Mabuku Marĩa Magwetetwo Thĩinĩ wa Kabuku ka Mũcemanio wa Ũtũũro na Ũtungata
AGOSTI 3-9
MŨTHITHŨ KUUMA KIUGO-INĨ KĨA NGAI | THAMA 13-14
“Rũgamai Mwĩhandĩte Muone Ũrĩa Jehova Ekũmũhonokia”
w09 3/15 7 kĩb. 2-3
Ndũkanariganĩrũo nĩ Jehova
Rĩrĩa Amisiri maageragia gũtwarithia ngaari ciao cia mbaara iria ciathũkangĩte, Aisiraeli othe nĩ maakinyire rũteere-inĩ rwa iria mwena wa irathĩro. Musa agĩcoka agĩtambũrũkia guoko gwake igũrũ rĩa Iria Itune. Nake Jehova agĩtũma thingo cia maĩ marĩa maagayũkanĩte icokane. Firauni na mbũtũ ciake makĩhumbĩrũo nĩ maĩ maingĩ nginya magĩkua. Gũtirĩ o na ũmwe wa thũ icio wahonokire, no Aisiraeli nĩ maakũũrirũo ũkombo-inĩ.—Tham. 14:26-28; Thab. 136:13-15.
Ndũrĩrĩ iria ciathiũrũrũkĩirie nĩ ciaiguire ũhoro ũcio na igĩtigĩra mũno. (Tham. 15:14-16) Mĩaka 40 thutha ũcio, Rahabu wa kuuma Jeriko eerire arũme erĩ a Isiraeli ũũ: “Nĩ tũnyitĩtwo nĩ guoya nĩ ũndũ wanyu, . . . nĩ gũkorũo nĩ twaiguire ũrĩa Jehova aahũithirie maĩ ma Iria Itune mbere yanyu rĩrĩa mwoimire Misiri.” (Josh. 2:9, 10) O na ndũrĩrĩ icio cia andũ mataathathayagia Ngai itiariganĩirũo nĩ ũrĩa Jehova aahonoketie andũ ake. Hatarĩ nganja Aisiraeli maarĩ na itũmi nyingĩ o na makĩria cia kũmũririkana.
Kũmaatha Maũndũ ma Bata Maandĩko-inĩ
it-1 1117
Barabara
Kuuma mahinda ma tene, barabara nene o hamwe na njĩra imwe iria ciahũthagĩrũo mũno nĩ ahũũri biacara, nĩ cianyitithanagia matũũra na mothamaki gĩcigo-inĩ gĩa Palestina. (Nda 20:17-19; 21:21, 22; 22:5, 21-23; Jos 2:22; Ati 21:19; 1Sa 6:9, 12; 13:17, 18) Njĩra ĩrĩa yonekaga ta arĩ yo yahũthagĩrũo mũno yoimĩte Misiri ĩgathiĩ matũũra ma Afilisti ma Gaza na Ashikeloni, ĩgacoka ĩgathiĩ ĩgonyete mwena wa rũgongo yerekeire Megido. Yathiaga nginya Hazoru, mwena wa rũgongo wa iria rĩa Galili, ĩgacoka ĩgathiĩ yerekeire Dameski. Barabara ĩyo yagereire Filistia, nĩyo yarĩ nguhĩ mũno kuuma Misiri gũthiĩ Bũrũri wa Kĩĩranĩro. No Jehova aatongoririe Aisiraeli magereire njĩra ĩngĩ nĩgetha matikorũo nĩ hinya matharĩkĩrũo nĩ Afilisti.—Tham 13:17.
it-1 782 kĩb. 2-3
Thama
Nĩ ha Iria Itune rĩagayũkanĩire nĩguo Aisiraeli mahote kũringa?
Rĩrĩa Aisiraeli maakinyire “Ethamu, rũteere-inĩ rwa werũ,” harĩa maambire hema riita rĩa kerĩ marĩ rũgendo-inĩ, Ngai eerire Musa “magarũrũke mathiĩ mambe hema mbere ya Pihahirothu . . . hakuhĩ na iria.” Ũndũ ũcio nĩ ũngĩatũmire Firauni ecirie atĩ Aisiraeli “marorũra matukanĩirũo.” (Tham 13:20; 14:1-3) Athomi arĩa moigaga atĩ no kũhoteke maagereire barabara ya el Haj moigaga atĩ kiugo gĩa Kĩhibirania kĩrĩa gĩtaũrĩtwo ‘kũgarũrũka,’ nĩ gĩa gũtĩtĩrithia na gĩtiugaga o “kwĩgata,” no gĩkoragwo na rĩciria rĩa gũcoka kana kũrũmĩrĩra njĩra ĩngĩ. Moigaga atĩ rĩrĩa maakinyire handũ mwena wa Rũgongo mũthia-inĩ wa harĩa iria rĩcomokete hetagwo Suez, Aisiraeli nĩ maagarũrĩire njĩra ĩrĩa maagereire na magĩthiũrũrũka nginya mwena wa Irathĩro wa Jebel ʽAtaqah, mũtambũrũko wa irĩma ũrĩa ũrĩ mũhaka-inĩ wa mwena wa Ithũĩro wa hau iria rĩcomokeire. Tondũ Aisiraeli maarĩ aingĩ, matingĩonire njĩra ya kwehera handũ hau na ihenya mangĩarũmĩrĩirũo kuuma mwena wa Rũgongo na kwoguo mangĩakorire mahingĩrĩirio nĩ iria.
