Sosa ti Nzala ya Ngolo Mbanza Yina Ta Zinga Kimakulu

1. Yezu tubaka nde nki ta kumina Yeruzalemi na bilumbu ya Bakristu ya ntete?

MWA bilumbu na ntwala ya lufwa ya Yezu Kristu, yandi songaka balongoki na yandi profesi mosi yina lunganaka ntete ntangu bo fwaka Yeruzalemi mpi tempelo na yo. Yandi songaka bo nde ‘basoda ta ziunga Yeruzalemi.’ (Luka 21:20) Yezu songaka balongoki na yandi nde ntangu bo ta mona basoda yango, bo fwete katuka mbala mosi na Yudea. Mambu yango lunganaka ntangu basoda ya Roma ziungaka Yeruzalemi.​—Luka 21:21, 22.

2. Inki bandongisila Polo pesaka Bakristu yina vandaka kuzinga na Yudea mpi na Yeruzalemi?

² Mwa bamvula na ntwala nde basoda ya Roma kuziunga Yeruzalemi, ntumwa Polo sonikilaka Bakristu yina vandaka kuzinga na provense ya Yudea mpi na mbanza na yo Yeruzalemi mukanda mosi ya mfunu yina beto ke bingaka bubu yai mukanda ya Baebreo. Na mukanda yango, Polo pesaka bo bandongisila ya mfunu sambu na kusadisa bo na kuyilama na mambu ya mpasi yina zolaka kukumina bo. Inki zolaka kukumina bo? Bo zolaka kufwa Yeruzalemi. Yo lombaka nde Bakristu yina kuyambula banzo na bo mpi bisalu na bo sambu na kuguluka. Yo yina Polo sonikaka mambu yai sambu na Yeruzalemi: “Awa beto kele ve ti mbanza yina ke zingaka kimakulu.” Mpi na nima yandi yikaka nde: “Kansi beto ke sosaka ti nzala ya ngolo mbanza yina ke kwisa.”​—Baeb. 13:14.

3. “Mbanza yina kele ti bafondasio ya kieleka” kele nki, mpi sambu na nki beto ke sosaka yo?

³ Ntembe kele ve nde bantu mingi vandaka kuseka Bakristu mpi kumona bo bazoba ntangu bo bakaka lukanu ya kukatuka na Yudea mpi na Yeruzalemi. Bubu yai mpi, bantu ke sekaka beto sambu beto ke tulaka ve ntima nde bimfumu ya bantu ta yidika mambu ya nsi-ntoto yai mpi sambu beto ke sosaka ve kukuma bamvwama na nsi-ntoto yai. Ebuna, sambu na nki beto ke bakaka lukanu yai? Sambu beto ke zaba nde nsi-ntoto yai ta fwa ntama ve. Beto ke sosaka “mbanza yina kele ti bafondasio ya kieleka” mpi “yina ke kwisa,” disongidila Kimfumu ya Nzambi.a (Baeb. 11:10; Mat. 6:33) Na disolo yai, konso kantu-diambu ta tubila: (1) mutindu bandongisila ya Polo sadisaka Bakristu ya ntete na kulanda kusosa “mbanza yina ke kwisa,” (2) mutindu Polo sadisaka bo na kulanda kuyilama sambu na mambu yina zolaka kusalama mpi (3) mutindu bandongisila yango ke sadisaka beto bubu yai.

TULA NTIMA NA MUNTU YINA TA YAMBULA NGE VE ATA FIOTI

4. Sambu na nki mbanza Yeruzalemi vandaka mfunu mingi sambu na Bakristu?

⁴ Yeruzalemi vandaka mbanza ya mfunu sambu na Bakristu. Bo kangulaka dibundu ya ntete ya Bukristu na mbanza yai na mvula 33 ya ntangu na beto mpi nto-kimvuka vandaka na mbanza yango. Diaka, Bakristu mingi vandaka ti banzo na bo mpi bima mingi ya nkaka na mbanza yai. Ata mpidina, Yezu songaka balongoki na yandi nde yo ta lomba nde bo katuka na mbanza Yeruzalemi mpi nkutu kubasika mpenza na provense ya Yudea.​—Mat. 24:16.

