Novemba

Angĩkorũo ũrĩ mũciari, teithagia ciana ciaku kũhaarĩria macokio marĩa mararingana na mĩaka yao. Rĩmwe na rĩmwe, maũndũ marikĩru ta megiĩ mathĩna ma kĩhiko kana maũndũ megiĩ mĩtugo, nĩ maragĩrĩrio hĩndĩ ya mĩcemanio, ĩndĩ no gũkorũo na kĩbungo kĩmwe kana igĩrĩ mwana angĩhota kũruta macokio. Ningĩ, teithia ciana ciaku gũtaũkĩrũo atĩ ti hingo ciothe irĩheagwo mweke wa gũcokia rĩrĩa cioya guoko. Gwĩka ũguo no gũciteithie kwaga gũkua ngoro rĩrĩa arĩa angĩ maheo mweke nacio ciaga kũheo. (1 Tim. 6:18) Ithuothe no tũhaaragĩrie macokio ma gwaka maratĩithia Jehova na magekĩra Akristiano arĩa angĩ ngoro. (Thim. 25:11) O na gũtuĩka rĩmwe na rĩmwe no tũrute macokio makuhĩ megiĩ maũndũ marĩa twĩyoneire, nĩ twagĩrĩirũo gwĩthema kwaria ũhoro mũingĩ ũtwĩgiĩ. (Thim. 27:2; 2 Kor. 10:18) Handũ ha ũguo, twagĩrĩirũo gwĩkĩrĩra mũno ũhoro wĩgiĩ Jehova, Kiugo gĩake, na andũ ake marĩ othe.—Kũg. 4:11. w23.04 24-25 ¶17-18

Wendo nĩ wa bata mũno nĩguo tũikare twarahũkĩte na tũtũũrie ũhoti witũ wa gwĩciria. (Mat. 22:​37-39) Kwenda Ngai nĩ gũtũteithagia gũthiĩ na mbere kũhunjia o na angĩkorũo gwĩka ũguo no gũtũingĩrie ũgwati-inĩ. (2 Tim. 1:​7, 8) Tondũ nĩ twendete nginya andũ arĩa matatungatagĩra Jehova, nĩ tũthiaga na mbere kũhunjia, o na nginya kũhunjia na thimũ kana marũa. Nĩ tũkoragwo na mwĩhoko wa atĩ mũthenya ũmwe andũ acio nĩ makaagarũrĩra na mambĩrĩrie gwĩka ũrĩa kwagĩrĩire. (Ezek. 18:​27, 28) Ningĩ nĩ twendete aarĩ na ariũ a Ithe witũ. Tuonanagia wendo ũcio na njĩra ya “gwĩkĩrana ngoro na [gwakanaga] mũndũ na ũrĩa ũngĩ.” (1 Thes. 5:11) O ta ũrĩa thigari iteithanagia rĩrĩa irĩ mbaara-inĩ, o na ithuĩ nĩ twĩkĩranaga ngoro mũndũ na ũrĩa ũngĩ. Tũtingĩenda gũtuurithia aarĩ na ariũ a Ithe witũ tũkĩendaga kana kũrĩhĩria ũũru na ũũru. (1 Thes. 5:​13, 15) Ningĩ nĩ tuonanagia wendo witũ na njĩra ya gũtĩa ariũ a Ithe witũ arĩa matongoragia maũndũ thĩinĩ wa ciũngano.—1 Thes. 5:12. w23.06 10 ¶6; 11 ¶10-11

Ũndũ ũmwe tũngĩka nĩguo twĩkĩre wĩtĩkio witũ hinya, nĩ gwĩcũranagia igũrũ rĩgiĩ ũkũũri. Ũkũũri nĩ ũtũheaga ũũma atĩ ciĩranĩro cia Ngai nĩ ikaahinga. Tũngĩĩcũrania na njĩra ndikĩru kĩrĩa gĩatũmire ũkũũri ũrutwo na maũndũ marĩa maabataranagia nĩguo ũrutwo, nĩ twĩkĩraga wĩtĩkio witũ hinya wa atĩ kĩĩranĩro kĩa Ngai kĩa muoyo wa tene na tene thĩinĩ wa thĩ njerũ, nĩ gĩkaahinga hatarĩ nganja. Nĩ kĩĩ kĩngĩtũma tuuge ũguo? Nĩ maũndũ marĩkũ maabataranagia nĩguo ũkũũri ũrutwo? Jehova aatũmire Mũrũ wake wa irigithathi ũrĩa warĩ mũrata wake mũnene, kuuma kũrĩa igũrũ nĩguo aciarũo gũkũ thĩ arĩ mũndũ mũkinyanĩru. Jesu arĩ gũkũ thĩ nĩ aacemanirie na moritũ ma mĩthemba yothe. Agĩcoka akĩnyarirĩka na agĩkua gĩkuũ kĩa ruo. Hatarĩ nganja ũcio warĩ thogora mũnene Jehova aarĩhire. Ngai witũ ũrĩ wendo ndangĩetĩkĩririe Mũrũ wake anyamarĩke na akue nogetha tu tũkorũo na ũtũũro mwega ĩndĩ wa ihinda inini. (Joh. 3:16; 1 Pet. 1:​18, 19) Tondũ Jehova aarĩhire thogora mũnene, nĩ agaatigĩrĩra atĩ nĩ twahota gũtũũra thĩinĩ wa thĩ njerũ tene na tene. w23.04 27 ¶8-9

Hihi Jehova nĩ akoragwo na wendi wa kũriũkia arĩa makuĩte? Hatarĩ nganja nĩ akoragwo naguo. Nĩ aatongoririe andĩki aigana ũna a Bibilia kwandĩka igũrũ rĩgiĩ kĩĩranĩro gĩake gĩa kũriũkia andũ. (Isa. 26:19; Kũg. 20:​11-13) Na Jehova eranĩra ũndũ, hingo ciothe nĩ aũhingagia. (Josh. 23:14) Jehova nĩ eriragĩria kũriũkia arĩa makuĩte. Ta wĩcirie ciugo iria Ayubu aaugire. Aarĩ na ma atĩ o na angĩakuire, Jehova nĩ aangĩendire mũno kuona acokete muoyo. (Ayub. 14:​14, 15) Ũguo noguo Jehova aiguaga kwerekera athathaiya ake othe arĩa makuĩte. Nĩ eriragĩria kũmacokia muoyo marĩ na ũgima mwega wa mwĩrĩ na gĩkeno. Ĩ nao andũ bilioni nyingĩ arĩa maakuire matagĩte na mweke wa kwĩruta ũhoro wa ma wĩgiĩ Jehova? Ngai witũ ũrĩ wendo nĩ endaga kũmariũkia o nao. (Atũm. 24:15) Angĩenda magĩe na mweke wa gũtuĩka arata ake na matũũre thĩinĩ wa thĩ tene na tene.—Joh. 3:16. w23.04 9 ¶5-6