Kũringana na ũndũire wa Kĩyahudi wa karine ya mbere Mahinda Maitũ, no kũhoteke ũguo nĩguo gwathiire. No ũndũ wa bata nĩ atĩ, ũndũ ũcio nĩ ũraringana na ũrĩa Bibilia ĩtaarĩirie, no ndũtwaranaga na mawoni ma athomi aingĩ. (Tham 14:9-16) Kwoguo kuonekaga atĩ no mũhaka akorũo Aisiraeli maaringĩire handũ haraihu kuuma mũthia-inĩ wa harĩa iria rĩcomokeire (kana mwena wa Ithũĩro wa Iria Itune) ũũ atĩ mbũtũ cia Firauni itingĩahotire gũthiũrũrũka nginya mũthia wa hau iria rĩcomokeire na itharĩkĩre Aisiraeli na njĩra hũthũ mwena ũcio ũngĩ wa iria.—Tham 14:22, 23.
w07 12/15 18-20 kĩb. 13-16
Wĩrute Kuumana na Ũrĩa Aisiraeli Maahonokirio
13 Arĩa maahonokirio maahutirio atĩa nĩ kĩama kĩu gĩa kũhonokio? Musa na ciana cia Isiraeli maambĩrĩirie kũina, makĩgooca Jehova. Maainire makiuga: “Nĩ ngũinĩra Jehova, tondũ nĩ atũũgĩrĩte mũno. . . . Jehova egũtũũra athanaga arĩ mũthamaki tene na tene.” (Thama 15:1, 18) Ũndũ ũrĩa waambire gũka meciria-inĩ nĩ gũtũũgĩria Ngai. Ihinda-inĩ rĩu ũnene wa Jehova nĩ woonekete.
14 Nĩ ũndũ ũrĩkũ tũngĩĩruta kuumana na maũndũ macio na mangĩtũũmĩrĩria atĩa na matũhe kĩĩrĩgĩrĩro? Tũreruta atĩ Jehova akoragwo ehaarĩirie gũteithia andũ ake igerio-inĩ o rĩothe mangĩcemania narĩo. No ahote kũmahonokia ũndũ-inĩ o wothe ũngĩmakora. Rĩrĩa Jehova aatũmire rũhuho rũnene rwa mwena wa Irathĩro rũhurutane, Iria Itune nĩ rĩatigire gũtuĩka mũhĩnga harĩ Aisiraeli. Na nĩ aahotire gũtũma Iria Itune rĩhumbĩre mbũtũ cia Firauni rĩgĩtuĩka mbĩrĩra yao. Twecũrania ũndũ ũcio no tuuge ciugo o ta iria mwandĩki wa Thaburi ooigire akiuga: “Jehova arĩ mwena wakwa; ndigwĩtigĩra. Mũndũ-rĩ, angĩnjĩka atĩa hihi?” (Thaburi 118:6) Ningĩ no tũũmĩrĩrio nĩ ciugo ici Paulo aandĩkire thĩinĩ wa Aroma 8:31: “Angĩkorũo Ngai arĩ hamwe na ithuĩ-rĩ, nũũ ũngĩtũũkĩrĩra?” Ciugo icio itongoretio nĩ roho wa Ngai nĩ itũheaga ũmĩrĩru. Nĩ itũmaga guoya na nganja iria tũngĩkorũo nacio ithire na igatũhe kĩĩrĩgĩrĩro. Nĩ ũndũ ũcio, nĩ ũndũ mwagĩrĩru gũkorũo atĩ rĩandĩko rĩa mwaka rĩa 2008 nĩ: “Rũgamai mwĩhandĩte muone ũrĩa Jehova ekũmũhonokia.”—Thama 14:13.
15 Nĩ ũndũ ũrĩkũ ũngĩ tũngĩĩruta kuumana na Thama ya Aisiraeli kuuma Misiri? Atĩ no mũhaka twathĩkagĩre Jehova gũtekũmakania ũndũ ũrĩa atwĩra twĩke. Aisiraeli nĩ maathĩkĩire maũndũ mothe marĩa meerĩtwo rĩrĩa maahaaragĩria Pasaka. Nĩ maathĩkĩire ũrĩa meerĩtwo matikoime nyũmba ũtukũ wa Nisani 14. Rĩrĩa mooimire Misiri, maagĩrĩirũo gũthiĩ “mebangĩte ta mbũtũ cia mbaara.” (Thama 13:18) Ũmũthĩ, nĩ ũndũ wa bata mũno tũrũmagĩrĩre ũtongoria ũrĩa tũheagwo kũgerera “ngombo ĩrĩa njĩhokeku na njũgĩ.” (Mathayo 24:45) No mũhaka tũthikagĩrĩrie na kinyi kiugo kĩa Ngai thutha witũ gĩgĩtwĩra ũũ: “‘Ĩno nĩyo njĩra. Gerai thĩinĩ wayo,’ mũngĩkaagarũrũka mũgere mwena wa ũrĩo kana mũgere mwena wa ũmotho.” (Isaia 30:21) O ũrĩa tũrakuhĩrĩria thĩna ũrĩa mũnene, no kũhoteke nĩ tũkaamũkĩra ũtongoria. Nĩguo tũhote kũhiũrania na ihinda rĩu iritũ, nĩ tũkaabatara kũnyitanĩra na ndungata ingĩ njĩhokeku cia Jehova.
16 Ningĩ ririkana atĩ Jehova nĩ aatongoririe Aisiraeli agĩtũma mathiĩ handũ moonekaga ta maahatĩte gatagatĩ ka irĩma na Iria Itune. Rĩu rĩtioonekaga ta rĩarĩ itua rĩa ũũgĩ. No Jehova nĩwe watongoragia maũndũ mothe, na nĩ eegoocithirie na akĩhonokia andũ ake. O na mahinda-inĩ maya, no twage gũtaũkĩrũo nĩ kĩrĩa kĩratũma maũndũ mekwo ũrĩa marekwo thĩinĩ wa ithondeka, no twĩ na itũmi njega cia kwĩhoka ũtongoria wa Jehova kũgerera njĩra ĩrĩa ahũthagĩra gũtũkinyĩria ũhoro. Rĩmwe na rĩmwe thũ citũ no cioneke ta iragaacĩra. Nĩ ũndũ wa gũkorũo na muonere mũkunderu wa maũndũ, no twage kũgĩa na mbica yothe. No Jehova no ahote gũtongoria maũndũ ihinda-inĩ rĩrĩa rĩagĩrĩire, o ta ũrĩa eekire hĩndĩ ya Aisiraeli.—Thimo 3:5.
AGOSTI 10-16
MŨTHITHŨ KUUMA KIUGO-INĨ KĨA NGAI | THAMA 15-16
“Goocaga Jehova Kũgerera Nyĩmbo”
w95 10/15 11 kĩb. 11
Twagĩrĩirũo Gwĩtigĩra Ngai Ũrĩa wa ma Ihinda-inĩ Rĩrĩ Nĩkĩ?