5. Inki mutindu Polo sadisaka Bakristu na kuyilama sambu na mambu yina zolaka kusalama?

⁵ Polo songaka Bakristu na kukuma kutadila Yeruzalemi mutindu Yehowa kumaka kutadila yo, sambu na kusadisa bo na kuyilama na mambu yina zolaka kusalama. Yandi yibusaka bo nde Yehowa vandaka kundima diaka ve tempelo, kisalu ya kinganga-nzambi mpi bimenga yina bo vandaka kupesa na tempelo. (Baeb. 8:13) Diaka, bantu mingi ya Yeruzalemi buyaka Mesia. Yo yina, yo vandaka diaka ve mfunu nde bantu kukwenda kaka na Yeruzalemi sambu na kusambila Yehowa, sambu bo zolaka kufwa Yeruzalemi mpi tempelo na yo.​—Luka 13:34, 35.

6. Sambu na nki bandongisila yina Polo pesaka Bakristu na Baebreo 13:5, 6 kwisaka na ntangu ya mbote?

⁶ Ntangu Polo sonikilaka Bakristu ya Baebreo mukanda, bantu mingi vandaka kusepela kuzinga na Yeruzalemi to kukwenda kutala yo. Nsoniki mosi ya Roma ya ntangu yina bingaka Yeruzalemi nde “mbanza ya lukumu kuluta bambanza yonso na Esti.” Konso mvula, Bayuda vandaka kukatuka na bansi mingi mpi kukwenda kusala bankinsi na Yeruzalemi. Yo vandaka kukotisa mbongo mingi na mbanza yango. Ntembe kele ve nde mambu yai salaka nde Bakristu ya nkaka kukuma mpi ti mbongo mingi. Yo yina mbala ya nkaka Polo songaka bo nde: “Zola ya mbongo kuyala ve mutindu na beno ya kuzinga; beno sepela ti bima yina beno kele na yo.” Na nima, yandi vutukilaka mambu yai ya ke pesa kikesa yina Yehowa yandi mosi tubaka: “Mono ta bikisa nge ve ata fioti mpi mono ta yambula nge ve ata fioti.” (Tanga Baebreo 13:5, 6; Kul. 31:6; Nk. 118:6.) Yo lombaka nde Bakristu yina vandaka kuzinga na Yeruzalemi mpi na Yudea kuvila ve mambu yai. Sambu na nki? Sambu ntangu fioti na nima ya kuzwa mukanda yai, yo lombaka nde bo yambula banzo na bo, bisalu na bo mpi bima na bo mingi ya nkaka. Diaka, yo lombaka nde bo yantika luzingu ya mpa na kisika ya nkaka ata yo vandaka ve pete.

7. Sambu na nki beto fwete tudila Yehowa ntima mingi banda bubu yai?

⁷ Mambu yina yo ke longa beto: Inki ta salama ntama ve? Nsi-ntoto yai ya mbi ta fwa na “mpasi ya nene.” (Mat. 24:21) Bonso Bakristu ya ntete, beto fwete landa kukengila mpi kulanda kuvanda ya kuyilama. (Luka 21:34-36) Na mpasi ya nene, mbala ya nkaka yo ta lomba nde beto yambula bima na beto ya nkaka to nkutu bima na beto yonso mpi beto tula kibeni ntima nde Yehowa ta yambula ve bantu na yandi ata fioti. Bubu yai, ata mpasi ya nene me yantika ntete ve, beto lenda monisa kibeni kana beto ke tudilaka mpenza Yehowa ntima. Kudiyula nde: ‘Mambu ya mono ke salaka mpi balukanu na mono ke monisaka kibeni nde mono ke tulaka ve ntima na bimvwama kansi nde mono ke tulaka ntima na balusilu ya Yehowa ya kulungisa bampusa na mono?’ (1 Tim. 6:17) Ya kieleka, ata beto lenda baka malongi na mambu yina salamaka na bilumbu ya Bakristu ya ntete, beto fwete zaba nde “mpasi ya nene” ta luta kibeni bampasi yonso. Yo yina, nki mutindu beto ta zaba mambu yina beto ta sala ntangu mpasi ya nene ta yantika?