Ũngĩkĩra kĩĩrĩgĩrĩro gĩaku hinya atĩa? Kwa ngerekano, angĩkorũo kĩĩrĩgĩrĩro gĩaku nĩ gĩa gũtũũra tene na tene thĩinĩ wa thĩ, thoma Maandĩko marĩa mataaragĩria ũrĩa Paradiso ĩgaakorũo ĩhaana na ũmecũranie. (Isa. 25:8; 32:​16-18) Wĩcũranagie ũrĩa ũtũũro ũgaakorũo ũhaana thĩinĩ wa thĩ njerũ. Hũũra mbica ũrĩ kuo. Tũngĩiga kĩĩrĩgĩrĩro gĩa thĩ njerũ kĩrĩ kĩrũmu meciria-inĩ maitũ, mathĩna maitũ marĩkoragwo marĩ ma ‘ihinda inini na marĩ mahũthũ.’ (2 Kor. 4:17) Jehova nĩ arĩgwĩkagĩra hinya kũgerera kĩĩrĩgĩrĩro kĩu atũheete. Nĩ akũheete kĩrĩa ũrabatara nĩguo wamũkĩre hinya kuuma kũrĩ we. Kwoguo rĩrĩa wabatara ũteithio wa kũhingia wĩra mũna wĩhokeirũo, gũkirĩrĩria igerio, kana gũtũũria gĩkeno gĩaku, itũrũragĩra Jehova ngoro yaku na ũgacaria ũtongoria wake kũgerera wĩruti waku wa Bibilia. Ĩtĩkagĩra ũteithio wa aarĩ na ariũ a Ithe witũ. Wĩcũranagie kaingĩ ũhoro wĩgiĩ kĩĩrĩgĩrĩro kĩa ihinda rĩũkĩte. Weka ũguo, nĩ ‘ũrĩkĩragwo hinya kũgerera ũhoti wothe kũringana na ũhoti wa Ngai ũrĩ riri nĩguo ũkirĩrĩrie biũ ũrĩ na wetereri na gĩkeno.’—Kol. 1:11. w23.10 17 ¶19-20

Tũrĩ na itũmi nyingĩ cia gũcokeria Jehova ngatho kũgerera mahoya. No tũmũcokerie ngatho nĩ ũndũ wa kĩndũ o gĩothe kĩega tũrĩ nakĩo tondũ iheo ciothe njega ciumaga kũrĩ we. (Jak. 1:17) Kwa ngerekano, no tũmũcokerie ngatho nĩ ũndũ wa thĩ ĩno itũ thaka na nĩ ũndũ wa indo cia magegania iria ombĩte. Ningĩ no tũmũcokerie ngatho nĩ ũndũ wa muoyo, famĩlĩ citũ, arata aitũ, na kĩĩrĩgĩrĩro gitũ. Na no twende gũcokeria Jehova ngatho nĩ ũndũ wa gũtwĩtĩkĩria gũkorũo na ũrata wa hakuhĩ hamwe nake. No tũbatare gwĩciria na kinyi nĩguo tũkorũo na itũmi citũ ithuĩ ene cia gũcokeria Jehova ngatho. Andũ aingĩ ũmũthĩ maticokagia ngatho. Andũ kaingĩ meciragia o ũrĩa mangĩona kĩrĩa marenda handũ ha mecirie ũrĩa mangĩcokia ngatho nĩ ũndũ wa kĩrĩa marĩ nakĩo. Tũngĩambĩrĩria gũkorũo na mwerekera ta ũcio, no tũkore atĩ ũndũ ũrĩa tũrekĩrĩra mahoya-inĩ maitũ no gwĩtia kĩrĩa tũrenda. Nĩguo tũgirĩrĩrie ũndũ ta ũcio ndũgekĩke, nĩ twagĩrĩirũo gũthiĩ na mbere gũkũria mwerekera wa gũcokagia ngatho nĩ ũndũ maũndũ marĩa mothe Jehova atwĩkagĩra.—Luk. 6:45. w23.05 4 ¶8-9

Arĩ Ithe witũ ũtwendete, Jehova ndakenaga ona tũgĩtangĩka. (Isa. 63:9) O na kũrĩ ũguo, ndangĩtwehereria magerio mothe marĩa mangĩringithanio na njũũĩ kana nĩnĩmbĩ cia mwaki. (Isa. 43:2) No nĩ eranĩire atĩ nĩ arĩtũteithagia rĩrĩa ‘tũragerera’ magerio-inĩ macio. Na ndangĩreka magerio macio matũme tũremererũo biũ nĩ kũmũtungatĩra. Ningĩ Jehova nĩ atũheete roho wake ũrĩ hinya nĩguo ũtũteithie gũkirĩrĩria. (Luk. 11:13; Afil. 4:13) Kwoguo no tũkorũo na ma atĩ hingo ciothe Jehova nĩ arĩtũheaga kĩrĩa tũrabatara nĩguo tũhote gũkirĩrĩria na gũikara tũrĩ ehokeku harĩ we. Jehova nĩ erĩgagĩrĩra tũmwĩhoke. (Ahib. 11:6) Rĩmwe no tuone ta tũtangĩhota gwĩtiiria magerio marĩa tũracemania namo. O na no tũgĩe na nganja kana Jehova nĩ egũtũteithia. No Bibilia ĩtwĩraga atĩ kũgerera hinya wa Ngai no tũhote “kũrũga rũthingo.” (Thab. 18:29) Kwoguo handũ ha gũkorũo na nganja, twagĩrĩirũo kũhoya tũrĩ na wĩtĩkio mũrũmu, twĩhokete biũ atĩ Jehova nĩ egũcokia mahoya maitũ.—Jak. 1:​6, 7. w23.11 22 ¶8-9

