Ĩthĩawa na Kĩthito Ũtavanyʼanĩ, o ta Yesũ

1. Nĩ ũndũ wĩva ũvathũkanasya athũkũmi ma Yeova na andũ ala meyĩtaa Aklĩsto?

ŨNDŨ ũmwe ũtumaa athũkũmi ma Yeova methĩwa me kĩvathũkanyʼo na andũ ala meyĩtaa Aklĩsto nĩ kĩthitoa kĩla mekĩĩa ũtavanyʼanĩ. (Tito 2:14) Ĩndĩ o na vailye ũu, mavinda amwe no wĩthĩwe ũte na mea ma kũthi ũtavanyʼanĩ. Nĩvatonyeka ũkethĩwa wĩwʼaa ta mũtumĩa ũmwe wa kĩkundi wĩ kĩthito, ũla waisye: “Mavinda amwe, ndyĩthĩawa na mea ma kũthi ũtavanyʼanĩ.”

2. Nĩ kyaũ kĩtonya kũtuma mavinda amwe tũtethĩwa na kĩthito ũtavanyʼanĩ?

² No twĩthĩwe tũtanĩaa mũnango kwĩka maũndũ angĩ ũthũkũminĩ wa Yeova kwĩ kũtavanyʼa. Nĩkĩ? Nũndũ yĩla tũkwĩka maũndũ ta kwaka na kũtũngĩĩa myako ĩkonetye maũndũ ma Ũsumbĩ, kũnenga ana-a-asa na eĩtu-a-asa ala makwatwa nĩ mĩisyo ũtethyo, kana kwĩkĩa athaithi ala angĩ vinya, nĩtwonaa mosyao ma maũndũ asu na mĩtũkĩ na kĩu kĩituma tũtana. O na ĩngĩ, yĩla tũũthũkũma na ana-a-asa maitũ, nĩtũtanĩaa ngwatanĩo na mũuo na nĩtwĩthĩawa twĩsĩ kana nĩmeũtũnga mũvea nũndũ wa kĩla twĩkaa kwondũ woo. Kĩvathũkanyʼo na ũu, no twĩthĩwe tũtavanĩtye kĩsionĩ kĩna kwa myaka mingĩ na ũyĩthĩa no andũ avũthũ mekwendeewʼa. Kana no twĩthĩwe tũkomanaa na andũ meũtũvĩnga mũno. Na o ũndũ mũthya ũthengeee, nĩtwĩsĩ kana nĩtũkũendeea kũvĩngwa mũnango. (Mt. 10:22) Kwoou nĩ kyaũ kĩtonya kũtũtetheesya twongelange kĩthito kitũ wĩanĩ wa kũtavanyʼa?

3. Ngelekanyʼo ĩla yĩ nthĩnĩ wa Luka 13:​6-9 yĩtũmanyĩsya kyaũ ĩũlũ wa Yesũ?

³ No twĩmanyĩsye ũndũ wa vata ĩũlũ wa kwĩthĩwa na kĩthito ũtavanyʼanĩ twasũanĩa ngelekanyʼo ya Yesũ. Yĩla waĩ vaa ĩũlũ wa nthĩ, ndaaeka kwĩkĩa kĩthito atavye andũ ũvoo mũseo. Na o ũndũ ĩvinda yavĩtie, nowʼo waendeeie kũtavanyʼa na kĩthito. (Soma Luka 13:​6-9.) O ta ũla mũĩmi wa mĩsavivũ ũwetetwe ĩandĩkonĩ yĩu watũmĩie myaka ĩtatũ ayĩĩmĩa mũkũyũ, ĩndĩ ũyaaĩsa kũsyaa ĩtunda o na yĩmwe, Yesũ atũmĩie ta myaka ĩtatũ aitavya Ayuti ũvoo mũseo, ĩndĩ aingĩ moo mayaawĩtĩkĩla. Na o tondũ mũĩmi ũsu wa mĩsavivũ ũtaaĩkĩsya ngoo mũkũyũ ũsu, Yesũ ndaaĩkĩsya andũ ngoo kana akaola kĩthito kyake ũtavanyʼanĩ. Kĩvathũkanyʼo na ũu, aendeeie kwĩkĩa kĩthito kingĩ nĩ kana akiite ngoo syoo.

