Ĩwʼa Ũkanyʼo Wĩthĩwe Mũĩ

1. Tũkwataa ũĩ ata, na ũĩ ũsu ũtũtethasya ata?

YEOVA nĩwe mwene ũĩ wʼonthe, na nũolelaa angĩ ũĩ ũsu. Ĩandĩko ya Yakovo 1:5 yaĩtye: “Ethĩwa ũmwe wenyu nũtielye ũĩ, namũvoye Ngai, ũla ũnengae andũ onthe na ũlau na ndeũkanʼya.” Nzĩa ĩmwe ya kũkwata ũĩ ũsu wa Ngai nĩ kwĩtĩkĩla ũkanyʼo ũla watũnenga. Ũĩ ũsu ũtũsũvĩaa tũikethĩwe na mwĩkalĩle mũthũku na tũikanange ngwatanĩo yitũ nake. (Nth. 2:10-12) Kĩu kĩtumaa ‘twĩyĩkalya ene wendonĩ wa Ngai, kũvika thayũ ũtathela.’—Yuta 21.

2. Nĩ kyaũ kĩtonya kũtũtetheesya twende ũkanyʼo ũla Ngai ũtũnengae?

² Ĩndĩ nũndũ wa naĩ ĩla twĩ nayo, mũeele ũla twaeiwe nawʼo, kana o maũndũ angĩ, no tũemwe nĩ kwĩtĩkĩla ũkanyʼo kana tũkona ta ũte wa vata. Ĩndĩ ĩla twakanwʼa na twoona ũndũ twatetheka, nĩtwonaa vata wawʼo. Kĩu kĩtumaa tũĩkĩĩa vyũ kana Ngai nũtwendete. Ĩandĩko ya Nthimo 3:11, 12 yaasya: “Mwana wakwa, ndũkavũthye makũna ma Yeova; . . . nũndũ ũla Yeova ũmwendaa nũmũkanasya.” Ekai mwa tũikaaĩse kũlwa kana kĩla ĩvinda Yeova atwendeaa ũseo. (Soma Aevelania 12:5-11.) Nũndũ Ngai nũtwĩsĩ nesa, kĩla ĩvinda atũnengae ũkanyʼo ũla waĩle na ũthimĩtwe nesa. Ekai yu tũneenee maũndũ ana makonetye ũkanyʼo: (1) kwĩkanyʼa, (2) kũkanwʼa nĩ asyai, (3) ũkanyʼo ũla tũkwataa kĩkundinĩ kya Kĩklĩsto, na (4) kĩndũ kĩmwe kĩtonya kũtũũmĩsya kwĩ ũndũ tũtonya kwĩwʼa twakanwʼa.

MŨNDŨ WĨKANASYA ONANASYA NĨ MŨĨ

3. Nĩ kyaũ kĩtonya kũtetheesya mwana amanye kwĩkanyʼa? Nengane ngelekanyʼo.

³ Mũndũ wĩkanasya nĩ mũndũ wĩsĩ kwĩyĩkĩĩa mĩvaka mwĩkalĩlenĩ wake na mosũanĩonĩ make. Tũisyaawa twĩsĩ kwĩkanyʼa. No nginya twĩmanyĩsye. Kwa ngelekanyʼo, ĩla mwana wambĩĩa kwĩmanyĩsya kũtwaa kĩsululu, ekaa kũkwatĩĩwa nĩ mũsyai nĩ kana ndakavalũke. Ĩndĩ ambĩĩa kũmanyĩa, saa imwe mũsyai nũmũlekasya vanini akathi atamũkwatĩĩe. Na ĩndĩ amanya kana no atwae nesa ateũvalũka, nũekaa vyũ kũmũkwatĩĩa. O ta ũu, asyai meethĩwa na wũmĩĩsyo na kĩthetheesyo kya kũmanyĩsya syana syoo na “mosilĩlo na motao ma Mwĩaĩi,” methĩawa mayĩitetheesya syĩthĩwe syĩ na ũĩ, na iimanya ũndũ itonya kwĩkanyʼa.—Aev. 6:4.

4, 5. (a) Nĩkĩ kwĩkanyʼa nĩ kwa vata ethĩwa nĩtũkwenda kwĩvwʼĩka ũla “mũndũ mweũ”? (b) Nĩkĩ tũtaĩlĩte kwĩkya ngoo o na ‘twavalũka mavinda mũonza’?