Icio nĩ ciugo njega cia gũtaarĩria ũrĩa wendo wa ma ũtariĩ. Ciugo icio nĩ cia gwĩkĩra ngoro harĩ andũ arĩa marĩ thĩinĩ wa kĩhiko atĩ no mahote gũkorũo na wendo mũnene gatagatĩ-inĩ kao. Arĩa mahikanĩtie nĩ marabatara kwĩrutanĩria nĩguo matũũrie wendo. Kwa ngerekano, nĩguo mwaki ũthiĩ na mbere gwakana, nĩ ũbataraga gũikara ũkĩongagĩrĩrũo ngũ. No ũngĩaga kuongererũo ngũ, mũthia-inĩ nĩ kũhora ũhoraga. Na njĩra o ta ĩyo, wendo gatagatĩ-inĩ ka andũ arĩa mahikanĩtie no ũtũũre ũrĩ mũrũmu mangĩthiĩ na mbere gwĩkĩra ũrata wao hinya. Rĩmwe na rĩmwe, mũthuri na mũtumia no mone ta wendo wao ũrathiĩ ũhwererekeire, makĩria rĩrĩa magũmĩrũo nĩ mathĩna ma kĩĩmbeca, mũrimũ, kana hatĩka cia kũrera ciana. Kwoguo nĩguo “rũrĩrĩmbĩ rwa Ja” rũtikahore, mũthuri na mũtumia nĩ magĩrĩirũo gũkorũo na ũrata mũrũmu hamwe na Jehova. w23.05 20-21 ¶1-3

Tũrabatara gwĩka atĩa nĩguo tũkũrie ũmĩrĩru? Aciari aitũ no matwĩkĩre ngoro tũkorũo na ũmĩrĩru no matingĩtũgaĩra ũmĩrĩru ta arĩ igai. Gũkũria ũmĩrĩru nĩ ta kwĩruta ũndũ mwerũ. Ũndũ ũmwe tũngĩka nĩguo twĩrute ũndũ ũcio mwerũ nĩ kũrora na kinyi ũrĩa mũndũ ũrĩa ũratũruta areka, tũcoke twĩgerekanie nake. Na njĩra o ta ĩyo, twĩrutaga gũkorũo na ũmĩrĩru na njĩra ya kũrora na kinyi ũrĩa arĩa angĩ maronania ngumo ĩyo tũgacoka tũkegerekania na kĩonereria kĩao. O ta Danieli, nĩ tũrabatara kũmenya Kiugo kĩa Ngai wega. No mũhaka tũkũrie ũrata wa hakuhĩ na Jehova na njĩra ya kwaranagĩria nake kaingĩ na kũmwĩra ũrĩa tũraigua. Na nĩ tũrabatara kwĩhokaga Jehova na gũkorũo na ma atĩ nĩ arĩtũteithagia. Tũngĩka ũguo nĩ tũrĩhotaga kuonania ũmĩrĩru rĩrĩa wĩtĩkio witũ wagerio. Kaingĩ andũ arĩa marĩ ũmĩrĩru nĩ maheagwo gĩtĩo nĩ arĩa angĩ. Ningĩ no mateithie andũ arĩa marĩ na ngoro njega kũmenya Jehova. Hatarĩ nganja, tũrĩ na itũmi njega cia gũkũria ũmĩrĩru. w23.08 2 ¶2; 4 ¶8-9

Kiugo gĩa Kĩngiriki kĩrĩa gĩtaũrĩtwo “thuthuragiai” kĩahũthagĩrũo gũtaarĩria ũrĩa andũ maathuthuragia indo ta thahabu kana betha nĩguo matigĩrĩre atĩ nĩ cia gĩkĩro kĩrĩa kĩagĩrĩire. Kwoguo nĩ twagĩrĩirũo gũthuthuragia maũndũ marĩa tũraigua kana tũgathoma nĩguo tũmenye kana nĩ ma ma. Nĩ tũrabatara gwĩka ũguo o na makĩria o ũrĩa thĩna ũrĩa mũnene ũrakuhĩrĩria. Handũ ha gwĩtĩkia maũndũ mothe marĩa andũ marauga, nĩ tũhũthagĩra ũhoti witũ wa gwĩciria na njĩra ya kũringithania maũndũ marĩa tũthomaga kana tũkaigua na maũndũ marĩa Bibilia yugaga o hamwe na ithondeka rĩa Jehova. Tũngĩka ũguo, tũtirĩheenekaga nĩ mũhuhu o wothe ũratheremio nĩ ndaimono. (Thim. 14:15; 1 Tim. 4:1) Nĩ tũĩ atĩ andũ a Jehova nĩ makaahonoka hĩndĩ ya thĩna ũrĩa mũnene. No tũrĩ mũndũ ũmwe ũmwe tũtiũĩ ũrĩa ũtũũro witũ ũgaakorũo ũhaana rũciũ. (Jak. 4:14) O na kũrĩ ũguo, tũngĩgaakorũo tũrĩ muoyo hĩndĩ ya thĩna ũrĩa mũnene kana tũkorũo tũkuĩte gũkinyĩria hĩndĩ ĩyo, twĩ na ma nĩ tũkaaheo muoyo wa tene na tene twatũũra tũrĩ ehokeku. Rekei ithuothe tũigage meciria-inĩ kĩĩrĩgĩrĩro gitũ kĩa magegania na tũikarage twĩhaarĩirie nĩ ũndũ wa mũthenya wa Jehova! w23.06 13 ¶15-16

Tũtiũĩ ũrĩa morathi mamwe ma Bibilia makaahinga. (Dan. 12:​8, 9) Ĩndĩ gũkorũo atĩ tũtirataũkĩrũo nĩ ũrĩa ũrathi mũna ũkaahinga ti kuuga atĩ ndũkaahinga. No tũkorũo na ma atĩ Jehova nĩ agaatũteithia gũtaũkĩrũo nĩ maũndũ marĩa tũrabatara kũmenya o ihinda-inĩ rĩrĩa rĩagĩrĩire, ta ũrĩa eekire mahinda-inĩ ma tene. Ica ikuhĩ, nĩ gũkaanĩrĩrũo “thayũ na ũgitĩri.” (1 Thes. 5:3) Thutha ũcio, thirikari cia gĩũteti nĩ igookĩrĩra ndini cia maheeni na iciniine biũ. (Kũg. 17:​16, 17) Thirikari icio nĩ igaacoka itharĩkĩre andũ a Ngai. (Ezek. 38:​18, 19) Maũndũ macio makaarĩkĩrĩria na mbaara ya Hari–Magedoni. (Kũg. 16:​14, 16) No tũkorũo na ma atĩ maũndũ macio nĩ megwĩkĩka ihinda-inĩ rĩtarĩ haraihu. Mbere ya hĩndĩ ĩyo, rekei tũthiĩ na mbere kuonanagia ngatho harĩ Ithe witũ wa igũrũ ũtwendete, na njĩra ya gwĩciragia ũhoro wa morathi ma Bibilia na gũteithia andũ arĩa angĩ o nao gwĩka ũguo. w23.08 13 ¶19-20