4. Nĩ maũndũ meva ana tũkwĩmanyĩsya twasũanĩa ngelekanyʼo ya Yesũ?

⁴ Ĩsomonĩ yĩĩ nĩtũkwona ũndũ Yesũ woonanisye kana aĩ na kĩthito ũtavanyʼanĩ, na mũno mũno myei thanthatũ ya mũthya ya ũtavanyʼa wake e vaa ĩũlũ wa nthĩ. Twaatĩĩa kĩla wamanyĩisye na tweeka maũndũ ala weekie, kĩu no kĩtũtetheesye tũkaendeea kwĩthĩwa na kĩthito. Ekai tũneenee ngelekanyʼo ya Yesũ maũndũnĩ aa ana: (1) Oonaa kwĩka kwenda kwa Yeova kwĩ kwa vata vyũ, (2) nĩwaeleawa na akeka kwosana na wathani wa Mbivilia, (3) nĩwamwĩkwatasya Yeova amũtetheesye, na (4) aendeeie kwĩthĩwa na woni ũla waĩle kana andũ amwe nĩmeũmwĩthukĩĩsya.

OONAA KWĨKA KWENDA KWA YEOVA KWĨ KWA VATA VYŨ

5. Yesũ oonanisye ata kana kwĩka kwenda kwa Yeova nĩkwʼo kwaĩ kwa vata vyũ thayũnĩ wake?

⁵ Yesũ nĩwatavanisye na kĩthito “ũvoo mũseo wa Ũsumbĩ” nũndũ nĩweesĩ kana kĩu nokyo Ngai weendaa eke. (Luka 4:43) Yĩla waĩ ĩũlũ wa nthĩ, oonaa wĩa wa kũtavanyʼa newʼo wa vata vyũ thayũnĩ wake. O na mũthyanĩ wa ũtavanyʼa wake, nĩwaendaa “ndũanĩ na motũinĩ” aimanyĩsya angĩ ũvoo mũseo. (Luka 13:22) Eka ũu, nĩwamanyĩisye amanyĩwʼa aingangĩ nĩ kana matavanyʼe ũvoo mũseo, o take.—Luka 10:1.

6. Wĩa wa kũtavanyʼa ũkonanĩtye ata na ianda ingĩ ila tũtonya kwĩthĩwa nasyo? (O na ĩngĩ, sisya visa.)

⁶ O na ũmũnthĩ, Yeova na Yesũ monaa wĩa wa kũtavanyʼa newʼo wa vata vyũ. (Mt. 24:14; 28:​19, 20) Wĩa ũsu nũkonanĩtye na ianda ila ingĩ tũtonya kũkwata ũseũvyonĩ. Kwa ngelekanyʼo, twakaa myako ĩkonanĩtye na maũndũ ma Ũsumbĩ kana tũkathũkũma Mbetheli nĩ kana tũtetheesye wĩanĩ wa kũtavanyʼa. O na ĩngĩ, yĩla kwaumĩla mũisyo, nĩtũnengae ana-a-asa na eĩtu-a-asa maitũ ũtethyo na tũimatetheesya masyokee maũndũ ma kĩ-veva, na asu nĩ vamwe na kũtavanyʼa. Yĩla twaelewa ũndũ wĩa wa kũtavanyʼa ne wa vata mũno wĩana na twalilikana kana nĩwʼo wĩa ũla mũnene Yeova wendaa tũtethye, kĩu kĩkatũthangaasya twĩthĩwe na mũvango wa kũtavanyʼa tũteũtĩĩa. Mũtumĩa wa kĩkundi wĩtawa János, ũla wĩkalaa Hungary, aĩtye: “Nĩlilikanasya kana vai wĩa ũngĩ tũtonya kũtethya kwondũ wa Yeova ũtonya kwosa mwanya wa wĩa wa kũtavanyʼa. Kĩu nĩkyo kĩanda kitũ kĩla kya vata vyũ.”

