Kulwata mpi Kuyidika Nitu Mbote

MUTINDU na nge ya kulwata mpi ya kuyidika nitu kemonisaka mutindu ya muntu ya nge kele. Yehowa ketalaka ntima, kansi mbala mingi bantu ketubaka kaka na kulandaka mambu yina “ke monika na meso.” (1 Sam. 16:7) Kana nge kele bunkete mpi nitu ya kuyidika mbote, bantu yankaka tatuba nde nge kekudizitisaka, mpi bo tawidikila nge kukonda mpasi. Kana nge melwata mbote, yo tapesa mpi lukumu na organizasio ya nge kemonisa mpi yo tapesa bawi ngindu ya mbote ya Nzambi yina nge kesambilaka.

Bansiku ya Kusadila. Biblia ketulaka ve bansiku mingi na yina metala kulwata mpi kuyidika nitu. Kansi yo kepesaka minsiku ya bukatikati yina lenda sadisa beto na kubaka badesizio ya mbote. Munsiku ya kesimba minsiku yai yonso kele yina ketubaka nde ‘beno sala mambu yonso sambu na kupesa Nzambi lukumu.’ (1 Kor. 10:31) Inki minsiku ketadilaka kulwata mpi kuyidika nitu?

Ntetentete, Biblia kesyamisa beto na kuvanda bunkete, yo vanda na nitu to na kulwata na beto. Na Nsiku yina yandi pesaka bantu ya Izraele ya ntama, Yehowa kupesaka bansiku yina vandaka kutubila bunkete. Mu mbandu, ntangu banganga-Nzambi vandaka kusala kisalu, yo vandaka kulomba nde bo yobila ntete mpi bo yobisa bilele na bo na bantangu yina Nsiku vandaka kulomba. (Levi 16:4, 24, 26, 28) Bakristu kele ve na nsi ya Nsiku ya Moize, kansi minsiku yina kele na Nsiku ya Moize kele kaka mfunu. (Yoa. 13:10; Kus. 19:8) Mingimingi kana beto kekwenda na kisika ya lusambu to kesala kisalu ya bilanga, nitu na beto, munoko na beto, mpi bilele na beto fwete vanda bunkete na mpila nde bantu yankaka kuwa beto ve nzanzi. Bayina kesalaka masolo to bansonga na ntwala ya dibundu fwete pesa mbandu ya mbote na dyambu yai. Kutula dikebi na mvwatu na beto kemonisaka luzitu sambu na Yehowa mpi sambu na organizasio na yandi.

Ya zole, Biblia kesyamisa beto na kuvanda ve lulendo mpi na kukuna bikalulu ya mbote. Ntumwa Polo kulongisilaka Bakristu ya bankento na “kulwata . . . na mutindu mosi ya mbote ti ya kukonda lulendo. [Yo vanda ve na bamidele ya kutunga nsuki mpi wolo to mayaka to bilele ya ntalu, kansi bo lwata na mutindu yina melunga na bankento yina kezitisaka Nzambi, NW].” (1 Tim. 2:9, 10) Kukonda lulendo ti bikalulu ya mbote kele mpi mfunu na mutindu babakala fwete lwata mpi kuyidika nitu na bo.

Muntu ya kukonda lulendo kekebaka na mpila nde yandi budisa ve bankaka sakuba kukonda mfunu mpi na kubenda ve dikebi ya kukonda mfunu na kimuntu na yandi mosi. Bikalulu ya mbote kepesaka mayele. Muntu yina kemonisaka bikalulu yai kelutisaka ve ndilu na mambu yai sambu na luzitu ya yandi kele na yo sambu na bansiku ya Nzambi. Kumonisa bikalulu yai kezola kutuba ve nde beto fwete lwata ve na mutindu ya kitoko, kansi yo kesadisa beto na kutula dikebi na mvwatu na beto mpi na kulutisa ve ndilu na mutindu beto kelwata mpi keyidika nitu. (1 Yoa. 2:16) Beto fwete sadila minsiku yai yo vanda na kisika na beto ya lusambu, na kisalu ya bilanga, to na bisalu yankaka. Ata bilele ya beto kelwataka konso kilumbu ntangu beto kesalaka makambu na beto mosi fwete monisa kukonda lulendo mpi bikalulu ya mbote. Na nzo-nkanda to na kisalu ya kinsuni, beto takutana ti baokazio ya kuta kimbangi ya dibaku ya mbote. Ata beto lenda lwata ve bonso beto kelwataka ntangu beto kekwendaka na balukutakanu ya dibundu, ya distrike mpi ya nene, bilele na beto fwete vanda kaka ya mbote, ya bunkete, mpi ya kukonda lulendo.

