MWBR20 07 Bareferanse ya Mukanda ya Lukutakanu Luzingu mpi Kisalu
YULI 6-12
BIMVWAMA YA NDINGA YA NZAMBI | KUBASIKA 6-7
“Ntangu Yai Nge Ta Mona Mambu Yina Mono Ta Sala Farao”
it-2-F 309 § 5
Moize
Bantu ya Izraele sobaka diaka mabanza na bo. Ntete, bo ndimaka nde Moize kele muntu yina Yehowa tindaka, kansi na nima ya kusala bisalu ya ngolo yina Farao lombaka bo na kusala, bo yantikaka kubokutila Moize. Yo yina Moize lembaka nitu mpi lombaka Yehowa na kusadisa yandi. (Kub 4:29-31; 5:19-23) Na ntangu yina Muntu ya Kuluta Zulu pesaka Moize kikesa ntangu yandi songaka yandi nde yandi ta lungisa balusilu yina Abrahami, Izaki mpi Yakobi vandaka kuvingila, disongidila yandi ta lungisa ntendula ya zina na yandi Yehowa ntangu yandi ta gulusa bantu ya Izraele mpi ta kumisa bo dikanda ya nene na ntoto ya lusilu. (Kub 6:1-8) Ata mpidina, bantu ya Izraele wilaka ve Moize. Kansi, na nima ya ndola ya uvwa, bo vukanaka diaka ti Moize mpi bo salaka diaka kumosi na mpila nde, na nima ya ndola ya kumi, Moize lendaka kutwadisa bo na ndonga bonso “bimvuka ya basoda.”—Kub 13:18.
it-2-F 309 § 3-4
Moize
Na Ntwala ya Farao ya Ezipte. Ntangu yai Moize mpi Aroni ke ‘nwana ti banzambi’ na mutindu ya kifwani. Farao lombaka ngolo ya banzambi yonso ya Ezipte sambu na kunwanisa ngolo ya Yehowa na ntwala ya banganga-nkisi yina ke sadilaka mazi mpi ya bamfumu na bo yina bo vandaka kubinga ziku Yanesi ti Yamberesi. (2 Tm 3:8) Kimangu ya ntete yina Aroni salaka na lutwadisu ya Moize monisaka nde Yehowa vandaka ngolo kuluta banzambi ya Ezipte. Ata mpidina, Farao kumisaka ntima na yandi ngolo kibeni. (Kub 7:8-13) Na nima, ndola ya tatu pusaka banganga-nzambi na kundima nde, “Yo kele musapi ya Nzambi!” Bo niokwamaka kibeni na ndola yina ya bivimbu, yo yina bo kukaka ve kukwenda na Farao sambu na kutelemina Moize na ndola yina.—Kub 8:16-19; 9:10-12.
Bandola yina ke lembika mpi ya ke pesa mpasi. Moize mpi Aroni kumaka kutubila konso ndola na kati ya Bandola Kumi. Mutindu bandola vandaka kusalama kaka mutindu bo vandaka kutuba monisaka nde Moize vandaka mumonisi ya Yehowa. Bantu zabaka zina ya Yehowa mpi bo kumaka kutubila yo mingi na Ezipte, zina yango lungisaka mambu zole: yo lembikaka mpi yo pesaka mpasi; yo lembikaka bantu ya Izraele mpi bantu ya nkaka ya Ezipte mpi yo pesaka Farao, bandongisi mpi bantu na yandi ya nkaka mpasi. (Kub 9:16; 11:10; 12:29-39) Bantu ya Ezipte zabaka nde bo kolamaka ve na banzambi na bo, kansi bo zabaka nde Yehowa muntu vandaka kusambisa banzambi na bo. Ntangu bandola uvwa salamaka, Moize kumaka mpi “muntu mosi ya bo vandaka kupesa luzitu mingi na insi ya Ezipte na kati ya bansadi ya Farao mpi na kati ya bantu.”—Kub 11:3.
