GĨCUNJĨ KĨA WĨRUTI KĨA 51
RWĨMBO NA. 132 Nĩ Twatuĩka Mwĩrĩ Ũmwe
Ũrĩa Mũngĩka Ũhiki Ũratĩithia Jehova
“Maũndũ mothe nĩ mekĩkage na mũtaratara o na mũbango mwega.”—1 KOR. 14:40.
ŨNDŨ ŨRĨA WARĨRĨIRIO
Ũrĩa Akristiano arĩa mabangĩte kũhikania mangĩtĩithia Jehova mũthenya wa ũhiki wao.
1-2. Jehova angĩenda mũkorũo na ũhiki ũhaana atĩa?
HIHI harĩ mũndũ mũbangĩte kũhikania nake? Angĩkorũo nĩguo, ũcio nĩ ũndũ mwega! No gũkorũo mwĩ na mĩhangʼo mĩingĩ mũkĩbanga ũhiki wanyu. Jehova nĩ arenda mũgaakenera mũthenya wa ũhikia wanyu na mũkorũo na kĩhiko kĩrĩ na gĩkeno.—Thim. 5:18; Rwĩm. 3:11.
2 Nĩ mũrabatara gũtĩithia Jehova ũhiki-inĩ wanyu. Tũngiuga ũguo nĩkĩ? Na mũngĩka ũguo atĩa? O na gũtuĩka gĩcunjĩ gĩkĩ kĩarĩrĩirie mũno arĩa marabanga kũhikania, motaaro marĩa marĩrĩirio no matũteithie ithuothe gũtĩithia Jehova, angĩkorũo nĩ tũnyitĩtwo ũgeni ũhiki-inĩ kana nĩ tũũrĩtio tũteithĩrĩrie mĩbango-inĩ ya ũhiki.
MWAGĨRĨIRŨO GŨTĨITHIA JEHOVA NĨKĨ?
3. Akristiano arĩa marabanga kũhikania mabatiĩ gũtigĩrĩra nĩ meka atĩa, na nĩkĩ?
3 Akristiano arĩa marabanga gwĩka ũhiki mabatiĩ kũrũmĩrĩra motaaro ma Jehova marĩa marĩ thĩinĩ wa Kiugo gĩake Bibilia. Nĩkĩ? Tondũ Jehova nĩwe Mwambĩrĩria wa kĩhiko. Nĩwe wanyitithanirie ũhiki wa mbere wa aciari aitũ, Adamu na Hawa. (Kĩam. 1:28; 2:24) Kwoguo arĩa marabanga kũhikania, nĩ mabatiĩ gũtigĩrĩra atĩ ũhiki wao nĩ ũgaatĩithia Jehova.
4. Arĩa marabanga kũhikania mabatiĩ gũtĩithia Jehova nĩkĩ mũthenya wao wa ũhiki?
4 Ũndũ ũngĩ wa bata ũbatiĩ gũtũma mũtĩithie Jehova mũthenya wanyu wa ũhiki, nĩ atĩ nĩwe Ithe witũ wa igũrũ na Mũrata ũrĩa wa hakuhĩ mũno. (Ahib. 12:9) Hatarĩ nganja mũngĩenda gũtũũria ũrata hamwe nake. Mũtingĩenda o na hanini gwĩka ũndũ ũngĩtuurithia Jehova mũthenya ũcio kana mũthenya ũngĩ o wothe. (Thab. 25:14) Mũngĩĩcũrania maũndũ marĩa mothe amwĩkĩire na marĩa arĩmwĩkĩra, no muone atĩ nĩ mũrabatara kũmũtĩithia ũhiki-inĩ wanyu.—Thab. 116:12.
MŨNGĨTĨITHIA JEHOVA ATĨA?
5. Bibilia ĩngĩteithia atĩa arĩa marahikania kũbanga ũhiki wao?
5 Bibilia ndĩheanĩte mawatho megiĩ ũrĩa ũhiki wa Gĩkristiano ũbatiĩ gwĩkwo kana ũrĩa iruga rĩa ũhiki rĩbatiĩ gũkorũo rĩhaana. Kwoguo arĩa marahikania no mabange ũhiki wao kũringana na ũrĩa maũndũ mao matariĩ, ũndũire wao, kana ũrĩa mangĩona kwagĩrĩire. Ningĩ Akristiano a ma nĩ mabatiĩ gwathĩkĩra mawatho ma thirikari megiĩ kĩhiko. (Mat. 22:21) O na kũrĩ ũguo, ũhiki ũbangĩtwo kũringana na motaaro ma Bibilia, nĩ ũtĩithagia Jehova na ũgatũma akene. Gũkĩrĩ ũguo-rĩ, nĩ motaaro marĩkũ mwagĩrĩirũo kũririkana?