LEMFUKILA BANTU YINA KE TWADISAKA BETO

8. Inki Yezu songaka balongoki na yandi?

⁸ Bamvula fioti na nima ya ntangu yina Polo sonikilaka Bakristu ya Baebreo mukanda, basoda ya Roma ziungaka Yeruzalemi. Yo monisaka kibeni nde ntangu ya kutina lungaka sambu mbanza Yeruzalemi zolaka kufwa. (Mat. 24:3; Luka 21:20, 24) Kansi, bo zolaka kutina na wapi? Yezu songaka bo kaka nde: “Bika bantu yina kele na Yudea kuyantika kutina na bangumba.” (Luka 21:21) Kansi, bangumba vandaka mingi pene-pene ya Yeruzalemi. Ebuna, bo zolaka kutina na nki bangumba?

9. Mbala ya nkaka sambu na nki Bakristu kudiyulaka kana bo ta tina na nki bangumba? (Tala mpi karti.)

⁹ Yai kele mwa bangumba yina Bakristu lendaka kutina: Bangumba ya Samaria, bangumba ya Galilea, bangumba ya Ermoni, bangumba ya Libani mpi bangumba yina vandaka na simu ya nkaka ya nzadi Yordani. (Tala karti.) Bantu vandaka kuyindula nde bambanza ya nkaka na bangumba yina vandaka bisika ya mbote ya lutaninu. Mu mbandu, mbanza Gamla vandaka kibeni na nsongi ya ngumba mosi ya nda mpi yo vandaka mpasi mingi kibeni na kukuma kuna. Bayuda ya nkaka vandaka kuyindula nde yo vandaka kibeni kisika ya mbote ya kubumbana. Kansi, bantu ya Roma nwanisaka ngolo kibeni Bayuda kuna, bo fwaka mbanza yango mpi bo fwaka bantu mingi yina vandaka kuzinga kuna.b

10-11. (a) Yo ke monana nde nki mutindu Yehowa twadisaka Bakristu? (Baebreo 13:7, 17) (b) Inki mambote Bakristu bakaka mutindu bo lemfukilaka bantu yina vandaka kutwadisa dibundu? (Tala mpi kifwanisu.)

¹⁰ Yo ke monana nde Yehowa sadilaka bampangi yina vandaka ti mikumba na dibundu sambu na kutwadisa Bakristu. Eusèbe, muntu mosi ya istware, sonikaka na nima nde: “Na mbona-meso, Nzambi songaka bantu ya dibundu ya Yeruzalemi, na nzila ya bantu yina vandaka ti mikumba na dibundu . . . na kukatuka na Yeruzalemi na ntwala nde bitumba kuyantika mpi na kukwenda na Pela, mbanza mosi na Perea.” Yo ke monana nde Pela vandaka kisika ya mbote yina Bakristu lendaka kutina. Yo vandaka ve ntama ti Yeruzalemi mpi yo vandaka ve mpasi na kukuma kuna. Bantu mingi na mbanza yango vandaka ve Bayuda mpi bo vandaka ve kusosa kunwanisa bantu ya Roma.​—Tala karti.

¹¹ Bakristu yina tinaka na bangumba sadilaka ndongisila ya Polo ya ‘kulemfukila bantu yina ke twadisaka’ dibundu. (Tanga Baebreo 13:7, 17.) Yo salaka nde bo guluka. Mambu yai ke monisa kibeni nde Nzambi yambulaka ve ata fioti bantu yina “vandaka kuvingila mbanza yina kele ti bafondasio ya kieleka,” disongidila Kimfumu ya Nzambi.​—Baeb. 11:10.