Ya kyeleka, beto yonso kelwataka ve mutindu mosi. Bo kelomba beto mpi ve nde beto yonso kulwata mutindu mosi. Konso muntu kele ti bima ya yandi kezolaka, mpi yo kele mbi ve. Kansi beto fwete sadila ntangu yonso bansiku ya Biblia.

Ntumwa Piere kumonisaka nde kitoko “yina kele na kati ya ntima” kele mfunu mingi kuluta kutunga nsuki mpi bilele ya kitoko. (1 Pie. 3:3, 4) Kana ntima na beto kele ya kufuluka ti zola, kyese, ngemba, ntima ya mbote, mpi lukwikilu ya ngolo, yo takuma bilele na beto ya kimpeve yina tapesa kibeni Nzambi lukumu.

Ya tatu, Biblia kelongisila beto na kutadila kana beto kelwataka mpi keyidikaka nitu na mutindu ya mbote. Na 1 Timoteo 2:9, bo ketubila kulwata “na mutindu mosi ya mbote.” Ata Polo vandaka kutubila mvwatu ya bankento, munsiku yai ketadila mpi babakala. Kima yina kele ya kuyidika mbote kevandaka ya bunkete mpi na ndonga. Ata beto kele ti bima mingi ya kinsuni to ve, beto lenda vanda bunkete.

Nsuki kele kima ya ntete ya bantu yankaka kemonaka na mutindu beto meyidika nitu na beto. Yo fwete vanda bunkete, to ya kuyidika mbote. Bansiku ya kisika yina muntu kezingaka mpi bikalulu ya kubutukila kevandaka ti bupusi na mutindu yina bantu keyidikaka nsuki na bo. Na 1 Korinto 11:​14, 15, ntumwa Polo kupesaka bandongisila sambu na mutindu ya kuyidika nsuki, mpi bandongisila yango ketadilaka mambu yai yonso zole. Kansi, kana mutindu muntu keyidika nsuki kepesa ngindu nde yandi kesosa kumonana neti bakala to nkento, yandi fwete zaba nde dyambu yai kewakanaka ve ti minsiku ya Biblia.​—Kul. 22:5.

Sambu na babakala, kuyidika nitu mbote lenda tendula kuzenga mandefu. Na bisika yina bantu kemonaka nde kuvanda na mustashe kele mbi ve, muntu yina kele na yo fwete yidikaka yo mbote.

Ya iya, kulwata na beto fwete monisa ve nde beto kezolaka inza mpi banzila na yo. Ntumwa Yoane kukebisaka nde: “Beno zola ve luzingu ya nsi-ntoto ti bima yonso kele awa na nsi-ntoto.” (1 Yoa. 2:15-17) Inza yai kele ya kufuluka ti bampusa mingi ya masumu. Na kati ya bampusa yango Yoane ketanga nitu ya masumu mpi bima yina muntu ketudilaka lulendo. Masonuku kebenda mpi dikebi na beto na mpeve ya kukolama, to ya kukonda luzitu na bantu yina kele ti kiyeka. (Bing. 17:11; Ef. 2:2) Bampusa ti bikalulu yai kemonanaka mbala mingi na mutindu bantu kelwataka mpi keyidikaka nitu na bo. Yo yina, kulwata na bo lenda vanda ya lulendo, ya ketedimisa mpusa ya mansoni, ya kufuluka ti mikubu ya ke ngenga, mpi ya kukonda kuyidika mbote, ya kesonga nitu na mpenza, ya kupasula-pasula, to ya kuzenga-zenga. Sambu beto kele bansadi ya Yehowa, beto kebuyaka midele ya kulwata ti ya kuyidika nitu yina kewakana ve ti bikalulu ya Bukristu.

Na kisika ya kulanda mbandu ya inza, yo tavanda mbote mingi kana nge landa mbandu ya mbote ya bampangi ya babakala mpi ya bankento ya kuyela na kimpeve na dibundu ya Bukristu na mutindu na nge ya kulwata mpi ya kuyidika nitu! Baleke yina kezola kukuma mitubi yina tasalaka badiskure ya bantu yonso lenda tala mutindu bantu yina kesalaka dezia badiskure ya bantu yonso kelwataka. Beto yonso lenda baka malongi na mbandu ya bantu yina mesalaka bamvula mingi na kisalu ya kusamuna na kwikama yonso.​—1 Tim. 4:12; 1 Pie. 5:2, 3.