11 Rĩrĩa Jehova aanangire mbũtũ cia Amisiri, nĩ eegoocithirie harĩ athathaiya ake na agĩtũma rĩĩtwa rĩake rĩmenyeke. (Joshua 2:9, 10; 4:23, 24) Rĩĩtwa rĩake nĩ rĩatũũgĩririo gũkĩra ngai cia maheeni cia Misiri iria itaarĩ na hinya, iria itaahotire kũhonokia athathaiya a cio. Nĩ ũndũ wa kwĩhoka ngai ciao, andũ, na ũhoti wao wa mbaara, nĩ maakuire ngoro mũno. (Thaburi 146:3) Ũndũ ũcio nĩ watũmire Aisiraeli magooce Ngai kũgerera nyĩmbo iria cioonanagia atĩ maarĩ na guoya ũrĩa wagĩrĩire kwerekera Ngai ũrĩa ũtũũraga muoyo, ũrĩa ũhonokagia andũ ake na njĩra nene.
w95 10/15 11-12 kĩb. 15-16
Twagĩrĩirũo Gwĩtigĩra Ngai Ũrĩa wa ma Ihinda-inĩ Rĩrĩ Nĩkĩ?
15 Korũo twahonoketio hamwe na Musa, no kũhoteke o na ithuĩ nĩ tũngĩainire ũũ: “Nĩ ngai ũrĩkũ ũhaana tawe, wee Jehova? Nũũ ũhaana tawe, o wee ũkoragwo ũrĩ mũtheru mũno? Nĩ Wagĩrĩire gwĩtigĩrũo na kũgoocwo, o Wee wĩkaga maũndũ ma magegania.” (Thama 15:11) Ciugo icio itũũraga iririkanagwo kwa ihinda rĩa mĩaka mĩingĩ kuuma hingo ĩyo. Ibuku-inĩ rĩa mũthia rĩa Bibilia, mũtũmwo Johana ataarĩirie gĩkundi kĩa ndungata njĩhokeku cia Ngai iria citĩrĩirio maguta ũũ: “Maainaga rwĩmbo rwa Musa ngombo ya Ngai, na rwĩmbo rwa Gatũrũme.” Hihi rwĩmbo rũu maainaga rwoigĩte atĩa? “Jehova Ngai, wee Mwene-Hinya-Wothe, mawĩra maku nĩ manene na ma magegania. Njĩra ciaku nĩ cia ũthingu na cia ma, o wee Mũthamaki wa tene na tene. Nũũ kũna ũtegũgwĩtigĩra, wee Jehova, na agooce rĩĩtwa rĩaku tondũ wee nowe wiki mwĩhokeku?”—Kũguũrĩrio 15:2-4.
16 O na mahinda-inĩ maya nĩ kũrĩ na athathaiya makũũrĩtwo ũkombo-inĩ, na nĩ monanagia ngatho to ũndũ tu wa indo iria Ngai ombĩte no nĩ nginya mawatho make. Andũ kuuma ndũrĩrĩ ciothe nĩ makũũrĩtwo na njĩra ya kĩĩroho na makamũranio na thĩ ĩno njũru tondũ nĩ mamenyete na nĩ marũmagĩrĩra mawatho ma Ngai ma ũthingu. O mwaka, andũ ngiri nyingĩ nĩ meyamũranagia na thĩ ĩno njũru na makanyitanĩra na athathaiya a Jehova. Ica ikuhĩ, thutha wa Ngai kũrehe matuĩro maritũ kwerekera ndini ya maheeni na aniine mũtabarĩre ũyũ mũũru, athathaiya a Ngai nĩ magaatũũra thĩinĩ wa thĩ ĩrĩ na ũthingu tene na tene.
it-2 454 kĩb. 1
Nyĩmbo
Nyĩmbo nyingĩ iria ciainagwo nĩ ikundi thĩinĩ wa Isiraeli ciarĩ cia kwamũkĩrio, na kwahoteka ciainagwo nĩ ikundi igĩrĩ igĩcenjanagia kana mũndũ ũmwe agatongoria na akamũkĩrio nĩ andũ angĩ. Maandĩko nĩ monanagia atĩ njĩra ĩyo ya kwamũkĩria nĩ yahũthagĩrũo. (Tham 15:21; 1Sa 18:6, 7) Mũinĩre ũcio nĩ wonekaga kũgerera ũrĩa thaburi imwe ciandĩkĩtwo, ta Thaburi 136. Kũringana na ũrĩa Bibilia ĩtaarĩirie ikundi igĩrĩ cia aini a nyĩmbo cia gũcokia ngatho hingo ya Nehemia rĩrĩa rũthingo rwa Jerusalemu rwamũragwo, kuonekaga atĩ maainire na njĩra ĩyo.—Ne 12:31, 38, 40-42.
it-2 698
Mũnabii
Miriamu nĩwe mũtumia wa mbere kũgwetwo arĩ mũnabii thĩinĩ wa Bibilia. Ngai nĩ aamũhũthagĩra gũkinyia ndũmĩrĩri, hihi kũgerera nyĩmbo iria aainaga atongoretio nĩ roho. (Tham 15:20, 21) Nĩkĩo me na Haruni mooririe Musa ũũ: “Githĩ [Jehova] ndaragia kũgerera harĩ ithuĩ o na ithuĩ?” (Nda 12:2) Kũgerera mũnabii Mika, Jehova we mwene nĩ ooigire atĩ nĩ aatũmĩte “Musa, Haruni na Miriamu” kũrĩ Aisiraeli rĩrĩa aamarutaga Misiri. (Mik 6:4) O na gũtuĩka Miriamu nĩ aaheetwo mweke wa mwanya wa gũkinyia ndũmĩrĩri ya Ngai, ndaahũthagĩrũo na njĩra nene ta ũrĩa mũrũ wa nyina Musa aahũthagĩrũo. Rĩrĩa aagire kũiganĩra na wĩra ũrĩa aaheetwo, nĩ aaherithirio na njĩra nene nĩ Ngai.—Nda 12:1-15.
Kũmaatha Maũndũ ma Bata Maandĩko-inĩ
Hihi nĩ ũĩ?
Nĩ kĩĩ gĩatũmire Ngai athuure kũhe Aisiraeli tũmakia arũme tũrĩ irio marĩ werũ-inĩ?
