Kala u na etaleko la yuka li na sha noikunwa yoalkoholi

TONY oo a tumbulwa moshitukulwa shotete okwa li ta dulu okukala e na onghalamwenyo imwe i lili ngeno okwa diminine kutya oku na oupyakadi wokunwa sha pitilila. Ndele molwaashi okwa li ha dulu okunwa omalodu mahapu nopehe na omadidiliko oo taa ulike kutya okwa nwa sha pitilila, okwa li a itavela kutya oku shii osho ta ningi. Omolwashike etaleko laye la li la puka?

Tony okwa li e na etaleko la puka molwaashi okwa li ha nu oikunwa yoalkoholi sha pitilila. Kutya nee okwa li e shi didilika mo ile hasho, oshilyo shaye sholutu osho hashi pashukile olutu, omadiladilo nosho yo omaliudo, sha hala okutya, ouluvi waye, kawa li hau longo nawa ngeenge a nwa sha pitilila. Ouluvi waye kawa li vali hau dulu oku mu kwafela nawa eshi a kala ta nu.

Etomheno etivali kutya omolwashike Tony a li a fika pexulifodiladilo la puka olo kutya ka li a hala nandenande okweefa po onghedindjikilile yaye yokunwa omalodu. Allen oo a tumbulwa moitukulwa ya tetekela okwa li ta anye potete okudimina kutya oku na oupyakadi wokunwa sha pitilila. Okwa ti: “Onda li handi holeke okunwa kwange, nonda li handi kongo omalipopilo, handi kendabala okuningifa oupyakadi wange wokunwa sha pitilila u kale wa fa inau kwata moiti. Elalakano lange ololo kutya kanda li nda hala okumonika kutya ohandi nu sha pitilila. Nonande vamwe ova li va didilika kutya Tony naAllen ova li va pikwa komalodu, Tony naAllen ova li ashike tava tomhafana kutya kave na oupyakadi wokunwa. Tony naAllen okwa li va pumbwa okukatuka eenghatu opo va kale hava nu pandjele. Mbela eenghatu dilipi va li va pumbwa okukatuka?

Katuka eenghatu!

Ovanhu vahapu ovo va efa po okunwa omalodu sha pitilila ova li va katuka eenghatu metwokumwe neendjovo daJesus, odo tadi ti: “Eisho loye lokolulyo ngenge tali ku hongaula, li kolola mo, ove u li ekeleshi: osheshi okunyona po oshinhimbu shoye shimwe kwe ku wapalela, shi dule olutu loye alishe tali ekelwa [muGehenna, NW].” — Mateus 5:29.

Oshoshili kutya Jesus ka li ta xwaxwameke oikala yokuliteta oilyo imwe yolutu, ndele ponhele yaasho, okwa li ta popi pafaneko ta divilike kutya otu na okuteta mo monghalamwenyo yetu keshe osho tashi tula moshiponga oupamhepo wetu. Okukatuka eenghatu da tya ngaho otaku pula okuninga eenghendabala da mana mo notashi dulika ku yahameke omunhu palutu nosho yo pamaliudo. Ndele osho otashi ke tu amena tuha diladile kombinga yoinima ile tuha ye meenghalo odo tadi twala mokunwa sha pitilila. Onghee hano, ngeenge vamwe ove ku lombwele kutya ou na oupyakadi wokunwa oikunwa yoalkoholi sha pitilila, katuka eenghatu u lundulule okunwa kwoye.a Ngeenge ou wete kutya ito dulu okupangela okunwa kwoye, tokola u efe po okunwa monghalamwenyo yoye. Nonande oshidjuu okuninga ngaho, oshi li xwepo shi dule okunyona po onghalamwenyo yoye.

Kutya nee ku fi ongholwe, mbela oho kwatwa keamo lokunwa sha pitilila? Ngeenge osho, mbela eenghatu tadi longo dilipi to dulu okukatuka opo u kale u na etaleko la yuka li na sha noalkoholi?

Nghee to dulu okumona ekwafo olo wa pumbwa

1. Kala we lineekela kutya oto dulu okumona eenghono okupitila mokwiilikana pandjikilile, tashi di komutima. Ombibeli otai ladipike aveshe ovo va hala okuhafifa Jehova Kalunga tai ti: “Oufyoona weni u shiivifileni Kalunga momailikano nomomaindilo pamwe nomapandulo, nombili yaKalunga ei i dule eendunge adishe, otai ka amena omitima deni nomadiladilo eni muKristus Jesus.” (Ovafilippi 4:6, 7) Oshike mbela to dulu okwiilikana kombinga yasho opo u mone ombili yopamadiladilo ya tya ngaho?