6. Nĩkĩ nĩ ũndũ wa bata harĩ arĩa marenda kũhikania gwathĩkĩra mawatho ma thirikari megiĩ kĩhiko?
6 Athĩkĩrai mawatho ma thirikari. (Rom. 13:1, 2) Mabũrũri-inĩ maingĩ, nĩ gũkoragwo na mawatho maigĩtwo nĩ thirikari megiĩ kĩhiko marĩa mabatiĩ kũrũmĩrĩrũo andũ matanahikania. Arĩa marenda kũhikania nĩ mabatiĩ gũtuĩria mamenye nĩ mawatho marĩkũ makoragwo kũrĩa maikaraga. Mangĩbatara ũteithio o wothe wĩgiĩ ũrĩa mangĩtuĩria ũhoro ũcio, no morie athuri a kĩũngano mamateithĩrĩrie.b
7. Ũhiki ũbatiĩ gwĩkwo na njĩra ĩrĩkũ?
7 Tigĩrĩrai maũndũ nĩ mekwo na njĩra ya gĩtĩo. (1 Kor. 10:31, 32) Mwĩrutanĩriei gũtigĩrĩra atĩ ũhiki wanyu ndũronania roho wa gũkũ thĩ, no handũ ha ũguo muonanie ngumo cia Gĩkristiano iria ciumanaga na roho mũtheru. (Gal. 5:19-26) Tondũ mũthuri nĩwe ũgũkorũo arĩ mũtwe wa famĩlĩ ĩyo njerũ, nĩ abatiĩ gũtigĩrĩra atĩ ũhiki nĩ wekwo na njĩra ya gũcanjamũra na ya gĩtĩo. Arĩa marahikania mangĩka atĩa nĩguo ũhiki wao ũkorũo ũhaana ũguo? Mĩario ya Bibilia ĩgiĩ kĩhiko ĩngĩrutwo na njĩra ya gĩtĩo na wendo, nĩ ĩgũteithia arĩa mokĩte gũkorũo na ngatho makĩria nĩ ũndũ wa kĩheo gĩa kĩhiko. Ningĩ no ĩmateithie kuona ũhiki ũrĩ ũndũ wa kuoywo na ũritũ. Nĩ ũndũ ũcio, Akristiano aingĩ nĩ mathuuraga gwĩkĩra ũhiki wao Nyũmba-inĩ ya Ũthamaki kũngĩhoteka. Angĩkorũo nĩ mũrenda kũhũthĩra Nyũmba ya Ũthamaki, mwagĩrĩirũo kwandĩkĩra kĩama gĩa athuri marũa kabere.
8. Angĩkorũo nĩ mũgakorũo na iruga rĩa ũhiki-rĩ, mũngĩtigĩrĩra atĩa nĩ rĩatĩithia Jehova? (Aroma 13:13)
8 Thoma Aroma 13:13. Angĩkorũo nĩ mũkũbanga gũkorũo na iruga rĩa ũhiki-rĩ, mũngĩĩthema atĩa kuonania roho wa gũkũ thĩ? Kiugo gĩa Kĩngiriki kĩrĩa gĩtaũrĩtwo “maruga makĩrĩtie njano,” kĩaaragĩrĩria maruga marĩ na andũ maranyua njohi gũkĩria gĩthimi na marĩ na nyĩmbo irainwo nginya ũtukũ mũno. Angĩkorũo ũhiki-inĩ wanyu nĩ gũgakorũo na njohi, mwĩciriei kabere ũrĩa mũngĩka nĩguo gũtikanagĩe mũndũ ũkanyua gũkĩria gĩthimi.c Na angĩkorũo nĩ mũgekĩra nyĩmbo, tigĩrĩrai atĩ mũgambo ndũgaakorũo wĩ mũnene ũũ atĩ andũ matingĩhota kwaranĩria. Nĩ wega gũthuthuria nyĩmbo iria ikainwo o hamwe na ciugo ciacio nĩguo mũtigĩrĩre itikahĩnga andũ arĩa angĩ.