Thutha wa Thama ya Aisiraeli kuuma Misiri, maita merĩ Ngai nĩ aamaheire nyama nyingĩ cia tũmakia arũme.—Thama 16:13; Ndari 11:31.
Tũmakia arũme nĩ tũnyoni tũnini tũrĩ na ũraihu wa inji ta 7 (kana sentimita 18) na tũkoragwo na ũritũ wa ngiramu ta 100. Nĩ ikoragwo icigo-inĩ nyingĩ cia Asia ya ithũĩro na Rũraya. Tondũ nĩ nyoni cia gũthamathama, hĩndĩ ya heho ithiaga Afrika ya Rũgongo na Arabia. Ihinda-inĩ rĩu irathaama, ituĩkanagĩria hũgũrũrũ cia Iria rĩa Mediterenia na ikombũkĩra igũrũ rĩa Gĩcigĩrĩra gĩa Sinai.
Kũringana na ibuku rĩtagwo The New Westminster Dictionary of the Bible, nyoni icio ciĩtagwo tũmakia arũme “ciũmbũkaga na ihenya na ikombũka wega, na nĩ ihũthagĩra rũhuho; no rũhuho rũngĩcenjia kũrĩa rũrahurutana, kana nyoni icio inoge nĩ ũndũ wa kũmbũka ihinda iraihu, nyoni icio ciothe igũaga thĩ na igaikara hau thĩ.” Itanathiĩ na mbere na rũgendo, ihurũkaga thĩ mũthenya ũmwe kana ĩĩrĩ, ũndũ ũcio ũgatũma ũkorũo ũrĩ ũndũ mũhũthũ kũnyitwo nĩ ahĩti. Kĩambĩrĩria-inĩ gĩa karine ya 20, bũrũri wa Misiri nĩ weendagia tũmakia arũme ta milioni ithatũ o mwaka tũrĩ irio.
Maita merĩ marĩa Aisiraeli maarĩire tũmakia arũme kwarĩ hĩndĩ ya ũrugarĩ. O na gũtuĩka tũmakia arũme nĩ tuoombũkagĩra gĩcigo gĩa Sinai kaingĩ ihinda-inĩ rĩu, Jehova nĩwe watũmire ‘rũhuho rũhurutane’ nĩguo rũtware nyoni icio kambĩ-inĩ ya Aisiraeli.—Ndari 11:31.
w06 1/15 31
Ciũria Kuuma Kũrĩ Athomi
Kahinda kanini thutha wa Aisiraeli gũkũũrũo kuuma Misiri, nĩ maambĩrĩirie gũteta nĩ ũndũ wa irio. Nĩ ũndũ ũcio Jehova akĩmahe maana. (Thama 12:17, 18; 16:1-5) Hĩndĩ ĩyo, Musa eerire Haruni ũũ: “Oya maana gĩthimi kĩmwe kĩa omeri wĩkĩre ndigithũ-inĩ na ũmĩige mbere ya Jehova nĩguo ĩtũũre hau njiarũa-inĩ cianyu ciothe.” Bibilia ĩcoka ĩkoiga ũũ: “Haruni akĩmĩiga mbere ya Ũira [handũ haaigagwo indo cia bata] o ta ũrĩa Jehova aathĩte Musa nĩguo ĩmenyererũo.” (Thama 16:33, 34) O na gũtuĩka Haruni eekĩrire maana thĩinĩ wa ndigithũ ihinda-inĩ rĩu, no mũhaka angĩetereire nginya Musa athondeke Ithandũkũ na ekĩre ihengere thĩinĩ warĩo nĩguo aige ndigithũ ĩyo mbere ya Ũira.
AGOSTI 17-23
MŨTHITHŨ KUUMA KIUGO-INĨ KĨA NGAI | THAMA 17-18
“Arũme Arĩa Enyihia nĩ Mamenyeragia Arĩa Angĩ na Makamehokera Maũndũ”
Kwĩhokeka nĩ kwa Bata Nĩguo Mũndũ Akorũo na Gĩkeno Ũtũũro-inĩ
Arũme acio nĩ moonanĩtie ngumo imwe cia ũngai matanamũrũo nĩguo mehokerũo mawĩra matiganĩte. Nĩ moonanĩtie atĩ nĩ meetigĩrĩte Ngai; maarĩ na guoya ũrĩa wagĩrĩire kwerekera Mũũmbi wao na nĩ meetigĩrĩte kũmũhĩtĩria. Andũ othe nĩ moonaga atĩ arũme acio nĩ meekaga ũrĩa wothe mangĩhota nĩguo marũmie ithimi cia Ngai. Nĩ maathũire uumithio ũtarĩ wa kĩhooto, ũndũ ũrĩa woonanagia atĩ nĩ mangĩahotire kwĩgirĩrĩria nĩguo matigathũkio nĩ ũnene. Matingĩahũthĩrire ũũru mweke ũrĩa meehokeirũo atĩ nĩguo megune o ene kana mateithie andũ ao a famĩlĩ kana arata.
w02 5/15 25 kĩb. 5
Wĩkindĩru nĩ Ũtongoragia Arĩa Arũngĩrĩru
O na Musa aarĩ mwĩnyihia. Rĩrĩa aarutaga wĩra mũritũ wa kũrũmbũiya mathĩna ma andũ arĩa angĩ, Jethero, ithe wa mũtumia wake, nĩ aamũheire ũtaaro akĩmwĩra agaĩre arũme amwe arĩa magĩrĩire mawĩra mamwe. Nĩ ũndũ wa kuona atĩ ndangĩhota maũndũ mothe, Musa nĩ eetĩkĩrire ũtaaro ũcio. (Thama 18:17-26; Ndari 12:3) Mũndũ mwĩnyihia nĩ ahiũhaga kwĩhokera andũ arĩa angĩ maũndũ, na ndetigagĩra atĩ nĩ ekuoneka ta atarĩ na mahinya ehokera arũme arĩa magĩrĩire mawĩra mamwe. (Ndari 11:16, 17, 26-29) Handũ ha ũguo, akoragwo na wendi mũnene wa kũmateithia makũre kĩĩroho. (1 Timotheo 4:15) Githĩ o na ithuĩ toguo tũbatiĩ gwĩka?