Timuna Sambu na Kusosa Bimvwama ya Kimpeve
it-2-F 1091 § 4-5
Nkwa-Ngolo Yonso
Yehowa sadilaka titre “Nzambi Nkwa-Ngolo Yonso” (ʼEl Shad·daiʹ) ntangu yandi songaka Abrahami nde Abrahami ta buta Izaki. Yo lombaka nde Abrahami kumonisa lukwikilu ya mingi nde Nzambi kele ti ngolo ya kulungisa lusilu yango. Yehowa sadilaka diaka titre yai ntangu yandi tubaka nde yandi ta sakumuna Izaki mpi Yakobi bonso bana yina ta baka kimvwama ya kuwakana ya Abrahami.—Kuy 17:1; 28:3; 35:11; 48:3.
Na kuwakana ti mambu yai, na nima Yehowa songaka Moize nde: “Mono vandaka kumonana na Abrahami, na Izaki, mpi na Yakobi bonso Nzambi Nkwa-Ngolo Yonso [beʼElʹ Shad·daiʹ], kansi na yina me tala zina na mono Yehowa mono zabisaka bo yo ve.” (Kub 6:3) Yo ke tendula ve nde Abrahami, Izaki mpi Yakobi zabaka ve zina ya Yehowa sambu bo mpi bantu ya nkaka yina zingaka na ntwala na bo vandaka kusadila zina yango mbala na mbala. (Kuy 4:1, 26; 14:22; 27:27; 28:16) Diaka, na mukanda ya Kuyantika yina ke tubilaka bantu ya ntama, ngogo “Nkwa-Ngolo Yonso” kele kaka bambala 6, kansi zina ya Yehowa kele bambala 172 na masonuku ya kisina ya Kiebreo. Ata mambu yina bantu yai kutanaka ti yo ndimisaka bo nde Nzambi me fwana na kubaka titre “Nkwa-Ngolo Yonso,” bo zwaka ntete ve dibaku ya kubakisa kibeni ntendula ya zina na yandi Yehowa. Na kutadila mambu yai, diksionere mosi (The Illustrated Bible Dictionary) (Vol. 1, p. 572) yina J. D. Douglas sonikaka na 1980 ke tuba nde: “Mbona-meso ya ntete yina Nzambi monisaka na bantu yai ya ntangu ya ntama vandaka kutubila balusilu yina zolaka kulungana na bilumbu yina ke kwisa, yo vandaka kundimisa bo nde Yandi disongidila Yawe vandaka Nzambi (ʼel) yina vandaka ti makuki ya kulungisa balusilu yango. Mbona-meso ya nti yina vandaka nene mpi yo zabanaka mbote kibeni sambu ngolo ya Nzambi landaka kuvanda ti bo mpi bo vandaka kundima nde Yawe muntu vandaka kusala mambu yonso.”
it-2-F 308 § 6
Moize
Yehowa buyisaka ve Moize na kulungisa mukumba na yandi ata Moize vandaka kuwa boma. Moize vandaka ti kikalulu ya kuwa nsoni mpi yandi monisaka nde yandi ta kuka ve kutuba mbote. Moize sobaka kibeni bikalulu na yandi, yandi vandaka ve mutindu yandi vandaka ntete, ntangu yandi mosi monisaka luzolo ya kugulusa bantu ya Izraele na nima ya bamvula 40. Moize landaka kubuya mambu yina Yehowa vandaka kusonga yandi, nsuka-nsuka yandi lombaka Yehowa na kukatula mukumba yina Yehowa pesaka yandi. Ata Nzambi waka makasi, yandi buyisaka ve Moize na kulungisa mukumba yina yandi pesaka yandi. Kansi yandi pesaka Moize mpangi na yandi Aroni sambu na kutuba na kisika na yandi. Mutindu Moize vandaka mumonisi ya Nzambi, yandi kumaka bonso “Nzambi” sambu na Aroni yina vandaka kutuba na kisika na yandi. Na ntwala ya kukutana ti bambuta ya Izraele mpi ya kukutana ti Farao, yo ke monana nde Yehowa pesaka Moize bantuma mpi bansiku. Moize mpi songaka Aroni bantuma mpi bansiku yango sambu Aroni kutuba yo na ntwala ya Farao (kilandi ya Farao yina Moize tinaka bamvula 40 na ntwala). (Kub 2:23; 4:10-17) Na nima Yehowa tubaka nde Aroni kele “mbikudi” ya Moize, yo ke tendula nde mutindu Moize vandaka mbikudi ya Nzambi, Nzambi muntu vandaka kutwadisa yandi, yo yina Moize vandaka kutwadisa Aroni. Diaka, Yehowa songaka Moize nde Moize ta kuma “Nzambi sambu na Farao,” disongidila nde Nzambi ta pesa yandi kiyeka mpi ngolo na zulu ya Farao. Yo yina Moize vandaka ve ti kikuma ya kuwa ntotila ya Ezipte boma.—Kub 7:1, 2.