7. Nĩkĩ Yeova wendaa tũendeee kũtavanyʼa? (1 Timotheo 2:​3, 4)

⁷ No tũendeee kũtavanyʼa na kĩthito ethĩwa tũkonaa andũ o ũndũ Yeova ũmonaa. Endaa andũ aingĩ ũndũ vatonyeka mewʼe ũvoo mũseo na maiwĩtĩkĩla. (Soma 1 Timotheo 2:​3, 4.) Nũndũ wa ũu, nũtũmanyĩasya nĩ kana twaĩlangye ũtũĩka witũ wa kũtavya andũ ũvoo ũũ ũtonya kũtangĩĩa mathayũ moo. Kwa ngelekanyʼo, mbulosua Mende Andũ na Ũimatwʼĩkĩthya Amanyĩwʼa nĩwetete maũndũ tũtonya kwĩka twambĩĩsye ũneenanyʼa na andũ twĩ na kĩeleelo kya kũmatwʼĩkĩthya amanyĩwʼa. Na o na ethĩwa andũ maiambĩĩa kũmũthũkũma Yeova yu tũĩ, no methĩwe na mwanya wa kwĩka ũu ũla thĩna mũnene ũte mũthelu. Kĩla tũũmatavya oyu no kĩthĩwe nekyo kĩkatuma matwʼa kũmũthũkũma Yeova ĩvinda yũkĩte. Ĩndĩ kĩu kĩtonya kwĩkĩka o ethĩwa nĩtũkũendeea kũtavanyʼa.

NĨWAELEAWA NA AKEKA KWOSANA NA WATHANI WA MBIVILIA

8. Nĩ mawathani meva me Mbivilianĩ matetheeisye Yesũ kũtũmĩa ĩvinda yake nesa?

⁸ Yesũ nĩwaeleetwe ũndũ mawathani ma Mbivilia makeanĩwʼa. Kwa ngelekanyʼo, nĩweesĩ kana wĩa wake wa kũtavanyʼa wesaa kwĩthĩwa wĩ wa myaka ĩtatũ na nusu. (Nda. 9:​26, 27) O na ĩngĩ, nĩweesĩ kwosana na wathani kana akilyĩ kũthĩnwʼa na ayũawa. (Luka 18:​31-34) Na maũndũ asu weesĩ nĩmamũtetheeisye kũtũmĩa ĩvinda yake nesa. Nũndũ wa ũu, nĩwatavanisye na kĩthito nĩ kana amine wĩa ũla wanengetwe.

9. Nĩkĩ mawathani ala me Mbivilianĩ matũthangaasya tũendeee kũtavanyʼa na kĩthito?

⁹ O naitũ twavindĩĩsya mawathani ala maendeee kwĩanĩa ũmũnthĩ na ala makilyĩ kwĩanĩa, kĩu no kĩtũtetheesye tũkatavanyʼa na kĩthito mũnango. Tũi na nzika kana ĩvinda yĩla yĩtialĩte nĩ kana mũthya wa nthĩ ĩno nthũku ũvike nĩ ĩkuvĩ mũno. Na nĩtwĩsĩ kana maũndũ ala maendeee ĩũlũ wa nthĩ ũmũnthĩ o vamwe na mĩtuo ĩla andũ me nayo nĩ wonanyʼo wa kĩla Mbivilia ĩwetete ĩũlũ wa mĩthenya ya mũminũkĩlyo. O na ĩngĩ, nĩtwĩyoneete ũndũ ngusanĩsyo ila syĩthĩĩtwe vo katĩ Ũsumbĩ Mũnene wa Nthĩ wa United Kingdom na Amelika vamwe na Russia na nthĩ ila syĩ ngwatanĩo nayo ianĩĩtye wathani ũla ũkonetye mũsumbĩ wa ngalĩ ya ĩtheo na mũsumbĩ wa ngalĩ ya ĩũlũ, ũla waĩ wĩanĩe ‘ĩvindanĩ ya mũminũkĩlyo.’ (Nda. 11:40) Eka ũu, nĩtũeleetwe kana Ũsumbĩ Mũnene wa Nthĩ wa United Kingdom na Amelika nĩwʼo ũelekanĩtwʼe na nyaaĩ sya ũla mũvwʼanano ũwetetwe ĩandĩkonĩ ya Ndanieli 2:​43-45. Tũi na nzika kana o tondũ wathani wonanĩtye, o mĩtũkĩ, Ũsumbĩ wa Ngai nũkwananga silikalĩ sya andũ. Mawathani asu onthe metũtetheesya kũelewa kana tũtwĩe vakuvĩ vyũ na mũthya wa nthĩ ĩno, na kwoou no nginya tũtũmĩe nesa ĩvinda yĩla yĩtiele kũtavya andũ ũvoo mũseo.