⁴ Ũu nowʼo ala mamũmanya Yeova me andũ aima maĩle kwĩka. Nũndũ nĩ andũ aima, nĩmatonya kwĩthĩwa mesĩ kwĩkanyʼa maũndũnĩ amwe. O na vailyĩ ũu, Mũklĩsto ũvatisiwe o mĩtũkĩ ethĩawa e mwana kĩ-veva. Ĩndĩ Mũklĩsto ũsu eekĩa kĩthito evwʼĩke “mũndũ mweũ” na aiatĩĩa ngelekanyʼo ya Klĩsto, no eane akatwʼĩka mũndũ mũima kĩ-veva. (Aev. 4:23, 24) Kwĩmanyĩsya kwĩkanyʼa nĩkũtetheeasya mũndũ vanene akeana kĩ-veva. Kũtumaa twĩmanyĩsya kũlea “maũndũ onthe mate ma kũmũkĩa Ngai na mawendi onthe ma nthĩ, twĩkalasye mathayũ maitũ na kĩlĩko kĩanĩu na ũlũngalu na kũmũkĩa Ngai ĩvindanĩ yĩĩ tũĩ.”—Tito 2:12.

⁵ Ĩndĩ vai ũmwe witũ ũtavĩtasya. (Mũta. 7:20) O na ũu wĩ o vo, ĩla mũndũ wavĩtya, kĩu kĩyĩthĩawa kĩyonanyʼa kana nĩwavalũka vyũ, kana nũemetwe vyũ nĩ kwĩkanyʼa. Ĩvuku ya Nthimo 24:16 yaĩtye: “Mũndũ mũlũngalu nũvalũkaa mavinda mũonza, na kũkĩla ĩngĩ.” Nĩ kyaũ kĩtonya kũtũtetheesya ‘tũkĩle ĩngĩ’? No kwa veva wa Ngai, ĩndĩ ti kwa vinya witũ. (Soma Avilivi 4:13.) Kĩlungu kĩmwe kya ũsyao wa veva ũsu nĩ wĩtingʼo, na nguma ĩsu nĩtetheeasya mũndũ mũno amanye kwĩkanyʼa.

6. Nĩ kyaũ kĩtonya kũtũtetheesya twĩthĩwe na mĩvango mĩseo ya kwĩmanyĩsya Ndeto ya Ngai? (Sisya visa ĩthangũnĩ ya 28.)

⁶ Kĩndũ kĩngĩ kĩtonya kũtũtetheesya twĩmanyĩsye kwĩkanyʼa nĩ kwĩthĩwa na kĩthito kya kũvoya, kwĩmanyĩsya Mbivilia, na kũvindĩĩsya kĩla twasoma. Ĩndĩ nata ũkethĩwa wonaa kwĩmanyĩsya Ndeto ya Ngai kwĩ vinya? Kana nata ũkethĩwa ũtendete mũno kũsoma? Ndũkakwʼe ngoo nũndũ Yeova nũtwathĩte kũtũtetheesya twamũnenga mwanya. No aũtetheesye ‘ũkenda mũno’ Ndeto yake. (1 Vet. 2:2) Kwoou mũvoye aũtetheesye kwĩkanyʼa nĩ kana wĩthĩwe na mĩvango mĩseo ya kwĩmanyĩsya Ndeto yake. Na ĩndĩ ũyĩka kwosana na kĩla wavoya. Kwa ngelekanyʼo, no wambĩĩe na kwĩka mũvango wa kũtũmĩaa ĩvinda ĩnini ĩla ũkwĩmanyĩsya. Waendeea kwĩka ũu, ũkesa kwĩthĩa ũitanĩa mũno kwĩmanyĩsya na ũyĩthĩa kaĩ ũsu ti ũndũ ũtatonyeka! Ũkavindũka wambĩĩie kũtanĩaa mũno mavinda ala wĩ weka ũivindĩĩsya mosũanĩo ma Yeova.—1 Tim. 4:15.

7. Kwĩkanyʼa kũtonya kũtũtetheesya ata twĩanĩsye maũndũ ala twĩvangĩĩe ũthũkũminĩ wa Yeova?

⁷ Kwĩkanyʼa nĩkũtũtetheeasya kwĩanĩsya maũndũ ala twĩvangĩĩe ũthũkũminĩ wa Yeova. Kwaekai tũsũanĩe ĩũlũ wa mwana-a-asa ũmwe wĩ na mũsyĩ, ũla wavikie vandũ weethĩa eona kĩthito kyake kya ũtavanyʼa kĩendeee kũoleka. Ĩla wamanyie ndaendeee nesa nĩwavangie kũtwʼĩka vainia wa kĩla ĩvinda, na asoma makaseti ala maneeneete ũvainia. Kũsoma makaseti asu na kũvoya nĩkwalũlũmĩilye ngwatanĩo yake na Yeova. O na ĩla maũndũ make mamwĩtĩkĩlya nĩwoosaa ũvainia mũtetheesya. Kwesie kũthi ata? O na kau ve maũndũ mamũvĩngĩĩsaa, ndaaeka mũvango ũla waĩ nawʼo. Na nũndũ wa ũu, nĩwesie kũtwʼĩka vainia.