Lutangu ya Biblia
YULI 13-19
BIMVWAMA YA NDINGA YA NZAMBI | KUBASIKA 8-9
“Farao Ntotila ya Lulendo Zabaka Ve Nde Mambu Yina Yandi Ke Sala Ta Pusa Nzambi na Kulungisa Lukanu na Yandi”
it-2-F 431
Ntu-Ngolo
Sambu na zola yina Yehowa ke vandaka ti yo sambu na bantu, na ntima na yandi ya nda, Yehowa me bikaka nde bantu mpi makanda kulanda kuzinga ata yo lombaka nde bo fwa. (Kuy 15:16; 2 Pi 3:9) Bantu ya nkaka ke balulaka ntima sambu Nzambi kulolula bo. (Yoz 2:8-14; 6:22, 23; 9:3-15) Kansi bantu ya nkaka ke balulaka ve ntima mpi ke landaka kunwanisa Yehowa ti bansadi na yandi. (Kul 2:30-33; Yoz 11:19, 20) Sambu Yehowa ke buyisaka ve bantu na kukuma ntu-ngolo, yandi ke ‘bikaka nde bo kuma ntu-ngolo’ to ‘kukumisa bantima na bo ngolo.’ Nsuka-nsuka, ntangu Yehowa ke pesaka bantu ya ntu-ngolo ndola, yo ke monisaka ngolo na yandi ya nene mpi yo ke salaka nde bantu kuzaba zina na yandi.—Fwanisa ti Kub 4:21; Yoa 12:40; Bar 9:14-18.
it-2-F 240 § 8–241 § 2
Mambi
Diaka, na mabaku ya nkaka Yehowa Nzambi ke sadilaka bantu ya mbi kukonda nde bo zaba sambu na kulungisa lukanu na yandi. Ata bantu yai ke teleminaka Nzambi, Nzambi lenda tanina bansadi na yandi sambu bo bikala ya kwikama na lweka na yandi mpi yandi lenda bika nde mambu yina bantu yai ke sala kupusa yandi na kulungisa lunungu na yandi. (Bar 3:3-5, 23-26; 8:35-39; Nk 76:10) Ngindu yai kele na Bingana 16:4 ya ke tuba nde: “Yehowa me sala nde mambu yonso kulungana sambu na lukanu na yandi, ata muntu ya mbi sambu na kilumbu ya mpasi.”
Mutindu mosi na Farao, Yehowa sadilaka Moize mpi Aroni sambu na kubasisa bantu ya Izraele na kimpika. Nzambi kumisaka ve mfumu ya Ezipte muntu ya mbi, kansi yandi bikaka nde na mabaku ya nkaka, Farao kudimonisa nde yandi kele muntu ya mbi mpi nde yo lombaka nde yandi fwa. Lukanu ya Yehowa ya kusala mambu yai kele na Kubasika 9:16 ya ke tuba nde: “Mono me bika nge na luzingu sambu na kikuma yai: sambu na kusonga nge ngolo na mono mpi sambu bo zabisa zina na mono na ntoto ya mvimba.”