9. Arĩa marabanga kũhikania mabatiĩ kũririkana ũndũ ũrĩkũ wĩgiĩ maũndũ marĩa mageekwo ũhiki-inĩ wao?
9 Hĩndĩ ya ũhiki, kũndũ kũmwe andũ a famĩlĩ na arata nĩ maheagwo kamweke ga kwaria, gũkonanio mbica kana video, kana gũgekwo maũndũ ma mathekania. Maũndũ ta macio no matũme mũthenya ũcio ũkorũo wĩ wa gũcanjamũra makĩria. O na kũrĩ ũguo, tigĩrĩrai atĩ maũndũ marĩa mageekwo nĩ ma gwaka. (Afil. 4:8) No mwĩyũrie ciũria ici: ‘Hihi maũndũ marĩa tũbangĩte nĩ magaatĩithia andũ arĩa angĩ? Hihi nĩ magaatĩithia mũbango wa kĩhiko?’ No kĩũria kĩrĩa kĩa bata makĩria mũngĩyũria nĩ gĩkĩ: ‘Hihi nĩ magaatĩithia Jehova?’ O na gũtuĩka maũndũ ma mathekania nĩ mega, nĩ wega gwĩthema kuuga maũndũ matagĩrĩire mangĩtũma andũ mecirie ũhoro wa ngomanio. (Ef. 5:3) Angĩkorũo nĩ mũbangĩte andũ anyu a famĩlĩ kana arata marie, tigĩrĩrai matikaaria mũno na nĩ magaatĩa matua manyu.
10. Arĩa marahikania mabatiĩ gũkorũo na ũigananĩru nĩkĩ makĩbanga ũhiki wao? (1 Johana 2:15-17)
10 Korũoi na ũigananĩru. (Thoma 1 Johana 2:15-17.) Jehova nĩ akenaga rĩrĩa athathaiya ake mamũgoocithia handũ ha kwĩgoocithia o ene. Kwoguo Akristiano marĩ na ũigananĩru nĩ methemaga kũhũthĩra mbeca nyingĩ mũno ũhiki-inĩ wao kana gũkorũo na “mwĩyonanio.” Nĩ moguni marĩkũ maumanaga na ũhiki ũrĩ na ũigananĩru? Ta wĩcirie ngerekano ya mũrũ wa Ithe witũ wĩtagwo Mike kuuma Norway. Aaugire ũũ: “Gũtirĩ mbeca twakombire na nĩ twahotire gũthiĩ na mbere na ũpainia. Twekire ũhiki ũtaarĩ na maũndũ maingĩ, no warĩ mũthaka na wa mwanya ũndũ ũtakaariganĩra.” Nake mwarĩ wa Ithe witũ Tabitha kuuma India aaugire: “Nĩ twethemire mĩtangĩko mĩingĩ. Tondũ twekire ũhiki ũtaarĩ na maũndũ maingĩ, tũtiarĩ na mĩbango mĩingĩ kana maũndũ maingĩ mangĩatũmire tũgucanie na andũ aitũ a famĩlĩ.”
Gũtekũmakania kũrĩa tũikaraga, ũhiki wa Mũkristiano no ũkorũo na ũigananĩru, wĩ mũthaka, na wa mwanya ũndũ ũtakaariganĩra (Rora kĩbungo gĩa 10-11)
11. Mũhiki na mũhikania mangĩonania ũigananĩru atĩa ũhoro-inĩ wĩgiĩ mwĩhumbĩre na mwĩgemerie? (Ningĩ rora mbica.)
11 Hihi nĩ mwĩcirĩtie nguo iria mũgeekĩra? Hatarĩ nganja mũngĩenda gũkooneka mũrĩ athaka. O na mahinda-inĩ ma Bibilia, mũhiki na mũhikania nĩ maatigagĩrĩra atĩ nĩ mehumba wega na megemia. (Isa. 61:10) Ma nĩ atĩ, nguo iria mũkehumba hĩndĩ ya ũhiki wanyu no ikorũo irĩ ngũrani na iria mwĩhumbaga mahinda-inĩ marĩa mangĩ, no nĩ mũbatiĩ gũtigĩrĩra irĩ na ũigananĩru. (1 Tim. 2:9) Mũtikareke nguo, mwĩgemerie wanyu, kana indo ingĩ ikorũo nĩcio mũgekĩrĩra mũno ũhiki-inĩ wanyu.—1 Pet. 3:3, 4.