12-13. Inki mutindu Yehowa twadisaka bansadi na yandi na bantangu ya mpasi?

¹² Mambu yina yo ke longa beto: Yehowa ke sadilaka bampangi yina kele ti mikumba na dibundu sambu na kupesa bansadi na yandi lutwadisu ya pwelele. Biblia ke tubila bambandu mingi ya ke monisa mutindu Yehowa sadilaka bantu ya kwikama sambu na kutwadisa bansadi na yandi na bantangu ya mpasi kibeni. (Kul. 31:23; Nk. 77:20) Mpi bubu yai, beto ke monaka mambu yina ke monisaka pwelele nde Yehowa ke landaka kusadila bampangi yina ke twadisaka dibundu sambu na kutwadisa bantu na yandi.

¹³ Mu mbandu, na nsungi ya maladi ya coronavirus, bampangi yina “ke twadisaka” dibundu pesaka beto lutwadisu yina beto vandaka ti yo mfunu. Bo pesaka bankuluntu lutwadisu ya me tala mutindu bampangi fwete kuma kusala balukutakanu mpi mambu ya bo fwete sala sambu na kulanda kusambila Yehowa. Mwa bangonda na nima ya ntangu yina maladi ya coronavirus yantikaka, beto salaka lukutakanu ya distrike na bandinga kuluta 500. Bampangi landaka lukutakanu yango na Internet, na televizio mpi na baradio. Yo vandaka mbala ya ntete yina lukutakanu ya mutindu yai salamaka. Yehowa landaka kaka kupesa beto madia ya kimpeve. Yo yina, Bambangi ya Yehowa yonso na ntoto ya mvimba landaka kubaka lutwadisu ya mutindu mosi. Beto fwete ndima kibeni nde ata beto me kutana ti mambu ya mpasi ya nki mutindu na bilumbu ke kwisa, Yehowa ta landa kusadisa bampangi yina ke twadisaka dibundu na kubaka balukanu ya mbote. Ya kieleka, beto fwete tudila Yehowa ntima mpi kulemfuka na bansiku na yandi. Kansi, nki bikalulu ya nkaka ta sadisa beto na kuyilama sambu na mpasi ya nene mpi na kusala mambu na mayele mpenza ntangu mpasi yango ta yantika?

ZOLA BAMPANGI MPI VANDA TI KIKALULU YA KUYAMBA BANTU

14. Mutindu Baebreo 13:1-3 ke monisa yo, yo lombaka nde Bakristu kumonisa nki bikalulu na ntwala nde Yeruzalemi kufwa?

¹⁴ Ntangu mpasi ya nene ta yantika, yo ta lomba nde beto zolana diaka ngolo kibeni ti bampangi. Na ntangu yina, yo ta lomba nde beto landa mbandu ya Bakristu yina vandaka kuzinga na Yudea mpi na Yeruzalemi. Bo vandaka kuzolana ngolo ntangu yonso. (Baeb. 10:32-34) Kansi mwa bamvula na ntwala nde Yeruzalemi kufwa, yo lombaka nde bo monisa diaka mingi ‘zola na bo ya kimpangi’ mpi “kikalulu ya kuyamba banzenza.”c (Tanga Baebreo 13:1-3.) Awa ya nsuka ya nsi-ntoto yai me kuma kibeni pene-pene, beto fwete sala mpi mutindu mosi.

15. Sambu na nki yo lombaka nde Bakristu ya Baebreo kumonisa zola ya kimpangi mpi kikalulu ya kuyamba na nima ya kutina Yeruzalemi?