Rĩrĩa mũtũmwo Paulo aaragĩrĩria ũhoro wĩgiĩ wĩtĩkio, kĩĩrĩgĩrĩro, na wendo, aarĩkĩrĩirie na kuuga atĩ “ũndũ ũrĩa mũnene makĩria harĩ macio nĩ wendo.” (1 Kor. 13:13) Hihi Paulo aaugire ũguo nĩkĩ? Ihinda rĩũkĩte, tũtikabatara kuonania wĩtĩkio harĩ ciĩranĩro cia Ngai ciĩgiĩ thĩ njerũ kana kwĩrĩgĩrĩra atĩ ciĩranĩro icio nĩ ikaahinga, tondũ ĩgaakorũo ihingĩte. No gũtirĩ hĩndĩ tũgaatiga kwenda Jehova na andũ. Ũrĩa kũrĩ nĩ atĩ, wendo witũ harĩ o ũgũthiĩ na mbere gũkũra nginya tene na tene. Ningĩ wendo nĩ ũtũmenyithanagia atĩ tũrĩ Akristiano a ma. Jesu eerire atũmwo ake ũũ: “Nĩ ũndũ ũcio andũ othe nĩ marĩmenyaga atĩ mũrĩ arutwo akwa—mwakorũo na wendo gatagatĩ-inĩ kanyu.” (Joh. 13:35) Makĩria ma ũguo, gũkorũo twendaine nĩ gũtũteithagia gũtũũria ũrũmwe. Paulo aaugire atĩ wendo “wohithanagia andũ na njĩra nginyanĩru.” (Kol. 3:14) Mũtũmwo Johana aandĩkĩire Akristiano arĩa angĩ ũũ: “Mũndũ o wothe wendete Ngai ningĩ no mũhaka ende mũrũ wa Ithe.” (1 Joh. 4:21) Rĩrĩa tuonia arĩa angĩ atĩ nĩ tũmendete, tũkoragwo tũkĩonania atĩ nĩ twendete Ngai. w23.11 8 ¶1, 3

Bibilia ĩringithanagia ũtũũro witũ tũrĩ Akristiano na ihenya. Atengʼeri arĩa marĩkagia ihenya rĩu nĩ makaaheo muoyo wa tene na tene. (2 Tim. 4:​7, 8) Tũrabatara kwĩrutanĩria ũrĩa wothe tũngĩhota nĩguo tũthiĩ na mbere gũtengʼera ihenya rĩu tondũ rĩrĩ hakuhĩ gũthira. Mũtũmwo Paulo nĩ oonanirie kĩrĩa kĩngĩtũteithia kũrĩkia ihenya rĩu. Aatwĩrire “[tweherie] ũritũ o wothe na . . . tũtengʼere tũrĩ na ũkirĩrĩria ihenya rĩrĩa tũigĩirũo mbere itũ.” Hihi Paulo eendaga kuuga atĩ gũtirĩ mũrigo o na ũmwe Mũkristiano agĩrĩirũo gũkuua? Aca. Handũ ha ũguo, eendaga kuonania atĩ nĩ twagĩrĩirũo kweheria ũritũ o wothe tũtarabatara gũkuua. Ũritũ ta ũcio no ũtũme tũnoge na tũremererũo nĩ ihenya. Nĩguo tũhote gũkirĩrĩria, no mũhaka twĩthuthurie tuone kana nĩ tũkuuĩte ũritũ o wothe tũtarabatara, na tũweherie o na ihenya. No ningĩ, tũtiagĩrĩirũo kwĩyaũra mĩrigo ĩrĩa twagĩrĩirũo gũkuua. Tũngĩka ũguo, tũtingĩikara ihenya-inĩ rĩa muoyo.—2 Tim. 2:5. w23.08 26 ¶1-2

Gũkorũo na ũigananĩru nĩ gũtũteithagia gũtĩa mawoni ma andũ arĩa angĩ. Kwa ngerekano, aarĩ a Ithe witũ amwe nĩ mendete kwĩgemia, no angĩ matiendete. Akristiano amwe nĩ makenagĩra kũnyua njohi na gĩthimi, no angĩ makoragwo matuĩte itua rĩa kwaga kũmĩnyua. Akristiano othe nĩ meriragĩria gũkorũo na ũgima mwega wa mwĩrĩ, no mathuuraga njĩra itiganĩte cia ũrigitani. Tũngĩnyitagĩrĩra mũno mawoni maitũ na tũkamatheremia kũrĩ aarĩ na ariũ a Ithe witũ, no tũhĩnge andũ arĩa angĩ na tũtũme kũgĩe na ngayũkano. (1 Kor. 8:9; 10:​23, 24) Kwa ngerekano, Jehova ndatwĩrĩte nguo iria twagĩrĩirũo kwĩhumba no nĩ atũheete motaaro mangĩtũteithia. Twagĩrĩirũo kwĩhumba na njĩra ĩratĩithia Ngai, ĩtakĩrĩtie njano, ĩronania ũigananĩru, na “meciria mega.” (1 Tim. 2:​9, 10) Kwoguo nĩ twĩthemaga kwĩhumba na njĩra ĩgũtũma andũ angĩ merekerie meciria o harĩ ithuĩ tu. Motaaro ma Bibilia ningĩ nĩ mateithagia athuri a kĩũngano kwaga kũigĩra andũ arĩa angĩ mawatho megiĩ kwĩhumba na kũrũmbũiya njuĩrĩ. w23.07 23-24 ¶13-14