10. Nĩ maũndũnĩ angĩ meva mawathani ma Mbivilia matũmaa twĩthĩwa na mea ma kũtavanyʼa?

¹⁰ O na ĩngĩ, mawathani ala me Mbivilianĩ me na ũvoo twĩthĩawa na mea maingĩ ma kũũtavanyʼa. Mwĩĩtu-a-asa wĩtawa Carrie wĩkalaa Dominican Republic aĩtye, “Yĩla nasũanĩa maũndũ ma mwanya ala Yeova ũtwathĩte kwĩka ĩvinda yũkĩte, nĩwʼaa ndyenda kũtavya angĩ ĩũlũ wamo.” Ongelete kwasya, “Yĩla noona mathĩna ala andũ me namo ũmũnthĩ, nĩnĩmanyaa kana o namo me na vata kwa kwĩwʼa maũndũ maseo ala Yeova wathanĩte.” Mawathani ala me Mbivilianĩ nĩmatũthangaasya tũendeee kũtavanyʼa nũndũ nĩtwĩsĩ kana Yeova nũendeee kũtũtetheesya. Mwĩĩtu-a-asa wĩtawa Leila wĩkalaa Hungary aĩtye: “Ĩandĩko ya Isaia 11:​6-9 nĩyĩnthangaasya nĩtavye andũ onthe ũvoo mũseo o na ala ngwona ta matesa kũwĩthukĩĩsya. Nĩnĩsĩ kana vai mũndũ ũtaalyũka atetheewʼe nĩ Yeova.” Nake mwana-a-asa wĩtatwa Christopher wĩkalaa Zambia aĩtye, “O tondũ ĩandĩko ya Maliko 13:10 yathanĩte, ũvoo mũseo nũendeee kũtavanwʼa kĩla vandũ ĩũlũ wa nthĩ, na nonaa ne ndaĩa nene kũtetheesya nthĩnĩ wa kwĩanĩwʼa kwa wathani ũsu.” Nĩ wathani wĩva ũũthangaasya ũendeee kũtavanyʼa?

NĨWAMWĨKWATASYA YEOVA AMŨTETHEESYE

11. Nĩkĩ Yesũ waaĩlĩte kũmwĩkwatya Yeova nĩ kana amũtetheesye aendeee kũtavanyʼa na kĩthito? (Luka 12:​49, 53)

¹¹ Yesũ nĩwamwĩkwatasya Yeova nĩ kana amũtetheesye aendeee kũtavanyʼa na kĩthito. O na kau we nĩwaneenaa na andũ e na ndaĩa na nĩwanyuvaa ndeto syake nesa, nĩweesĩ kana ũvoo mũseo wa Ũsumbĩ ũla watavanasya nũũtuma andũ amwe mathata na angĩ maiũvĩnga mũno. (Soma Luka 12:​49, 53.) Kĩu nĩkyo kĩtumi atongoi ma ndĩni matatie mavinda kauta kũmũaa nũndũ mayaaendeewʼa nĩ kĩla watavanasya. (Yoa. 8:59; 10:​31, 39) Ĩndĩ we nĩwaendeeie kũtavanyʼa nũndũ nĩweesĩ kana Yeova aĩ vamwe nake. Aisye: “Nyie ndi nyioka, ĩndĩ Asa ũla wandũmie e vamwe nakwa. . . . Ndaandia nĩ nyioka, nũndũ mavinda onthe nĩkaa maũndũ ala mamwendeeasya.”—Yoa. 8:​16, 29.

12. Yesũ oombanisye atũmwa make ata nĩ kana maendeee kũtavanyʼa o na mavĩngwa?

¹² Yesũ nĩwalilikanilye amanyĩwʼa make kana maĩ matonya kũmwĩkwatya Yeova amatetheesye. Nĩwamaĩkĩĩthisye ĩngĩ na ĩngĩ kana Yeova akamatetheeasya o na yĩla mathĩnwʼa. (Mt. 10:​18-20; Luka 12:​11, 12) Na nũndũ nĩweesĩ makavĩngwa mũno, nĩwamesũvie mekale me metho. (Mt. 10:16; Luka 10:3) O na ameie maikatindĩe kũthingʼĩĩsya ala mate kwendeewʼa nĩ ũvoo ũla matavanasya. (Luka 10:​10, 11) O na eka ũu, ameie makĩĩe kũndũ kũngĩ mambĩĩa kũthĩnwʼa. (Mt. 10:23) O na kau Yesũ aĩ na kĩthito na nĩwamwĩkwatĩtye Yeova, we ndeekaa maũndũ matonya kũmũlikya mũisyonĩ.—Yoa. 11:​53, 54.