Kũmaatha Maũndũ ma Bata Maandĩko-inĩ
it-1 406
Mabuku ma Bibilia
Ũira ũrĩa ũrĩ thĩinĩ wa maandĩko ma Musa nĩ wonanagia atĩ maatongoririo nĩ roho wa Ngai, nĩ gĩcunjĩ kĩa Bibilia, na nĩ maheanaga ũtongoria mwega wĩgiĩ ũthathaiya mũtheru. Musa tiwe wethuurire we mwene atuĩke mũtongoria wa Aisiraeli; kĩambĩrĩria-inĩ rĩrĩa eehokeirũo wĩra ũcio nĩ aaregire. (Tham 3:10, 11; 4:10-14) Ithenya rĩa ũguo, Ngai nĩwe waamũrire Musa na akĩmũhe mahinya ma kũringa ciama nginya ago a Firauni magĩtĩkĩra atĩ maũndũ marĩa Musa eekaga mooimanĩte na Ngai. (Tham 4:1-9; 8:16-19) Kwoguo Musa ndaatuĩkire mwaria mwega na mwandĩki nĩ ũndũ wa kwĩrutanĩria gwake. Handũ ha ũguo, gwathĩkĩra watho wa Ngai na gũtongorio nĩ roho mũtheru wa Ngai, nĩkuo gwatũmaga ambe oige agacoka akandĩka maũndũ marĩa maacokire gũtuĩka gĩcunjĩ kĩa Bibilia.—Tham 17:14.
AGOSTI 24-30
MŨTHITHŨ KUUMA KIUGO-INĨ KĨA NGAI | THAMA 19-20
“Ũrĩa Maathani Marĩa Ikũmi Makũhutagia”
w89 11/15 6 kĩb. 1
Maathani Marĩa Ikũmi Makũhutagia Atĩa?
Maathani ma mbere mana monanagia maũndũ marĩa Jehova erĩgagĩrĩra twĩke. (Rĩa Mbere) We nĩ Ngai wendaga wĩrutĩri wa ngoro yothe. (Mathayo 4:10) (Rĩa Kerĩ) Athathaiya ake matiagĩrĩirũo kũhũthĩra mĩhianano. (1 Johana 5:21) (Rĩa Gatatũ) Twagĩrĩirũo kũhũthĩra rĩĩtwa rĩa Ngai ũrĩa kwagĩrĩire tũtekũrĩagĩra gĩtĩo. (Johana 17:26; Aroma 10:13) (Rĩa Kana) Maũndũ ma kĩĩroho nĩmo mabatiĩ gũka mbere ũtũũro-inĩ witũ. Ũndũ ũcio nĩ ũtũhotithagia kũhurũka, kana kũgĩa na “thabatũ,” kuumana na mwerekera wa kwĩyethera ũthingu witũ ithuene.—Ahibirania 4:9, 10.
w89 11/15 6 kĩb. 2-3
Maathani Marĩa Ikũmi Makũhutagia Atĩa?
(Rĩa Gatano) Ciana gwathĩkĩra aciari a cio nĩ ũndũ wa bata mũno nĩguo famĩlĩ ĩkorũo na ũrũmwe, na gwĩka ũguo nĩ kũrehaga irathimo cia Jehova. Na “rĩathani [rĩu] rĩa mbere rĩrĩ na kĩĩranĩro” nĩ rĩheanaga kĩĩrĩgĩrĩro kĩega mũno. Kũrĩathĩkĩra nĩ gũtũmaga “maũndũ maku mathiĩ wega na ũtũũre ihinda iraya thĩinĩ wa thĩ.” (Aefeso 6:1-3) Tondũ tũratũũra “matukũ-inĩ ma kũrigĩrĩria” ma mũtabarĩre ũyũ mũũru, andũ ethĩ mangĩathĩkĩra rĩathani rĩu no makorũo na kĩĩrĩgĩrĩro gĩa gũtũũra mategũkua.—2 Timotheo 3:1; Johana 11:26.
Kwenda andũ arĩa angĩ no gũtugirĩrĩrie tũtikameke maũndũ moru ta (Rĩa Gatandatũ) kũũragana, (Rĩa Mũgwanja) ũtharia, (Rĩa Kanana) kũiya, na (Rĩa Kenda) kwaria maheeni. (1 Johana 3:10-12; Ahibirania 13:4; Aefeso 4:28; Mathayo 5:37; Thimo 6:16-19) Ĩ nayo mĩoroto itũ? Rĩathani rĩa (Ikũmi) rĩrĩa rĩkaananagia gũcumĩkĩra, rĩtũririkanagia atĩ Jehova endaga mĩoroto itũ ĩkoragwo ĩrĩ mĩrũngĩrĩru maitho-inĩ make hĩndĩ ciothe.—Thimo 21:2.
Kũmaatha Maũndũ ma Bata Maandĩko-inĩ
it-2 687 kĩb. 1-2
Mũthĩnjĩri-Ngai
Ũthĩnjĩri-Ngai wa Gĩkristiano. Jehova ooigĩte atĩ Aisiraeli mangĩatũũririe kĩrĩkanĩro gĩake nĩ mangĩatuĩkire ‘ũthamaki wa athĩnjĩri-Ngai na rũrĩrĩ rwamũre.’ (Tham 19:6) No ũthĩnjĩri-Ngai wa Haruni warĩ ũthiĩ na mbere nginya ũthĩnjĩri-Ngai ũrĩa mũnene makĩria ũũke, ũrĩa warũgamĩrĩirũo nĩ ũthĩnjĩri-Ngai ũcio wa Haruni. (Ahi 8:4, 5) Ũngĩathiire na mbere nginya kĩrĩkanĩro kĩa Watho gĩthire na kĩrĩkanĩro kĩerũ kĩambĩrĩrio. (Ahi 7:11-14; 8:6, 7, 13) Kĩambĩrĩria-inĩ, Aisiraeli no o tu maaheetwo mweke ũcio wa gũtuĩka athĩnjĩri-Ngai a Jehova thĩinĩ wa Ũthamaki wa Ngai ũrĩa eranĩire; thutha wa ihinda andũ a ndũrĩrĩ nĩ maaheirũo mweke ũcio.—Atũ 10:34, 35; 15:14; Ro 10:21.