12. Arĩa marahikania mabatiĩ kũregana na mĩtugo o yothe ĩtaratwarana na Bibilia nĩkĩ?
12 Reganai na mĩtugo ĩrĩa ĩtaratwarana na Bibilia. (Kũg. 18:4) Mohiki-inĩ maingĩ ũmũthĩ, nĩ gwĩkagwo mĩtugo yumanĩte na ndini cia maheeni na maũndũ ma ndaimono. Jehova nĩ atũkaanĩtie kwĩingĩrania na maũndũ ta macio matarĩ matheru. (2 Kor. 6:14-17) Angĩkorũo kũrĩa mũikaraga nĩ kũrĩ ũndũire kana mĩtugo mũtarĩ na ũũma nayo, thuthuriai kĩhumo kĩayo o hamwe na motaaro ma Bibilia marĩa mũngĩhũthĩra mũtanamĩtĩkĩria ũhiki-inĩ wanyu.
13. Arĩa marahikania mangĩĩgerekania atĩa na Jehova ũhoro-inĩ wĩgiĩ kwamũkĩra iheo?
13 Hihi kũrĩa mũikaraga andũ nĩ maheaga arĩa marahikania iheo? Mũndũ no aheane kĩheo kũringana na ũhoti wake wa kĩĩmbeca. Ma nĩ atĩ Akristiano nĩ mekĩragwo ngoro kũheana, na ũndũ ũcio nĩ ũtũmaga makorũo na gĩkeno. (Thim. 11:25; Atũm. 20:35) O na kũrĩ ũguo, tũtingĩenda gũtũma andũ arĩa twĩtĩte ũhiki maigue ta arĩ o mũhaka matũhe kĩheo, kana maigue maconokete tondũ matinatũhe kĩheo kĩa goro. Twĩgerekanagia na Jehova na njĩra ya gũkorũo na ngatho nĩ ũndũ wa iheo iria twaheo, na kũreka andũ matũhe kuuma ngoro kũringana na ũhoti wao.—2 Kor. 9:7.
GWĨTHEMA NA GŨTOORIA MORITŨ
14. Nĩ moritũ ta marĩkũ andũ arĩa marabanga kũhikania macemanagia namo?
14 No mũcemanie na moritũ mũkĩgeria kũbanga ũhiki ũgũtĩithia Jehova. Kwa ngerekano, no mũritũhĩrũo kũbanga ũhiki ũtarĩ na maũndũ maingĩ. Charlie wa kuuma Solomon Islands aaugire: “Warĩ ũndũ mũritũ harĩ ithuĩ gũtua nũũ tũngĩanyitire ũgeni ũhiki-inĩ witũ. Nĩ tũkoragwo na arata aingĩ, na ningĩ ũndũire-inĩ witũ andũ othe merĩgagĩrĩra nĩ mekũnyitwo ũgeni!” Tabitha ũrĩa ũkũgwetetwo hau kabere aaugire: “Kũrĩa njikaraga gwĩkagwo mohiki marĩ na andũ aingĩ. Ndwarĩ ũndũ mũhũthũ kũiguithia aciari aitũ atĩ tũgwĩta andũ 100 tu.” Nake Sarah kuuma India aaugire: “Andũ amwe nĩ mekagĩrĩra mũno mbeca iria marĩ nacio kana ũrĩa andũ maramona. Tondũ andũ amwe famĩlĩ-inĩ itũ nĩ meekĩte mohiki maarĩ manene, nĩ ndahatĩkagwo nĩ arĩa angĩ njĩke ũhiki mũnene o na makĩria.” Nĩ kĩĩ kĩngĩmũteithia gũtooria moritũ ta macio na mangĩ maingĩ?