Bandola kumi yina bantu ya Ezipte kutanaka ti yo nataka tii na lufwa ya Farao mpi ya basoda na yandi na Nzadi-Mungwa ya Mbwaki. Mambu yai monisaka nde Yehowa kele ngolo mingi kuluta. (Kub 7:14–12:30; Nk 78:43-51; 136:15) Makanda yina vandaka na lweka ya Ezipte landaka kutubila diambu yango bamvula mingi mpi yo salaka nde bantu kuzaba zina ya Nzambi na ntoto ya mvimba. (Yoz 2:10, 11; 1 Sa 4:8) Kana Yehowa fwaka Farao na mbala mosi, yandi zolaka ve kumonisa ngolo na yandi yina pesaka yandi lukumu ya kugulusa bansadi na Yandi.
Timuna Sambu na Kusosa Bimvwama ya Kimpeve
it-2-F 1039
Biningi-Ningi
Masonuku ya Kiebreo ya kisina ke tubila ve na siki-siki yonso kiningi-ningi yina nataka ndola ya iya na bantu ya Ezipte; ndola yina simbaka ve bantu ya Izraele na insi ya Goshene. (Kub 8:21, 22, 24, 29, 31; Nk 78:45; 105:31) Bo me balulaka ngogo ʽA·rovʹ disongidila “kiningi-ningi” na mitindu mingi.
Na kikongo, ngogo kiningi-ningi ke tadila biningi-ningi ya mitindu mingi. Biningi-ningi ya nkaka ke tatikaka bantu ti bambisi mpi yo ke bendaka bo menga. Biningi-ningi ya nkaka diaka ke tatikaka bantu ti bambisi mpi yo ke salaka nde bantu ti bambisi kubela maladi ya ngolo. Yo ke monana nde biningi-ningi yai natilaka bantu ya Ezipte mpi bambisi na bo mpasi mingi kibeni, nkuntu bambisi mpi bantu ya nkaka vandaka kufwa.
Bangindu ya Mfunu ya Mukanda ya Kubasika
8:22, 23—Sambu na nki Moize kutubaka nde “bantu ya Ezipte ta mona” bimenga ya bantu ya Izraele “mbi”? Bantu ya Ezipte vandaka kusambila bambisi mingi ya mutindu na mutindu. Yo yina, kutubila bimenga yikaka ngolo mpi ndimisaka na mutindu Moize landaka na kulomba nde bo pesa bantu ya Izraele nswa ya kukwenda kutambika bimenga na Yehowa.
Lutangu ya Biblia
YULI 20-26
BIMVWAMA YA NDINGA YA NZAMBI | KUBASIKA 10-11
“Moize mpi Aroni Me Monisa Kikesa ya Mingi”
Landa Mbandu ya Yezu na Kusamunaka ti Kikesa
6 Yindula mpi kikesa yina Moize monisaka ntangu yandi tubaka ti Farao, mfumu yina bantu vandaka kubaka bonso mumonisi ya banzambi kaka ve, kansi bonso nzambi yandi mosi, mwana ya nzambi-ntangu Ra. Bonso Bafarao ya nkaka, yo lenda vanda nde yandi vandaka kusambila kifwanisu na yandi mosi. Ndinga ya Farao vandaka nsiku; yandi vandaka kuyala na nsadisa ya bansiku yina yandi basisaka. Sambu yandi vandaka muntu ya ngolo, ya lulendo, mpi ya ntu-ngolo, Farao vandaka ve ti kikalulu ya kubika nde bantu yankaka kuzabisa yandi mambu yina yandi fwete sala. Yo lombaka nde Moize, ngungudi ya kudikulumusa, kutelama mbala na mbala na ntwala ya muntu yai na ntangu ya bo vandaka kuvingila yandi ve mpi ya bo vandaka kuzola ve nde yandi kwisa. Ebuna inki mambu Moize zabisaka na ntwala? Bandola yina nataka bampasi mingi. Inki yandi lombaka? Nswa sambu bamilio ya bampika ya Farao kukatuka na insi ya Ezipte! Keti Moize vandaka ti mfunu ya kikesa? Ee, yandi vandaka ti mfunu ya kikesa mpenza!—Kut. 12:3; Baeb. 11:27.