Jehova nĩ atuonetie ũrĩa tũngĩka nĩguo tũgaakorũo na mahinda mega mokĩte. Andũ arĩa metĩkagĩra rĩĩtana rĩa ‘mũtumia ũrĩa mũkĩgu’ mageragia gwetha ikeno na njĩra ya kwĩingĩria ngomanio-inĩ itagĩrĩire. Ciĩko ciao ikaamerekeria “kũndũ kũrĩa kũriku thĩinĩ wa Mbĩrĩra.” (Thim. 9:​13, 17, 18) Ũndũ ũcio nĩ ngũrani mũno na arĩa metĩkagĩra rĩĩtana rĩa “ũũgĩ wa ma.” (Thim. 9:1) Nĩ twĩrutaga kwenda maũndũ marĩa Jehova endete, na gũthũũra marĩa athũũire. (Thab. 97:10) Ningĩ nĩ tũkenaga rĩrĩa tweta andũ arĩa angĩ nĩguo magunĩke kuumana na “ũũgĩ wa ma.” Tũtariĩ ta ndungata iretana ‘irĩ kũndũ gũtũũgĩru itũũra-inĩ ikauga: “Mũndũ wothe ũtarĩ na ũmenyeru nĩ atonye gũkũ.”’ Ũguni ũrĩa ithuĩ tũgĩaga naguo o hamwe na andũ arĩa metĩkagĩra rĩĩtana rĩu ti wa kahinda o kanini. No nĩ wa gũtũũra, ũrĩa ũgaatũhotithia ‘gũtũũraʼ tene na tene o tũgĩthiaga ‘tũrũngĩrĩirie njĩra-inĩ ya ũtaũku.’—Thim. 9:​3, 4, 6. w23.06 24 ¶17-18

Ũiguaga atĩa rĩrĩa mũndũ mũrutithanagia wĩra nake kana mũthomaga nake akũũria ũhoro wĩgiĩ wĩtĩkio waku? Hihi nĩ wĩtigagĩra? Aingĩ aitũ nĩ twĩtigagĩra. No kĩũria ta kĩu no gĩtũteithie kũmenya ũrĩa mũndũ ũcio areciria kana ũrĩa etĩkĩtie, na kwoguo hakorũo harĩ hahũthũ harĩ ithuĩ kũmũhunjĩria. O na kũrĩ ũguo, rĩmwe na rĩmwe mũndũ no orie kĩũria akĩenda kuumĩria ngarari. Kaingĩ ũndũ ũcio wĩkĩkaga tondũ andũ amwe makoragwo na ũhoro mũhĩtanu wĩgiĩ wĩtĩkio witũ. (Atũm. 28:22) Makĩria ma ũguo, tũratũũra “matukũ-inĩ ma kũrigĩrĩria” marĩa andũ aingĩ “matendaga ũiguano” na “matarĩ tha.” (2 Tim. 3:​1, 3) No wĩyũrie, ‘Nĩ kĩĩ kĩngĩndeithia kwaria na njĩra ya gĩtĩo rĩrĩa mũndũ arenda gũkararania na niĩ igũrũ rĩgiĩ wĩtĩkio wakwa?’ Gũkorũo na ũhooreri no gũgũteithie. Mũndũ mũhooreri ndarakaraga na ihenya, no nĩ ahotaga kwĩgirĩrĩria rĩrĩa arakario kana rĩrĩa arĩ na nganja na ũndũ. w23.09 14 ¶1-2

Rĩmwe nĩ tũheagwo ũtaaro wa gũtũgitĩra kuumana na gũtengʼerania na indo cia kĩĩmwĩrĩ kana maũndũ mangĩ mangĩtũma tuune mawatho ma Ngai. O na hĩndĩ ta ĩyo no tũgunĩke mũno tũngĩrũmĩrĩra ũtongoria wa Jehova. (Isa. 48:​17, 18; 1 Tim. 6:​9, 10) Hatarĩ nganja Jehova nĩ agaathiĩ na mbere kũhũthĩra andũ gũtũhe ũtongoria hĩndĩ ya thĩna ũrĩa mũnene, o nginya hĩndĩ ya Wathani wa Mĩaka Ngiri. Hihi nĩ tũgaathiĩ na mbere kũrũmĩrĩra ũtongoria ũcio? Nĩ ũgaakorũo ũrĩ ũndũ mũhũthũ kũrũmĩrĩra ũtongoria wa Jehova, angĩkorũo nĩ twĩkaga ũguo ihinda-inĩ rĩrĩ. Kwoguo rekei hingo ciothe tũrũmagĩrĩre ũtongoria wa Jehova, o na rĩrĩa waheanwo nĩ arũme arĩa mamũrĩtwo matũtongoragie. (Isa. 32:​1, 2; Ahib. 13:17) Tweka ũguo, tũrĩ na ma atĩ Mũtongoria witũ Jehova nĩ arĩtũteithagia gwĩthema mogwati ma kĩĩroho, na atũtongorie nginya tũkinye muoyo-inĩ wa tene na tene thĩinĩ wa thĩ njerũ. w24.02 25 ¶17-18

Mũtũmwo Paulo nĩ aakenagĩra mũno gũtungatĩra Jehova, no nĩ aacemanagia na moritũ maingĩ. Paulo kaingĩ nĩ aabataraga gũthiĩ ngʼendo ndaihu, na hĩndĩ ĩyo thabarĩ citiarĩ hũthũ. Thabarĩ-inĩ ciake, rĩmwe Paulo nĩ aacemanagia na “mogwati njũũĩ-inĩ,” na “mogwati ma atunyani.” O na rĩmwe nĩ aahũũragwo nĩ akararia ake. (2 Kor. 11:​23-27) Ningĩ ti hingo ciothe ariũ a Ithe witũ moonanagia ngatho nĩ ũndũ wa maũndũ marĩa Paulo eekaga nĩguo amateithie. (2 Kor. 10:10; Afil. 4:15) Nĩ kĩĩ gĩateithirie Paulo gũthiĩ na mbere gũtungatĩra Jehova? Paulo nĩ eerutire maũndũ maingĩ megiĩ ngumo cia Jehova kũgerera Maandĩko na kũgerera maũndũ marĩa Jehova aamwĩkĩire. Aarĩ na ma biũ atĩ Jehova Ngai nĩ amwendete. (Rom. 8:​38, 39; Ef. 2:​4, 5) Na o nake nĩ eendete Jehova mũno. Paulo nĩ oonanirie wendo wake harĩ Jehova “na njĩra ya gũtungata o na gũthiĩ na mbere gũtungata arĩa aamũre.”—Ahib. 6:10. w23.07 9 ¶5-6