No Ayahudi anini meetĩkĩrire Kristo, na nĩ ũndũ ũcio rũrĩrĩ rũu rũkĩaga kũruta athĩnjĩri-Ngai a ma a ũthamaki na rũrĩrĩ rwamũre. (Ro 11:7, 20) Nĩ ũndũ wa Aisiraeli kwaga wĩhokeku, Ngai nĩ aamaheete mũkaana wĩgiĩ ũndũ ũcio mĩaka mĩingĩ mbere ĩyo kũgerera mũnabii Hosea, akameera ũũ: “Tondũ nĩ ũregete ũmenyo, na niĩ nĩ ngaakũrega ũtige gũtungata ũrĩ mũthĩnjĩri-Ngai wakwa; ningĩ tondũ nĩ ũriganĩirũo nĩ watho wa Ngai waku, niĩ mwene nĩ ngaariganĩrũo nĩ ariũ aku.” (Ho 4:6) Jesu eerire atongoria Ayahudi ũũ: “Ũthamaki wa Ngai nĩ ũkweherio kũrĩ inyuĩ na ũheo rũrĩrĩ rũrĩkoragwo na maciaro.” (Mat 21:43) O na kũrĩ ũguo, tondũ Jesu Kristo aarĩ rungu rwa Watho arĩ gũkũ thĩ, nĩ aamenyaga atĩ ũthĩnjĩri-Ngai wa Haruni nĩ warutaga wĩra, na kwoguo agĩtũma andũ arĩa aahonagia mangũ mathiĩ kũrĩ mũthĩnjĩri-Ngai na marute magongona marĩa maabataranagia.—Mat 8:4; Mar 1:44; Lu 17:14.
w04 3/15 27 kĩb. 1
Matemo Kuuma Ibuku-inĩ rĩa Thama
20:5—Nĩ na njĩra ĩrĩkũ Jehova ‘aherithagia ciana nĩ ũndũ wa mahĩtia ma maithe’? Thutha wa mũndũ kũgimara ũndũ angĩĩhokerũo maũndũ, o mũndũ atuagĩrũo kũringana na mĩthiĩre na mĩtugo yake. No rĩrĩa rũrĩrĩ rwa Isiraeli rwathathairie mĩhianano, rwagĩire na moimĩrĩro moru nginya njiarũa cia thutha-inĩ. Nginya Aisiraeli arĩa maarĩ ehokeku no maahutirio nĩ ũndũ ũcio, tondũ ũremi wa rũrĩrĩ rũu nĩ watũmaga maritũhĩrũo nĩ gũtũũria wĩkindĩru.
AGOSTI 31–SEPTEMBA 6
MŨTHITHŨ KUUMA KIUGO-INĨ KĨA NGAI | THAMA 21-22
“Koragwo na Mawoni ta ma Jehova Megiĩ Muoyo”
it-1 271
Kũhũũrũo
Mwene ngombo ya Kĩhibirania nĩ eetĩkĩrĩtio kũhũũra ngombo yake ya mũirĩtu kana ya mũndũrũme na rũthanju ĩngĩaremire kana yage gwathĩka. No ngombo ĩyo ĩngĩakuire ĩkĩhũũruo, mwene aagĩrĩirũo kũherithio. Ngombo ĩngĩathire na mbere gũtũũra mũthenya ũmwe kana ĩĩrĩ thutha ũcio, ũcio wakoragwo ũrĩ ũira atĩ mwene yo ndauma na meciria ma kũmĩũraga ngoro-ini yake. Aakoragwo na kĩhooto gĩa kũmĩrũnga tondũ ngombo yakoragwo ĩrĩ “mbeca” ciake. Mũndũ ndangĩendire kwananga biũ kĩndũ gĩake kĩa bata tondũ nĩ angĩathiire hathara. Ningĩ, ngombo ĩngĩakuire thutha wa mũthenya ũmwe kana ĩĩrĩ kũhĩtũka, gũtingĩamenyekire wega kana yakua nĩ ũndũ wa kũhũũrũo kana nĩ ũndũ wa ũndũ ũngĩ. Kwoguo ngombo ĩngĩathiire na mbere gũtũũra mũthenya ũmwe kana ĩĩrĩ thutha ũcio, mwathi wayo ndangĩaherithirio.—Tham 21:20, 21.
w10 4/15 29 kĩb. 4
Jehova Endaga Ũkorũo na Ũgitĩri Ũtarĩ na Ũgwati
Matuĩro marĩa maarĩ thĩinĩ wa Watho nĩ maahutĩtie nginya mogwati marĩa maarehagwo nĩ nyamũ cia mũciĩ. Ndegwa ĩngĩathecire mũndũ akue, mwene ndegwa ĩyo aagĩrĩirũo kũmĩũraga nĩguo agitĩre andũ arĩa angĩ. Tondũ ndangĩarĩire nyama ciayo kana enderie andũ angĩ marĩe, kũũraga nyamũ ĩyo kwarĩ hathara nene. Ĩ ndegwa ĩngĩaguraririe mũndũ, na mwene age kũmĩhingĩra? Kũngĩathiire atĩa? Ndegwa ĩyo yaagĩrĩire kũũragwo o hamwe na mwene ĩngĩacokire yũrage mũndũ. Watho ũcio warĩ mũkaana harĩ mũndũ o wothe ũtaamenyagĩrĩra mahiũ make.—Tham. 21:28, 29.
Kũmaatha Maũndũ ma Bata Maandĩko-inĩ
w10 1/15 4 kĩb. 4-5
Wagĩrĩirũo Kwĩyamũrĩra Jehova Nĩkĩ?