13. Nĩkĩ ũtaĩle kwĩthĩwa na nzika kana Yeova nũkũũtetheesya?

¹³ O na ũmũnthĩ, andũ aingĩ nĩmatũvĩngaa, na kwoou nĩtwendaa Yeova atũtetheesye nĩ kana tũendeee kũtavanyʼa na kĩthito. (Ũvu. 12:17) Nĩkĩ ũtaĩle kwĩthĩwa na nzika kana Yeova nũkũũtetheesya? Kwasũanĩa ĩla mboya ya Yesũ yĩ nthĩnĩ wa Yoana kĩlungu kya 17. Mboyanĩ ĩsu, Yesũ akũlilye Yeova asũvĩe atũmwa make, nake Yeova nĩwasũngĩie mboya ĩsu. Ĩvuku ya Meko ma Atũmwa nĩyĩwetete ũndũ Yeova wamatetheeisye maendeea kũtavanyʼa na kĩthito o na kau nĩmathĩnawʼa. O na ĩngĩ, mboyanĩ ĩsu Yesũ akũlilye Yeova aendeee kũsũvĩa ala maĩ monanyʼe kana nĩmaĩkĩĩe ũvoo mũseo. Na we wĩ ũmwe woo. Yeova ndaaeka kũsũngĩa mboya ya Yesũ. Eendeea kũũtetheesya o ũndũ watetheeisye atũmwa.—Yoa. 17:​11, 15, 20.

14. Twĩsĩ ata kana nĩtũkũendeea kũtavanyʼa na kĩthito? (O na ĩngĩ, sisya visa.)

¹⁴ O na kũtwʼĩka veendeea kwĩthĩwa ve vinya kũtavanyʼa ũvoo mũseo na kĩthito o ũndũ mũthya ũthengeee, tũkakwataa ũtethyo wʼonthe ũla tũkwenda. (Luka 21:​12-15) O ta Yesũ na amanyĩwʼa make, tũekaa andũ menyuvĩe ethĩwa nĩmekwĩthukĩĩsya kana mayĩĩthukĩĩsya, na tũikananĩaa namo. O na yĩla wĩa witũ wasiĩĩwa, ana-a-asa maitũ nĩmethĩawa matonya kũtavanyʼa ũvoo mũseo nũndũ mamwĩkwatasya Yeova, ĩndĩ ti vinya woo ene. Na o tondũ Yeova wanengae athũkũmi make vinya ĩvindanĩ ya atũmwa, ũu nowʼo ũtũnengae vinya nĩ kana “wĩa wa kũtavanyʼa ũtethwʼe vyũ” o ũndũ we wendaa. (2 Tim. 4:17) No wĩthĩwe ũte na nzika kana wamwĩkwatya Yeova, nũkũendeea kũtavanyʼa na kĩthito.

AENDEEIE KWĨTHĨWA NA WONI ŨLA WAĨLE

15. Nĩ kyaũ kĩkwonanyʼa kana Yesũ aĩ na woni ũla waĩle ĩũlũ wa wĩa wa kũtavanyʼa?

¹⁵ Yesũ nĩwaendeeie kwĩthĩwa na woni ũla waĩle wĩanĩ wa kũtavanyʼa. Kĩu nĩkyamũtetheeisye eethĩwa e mũtanu na aendeea kũtavanyʼa na kĩthito. Kwa ngelekanyʼo, mũthyanĩ wa mwaka wa 30, nĩwoonie kana andũ aingĩ nĩmeethĩawa meyũmbanĩtye kwĩthukĩĩsya ũvoo ũla watavanasya, na amaelekanilye na mũũnda ũkilye kũkethwa. (Yoa. 4:35) Ĩtina wa ta mwaka ũmwe, atavisye amanyĩwʼa make atĩĩ: “Ngetha nĩ nene.” (Mt. 9:​37, 38) O na esie kwasya ũũ: “Ngetha nĩ nene . . . Voyai Mũnene wa ngetha atũme atethya ma wĩa ngethanĩ yake.” (Luka 10:2) Yesũ aĩ na mũĩkĩĩo vyũ kana andũ amwe nĩmekwĩthukĩĩsya ũvoo mũseo, na nĩwatanaa mũno yĩla meeka ũu.—Luka 10:21.