EA SYANA SYAKU NA ŨKANYʼO WA YEOVA

8-10. Nĩ kyaũ kĩtonya kũtetheesya asyai maee syana syoo nesa nĩ kana imũthũkũme Yeova? Nengane ngelekanyʼo.

⁸ Yeova anengete asyai wĩa wa vata mũno wa kũea syana syoo na “mosilĩlo na motao ma Mwĩaĩi.” (Aev. 6:4) Ũsu ti wĩa mũnini, na mũno mũno wasũanĩa ĩvinda yĩla tũtwĩe. (2 Tim. 3:1-5) Syana iisyaawa syĩsĩ ũseo na ũthũku. Kĩla isyaawa nakyo nĩ wasya wa ngoo, ĩndĩ no nginya wasya ũsu ũmanyĩwʼe, kana kwa ndeto ingĩ, ũkanwʼe. (Alo. 2:14, 15) Ĩvuku yĩmwe yĩeleetye Mbivilia yaasya kana ndeto ya Kĩkiliki ĩla yaalyũlilwe “mosilĩlo” no ĩalyũlwe, “kwĩana kwa mwana,” kana kũea mwana atwʼĩke mũndũ wa kwĩkwatwʼa.

⁹ Mavinda maingĩ syana ila ikanawʼa kwa nzĩa ya wendo nĩ asyai masyo syĩwʼaa syĩ ũsũvĩonĩ. O na ĩngĩ nimanyaa kana o na ethĩwa mũndũ e na ũthasyo ve maũndũ ũteka, na kana ndalea kũketha ũsyao wa kĩla weeka, wĩthĩwe nĩ mũseo kana nĩ mũthũku. Kwoou nĩ ũndũ wa vata vyũ asyai Aklĩsto mamwĩkwatye Yeova amatongoesye. Nũndũ syĩthĩo syĩ kĩvathũkanyʼo, lilikana kana asyai me isionĩ syĩ kĩvathũkanyʼo maikanasya syana ũndũ ũmwe, na ũndũ syana syakanawʼa tene tiwʼo itonya kwĩthĩwa ikanawʼa ũmũnthĩ. Asyai maeka Ngai amatongoesye, mayĩthĩawa na vata wa kũtinda mayĩkũlya meea syana syoo ata. O na mayĩthĩawa na vata wa kwĩkwatya ũĩ wa nthĩ ĩno.

¹⁰ Ngelekanyʼo ya Noa no ĩtũtetheesye kũelewa ũndũ ũsu. Ĩla Yeova wanengie Noa wĩa wa kwaka ngalawa, Noa ndaĩ esa kwĩkwatya ũmanyi wake. Kĩtumi nũndũ ndaĩ aaaka ngalawa ĩngĩ. Nũndũ wa ũu, ndaĩ na ũndũ ũngĩ eka kũmwĩkwatya Yeova. Na kwoou, ũla wʼonthe Ngai wamwĩaĩe “nĩwʼo wekie.” (Mwa. 6:22) Noa atethekie ata? O na kau ndaĩ aaaka ngalawa ĩngĩ, amyakie nesa vyũ ũndũ vaĩle. Nake keka ndaamyaka nesa, maũndũ methĩwa mathũkie. Kĩanda kĩngĩ weanĩisye nesa nĩ kĩla wanengetwe kya kũea syana syake. O nakyo kĩanda kĩu eanĩisye nesa nũndũ eekwatisye ũĩ wa Ngai. Na kĩu kyatumie amanyĩsya syana syake nesa na eethĩwa e ngelekanyʼo nzeo, o na kũtwʼĩka ĩvinda yĩu yaĩ yathe mũno.—Mwa. 6:5.