it-2-F 309 § 6
Moize
Yo lombaka kikesa mpi lukwikilu sambu na kusolula ti Farao. Ngolo mpi mpeve santu ya Yehowa sadisaka Moize ti Aroni na kubakisa nde bo ta kuka kulungisa mukumba yina Yehowa pesaka bo. Mona na mabanza nzo ya Farao, ntotila yina vandaka ngolo mingi na ntoto ya mvimba na ntangu yina. Farao, muntu ya lulendo me vanda na zulu ya kiti ya kimfumu na yandi mpi yandi ke kudimona bonso Nzambi, bandongisi, basoda, bantu yina ke kengilaka yandi mpi bampika na yandi me vanda pene-pene na yandi. Diaka, bamfumu ya mabundu mpi banganga-nkisi yina vandaka kusadila mazi vandaka na kati ya bantu yina vandaka kutelemina Moize. Bantu yai vandaka na lweka ya Farao ntotila ya kuluta ngolo na ntoto ya mvimba. Bantu yai yonso telamaka na lweka ya Farao sambu na kulomba lusadisu na banzambi ya Ezipte. Moize ti Aroni kwendaka ve na ntwala ya Farao mbala mosi kansi bambala mingi; konso mbala yina bo vandaka kukwenda, Farao vandaka kukumisa ntima na yandi ngolo sambu lukanu na yandi vandaka nde bantu ya Izraele kuvanda kaka na kimpika na nsi ya luyalu na yandi. Na nima ya kuzabisa ndola ya nana, Farao kulaka Moize ti Aroni. Na nima ya ndola ya uvwa, Farao songaka bo na kuvutuka diaka ve na ntwala na yandi kana ve yandi ta fwa bo.—Kub 10:11, 28.
Timuna Sambu na Kusosa Bimvwama ya Kimpeve
Bambangi ti Banzambi ya Luvunu
11 Ntangu bantu ya Izraele vandaka diaka na Ezipte, Yehowa tindaka Moize na Farao mpi tubaka nde: “Kwenda na mfumu ya Ezipte. Mono kumisaka yandi ti bantu na yandi ntu-ngolo sambu mono vandaka kuzola kusonga bo bidimbu ya ngolo na mono; mono vandaka kuzola mpi nde beno ta telaka bana na beno ti bantekolo na beno mutindu mono kumisaka bantu ya Ezipte bazoba ntangu mono salaka bidimbu yai yonso na nsi na bo. Beno yonso beno ta zaba nde mono kele [Yehowa, NW].” (Kubasika 10:1, 2) Bantu ya Izraele ya bulemfu zolaka kutubila bana na bo bisalu ya ngolo ya Yehowa. Na nima, bana na bo zolaka kutubila yo na bana na bo, mpi mpila yina yo zolaka kusalama na bambandu yonso. Mpila yina, bisalu ya ngolo ya Yehowa zolaka kuyibusama. Mutindu mosi bubu yai, bibuti kele ti mukumba ya kuta kimbangi na bana na bo.—Kulonga 6:4-7; Bingana 22:6.