15. Mahoya nĩ ma bata nĩkĩ rĩrĩa mũrabanga ũhiki?
15 Hoyagai kaingĩ igũrũ rĩgiĩ mĩbango yanyu ya ũhiki. No mwĩre Jehova kũgerera mahoya ũndũ o wothe mũrahiũrania naguo, nginya ũrĩa mũraigua. (Afil. 4:6, 7) No mũmwĩre amũteithie gũtua matua mega, gũikara mũhooreire rĩrĩa mũraigua mũgĩtangĩka, na kuonania ũmĩrĩru rĩrĩa kwabatarania. (1 Pet. 5:7) O ũrĩa mũrĩonaga Jehova agĩcokia mahoya manyu, noguo wĩtĩkio wanyu harĩ we ũrĩkũraga. Tabitha ũrĩa ũkũgwetetwo aaugire: “Nĩ twetigagĩra tũtikage kũiguithania ithuĩ ene kana na andũ aitũ a famĩlĩ. Kwoguo hĩndĩ ciothe tũkĩarĩrĩria mĩbango ya ũhiki, twambaga kũhoya. Nĩ tweyoneire Jehova agĩtũteithia na tũkĩgĩa na ihinda ihooreru.”
16-17. Kwaranĩria wega kũngĩteithia atĩa rĩrĩa mũrabanga ũhiki?
16 Aranĩriai na njĩra ya gĩtĩo mumĩranĩtie ngoro. (Thim. 15:22) No mũbatare gũtua matua maingĩ megiĩ ũhiki wanyu. Matua mamwe nĩ ta kũbanga mũthenya wa ũhiki, mbeca iria mũkũbatara, andũ arĩa mũgeeta, na mangĩ maingĩ. Mũtanatua itua o rĩothe, nĩ wega kwamba gũthuthuria maũndũ mũrĩ hamwe, na mwarĩrĩrie motaaro ma Bibilia marĩa mũngĩhũthĩra, o hamwe na motaaro marĩa mũheetwo nĩ Akristiano agimaru kĩĩroho. Rĩrĩa mũraruta mawoni manyu, aranĩriai na njĩra ya gĩtĩo na ũtaũku, na mũkorũo mwĩhaarĩirie kũgarũrĩra. Kwa ngerekano, angĩkorũo aciari anyu no mende gwĩkwo ũndũ mũna ũhiki-inĩ wanyu na muone ti ũndũ mũũru, nĩ wega gũtĩa matua mao. Mũthenya wanyu wa ũhiki nĩ wa bata nginya harĩ o. Angĩkorũo mũtigwĩka kũringana na ũrĩa marenda, mataarĩriei na njĩra ya gĩtĩo itũmi cia kwaga gwĩka ũguo. (Kol. 4:6) Taarĩriai andũ anyu a famĩlĩ cara-rũkũ atĩ muoroto wanyu nĩ gũkorũo na ũhiki ũrĩ na gĩkeno na ũratĩithia Jehova.
17 Angĩkorũo aciari anyu matirĩ ũhoro-inĩ wa ma, no ũkorũo ũtarĩ ũndũ mũhũthũ kũmataarĩria matua manyu, ĩndĩ no mũhote gwĩka ũguo. Mũrũ wa Ithe witũ Santhosh kuuma India aaugire: “Andũ a famĩlĩ itũ nĩ meendaga twĩke mĩtugo ĩmwe ĩkagwo ndini-inĩ ya Ũhĩndĩ. Nĩ tuooire ihinda iraihu tũkĩmataarĩria itua ritũ. Nĩ twekire mogarũrũku maũndũ-inĩ mamwe marĩa tuoonire matiragarara ithimi cia Jehova. Kwa ngerekano, nĩ twacenjirie irio tũkĩruga iria meendaga, na tũgĩtua itua rĩa kwaga kũina kana gũthũngũtha rwĩmbo o ruothe tondũ matiamenyerete maũndũ ta macio.”
18. Nĩ kĩĩ kĩngĩmũteithia gũtigĩrĩra atĩ maũndũ nĩ magathiĩ wega ũhiki-inĩ wanyu? (1 Akorintho 14:40) (Ningĩ rora mbica.)
18 Korũoi na mĩbango mĩega. Gũkorũo na mĩbango mĩega no kũmũteithie kũnyihanyihia mĩtangĩko mũthenya wanyu wa ũhiki. (Thoma 1 Akorintho 14:40.) Mũrũ wa Ithe witũ Wayne kuuma Taiwan aaugire: “Thikũ nini mbere ya ũhiki witũ, nĩ twabangire mũcemanio mũkuhĩ hamwe na arĩa meerutĩire gũtũteithĩrĩria mũthenya ũcio wa ũhiki. Nĩ twaarĩrĩirie mĩbango ĩgiĩ mũthenya ũcio na tũkĩĩmenyeria maũndũ mamwe tũngĩekire, nĩguo tũtigĩrĩre maũndũ mothe nĩ magathiĩ wega.” Nĩguo muonanie gĩtĩo harĩ andũ arĩa mũnyitĩte ũgeni, nĩ wega kũiga mahinda.