Dimina kutya ou na oupyakadi wokunwa sha pitilila, oupyakadi oo u na okuhumbata ove mwene. Lombwela Jehova kombinga yaasho wa hala okuninga po opo u finde oupyakadi woye, na Jehova ota ka nangeka noupuna eenghendabala doye odo note ke ku kwafela u henuke omaupyakadi makwao a nyika oshiponga neenghono. Ombibeli oya ti: “Ou [ta] holeke omatauluko aye, ita ka mona elao. Ndelenee ou te a hepaulula ndee te a efa, ota ka filwa onghenda.” (Omayeletumbulo 28:13) Jesus okwa li yo a popya kutya ohatu dulu okwiilikana hatu ti: “Ino tu twala momayeleko, ndelenee tu xupifa mowii.” (Mateus 6:13) Ndele mbela ongahelipi to dulu okukatuka metwokumwe nomailikano a tya ngaho, nopeni to dulu okumona omanyamukulo omaindilo oye?

2. Pamekwa kEendjovo daKalunga. Ombibeli oya ti: ‘Ondjovo yaKalunga oi nomwenyo neenghono, ndele i shii kutokola omadilongo nomadiladilo omutima.’ (Ovaheberi 4:12) Ovanhu vahapu ovo kwa li hava nu omalodu sha pitilila ohava kwafelwa kokulesha eevelishe dOmbibeli nokudilonga kombinga yado efiku keshe. Omupsalme umwe omutilikalunga okwa ti: ‘Omulumenhu omunelao oye ou, iha ende pamhangela yovahenakalunga, ndelenee ha hokwa omhango yOmwene noku i diladila omutenya noufiku. Naashishe eshi ta ningi, osha fewa.’ — Epsalme 1:1-3.

Allen oo a li a kwafelwa kEendombwedi daJehova a finde oupyakadi waye wokunwa sha pitilila okupitila mekonakonombibeli, okwa ti: “Onda tomwa kutya ngeno haMbibeli nosho yo omafinamhango ayo oo a kwafela nge ndi efe po okunwa, ngeno osho onda fya nale.”

3. Kala u na elipangelo. Ombibeli oya popya kutya oilyo yeongalo lopaKriste oyo ya li nale eengholwe oya koshwa ya yela ‘komhepo yaKalunga ketu.’ (1 Ovakorinto 6:9-11) Ngahelipi mbela? Ova li va kwafelwa va efe po okunwa sha pitilila nosho yo eenhingo omolwokukulika elipangelo, oukwatya oo hau kulikwa kekwafo lomhepo iyapuki yaKalunga. Eendjovo daKalunga oda ti: “Inamu kolwa komaviinyu omo hamu di eliefo, ndelenee yadifweni kOmhepo.” (Ovaefeso 5:18; Ovagalati 5:21-22) Jesus Kristus okwa li a udaneka kutya ‘Tate yetu womeulu ota ka yandja omhepo iyapuki kuava tave mu indile.’ Onghee hano, okwa ti: “Indileni, ndee tamu pewa.” — Lukas 11:9, 13.

Aveshe ovo va hala okulongela Jehova monghedi oyo ta hokwa, otava dulu okukulika elipangelo okupitila mokulesha nomokukonakona Ombibeli nosho yo mokwiilikana lwoikando tashi di komutima. Ponhele yokuteka omukumo, lineekela eudaneko lEendjovo daKalunga olo tali ti: “Ou ta kunu mOmhepo, oye ta ka teya omwenyo waalushe okOmhepo. Ndele mokulonga ouwa inatu lolokeni, osheshi efimbo ngenge la fika, hatu ka teya yo, ngenge itatu loloka.” — Ovagalati 6:8, 9.

4. Hoolola ookaume vawa. Ombibeli otai ti: “Kala nokweenda novanongo, opo nee naave yo u ninge omunongo. Ndelenee ou ha endafana novashima, ota ka laipala.” (Omayeletumbulo 13:20) Lombwela ookaume koye kombinga yetokolo loye lokukala ho longifa oikunwa yoalkoholi pandjele. Ndele Eendjovo daKalunga otadi londwele kutya ngeenge owa efa po ‘oukolwe, oivilo youfiku noufukenhu woikunwa,’ ookaume koye vamwe vonale otava ka kala va ‘kumwa, ndele tave ku sheke.’ (1 Petrus 4:3, 4) Kala wa tokola okuxulifa po eendafano novanhu ovo inava fimaneka etokolotoko loye lokukala ho nu pandjele.

5. Litulila po omangabeko okondadalunde. Ombibeli oya ti: “Inamu [faafana] nounyuni ou, ndelenee shitukeni vape momadiladilo eni, opo mu shiive okukonakona ehalo laKalunga lilipi, naashi shiwa, sha wapalela nosha wana.” (Ovaroma 12:2) Ngeenge owa efa omafinamhango Eendjovo daKalunga e ku wilike u litulile po omangabeko opaumwene ponhele yokweefa ookaume koye ile ‘ounyuni ou’ oo u ku tulile po omangabeko, oto ka hafela onghedi yokukalamwenyo oyo ya hokiwa kuKalunga. Ndele mbela ongahelipi to dulu okushiiva kutya owe litulila po omangabeko taa wapalele?