it-1-F 849 § 6
Kubasika
Yehowa monisaka ngolo na yandi na mutindu ya kuyituka sambu na kukumisa zina na yandi mpi sambu na kugulusa bantu ya Izraele. Ntangu bo gulukaka na Nzadi-Mungwa ya Mbwaki, Moize twadisaka bantu ya Izraele na kuyimba nkunga, ebuna Miriami mbikudi ya nkento, mpangi na yandi, bakaka ngoma ya fioti na diboko na yandi, ebuna bankento yonso landaka yandi bo ke bula bangoma ya fioti mpi ke kina mpi bo vandaka kupesa mvutu na nkunga ya babakala. (Kub 15:1, 20, 21) Bantu ya Izraele kabwanaka kibeni ti bambeni na bo bantu ya Ezipte. Ntangu bo katukaka na Ezipte, ata muntu mosi ve to mbisi vandaka ti kiyeka ya kusala bo mbi; ata mbwa mosi ve nganinaka bantu ya Izraele to nwanisaka bo. (Kub 11:7) Ata verse mosi ve na Kubasika ke tuba nde Farao ti basoda na yandi fwaka na Nzadi-Mungwa, kansi Nkunga 136:15 ke tuba nde Yehowa “losaka Farao ti basoda na yandi na Nzadi-Mungwa ya Mbwaki.”
Lutangu ya Biblia
YULI 27–AUGUSTI 2
BIMVWAMA YA NDINGA YA NZAMBI | KUBASIKA 12
“Ntendula ya Paki Sambu na Bakristu”
“Beno Vanda na Kiese Mpenza”
4 Yezu fwaka na Nisani 14 ya mvu 33 T.B. Na Izraele, kilumbu ya Nisani 14 vandaka kilumbu ya kiese ya bo vandaka kusala nkinsi ya Paki. Konso mvula na dati yina, mabuta vandaka kudia mwana-dimeme ya kukonda kifu. Mpidina, bo vandaka kuyibuka kisalu yina menga ya mwana-dimeme salaka sambu na kugulusa bana ya ntete ya bantu ya Izraele ntangu wanzio fwaka bana ya ntete ya bantu ya Ezipte na Nisani 14 ya mvu 1513 N.T.B. (Kubasika 12:1-14) Mwana-dimeme ya Paki vandaka kifwani ya Yezu, yina ntumwa Polo tubilaka nde: “Kristu yina kele bonso dimeme na beto ya Nkinsi ya Paki, yandi me fwaka ntama na zulu ya [nti ya mpasi].” (1 Korinto 5:7) Bonso menga ya mwana-dimeme ya Paki, menga ya Yezu ke gulusaka bantu mingi.—Yoane 3:16, 36.
it-2-F 485 § 7
Paki
Yezu monisaka mitindu mingi ya kusala Paki. Mutindu ya nkaka kele yina ya bantu ya Izraele salaka ntangu bo pakulaka menga na banzo na bo na mpila nde wanzio kufwa ve bana na bo ya ntete. Polo ke fwanisa Bakristu yina bo me tulaka mafuta ti dibundu ya bana ya ntete (Ebr 12:23), mpi yandi ke tubila Kristu bonso muntu yina gulusaka bo na nsadisa ya menga na yandi. (1Te 1:10; Efe 1:7) Yo lombaka ve nde bo buka ata mukwa mosi ya mwana-dimeme ya Paki. Bo tubaka na ntwala nde ata mukwa mosi ve ya Yezu ta bukana mpi yo lunganaka na lufwa na yandi. (Nk 34:20; Yoa 19:36) Paki yina Bayuda vandaka kusala banda bamvula mingi vandaka mosi na kati ya mambu yina nsiku pesaka kivudi ya mambu yina ke kwisa mpi yo tubilaka Yezu Kristu “Mwana-Dimeme ya Nzambi.”—Ebr 10:1; Yoa 1:29.
‘Yo Fwete Vanda Lusungiminu Sambu na Beno’
13 Sambu bana vandaka kaka kubutuka, bo fwete longa bo malongi ya mfunu, disongidila tata fwete longa bana na yandi. Mu mbandu, yo lombaka nde batata kulonga bana na bo nde Yehowa lenda tanina bansambidi na yandi. Bana longukaka nde Yehowa kele ve diswekamu to nzambi mosi ya me konda mawi. Kansi, yandi kele muntu ya kieleka, Nzambi ya moyo yina ke tudilaka bantu na yandi dikebi mpi ke salaka mambu sambu na mambote na bo. Yandi monisaka yo na mutindu yandi taninaka bana-babakala ya ntete ya Izraele “ntangu yandi fwaka bantu ya Ezipte.”