16. Ngelekanyʼo ila Yesũ wanenganie syoonanisye woni wĩva waĩle ĩũlũ wa wĩa wa kũtavanyʼa? (Luka 13:​18-21) (O na ĩngĩ, sisya visa.)

¹⁶ Yesũ nĩwatetheeisye atũmwa make methĩwe na woni ũla waĩle ĩũlũ wa ũvoo ũla matavanasya, na kĩu nĩkyesaa kũmathangaasya maendeee kũtavanyʼa na kĩthito. Kwasũanĩa ngelekanyʼo ii ilĩ wanenganie. (Soma Luka 13:​18-21.) Ngelekanyʼonĩ ĩmwe, Yesũ atũmĩie mbeũ ya kalatali kũmanyĩsya kana ũvoo wa Ũsumbĩ waĩ ũnyaĩĩkwʼe kwa nzĩa ya mwanya mũno na vai kĩndũ kyaĩ kĩũsiĩĩe. Na ngelekanyʼonĩ ya kelĩ atũmĩie ĩlawa kũelesya ũndũ ũvoo ũsu waĩ ũnyaĩĩkwʼe kũndũ kwingĩ na ũituma andũ maalyũka. Ĩndĩ moalyũku asu mayaĩ moneke vau kwa vau. Kwoou ngelekanyʼo isu nĩsyatetheeisye amanyĩwʼa make kũelewa kana ũvoo ũla matavanasya nĩwesaa kwĩthĩwa na mosyao maseo.

17. Nĩ maũndũ angĩ meva meũtũtetheesya twĩthĩwe na woni ũla waĩle wĩanĩ wa kũtavanyʼa?

¹⁷ Yĩla twasũanĩa ũndũ wĩa wa kũtavanyʼa ũtethetye andũ aingĩ ĩũlũ wa nthĩ ũmũnthĩ, nĩtwĩwʼaa tweekĩwa vinya tũendeee kũtavanyʼa na kĩthito. Kĩla mwaka, andũ milioni mbingĩ nĩmokaa ũmbanonĩ wa kũlilikana kĩkwʼũ kya Yesũ na nĩtwambĩĩaa kwĩmanyĩsya Mbivilia na angĩ milioni mbingĩ. Na andũ ngili maana maingĩ nĩmavatisawa na mayambĩĩa kũtavanyʼa vamwe naitũ. O na kau tũyĩsĩ nĩ andũ meana ata mekwĩsa kwĩthukĩĩsya ũvoo mũseo, nĩtwĩsĩ kana Yeova nũendeee kũmbanyʼa ĩkomano ĩnene yĩla yĩkavonoka ũla thĩna mũnene. (Ũvu. 7:​9, 14) Mũnene wa ngetha, Yeova, nde na nzika kana andũ aingĩ nĩmekũendeea kwĩtĩkĩla ũvoo mũseo, na kwoou twĩ na kĩtumi kĩseo kya kũendeea kũtavanyʼa.

18. Nĩ kyaũ tũkwenda andũ ala angĩ mamanye ĩũlũ witũ?

¹⁸ Kuma tene, amanyĩwʼa ma Yesũ nĩmesĩkĩe nũndũ wa kĩthito kingĩ kĩla methĩawa nakyo wĩanĩ wa kũtavanyʼa. Kwa ngelekanyʼo, atũmwa nĩmatavanisye me na ũkũmbaũ na me athangaau nginya andũ “mambĩĩa kũelewa kana maneethĩawa vamwe na Yesũ.” (Meko 4:13) O naitũ twĩenda kũtavanyʼa ũvoo mũseo twĩ athangaau na twĩ na kĩthito kingĩ nginya andũ mamanye kana tũatĩĩe ngelekanyʼo ya Yesũ.