Andũ aingĩ nĩ metĩkagĩra atĩ nĩ tũrabatara thirikari na atĩ nĩ tũbatiĩ gwathĩkĩra mawatho mamwe maigĩtwo nĩ “athani [acio] anene.” No ningĩ andũ acio no maage gwathĩkĩra watho ũrĩa marona ta ũtarĩ wa kĩhooto kana ta ũramahinyĩrĩria. Bibilia nĩ yonanagia atĩ thirikari cia andũ nĩ irehaga mathĩna, igakorũo irĩ rungu rwa ũtongoria wa Shaitani, na atĩ ica ikuhĩ nĩ ikũniinwo. (Thab. 110:​5, 6; Koh. 8:9; Luk. 4:​5, 6) No ningĩ nĩ ĩtwĩraga atĩ “mũndũ o wothe ũkararagia wathani ũcio akoragwo akĩregana na mũbango wa Ngai.” Kwa ihinda rĩrĩ, Jehova nĩ etĩkĩrĩtie thirikari icio ciathane nĩgetha maũndũ mekĩke na mũbango na erĩgagĩrĩra tũciathĩkĩre. Kwoguo no mũhaka tũheage “andũ othe kĩrĩa kĩmagĩrĩire,” ta kũmarĩha magooti, kũmahe gĩtĩo, na kũmaathĩkĩra. (Rom. 13:​1-7) No tuone watho mũna ta ũtarĩ mwagĩrĩru, ũtarĩ wa kĩhooto, kana ta ũgũtũhinyĩrĩria twawathĩkĩra. No nĩ twathĩkagĩra anene acio tondũ nĩ Jehova ũtwĩrĩte twĩke ũguo, o tiga rĩrĩa matwĩra tuune mawatho make.—Atũm. 5:29. w23.10 8 ¶9-10

Samsoni agĩciarũo, Afilisti nĩo maathaga Rũrĩrĩ rwa Isiraeli na nĩ maamahinyagĩrĩria mũno. (Atiir. 13:1) Aisiraeli nĩ maanyamarĩkire mũno nĩ ũndũ wa gwathwo nĩ Afilisti na njĩra ĩtarĩ ya tha. Jehova aathuurire Samsoni nĩguo “[atongorie] harĩ kũhonokia Isiraeli kuuma guoko-inĩ kwa Afilisti.” (Atiir. 13:5) Nĩgetha ahote kũhingia wĩra ũcio, Samsoni nĩ angĩabatarire kwĩhoka Jehova. Hĩndĩ ĩmwe, mbũtũ ya Afilisti nĩ yathiire kũnyita Samsoni arĩ Lehi kũrĩa kũngĩkorũo kwarĩ Juda. Arũme a Juda nĩ meetigĩrire mũno, kwoguo magĩtua itua rĩa kũneana Samsoni kũrĩ thũ ciao. Makĩmuoha na mĩkwa ĩĩrĩ mĩerũ na makĩmũtwara kũrĩ Afilisti. (Atiir. 15:​9-13) O na kũrĩ ũguo, ‘roho wa Jehova nĩ watũmire agĩe na hinya’ na akĩhota gũtua mĩkwa ĩyo. Agĩcoka “akĩona ihĩndĩ rĩa rũthĩa rwa ndigiri ya njamba ĩtaakuĩte tene,” na akĩrĩoya, akĩũraga arũme 1,000 a Afilisti narĩo!—Atiir. 15:​14-16. w23.09 2-3 ¶3-4

Jehova nĩ athiĩte aguũrĩtie ikinya gwa ikinya ũhoro wĩgiĩ “muoroto [wake] wa tene na tene” thĩinĩ wa Bibilia. Jehova no athuure njĩra itiganĩte kũhingia muoroto wake, na hingo ciothe nĩ agaacagĩra tondũ “nĩ atũmaga indo ciothe ihingie muoroto wake.” (Thim. 16:4) Na ũndũ ũrĩa wothe Jehova ekaga ũkoragwo na maumĩrĩro ma gũtũũra tene na tene. Hihi muoroto wa Jehova nĩ ũrĩkũ, na nĩ mogarũrũku marĩkũ ekĩte nĩguo aũhingie? Ngai nĩ aamenyithirie Adamu na Hawa muoroto ũrĩa aarĩ naguo kũmerekera. Maabatiĩ ‘gũciarana na maingĩhe, maiyũrie thĩ na mamĩtoorie, na maathage kĩũmbe o gĩothe kĩrĩ muoyo’ gũkũ thĩ. (Kĩam. 1:28) Rĩrĩa Adamu na Hawa maaremeire Jehova na magĩtũma mehia mathereme harĩ andũ othe, muoroto wa Jehova ndwathararire. Nĩ aagarũrĩire njĩra ĩrĩa angĩaũhingirie nayo. Aatuire itua o rĩo rĩa kũhanda Ũthamaki kũrĩa igũrũ ũrĩa ũngĩahingirie muoroto ũrĩa aarĩ naguo kĩambĩrĩria-inĩ kwerekera andũ na thĩ.—Mat. 25:34. w23.10 19-20 ¶6-7

Jehova no atũteithie gũthiĩ na mbere tũtegũkua ngoro. No ũkorũo ũrĩ ũndũ mũritũ kwaga gũkua ngoro, makĩria angĩkorũo nĩ tũkoretwo tũkĩrũa na wathe mũna kwa ihinda iraihu. Rĩmwe na rĩmwe no tuone ta mawathe maitũ marĩ manene gũkĩra marĩa mũtũmwo Petero aarĩ namo. No Jehova no atũhe hinya wa gũthiĩ na mbere. (Thab. 94:​18, 19) Kwa ngerekano, mũrũ wa Ithe witũ ũmwe ataneruta ũhoro wa ma, nĩ eingĩranĩtie na ngomanio cia arũme kwa arũme kwa ihinda rĩa mĩaka mĩingĩ. Nĩ aatiganire na mũtugo ũcio biũ na akĩambĩrĩria gũtũũra kũringana na ithimi cia Bibilia. O na kũrĩ ũguo, rĩmwe na rĩmwe nĩ aarũaga na merirĩria matarĩ mega. Nĩ kĩĩ kĩamũteithagia kwaga gũkua ngoro? Aaugire ũũ: “Jehova nĩ atũheaga hinya.” Aacokire akiuga: “Kũgerera ũteithio wa roho wa Jehova . . . , nĩ ndĩrutĩte atĩ mũndũ no ahote gũtũũra kũringana na wendi wa Jehova . . . Jehova nĩ akoretwo akĩĩhũthĩra, na agathiĩ na mbere kũhe hinya o na ngĩrũaga na mawathe makwa.” w23.09 23 ¶12