11. Nĩkĩ asyai maĩlĩte kwĩkĩa kĩthito kingĩ mũno mamanyĩsye syana syoo?

¹¹ Ethĩwa wĩ mũsyai, nĩ kyaũ kĩtonya kũũtetheesya wĩthĩe ũndũ Ngai ũkwĩaĩe ‘nowʼo weeka’? Mwĩthukĩĩsye Yeova. Mũnenge mwanya wa kũũmanyĩsya ũndũ ũtonya kũea mwana waku, nake akaũmanyĩasya aitũmĩa Ndeto yake na myolooto ĩla tũkwataa ũseũvyonĩ wake. Weeka ũu, ĩla syana syaku syĩana, ikaũtũngĩaa mũvea mũno nũndũ wa ũndũ waieie. Mwana-a-asa ũmwe aandĩkie: “Nĩtũngaa mũvea mũno nasũanĩa ũndũ asyai makwa mandeie. Nĩmatatie ũndũ matonya mavikĩe ngoo yakwa. Ndyĩtha nĩkĩte maendeeo maingĩ ma kĩ-veva takeka ti voo.” Ĩndĩ mavinda angĩ syana imwe nimũtiaa Yeova o na kũtwʼĩka asyai masyo nĩmatatie vyũ ũndũ matonya maiee nesa. Mwana esa kwĩka ũu, mũsyai ũla wĩsĩ nĩwatatie ũndũ ũtonya amũmanyĩsye ũwʼo nesa, atiawa e na wasya mũseo wa ngoo. Na no ekale ekwatĩtye kana mũthenya ũmwe mwana wake akamũsyokea Yeova.

12, 13. (a) Asyai monanasya ata kana nĩmamwĩwʼaa Ngai ĩla mwana woo watengwa? (b) Mũsyĩ ũmwe watethekie ata ĩla asyai matwie kũmwĩwʼa Yeova?

¹² Ũndũ ũmwe ũtataa mũno ũĩkĩĩku wa asyai nĩ kũtengwa kwa mwana woo. Kwasũanĩa ngelekanyʼo ya mwĩĩtu-a-asa ũmwe. Ve ĩvinda mwĩĩtu wake watengiwe na auma mũsyĩ. Mwĩĩtu-a-asa ũsu aĩtye atĩĩ: “Nasomaa mavuku maitũ ndimantha kũla kwĩthĩwa kũmbĩtĩkĩlya nĩtindanyʼe na mwĩĩtu wakwa na mwĩsũkũũa.” Asyokete akasya: “Ĩndĩ mũemewa nĩwandetheeisye nesa naelewa kana mwana ũsu witũ aĩ anauma mokonĩ maitũ, na kwoou tũyaaĩle kũlikĩlĩĩla [ũkanyʼo wa Yeova].”

¹³ Ĩtina wa myaka yĩana ũna mwĩĩtu ũsu nĩwatũngiwe. Inyia wake aĩtye atĩĩ: “Matukũ aa nũngũnĩaa simũ kana akandũmĩa mesengyi vakuvĩ kĩla mũthenya! Na nũnengete ndaĩa mũno nĩ na mũemewa nũndũ tũyaalea kũmwĩwʼa Ngai. Twĩ ndũũ mũno.” Ethĩwa wĩ na mwana mũtenge, we nũtwʼĩte ‘kũmũĩkĩĩa Yeova na ngoo yaku yonthe, ũtekwĩkwatya ũmanyi waku mwene’? (Nth. 3:5, 6) Lilikana kana kũkanwʼa nĩ Yeova nĩkũtũtetheeasya kwona ũndũ we wĩ ũĩ ũte maela na ũtwendete. Ndũkaaĩse kũlwa kana anenganie Mwana wake kwondũ wa andũ onthe, mwana waku e mũtale. Ngai ndendaa mũndũ o na ũmwe eanangwa. (Soma 2 Vetelo 3:9.) Kwoou we mũsyai, ĩkĩĩa vyũ kana ũkanyʼo wa Yeova nĩwʼo mũseo vyũ, na kana nzĩa ĩla ũtũmĩaa kũtũtongoesya ndĩ mavĩtyo. Endeea kwĩka ũu o na ethĩwa wĩĩwʼa kwĩka kĩla Yeova ũkũweta kũte laisi. Ĩthukĩĩsye ũkanyʼo wa Ngai, na ndũkatate kũleana nawʼo.