4 Kwĩyamũrĩra Jehova nĩ ũndũ wagĩrĩire kuoywo na ũritũ. To mwĩhĩtwa tu mũndũ ehĩtaga. Tũgunĩkaga atĩa nĩ ũndũ wa kwĩyamũrĩra Jehova? Reke tũringithanie ũndũ ũcio na ũrata, tuone ũrĩa tũgunĩkaga nĩ ũndũ wa gũkorũo na arata. Nĩguo mũndũ akenere ũrata, no mũhaka etĩkĩre gwĩka maũndũ marĩa mũrata erĩgagĩrĩrũo eke. Ũndũ ũmwe nĩ mũndũ kũigua arĩ na ũigĩrĩrĩki wa kũrũmbũiya mũrata wake. Ũrata ũmwe wa mwanya ũtaarĩirio thĩinĩ wa Bibilia nĩ wa Daudi na Jonathani. O na nĩ maagĩire na kĩrĩkanĩro kĩa ũrata. (Thoma 1 Samueli 17:57; 18:1, 3) O na gũtuĩka ti ũndũ mũhũthũ kuona ũrata ta ũcio, kaingĩ ũrata ũrũmaga rĩrĩa o mũndũ aigua arĩ na ũigĩrĩrĩki wa kũrũmbũiya ũcio ũngĩ.—Thim. 17:17; 18:24.
5 Nĩ harĩ ũndũ ũngĩ ũtaarĩirio thĩinĩ wa Watho ũrĩa Ngai aaheire Aisiraeli wonanagia ũrĩa andũ maagunĩkaga nĩ ũndũ wa kũigua marĩ na ũigĩrĩrĩki kwerekera andũ arĩa angĩ. Ngombo ĩngĩaiguire no yende gũtuĩka ya mwathi wayo biũ tondũ nĩ mwega, nĩ yagĩaga na kĩrĩkanĩro gĩa gũtũũra hamwe nake. Watho woigĩte ũũ: “Ngombo ĩyo ĩngiuga ũũ: ‘Nĩ nyendete mwathi wakwa, mũtumia wakwa o na ciana ciakwa; ndikwenda kũrekererio,’ mwathi wayo nĩ akaamĩtwara mbere ya Ngai ũrĩa wa ma. Ningĩ amĩtware mũrango-inĩ kana gĩtugĩ-inĩ kĩa mũrango, acoke amĩtũre gũtũ na mũkuha, nayo ĩtuĩke ngombo yake ũtũũro-inĩ wayo wothe.”—Tham. 21:5, 6.
it-1 1143
Rũhĩa
Ciugo iria irĩ thĩinĩ wa Thama 21:14 no ikorũo ikĩonania atĩ o na mũthĩnjĩri-Ngai angĩoraganire, aagĩrĩire kũũragwo, kana atĩ kũnyita hĩa cia kĩgongona gũtingĩagitĩrire mũndũ o wothe ũngĩoraganire akĩendaga.—Ringithania 1Ath 2:28-34.
w09 4/1 kar. 31
Ithe wa Arĩa Matarĩ Maithe
“Ithe wa arĩa matarĩ maithe, . . . nĩ Ngai, o ũcio ũrĩ gĩikaro-inĩ gĩake gĩtheru.” (Thaburi 68:5) Ciugo icio itongoretio nĩ roho itũrutaga ũndũ wa mwanya wĩgiĩ Jehova Ngai, atĩ nĩ arũmbũyagia mabataro ma arĩa matarĩ hinya. Watho ũrĩa aaheire Aisiraeli nĩ wonanagia ũrĩa arũmbũyagia ciana iria ikuĩrĩirũo nĩ mũciari. Reke tũthuthurie rĩandĩko rĩa Thama 22:22-24, rĩrĩa rĩgwetete “mwana ũtarĩ ithe” riita rĩa mbere thĩinĩ wa Bibilia.
Ngai aaheanire mũkaana ũyũ: “Mũtikanahinyĩrĩrie . . . mwana ũtarĩ ithe.” (Mũhari wa 22) Ciugo icio itiarĩ o ũndũ wa kuonania kũrũmbũiya ihooto cia andũ; warĩ watho kuuma kũrĩ Ngai. Mwana angĩakuĩrĩirũo nĩ ithe, ũrĩa warĩ na ũigĩrĩrĩki wa kũmũgitĩra na kũmũrũmbũiya, ũngĩarĩ ũndũ mũhũthũ gwĩkwo maũndũ moru. Gũtirĩ mũndũ wagĩrĩirũo ‘kũhinyĩrĩria’ mwana ta ũcio na njĩra o yothe. Thĩinĩ wa Bibilia ingĩ, kiugo ‘kũhinyĩrĩria’ gĩtaũrĩtwo ‘kũnyarira’ kana “kũhũthĩra ũũru.” Gwĩka mwana ũtarĩ ithe ũndũ mũũru kuoonagwo kũrĩ ũndũ mũritũ maitho-inĩ ma Ngai. Hihi warĩ mũritũ na gĩkĩro kĩrĩkũ?
Watho wathiĩte na mbere kuuga: “Mũngĩkaamahinyĩrĩria, nao mangaĩre, hatarĩ nganja nĩ ngaigua kĩrĩro kĩao.” (Mũhari wa 23) Aisiraeli maagĩrĩirũo gwathĩkĩra rĩathani rĩu marĩ mũndũ ũmwe ũmwe na marĩ rũrĩrĩ. Jehova nĩ aamaroraga; nĩ aategete gũtũ gwake athikĩrĩrie ciana iria itarĩ maithe, na nĩ aakoragwo ehaarĩirie gũthikĩrĩria kĩrĩro kĩao gĩa kũhoya ũteithio.—Thaburi 10:14; Thimo 23:10, 11.
Kũngĩathiire atĩa mũndũ angĩekire mwana ũtarĩ ithe ũndũ mũũru, atũme mwana ũcio akaĩre Ngai? Jehova ooigĩte ũũ: “nĩ ngaacinwo nĩ marakara, ndĩmũũrage na rũhiũ rwa njora.” (Mũhari wa 24) Ibuku rĩmwe rĩa gũtaarĩria Bibilia riugaga atĩ ciugo icio ingĩtaũrũo “kiugo gwa kiugo ciugĩte, ‘na iniũrũ rĩakwa nĩ rĩkaahiũha,’ na cionanagia marakara manene.” Rora wone atĩ Jehova ndeehokeire atuanĩri ciira a Isiraeli wĩra wa gũtigĩrĩra watho ũcio nĩ warũmĩrĩrũo. Ngai we mwene nĩwe ũngĩatuĩrĩire mũndũ o wothe ũngĩekire mwana ta ũcio ũndũ mũũru.—Gũcokerithia Maathani 10:17, 18.