Inyuĩ ariũ a Ithe witũ ethĩ, nĩ mũrabatara gwĩkĩra kĩyo nĩguo mũtuĩke Akristiano agimaru kĩĩroho. Nĩ mũrabatara gũthuura cionereria njega cia kwĩgerekania nacio, gũkũria ũhoti wa gwĩciria, gũtuĩka andũ mangĩĩhokeka, kwĩruta maũndũ mangĩmũteithia ũtũũro-inĩ, na kwĩhaarĩria nĩ ũndũ wa itemi rĩrĩa mũngĩbatara kũhingia ihinda rĩũkĩte. Rĩmwe no mũigue mũritũhĩirũo mweciria maũndũ marĩa mothe mũrabatara kũhingia. Ĩndĩ korũoi na ma atĩ no mũtoorie. Ririkanai atĩ Jehova nĩ ehaarĩirie kũmũteithia. (Isa. 41:​10, 13) O na aarĩ na ariũ a Ithe witũ kĩũngano-inĩ nĩ marĩmũteithagia. Wakinyĩrĩra gũtuĩka Mũkristiano mũgimaru kĩĩroho, ũgũkorũo na ũtũũro mwega ũrĩ na gĩkeno. Nĩ tũmwende mũno inyuĩ ariũ a Ithe witũ ethĩ! Jehova aromũrathima na njĩra nene mũkĩĩrutanĩria gũtuĩka Akristiano agimaru kĩĩroho. w23.12 29 ¶19-20

Ta wĩcirie ngerekano ĩno. Ta hũũra mbica mũrĩ handũ hamwe na aarĩ na ariũ a Ithe witũ mũgĩkenanĩra, na mũkahũũrũo mbica mũrĩ othe hamwe. Mũgacoka mũkahũũrũo mbica ingĩ igĩrĩ, nĩguo mũthuure iria njega. Waringithania mbica icio ithatũ ũkoona ĩmwe harĩ na mũrũ wa Ithe witũ ũmwe ũroneka athitĩtie gĩthiithi. Ũkamĩtharia tondũ wĩ na mbica ingĩ igĩrĩ iria andũ othe maroneka makenete, nginya mũrũ wa Ithe witũ ũcio. Kaingĩ nĩ tũririkanaga maũndũ maingĩ mega twanakenera hamwe na aarĩ na ariũ a Ithe witũ. No rĩmwe mũrũ kana mwarĩ wa Ithe witũ no auge kana eke ũndũ wa gũtũtuurithia. Hihi twagĩrĩirũo gwĩka atĩa hĩndĩ ta ĩyo? Twagĩrĩirũo gũtharia ũndũ ũcio meciria-inĩ maitũ o ta ũrĩa tũngĩtharia mbica ĩtarĩ njega. (Ef. 4:32) No tũhote gũtharia tondũ twĩ na maũndũ maingĩ mega tũraririkana megiĩ mũndũ ũcio. Maũndũ macio mega nĩmo tũbatiĩ kũririkanaga na gũkenio nĩmo. w23.11 12-13 ¶16-17

Ciugo cia Kĩngiriki iria ihũthĩrĩtwo hau cionanagia atĩ mũtumia Mũkristiano agĩrĩirũo kwĩhumba nguo ĩrĩ na gĩtĩo, ĩronania atĩ nĩ areciria andũ arĩa angĩ. Na githĩ tũtikenagio nĩ aarĩ a Ithe witũ agimaru kĩĩroho nĩ ũndũ wa kwĩhumba na njĩra ĩtakĩrĩtie njano! Ũtaũku nĩ ngumo ĩngĩ aarĩ a Ithe witũ agimaru kĩĩroho monanagia. Ũtaũku nĩ kĩĩ? Nĩ mũndũ gũkorũo na ũhoti wa gũkũũrana ũndũ ũrĩa mwega na ũrĩa mũũru, agacoka agathuura gwĩka ũndũ ũrĩa mwega. Ta wĩcirie ũhoro wĩgiĩ Abigaili. Mũthuriwe nĩ aatuire itua rĩũru rĩngĩagĩire na maumĩrĩro moru harĩ nyũmba yake yothe. Abigaili nĩ ooire ikinya o rĩo, na ũtaũku wake ũkĩhonokia mĩoyo. (1 Sam. 25:​14-23, 32-35) Ũtaũku ningĩ no ũtũteithie kũmenya hĩndĩ ya kwaria na hĩndĩ ya gũkira. Na no ũtũteithie gũkorũo na ũigananĩru rĩrĩa tũrarũmbũiya andũ arĩa angĩ, nĩguo tũtigetonyererie maũndũ-inĩ mao.—1 Thes. 4:11. w23.12 20 ¶8-9

Mũtũmwo Paulo aandĩkagĩra kĩũngano kĩa Roma ciugo icio. Aarĩ na ariũ a Ithe witũ a kũu nĩ meerutĩte ũhoro wĩgiĩ Jehova na Jesu, makonania wĩtĩkio, na magatuĩka Akristiano. Nĩ ũndũ ũcio Ngai nĩ aamatuĩte “athingu nĩ ũndũ wa wĩtĩkio,” na akamaitĩrĩria maguta kũgerera roho mũtheru. (Rom. 5:1) Kwoguo nĩ maagĩte na kĩĩrĩgĩrĩro kĩa ma na kĩa magegania. Thutha ũcio Paulo nĩ aandĩkĩire Akristiano aitĩrĩrie maguta a Efeso igũrũ rĩgiĩ kĩĩrĩgĩrĩro kĩrĩa meetĩirũo. Nĩ maangĩamũkĩrire “igai rĩa andũ arĩa aamũre.” (Ef. 1:18) Ningĩ Paulo nĩ eerire Akristiano a Kolosai kũrĩa kĩĩrĩgĩrĩro kĩao kĩngĩahingĩirio. Aameerire atĩ kĩu nĩ ‘kĩĩrĩgĩrĩro kĩrĩa maigĩirũo igũrũ.’ (Kol. 1:​4, 5) Kwoguo kĩĩrĩgĩrĩro kĩa Akristiano aitĩrĩrie maguta, nĩ kũriũkio maheo muoyo wa tene na tene kũrĩa igũrũ, mathamake hamwe na Kristo.—1 Thes. 4:​13-17; Kũg. 20:6. w23.12 9 ¶4-5