Ya tanu, ntangu beto kepona mvwatu yina mefwana, beto fwete vila ve nde ata “Kristo vandaka kusosa ve kumona kiese kaka yandi mosi.” (Roma 15:3) Susi ya ntete ya Yezu vandaka kusala luzolo ya Nzambi. Yezu kutulaka kusadisa bankaka na ntwala ya mambote na yandi mosi. Inki beto tasala kana mitindu na beto yankaka ya kulwata mpi ya kuyidika nitu ketula kibaka na kati na beto mpi bantu ya kisika yina beto kesala sesepi yai? Kulanda mbandu ya mpeve ya kudikulumusa yina Kristu kumonisaka lenda sadisa beto na kubaka desizio ya mayele. Ntumwa Polo kupesaka munsiku yai: “Beto zola sala ve ata konso mambu yina lenda [budisa bantu yankaka dibaku, NW].” (2 Kor. 6:3) Yo yina, beto lenda yambula mitindu ya kuzenga nsuki to kulwata bilele yina lenda kangisa mabanza ya bantu yina beto kezola kulonga.

Mutindu ya Kutelama na Ntwala ya Bantu. Kulwata mbote ketendula mpi kutelama mbote. Ya kyeleka, beto yonso ketelamaka ve mutindu mosi na ntwala ya bantu, mpi beto kesosaka ve kulanda mutindu mosi ya kutelama. Kansi, yo kemonana pwelele na Biblia nde kutelama ya kusungama kepesaka lukumu mpi kivuvu. (Levi 26:13; Luka 21:28) Kansi, sambu yandi kesalaka ya kunyeka bamvula mingi to sambu yandi meyantika kukuma mununu to sambu na kifu ya yandi kele na yo na nitu, mpangi mosi ya bakala to ya nkento lenda kuka dyaka ve kutelama ya kusungama to lenda vanda na mfunu ya kusimba kima mosi sambu na kutelama ya kusungama. Kansi sambu na bayina lenda kuka kusala yo, yo kele mbote na kutelama ya kusungama ntangu bo ketubila bankaka sambu na kupesa ve ngindu nde bo kesepila ve ti mambu ya bo ketuba to bo kewa boma. Mutindu mosi mpi, ata yo kele mbi ve nde mutubi kutula ntangu yankaka maboko na yandi na zulu ya pipitre, mbala mingi kukonda kuyekama na pipitre kepesaka bawi ngindu ya mbote sambu na mutubi.

Bisadilu ya Bunkete. Kaka mvwatu ti nitu na beto mpamba ve fwete vanda bunkete mpi ya kuyidika mbote, kansi bisadilu ya beto kesadila na kisalu ya bilanga fwete vanda mpi ya mbote mpi ya bunkete.

Tadila Biblia na nge. Beto yonso ve lenda zwa Biblia ya mpa kana yina ya beto kesadilaka mebeba. Kansi, yo vanda beto mesadila Biblia na beto ntangu ikwa, yo fwete monisa pwelele nde beto kesadilaka yo ti bunkete yonso.

Ya kyeleka, mitindu kele mingi ya kuyidika sakoshi ya beto kesadilaka na kisalu ya kusamuna, kansi yo fwete vanda bunkete. Keti nge memonaka ntete ve bapapie kebwa na Biblia ya nsamuni mosi ntangu yandi vandaka kuyilama na kutangila muwi verse mosi to mbala yankaka ntangu mpangi mosi ya bakala vandaka kusala disolo na dibundu? Yo katulaka dikebi na nge, buna ve? Kana kutula bapapie na kati ya Biblia kekatulaka dikebi ya bantu, tula yo na kisika yankaka ebuna yo tamonisa nde bisadilu na nge kele ya kuyidika mbote. Kuvila mpi ve nde na bisika yankaka, bo kemonaka kutulula Biblia to mikanda yankaka ya ketubilaka Nzambi na ntoto bonso kukonda kuzitisa yo.

Kulwata mpi kuyidika nitu mbote kele mfunu mingi sambu na beto. Yo kevandaka mpi na bupusi na mutindu yina bankaka kemona beto. Kansi kuluta dyaka, beto ketudilaka yo dikebi mingi sambu beto kezolaka ‘kuzitisa malongi yina ke tadila Ngulusi na beto Nzambi, na mambu yonso ya beto kesalaka.’​—Tito 2:10.