¹⁵ Basoda ya Roma ziungaka Yeruzalemi mpi na nima, bo katukaka na mbala mosi mpi bo kwendaka. Yo pesaka Bakristu dibaku ya kutina kaka ti bima fioti mpamba. (Mat. 24:17, 18) Yo lombaka nde bo sadisana ntangu bo vandaka kusala voyage sambu na kutina na bangumba mpi ntangu bo kumaka na kisika ya mpa yina bo zolaka kuzinga. Bampangi mingi vandaka ti mfunu ya madia, bilele mpi bisika ya kuzinga. Bakristu vandaka kumonisa zola ya kieleka ya kimpangi mpi kikalulu ya kuyamba ntangu bo vandaka kusadisana mpi kukabila bampangi na bo bima yina bo vandaka ti yo.​—Tito 3:14.

16. Inki mutindu beto lenda monisa nde beto ke zolaka bampangi na beto yina kele ti mfunu ya lusadisu? (Tala mpi kifwanisu.)

¹⁶ Mambu yina yo ke longa beto: Zola ke pusaka beto na kusadisa bampangi na beto kana bo kele ti mfunu ya lusadisu. Mu mbandu, bampangi mingi sadisaka na kiese mpenza bampangi yina tinaka bitumba to bayina kutanaka ti bisumbula ya lugangu. Bo pesaka bo bima yina bo vandaka ti yo mfunu sambu na kuzinga mpi bo pesaka bo kikesa ya kulanda kusadila Yehowa. Mpangi-nkento mosi yina tinaka bitumba na Ukraine ke tuba nde: “Beto monaka mutindu Yehowa sadilaka bampangi sambu na kutwadisa beto mpi kusadisa beto. Bo yambaka beto mbote mpi bo sadisaka beto mingi na Ukraine, na Hongrie mpi na Allemagne, kisika yina beto kele bubu yai.” Yehowa muntu ke sadilaka bampangi yina ke monisaka kikalulu ya kuyamba banzenza mpi bayina ke lungisaka bampusa na bo sambu na kusadisa bansadi na yandi.​—Bing. 19:17; 2 Bak. 1:3, 4.

17. Sambu na nki yo kele mfunu mingi kibeni na kukuma kuzolana ngolo ti bampangi mpi na kukuma ti kikalulu ya kuyamba bantu banda bubu yai?

¹⁷ Ntembe kele ve nde beto ta vanda ti mfunu ya kusadisana mingi kibeni na bilumbu ke kwisa kuluta bubu yai. (Hab. 3:16-18) Bubu yai, Yehowa ke sadisa beto na kukuma kuzolana ngolo ti bampangi mpi na kukuma ti kikalulu ya kuyamba bantu sambu bikalulu yai ta sadisa beto mingi kibeni na bilumbu ke kwisa.

INKI TA SALAMA NA BILUMBU KE KWISA?

18. Inki mutindu beto lenda landa mbandu ya Bakristu yina tinaka Yeruzalemi?

¹⁸ Mutindu istware ke monisa yo, Bakristu yina tinaka na bangumba gulukaka ntangu bo fwaka Yeruzalemi. Ata bo yambulaka Yeruzalemi, Yehowa yambulaka bo ve. Ebuna beto bubu yai? Beto ke zaba ve mbote-mbote mambu yonso yina ta salama na bilumbu ke kwisa. Kansi, Yezu songaka beto na kuvanda ya kuyilama na kulemfuka. (Luka 12:40) Beto kele mpi ti bandongisila yina Polo pesaka Bakristu ya Baebreo. Yo kele mfunu bubu yai kaka mutindu yo vandaka mfunu sambu na Bakristu ya ntete. Diaka, Yehowa yandi mosi ke ndimisa beto nde yandi ta yambula beto ve ata fioti. (Baeb. 13:5, 6) Yo yina, beto landa kusosa ti nzala ya ngolo mbanza yina ta zinga kimakulu, disongidila Kimfumu ya Nzambi. Mpidina, beto ta baka mambote ya mvula na mvula yina yo ta natila beto.​—Mat. 25:34.