Jehova ndagarũrũkĩte. (Malaki 3:6) Nĩ arũmbũyagia mũno ciana iria itarĩ mũciari kana aciari. (Jakubu 1:27) Ithe wa arĩa matarĩ maithe nĩ acinagwo nĩ marakara ma ũthingu rĩrĩa ciana ta icio ciekwo maũndũ moru. Arĩa mahũthagĩra ũũru ciana ta icio matingĩĩthema “marakara mahiũ ma Jehova.” (Zefania 2:2) Andũ ta acio oru nĩ makaamenya atĩ “nĩ ũndũ wa kũguoyohia kũgwa moko-inĩ ma Ngai ũrĩa ũtũũraga muoyo.”—Ahibirania 10:31.
[Kohoro ka Magũrũ-inĩ]
Ciugo “mwana ũtarĩ ithe” cionekaga maita ta 40 thĩinĩ wa Bibilia. O na gũtuĩka kiugo gĩa Kĩhibirania kĩrĩa gĩtaũrĩtwo ũguo kĩrũgamagĩrĩra mwana wa kahĩĩ, tũtiagĩrĩirũo gwĩciria atĩ maũndũ marĩa magwetetwo megiĩ mwana ũcio matihutĩtie airĩtu arĩa makuĩrĩirũo nĩ maithe. Watho wa Musa nĩ warũmbũyagia nginya ihooto cia airĩtu arĩa mataarĩ na maithe.—Ndari 27:1-8.
ŨTŨŨRO WA GĨKRISTIANO
w10 1/15 4 kĩb. 4-7
Wagĩrĩirũo Kwĩyamũrĩra Jehova Nĩkĩ?
4 Kwĩyamũrĩra Jehova nĩ ũndũ wagĩrĩire kuoywo na ũritũ. To mwĩhĩtwa tu mũndũ ehĩtaga. Tũgunĩkaga atĩa nĩ ũndũ wa kwĩyamũrĩra Jehova? Reke tũringithanie ũndũ ũcio na ũrata, tuone ũrĩa tũgunĩkaga nĩ ũndũ wa gũkorũo na arata. Nĩguo mũndũ akenere ũrata, no mũhaka etĩkĩre gwĩka maũndũ marĩa mũrata erĩgagĩrĩrũo eke. Ũndũ ũmwe nĩ mũndũ kũigua arĩ na ũigĩrĩrĩki wa kũrũmbũiya mũrata wake. Ũrata ũmwe wa mwanya ũtaarĩirio thĩinĩ wa Bibilia nĩ wa Daudi na Jonathani. O na nĩ maagĩire na kĩrĩkanĩro kĩa ũrata. (Thoma 1 Samueli 17:57; 18:1, 3) O na gũtuĩka ti ũndũ mũhũthũ kuona ũrata ta ũcio, kaingĩ ũrata ũrũmaga rĩrĩa o mũndũ aigua arĩ na ũigĩrĩrĩki wa kũrũmbũiya ũcio ũngĩ.—Thim. 17:17; 18:24.
5 Nĩ harĩ ũndũ ũngĩ ũtaarĩirio thĩinĩ wa Watho ũrĩa Ngai aaheire Aisiraeli wonanagia ũrĩa andũ maagunĩkaga nĩ ũndũ wa kũigua marĩ na ũigĩrĩrĩki kwerekera andũ arĩa angĩ. Ngombo ĩngĩaiguire no yende gũtuĩka ya mwathi wayo biũ tondũ nĩ mwega, nĩ yagĩaga na kĩrĩkanĩro gĩa gũtũũra hamwe nake. Watho woigĩte ũũ: “Ngombo ĩyo ĩngiuga ũũ: ‘Nĩ nyendete mwathi wakwa, mũtumia wakwa o na ciana ciakwa; ndikwenda kũrekererio,’ mwathi wayo nĩ akaamĩtwara mbere ya Ngai ũrĩa wa ma. Ningĩ amĩtware mũrango-inĩ kana gĩtugĩ-inĩ kĩa mũrango, acoke amĩtũre gũtũ na mũkuha, nayo ĩtuĩke ngombo yake ũtũũro-inĩ wayo wothe.”—Tham. 21:5, 6.
6 Kĩhiko o nakĩo nĩ kĩbataraga ũigĩrĩrĩki mũnene. Mũndũ ũrĩ thĩinĩ wa kĩhiko akoragwo na ũigĩrĩrĩki kwerekera mũndũ ũcio mahikanĩtie nake. Andũ erĩ arĩa maikaraga hamwe matahikanĩtie kĩĩwatho matikenagĩra ũgitĩri wa ma ũrĩa kĩhiko kĩrehaga; o na ciana ciao itingĩkenera. No andũ arĩa mahikanĩtie na njĩra ĩrĩa yagĩrĩire nĩ makoragwo na gĩtũmi gĩa Kĩĩmandĩko gĩa kwĩrutanĩria kũniina mathĩna mao marĩ na wendo rĩrĩa maga kũiguithania.—Mat. 19:5, 6; 1 Kor. 13:7, 8; Ahib. 13:4.
7 Mahinda-inĩ ma Bibilia, andũ nĩ maagunĩkaga nĩ ũndũ wa kwandĩkanĩra maũndũ-inĩ ma biacara na wĩra. (Mat. 20:1, 2, 8) O na ũmũthĩ noguo. Kwa ngerekano, nĩ tũgunĩkaga nĩ ũndũ wa kwandĩkanĩra na mũndũ tũtaneingĩria maũndũ-inĩ ma biacara kana tũtanandĩkwo wĩra kambuni-inĩ. Kwoguo angĩkorũo mũndũ kũigua arĩ na ũigĩrĩrĩki nĩ kwa bata maũndũ-inĩ ta ũrata, kĩhiko, na wĩra-rĩ, githĩ kwĩyamũrĩra Jehova wĩyendeire to gũtũme ũrata waku na Jehova wagĩre o na makĩria! Reke rĩu tuone ũrĩa andũ a mahinda mahĩtũku maagunĩkire nĩ ũndũ wa kwĩyamũrĩra Jehova Ngai na ũrĩa ũndũ ũcio warĩ makĩria ma o kũigua marĩ na ũigĩrĩrĩki.