ŨKANYʼO ŨLA TŨKWATAA KĨKUNDINĨ

14. Maũndũ ala tũmanyĩawʼa nĩ Yeova atũmĩĩte ũla “mũsyaĩĩsya wa syĩndũ wĩ kĩthito” matũtethasya ata?

¹⁴ Yeova nĩwathanie kana akasũvĩaa kĩkundi kya Kĩklĩsto na kũkĩmanyĩsya. Ve nzĩa iana ũna ũtũmĩaa kwĩanĩsya watho ũsu. Kwa ngelekanyʼo, nĩwanengie Mwana wake kĩanda kya kũsũvĩa kĩkundi. Nake Mwana wake asyokie anyuva “mũsyaĩĩsya wa syĩndũ wĩ kĩthito” nĩ kana atũnengae lĩu wa kĩ-veva ĩvindanĩ yĩla yaĩlĩte. (Luka 12:42) Mũsyaĩĩsya ũsu atũmĩaa nzĩa syĩ kĩvathũkanyʼo kũtũnenga lĩu ũsu. Nawʼo lĩu ũsu nũtũmanyĩasya maũndũ ma vata, kana no twasye nũtũnengae ũkanyʼo wa vata. Kweekũlye-ĩ, ‘Nĩ keana naaĩthukĩĩsya ũvoo kana ngasoma ũvoo mũna mavukunĩ maitũ na ũkatuma nĩalyũla mosũanĩo makwa kana mwĩkalĩle wakwa?’ Ethĩwa weethĩa nĩ kaingĩ, tũnga mũvea! Nĩkĩ? Nũndũ kĩu kĩonanyʼa kana nũmwĩtĩkĩlĩtye Yeova aũkanyʼe.—Nth. 2:1-5.

15, 16. (a) Tũtonya kwĩka ata nĩ kana “mĩthĩnzĩo” ĩla tũnengetwe kĩkundinĩ ĩtũtethye? (b) Tũtonya kwĩka ata nĩ kana atumĩa matanĩe kwĩanĩsya kĩanda kyoo?

¹⁵ Ũndũ ũngĩ Klĩsto weekie nĩ kũnenga kĩkundi “mĩthĩnzĩo,” nayo nĩ atumĩa ala ũnyuvĩte masũvĩe ĩĩthya ya Ngai. (Aev. 4:8, 11-13) Tũtonya kwĩka ata nĩ kana mĩthĩnzĩo ĩsu ĩtũtethye? Ũndũ ũmwe tũtonya kwĩka nĩ kũatĩĩa ngelekanyʼo yoo na kũtata twĩthĩwe na mũĩkĩĩo ta woo. Ũndũ ũngĩ nĩ kũatĩĩa ũtao ũla matũnengae wa Maandĩko. (Soma Aevelania 13: 7, 17.) Atumĩa nĩmatwendete na mendaa tũmũthengeee Ngai. Twasye nĩmoona tũikosa maũmbano kana moona kĩthito kitũ kĩioleka, mailea kũmantha ĩvinda mĩtũkĩ matũtetheesye. Mooka kũtũtetheesya, nĩmatwĩthukĩĩasya nesa na maimantha ũtao mũseo wa Maandĩko na ndeto nzeo itonya kũtwĩkĩa vinya. We nĩwonaa ũtethyo ũsu ũikũĩkĩĩthya kana Yeova nũkwendete?

¹⁶ Ĩndĩ ndũkaaĩse kũsũanĩa atumĩa ta mewʼaa wĩ ũndũ wĩ laisi kũtũnenga ũtao. Kwatata kũsũanĩa ũndũ waĩ ũndũ wĩ vinya kwa mwathani Nathani kũthi aneene na Mũsumbĩ Ndaviti ĩtina wa ũ Ndaviti kũvitha naĩ ĩla weekĩte! (2 Sam. 12:1-14) O ta ũu, no nginya mũtũmwa Vaulo ethĩwe aĩ na ũkũmbaũ mwingĩ wa kũkanyʼa Vetelo ĩla woonisye kyende ana-a-asa Ayuti, tũtekũlwa kana ũ Vetelo aĩ ũmwe wa ala atũmwa 12. (Aka. 2:11-14) Kwoou ũtonya kwĩka ata ũtetheesye atumĩa mewʼe vate vinya kũũnenga ũtao? Ĩkalaa wĩnyivĩtye, ũthalĩkĩtye ngoo, na ũitũngaa mũvea. Tala ũtethyo woo ta nzĩa ĩmwe Ngai ũtũmĩĩte kũkũĩkĩĩthya kana nũkwendete. Woni ũsu ũkaũtetheeasya ũendeee nesa, na ũkatumaa atumĩa matanĩa kwĩanĩsya kĩanda kyoo.