Gũkorũo na mĩbango mĩega kabere no kũmũteithie gũtigĩrĩra maũndũ nĩ magathiĩ wega mũthenya wa ũhiki (Rora kĩbungo gĩa 18)
19. Mũngĩka atĩa nĩguo mũtigĩrĩre maũndũ nĩ mathiĩ ũrĩa kwagĩrĩire iruga-inĩ rĩa ũhiki wanyu?
19 Mũngĩciria kabere mathĩna marĩa mangiumĩra, no mũhote kũmethema. (Thim. 22:3) Kwa ngerekano, angĩkorũo kũrĩa mũikaraga nĩ ũndũ wa ndũire andũ gũthiĩ ũhiki matanyitĩtwo ũgeni, mwĩciriei kabere ũrĩa mũngĩgirĩrĩria ũndũ ũcio. Tigĩrĩrai atĩ andũ anyu a famĩlĩ arĩa matarĩ Aira a Jehova nĩ mamenya maũndũ marĩa mangĩrĩgĩrĩra, na mawoni manyu megiĩ ũndũire ũmwe ũkoragwo mohiki-inĩ. O na no mũmonie gĩcunjĩ kĩrĩ na kĩongo “Mohiki ma Aira a Jehova Makoragwo Mahaana Atĩa?” kĩrĩa kĩrĩ thĩinĩ wa jw.org/ki. Nĩguo maũndũ mathiĩ ũrĩa kwagĩrĩire iruga-inĩ rĩa ũhiki wanyu, no mũthuure mũrũ wa Ithe witũ mũgimaru kĩĩroho akaarũgamĩrĩra maũndũ. (Joh. 2:8) Mũngĩmũtaarĩria wega maũndũ marĩa mũngĩenda marũmĩrĩrũo, no atigĩrĩre atĩ maũndũ mothe nĩ mathiĩ wega na mekwo na njĩra ya gĩtĩo.
20. Nĩ ũndũ ũrĩkũ arĩa marahikania mabatiĩ kũririkana?
20 No mũigue mũritũhĩirũo mweciria maũndũ marĩa mothe mũrabatara kũbanga ũhiki-inĩ wanyu. O na kũrĩ ũguo, nĩ wega mũririkane atĩ ũhiki no wa mũthenya ũmwe. Kĩu no kĩambĩrĩria kĩa ũtũũro wanyu mũrĩ hamwe mũgĩtungatĩra Jehova. Kwoguo tigĩrĩrai ũhiki wanyu ndũrĩ na maũndũ maingĩ na nĩ wa kũheeka gĩtĩo. Mwĩhokei Jehova. Mũngĩrũmĩrĩra ũtongoria wake, nĩ mũkũhota kũbanga ũhiki mwega mũtakeerira, na mũrĩririkanaga mũkenete.—Thab. 37:3, 4.
RWĨMBO NA. 107 Kĩonereria kĩa Ngai kĩa Wendo
a GŨTAARĨRIA KIUGO: Kũndũ kũingĩ, ũhiki wĩkagwo na njĩra ya andũ gũcemania hamwe na arĩa marahikania makehĩta mbere ya Ngai atĩ nĩ megũtũũrania hamwe. Thutha ũcio no mathiĩ handũ makarĩanĩre. Nakuo kũrĩa matekaga ũhiki na njĩra ta ĩyo, arĩa marahikania nĩ mabatiĩ gũtigĩrĩra nĩ marũmĩrĩra motaaro ma Bibilia mũthenya wao wa ũhiki.
b Nĩguo wone ũhoro makĩria wĩgiĩ mawoni ma Gĩkristiano megiĩ mawatho ma thirikari megiĩ kĩhiko, thoma gĩcunjĩ kĩa “Arusi Zenye Kuheshimika Machoni pa Mungu na Wanadamu” ngathĩti-inĩ ya Mnara wa Mlinzi ya Oktomba 15, 2006.
c Wĩrorere video ya Hihi nĩ Wega Heane Njohi? thĩinĩ wa jw.org/ki.