Ndetonĩ ya Ngai na tũkatanĩa kũtindanyʼa na ana-a-asa na eĩtu-a-asa matwendete.

16. Ngewa ya Nathan na Priscilla yĩũmanyĩsya kyaũ?

¹⁶ Yeova nũtũkiakiasya na akatwĩkĩa vinya atũmĩĩte Ndeto yake. Nĩ kana tũelewe ũndũ ũsu nesa, ekai tũtetheewʼe nĩ ngewa ya mwana-a-asa wĩtawa Nathan, na mũka, Priscilla ala mekalaa Amelika. Myaka yĩana ũna mĩvĩtu, nĩmatwie kũthamĩĩa kĩsionĩ kyaĩ na vata mũnene wa atavanyʼa ma Ũsumbĩ. Nathan aĩtye, “Nĩtwaĩkĩĩe kana Yeova nũkũathima kĩthito kitũ.” Ĩndĩ mavika kĩsionĩ kĩu, nĩmakwatiwe nĩ mathĩna ma mwĩĩ na ma mbesa matataĩĩe. Ĩtina, nĩmesie kũsyoka mũsyĩ, ĩndĩ weethĩa me o na mathĩna ma mbesa. Nathan aendeee kwasya: “Nasengʼaa nĩkĩ Ngai ũtaatũathima ũndũ twasũanĩaa ũkwĩka. O na nambĩĩie kwĩkũlya ethĩwa ve ũndũ mũthũku neekĩte.” Ĩndĩ ĩtina wa ĩvinda, Nathan na Priscilla nĩmambĩĩie kwĩyonea kana Ngai ndamatiĩte. Nathan ongelete kwasya: “Mavindanĩ asu maũndũ maĩ momũ, Mbivilia yeethĩiwe ta mũnyanya mũĩ ũla watũthangaasya na akatũtongoesya. Kũvindĩĩsya ũndũ Yeova watũtetheeisye twoomĩĩsya mathĩna asu vandũ va kũsũanĩa mathĩna ala matũkwatĩte, nĩkwatumie twĩyĩĩkĩĩthya kana akatũtetheesya ĩvindanĩ yũkĩte.”

17. Mwĩĩtu-a-asa wĩtawa Helga akiakĩiwʼe ata? (O na ĩngĩ, sisya visa.)

¹⁷ O na ĩngĩ, ana-a-asa na eĩtu-a-asa maitũ no matũkiakisye. Matonya kwĩka ũu ata? Kwoona ngelekanyʼo ya mwĩĩtu-a-asa wĩtawa Helga, ũla wĩkalaa Hungary. Kwa myaka mingĩ, nĩwakwatiwe nĩ mathĩna me kĩvathũkanyʼo ala matumie emakĩa na ewʼa e vathei. Ĩndĩ avindĩĩsya ũndũ maũndũ maendie, nĩwonaa ũndũ Yeova watũmĩie ana-a-asa na eĩtu-a-asa kũmũkiakisya. Aĩtye: “Mavinda onthe Yeova nĩwandetheeasya yĩla ngwĩwʼa nitavĩwe nĩ maũndũ ta wĩa, kũsũvĩa kana kakwa kawau, kana mathĩna angĩ. Kwa ĩvinda ya myaka 30, vai mũthenya o na ũmwe ũtaaĩanĩsya watho wake wa kũngiakisya. Mavinda maingĩ nĩwĩthĩĩtwe aimbĩkĩa vinya atũmĩĩte ndeto nzeo na isũanĩĩtwe nesa sya ala angĩ. O na kaingĩ nĩndũmĩawa mesengyi, kaati, kana ngakathwa ĩvindanĩ yĩla ngwʼĩte ngoo vyũ.”

18. Tũtonya ata kũkiakisya ala angĩ?

¹⁸ Twĩ na kĩanda kya kũatĩĩa ngelekanyʼo ya Ngai witũ kwa kũkiakisya ala angĩ. Tũtonya kwĩka ũu ata? No tũmethukĩĩsye twĩ na wũmĩĩsyo, tũkaneena namo nesa, na tũkamatetheesya vala me na vata. (Nth. 3:27) Nĩtwĩkĩaa kĩthito tũkiakisye onthe ala me thĩnanĩ, o na ethĩwa maimũthũkũmaa Ngai. Na yĩla atũi maitũ me na kyeva, mawaa, kana makwatwa nĩ kĩũũyũ, nĩtũmathokeaa, tũkamethukĩĩsya, na tũkamatavya mĩsoa ya kwĩkĩa vinya yĩ Mbivilianĩ. Yĩla twaatĩĩa ngelekanyʼo ya Yeova, ũla nĩ “Ngai wa ũkiakisyo wʼonthe,” tũyĩthĩawa tũitetheesya athaithi ala angĩ kũmĩĩsya mathĩna tu, ĩndĩ ũndũ ũla wa vata nĩ kana nĩtũtetheeasya o na ala matamũthũkũmaa mende kũmanya maũndũ maingĩ ĩũlũ wake.—Mt. 5:16.

YEOVA ETHĨAWA VO KWONDŨ WITŨ MAVINDA ONTHE

19. Nĩ maũndũ meva Yeova ũtwĩkaa, na tũtonya ata kũatĩĩa ngelekanyʼo yake?

¹⁹ Yeova nũthĩnĩkĩaa mũno onthe ala mamwendete. We ndatũtiaa twĩ ithyoka yĩla tũũngʼangʼana na mathĩna. O tondũ mũsyai wendete kana kake ũkathĩnĩkĩaa, nowʼo Yeova ũthĩnĩkĩaa athaithi make aĩkĩĩku. We nũtũtongoeasya, akeanĩsya mavata maitũ, akatũsũvĩa, na akatũkiakiasya. Naitũ twonanasya kana nĩtũatĩĩe ngelekanyʼo ya Ĩthe witũ wa ĩtunĩ yĩla twatwʼĩĩka na tweekĩa vinya ala me mathĩnanĩ. O na kau tũkakwatawa nĩ mathĩna na maũndũ meũtũtia na kyeva, no twĩkale tũte na nzika kana Yeova e vamwe naitũ. Twĩasya ũu nũndũ atwathĩte ũũ: “Ndũkakĩe, nũndũ nĩ vamwe naku.” (Isa. 41:10) Watho ũsu nĩ wa kũkiakisya ta kĩ! Wĩtũĩkĩĩthya kana vate nzika, tũyĩthĩawa twĩ ithyoka nongi.