Kiugo kĩrĩa gĩtaũrĩtwo ‘kũgitĩra,’ kĩahũthagĩrũo gũtaarĩria thigari iria ciagitagĩra itũũra nĩguo rĩtigatharĩkĩrũo. Aikari a itũũra rĩgitĩre nĩ maakomaga na thayũ tondũ nĩ maamenyaga atĩ kũrĩ na thigari ihingo-inĩ. Na njĩra o ta ĩyo, rĩrĩa thayũ wa Ngai wagitĩra ngoro na meciria maitũ, tũiguaga tũhooreire nĩ ũndũ wa kũmenya atĩ tũrĩ na ũgitĩri. (Thab. 4:8) O na angĩkorũo maũndũ maitũ matigũcenjia o rĩo ta ũrĩa gwathiire harĩ Hana, no tũrĩiguaga tũrĩ na thayũ. (1 Sam. 1:​16-18) Na rĩrĩa twaigua tũhooreire, no ũkorũo ũrĩ ũndũ mũhũthũ harĩ ithuĩ gwĩciria na njĩra njega na gũtua matua ma ũũgĩ. Hihi tũngĩka atĩa? Rĩrĩa ũrĩ na mĩtangĩko, caria ũgitĩri na njĩra ya gũitũrũrĩra Jehova ngoro yaku nginya rĩrĩa ũrĩigua ũrĩ na thayũ wa Ngai. (Luk. 11:9; 1 Thes. 5:17) Angĩkorũo nĩ ũrahiũrania na ũndũ mũritũ, hoya ũtegũtigithĩria, na Jehova nĩ arĩkũheaga thayũ wake ũrĩa ũrĩgitagĩra ngoro yaku na meciria maku.—Rom. 12:12. w24.01 21 ¶5-6

Jesu nĩ aakirĩrĩirie kũnyarirũo, kũrumwo, na gũcambio, nĩgetha atherie rĩĩtwa rĩa Ithe. No ndaaconokire nĩ ũndũ wa maũndũ macio tondũ nĩ aamenyaga atĩ aathĩkĩire Ithe maũndũ-inĩ mothe. (Ahib. 12:2) Ningĩ nĩ aamenyaga atĩ Shaitani nĩ kũmũũkĩrĩra aamũũkagĩrĩra ĩmwe kwa ĩmwe mahinda-inĩ macio maritũ. (Luk. 22:​2-4; 23:​33, 34) Shaitani eerĩgagĩrĩra atĩ Jesu nĩ aangĩatiganĩirie wĩkindĩru wake, no matanya make matiakinyanĩire. Jesu nĩ oonanirie wega atĩ Shaitani nĩ mũheenania, na atĩ Jehova nĩ arĩ ndungata njĩhokeku iria itũũragia wĩkindĩru o na rĩrĩa iragerera magerio maritũ. Hihi wee no wende gũkenia Mũthamaki witũ? Thiĩ na mbere kũgooca rĩĩtwa rĩa Jehova, ũgĩteithagia andũ kũmenya ũrĩa Ngai witũ atariĩ kũna. Weka ũguo, ũrĩkoragwo ũkĩrũmĩrĩra makinya ma Jesu. (1 Pet. 2:21) O ta Jesu, nĩ ũrĩkenagia Jehova na ũkonania atĩ thũ yake Shaitani nĩ mũheenania. w24.02 11 ¶11-13

Ihinda-inĩ rĩa mĩaka ĩtano mĩhĩtũku, andũ makĩria ma milioni ĩmwe nĩ mabatithĩtio magatuĩka Aira a Jehova. Rĩrĩa weyamũrĩra Jehova, ũtuĩkaga mũrutwo wa Jesu Kristo, na ũndũ ũrĩa ũrĩkoragwo ũrĩ wa bata makĩria ũtũũro-inĩ waku nĩ gwĩka wendi wa Ngai. Gwĩka ũguo kũhutĩtie maũndũ marĩkũ? Jesu aaugire: “Mũndũ o wothe angĩenda kũnũmĩrĩra, nĩ erege.” (Mat. 16:24) Ciugo cia Kĩngiriki iria itaũrĩtwo “nĩ erege,” ningĩ no ciuge “nĩ atige gũtũũra nĩ ũndũ wake mwene.” Weyamũrĩra Jehova, nĩ wagĩrĩirũo kũregana na ũndũ o wothe ũtaratwarana na wendi wake. (2 Kor. 5:​14, 15) Ũndũ ũcio nĩ ũhutĩtie kũregana na “ciĩko cia kĩĩmwĩrĩ” ta ngomanio itagĩrĩire. (Gal. 5:​19-21; 1 Kor. 6:18) Hihi gwĩka ũguo nĩ kũrĩkũritũhagĩria ũtũũro? Mũndũ wendete Jehova na ũrĩ na ma atĩ mawatho make nĩ ma kũmũguna, ndangĩkorũo na mawoni ta macio.—Thab. 119:97; Isa. 48:​17, 18. w24.03 2 ¶1; 3 ¶4

Jehova nĩ aheanaga roho wake mũtheru kũrĩ arĩa metĩkĩrĩkĩte harĩ we. (Mat. 12:18) No twĩyũrie, ‘Hihi nĩ hotete kuonania ngumo imwe cia maciaro ma roho wa Ngai ũtũũro-inĩ wakwa?’ Hihi nĩ wonanagia wetereri makĩria gũkĩra ũrĩa warĩ ũtaneruta ũhoro wa Jehova? Hatarĩ nganja, o ũrĩa ũgũthiĩ na mbere kuonania maciaro ma roho wa Ngai, noguo ũgũkorũo na ma atĩ nĩ wĩtĩkĩrĩkĩte harĩ Jehova. Jehova nĩ onaga arĩa metĩkĩrĩkĩte harĩ we makĩagĩrĩra kũgunĩka kuumana na igongona rĩa ũkũũri. (1 Tim. 2:​5, 6) Ĩ angĩkorũo no tũiguaga tũtetĩkĩrĩkĩte harĩ Jehova o na thutha wa kũgĩa na wĩtĩkio harĩ igongona rĩa ũkũũri na kũbatithio? Ririkana atĩ rĩmwe ngoro citũ no itũheenie, no Jehova nĩ wa kwĩhokeka hingo ciothe. Jehova onaga arĩa marĩ na wĩtĩkio harĩ igongona rĩa ũkũũri marĩ athingu, na eranĩire atĩ nĩ arĩmarathimaga.—Thab. 5:12; Rom. 3:26. w24.03 30 ¶15; 31 ¶17