17. Mwĩĩtu-a-asa ũmwe atethekie ata nũndũ wa ũtethyo ũla atumĩa mamũnengie?

¹⁷ Mwĩĩtu-a-asa ũmwe aisye kana ve ĩvinda weewʼaa ve vinya kũmwenda Yeova asũanĩa maũndũ ala mamũkwatĩte tene. Aisye: “Navikie vandũ weethĩa mosũanĩo asu naĩ namo matuma nĩkwʼa ngoo vyũ. Vau nĩvo namanyie kana no nginya nĩneene na atumĩa. Mayaandetya kana makandũla mũtĩ, ĩndĩ meekie kũmbĩkĩa vinya na kũnthangaasya. Kĩla ĩvinda twamina ũmbano, ũmwe woo nũtiaa amanya kana nĩwangũlya ũndũ nĩendeee o na ethĩwa makwatene ata. Maũndũ ala mangwatie tene matumie nona Ngai ta ũtesa kũmbenda. Ĩndĩ nĩ mavinda maingĩ Yeova ũtũmĩĩte kĩkundi na atumĩa kũndĩkĩĩthya kana nũmbendete. Mwa nĩvoyaa ndikaaĩse kũmũtia.”

NĨ KYAŨ KĨTONYA KŨTŨŨMĨSYA KWĨ ŨNDŨ TŨTONYA KWĨWʼA TWAKANWʼA?

18, 19. Nĩ kyaũ kĩtonya kũtũũmĩsya kwĩ ũndũ tũtonya kwĩwʼa twakanwʼa? Nengane ngelekanyʼo.

¹⁸ O na kau mavinda amwe kũkanwʼa kũi mũyo, ve kĩndũ kĩngĩ kĩtonya kũtũũmĩsya kwĩ ũndũ tũtonya kwĩwʼa twakanwʼa. Kĩndũ kĩu nĩ thĩna ũla ũtonya kũtũkwata twalea ũkanyʼo. (Aevl. 12:11) Kwasũanĩa andũ elĩ maleile ũkanyʼo, namo nĩ Kaini na Mũsumbĩ Nzetekia. Ĩla Kaini wamenie mwana-a-inyia Aveli na atwʼa kũmũaa, Ngai amũkanisye aimwĩa: “Ũthilĩkĩte nĩkĩ? na ũlutĩte ũthyũ nĩkĩ? Weeka nesa, ndwĩĩtĩkĩlwa? na ethĩwa ndwĩĩka nesa, naĩ yovesyaa mũomonĩ; na kwenda kwayo kũkeethĩwa kwaku; ĩndĩ naku ũmĩsumbĩke.” (Mwa. 4:6, 7) Kaini ndaaĩthukĩĩsya. Aekie naĩ yamũsumbĩka. Kĩu kyamũeteie thĩna mwingĩ mũno. (Mwa. 4:11, 12) Ĩndĩ ndethĩwa aaũmĩa mũno takeka nĩweetĩkĩlile kũmĩĩsya ũkanyʼo ũla Yeova wamũnengie.

¹⁹ Nake Nzetekia aĩ mũsumbĩ mũthũku na wĩ wia. Asumbĩkĩte ĩvindanĩ ndũa ya Yelusaleme yaendeee naĩ mũno. Mwathani Yelemia nĩwatatie kũmũkanyʼa mavinda kauta atie mĩendele yake mĩthũku, ĩndĩ ndaamwĩthukĩĩsya. Mũthya o nake nĩwavoneie naĩ. (Yel. 52:8-11) Ngelekanyʼo isu syĩtũĩkĩĩthya nesa ki kana Yeova ndendaa kwona tũyĩlikya thĩnanĩ twĩĩ tũtonya kwathũkĩa!—Soma Isaia 48:17, 18.

20. Ala metĩkĩlaa kũkanwʼa nĩ Ngai makakwata ũathimo wĩva, ĩndĩ ala maleaa meteelwe nĩ kyaũ?

²⁰ Andũ aingĩ ala matamũthaithaa Yeova nĩmavũthĩtye ũkanyʼo, o na mayonaa kwĩkanyʼa ta kũtethya. Ĩndĩ ũtumanu ũsu woo ũkamaetee thĩna ĩtina. (Nth. 1:24-31) Kwoou ekai twĩwʼe ũkanyʼo nĩ kana twĩthĩwe oĩ. Na o tondũ ĩandĩko ya Nthimo 4:13 yaĩtye, “kwata ũlũmye ũmanyĩsyo [kana, ũkanyʼo]; ndũkaeke ũthi: ũsũvĩe; nũndũ nĩ thayũ waku.”