14 Bibuti ya Bakristu ke zabisaka ve bana na bo ntendula ya Paki konso mvula. Kansi, keti nge ke longaka bana na nge dilongi yina bo lenda baka na disolo yina ke tuba nde, Nzambi ke taninaka bansadi na yandi? Keti nge ke monisaka bo nde nge mosi ke kwikilaka nde, Yehowa ke landa kutanina bansadi na yandi tii bubu yai? (Nk. 27:11; Yez. 12:2) Keti nge ke salaka yo bonso lutangu mosi buna ya madidi-madidi to keti yo ke vandaka disolo mosi ya kiese na kati na nge ti bana na nge? Sala bikesa sambu na kutubila malongi yina na mutindu yina ta sadisa dibuta na nge na kutudila diaka Yehowa kivuvu ya mingi.
Timuna Sambu na Kusosa Bimvwama ya Kimpeve
it-2-F 484 § 2
Paki
Bandola Kumi yina kuminaka bantu ya Ezipte vandaka ndola sambu na banzambi na bo, mingi-mingi ndola ya kumi; ndola yina fwaka bana ya ntete ya Ezipte. (Kub 12:12) Bantu ya Ezipte vandaka kutambika dimeme ya bakala na nzambi na bo Ra. Yo yina, mutindu bana ya Izraele pakulaka menga ya mwana-dimeme ya Paki na banzo na bo vwezaka bantu ya Ezipte. Diaka, bantu ya Ezipte vandaka kutambika ngombe mpi bo vandaka kufwa bangombe ya ntete sambu na kupesa kimenga na nzambi na bo Osiris. Bo vandaka kuzitisa Farao bonso mwana ya nzambi Ra. Mutindu mwana ya ntete ya Farao fwaka, monisaka nde Farao mpi nzambi Ra vandaka ve ti ngolo.
it-1-F 207 § 1
Lukutakanu
Diambu ya kuluta mfunu na ‘balukutakanu yai ya santu’ vandaka nde ntangu bo vandaka kusala yo, bantu vandaka ve kusala bisalu ya ngolo. Na kilumbu ya ntete mpi ya nsambwadi ya Nkinsi ya Mampa ya Kukonda Levire vandaka “balukutakanu ya santu.” Sambu na yo, Yehowa tubaka nde: “Beno fwete sala ve ata kisalu mosi na bilumbu yai. Kaka kima yina konso muntu kele ti mfunu ya kudia, yo yina mpamba bo lenda lambila beno.” (Kub 12:15, 16) Ata mpidina, na nsungi ya “balukutakanu ya santu,” banganga-nzambi vandaka kupesa Yehowa bimenga (Lev 23:37, 38), kansi bo vandaka mpi kusala bisalu ya konso kilumbu. Bantangu yina vandaka ve bantangu ya kukonda bisalu sambu na bo, kansi yo vandaka bantangu yina bo vandaka kubaka mambote na kimpeve. Na konso mposo na kilumbu ya Kisabatu, bantu vandaka kuvukana na lusambu mpi kubaka bantuma. Bo vandaka kubaka kikesa na lutangu mpi na ntendula ya Ndinga ya Nzambi mutindu bo kumaka kusala yo na basinagoga. (Bis 15:21) Na nima, ntangu bantu vandaka ve kusala bisalu ya nkaka ya ngolo na nsungi ya kilumbu ya Kisabatu to na ‘balukutakanu ya nkaka ya santu,’ bo vandaka kusamba mpi kuyindulula mambu ya me tala Ngangi mpi balukanu na yandi.
Lutangu ya Biblia