Ngeenge osho to nu otashi nyono po eendunge doye dokuyoolola notashi fimike oukeka woye wokudiladila, oshihapu unene kwoove. Onghee hano, ngeenge owa tokola okunwa, oshi li pandunge okulitulila po omangabeko okondadalunde opo uha kale ashike momhepo, okwa tya ngoo ove ku shii ngeenge owa kolwa ile ino kolwa. Ino lipwililikila oupyakadi woye ngeenge owa didilike kutya ou na shili oupyakadi wokunwa sha pitilila. Litulila po omangabeko okondadalunde oo tae ku kwafele u nwe pandjele, noitae ku ningifa u nwe sha pitilila.

6. Lihonga okukala ho anye oikunwa. Ombibeli oya ti: ‘Eendjovo deni nadi tye: Heeno, heeno, ile: ahowe, ahowe.’ (Mateus 5:37) Lihonga okukala ho anye oikunwa yoalkoholi nelungi ngeenge kaume oo e ku shiva te ku ladipike u nwe, nonande ite shi ningi nelinyengotomheno lii. Ombibeli oya ti: “Eendjovo deni nadi kale alushe donghenda, da fingala omongwa, nye mu kale mu shi shii nhumbi mu nokunyamukula keshe umwe.” — Ovakolossi 4:6.

7. Konga ekwafo kuvamwe. Pula ekwafo kookaume koye ovanahole ovo tava dulu oku ku kwafela eshi to ningi eenghendabala okupangela okunwa kwoye, notava dulu oku ku kwafela pamhepo. Ombibeli oya ti: “Vavali ve dule umwe, osheshi vo otava mono ondjabi iwa yoshilonga shavo shidjuu. Osheshi vo ngenge tava punduka, umwe ta dulu okuyambula omukwao.” (Omuudifi 4:9, 10; Jakob 5:14, 16) Ehangano lOpashiwana li na sha nOkulongifa nai oikunwa yoalkoholi nosho yo Okupikwa koikunwa lokOilongo yaHangana ola yandja omayele, la ti: “Otashi dulika shi kale shidjuu omafimbo amwe eshi to kendabala okuninipika okunwa kwoye. Pula oukwaneumbo weni nosho yo ookaume koye ve ku kwafele u hange elalakano loye.”

8. Kala wa tokola toko uha lundulule etokolo loye. Ombibeli otai ti: “Kaleni hano ovawanifi veendjovo, havapwilikini vongaho nokulifufya nye vene. Ndelenee ou ta tale nokukonakona momhango ei ya wana yemanguluko ndee ta kala mo, ye e he fi omupwilikini ha dimbwa, ndelenee omuwanifi shili, oye ta kala omunelao mokulonga kwaye.” — Jakob 1:22, 25.

Nghee to dulu okumanguluka ko kokupikwa koikunwa yoalkoholi

Hakeshe omunhu oo ha nu oikunwa ihapu yoalkoholi ha ningi ongholwe. Ashike vamwe ohava hovele okunwa omalodu sha pitilila ile hava nu luhapu unene, ndele tava ningi eembuvi domalodu. Molwaashi oalkoholi ohai piki omunhu palutu nosho yo pamadiladilo, ovanhu va tya ngaho otashi dulika va kale va pumbwa ekwafo la wedwa po shihe fi ashike okukala va tokola toko nokupewa ekwafo lopamhepo opo va efe po omalodu. Allen okwa ti: “Eshi nda li handi kendabala okweefa po omalodu, onda li handi kala ndi udite ouyahame wopalutu neenghono oo hau etifwa kokweefa po omalodu. Kakele kekwafo lopamhepo olo nda li nda pewa, onda ka didilika kutya mboli onda pumbwa yo ekwafo lopaunamiti.”

Ovanhu vahapu ovo hava nu omalodu ova pumbwa ekwafo lopaunamiti olo tali dulu oku va kwafela opo va dule okulwa olwoodi lavo lopamhepo lokumanguluka moupika wokulongifa nai oikunwa yoalkoholi.b Ovanhu vamwe ohava kala va pumbwa okutulwa meembete opo va dule okulididimikila ouyahame oo hau etifwa kokweefa po okunwa ile va pewe omiti opo vaha kale vali va hala okunwa neenghono noku va kwafela ve lidilike omalodu. Omona waKalunga oo a li ha longo oikumwifilonga okwa ti: “Ava ve li nawa, itava pumbwa omuveluli, ovanaudu ovo tuu aveke.” — Markus 2:17.

Omauwa oo haa di mokudulika kehongo lopakalunga

Omayele mawa Ombibeli e na sha noalkoholi okwa dja kuKalunga kashili oo e tu halela ouwa paife nosho yo fiyo alushe. Allen okwa popya konima yomido 24 okudja eshi a efa po omalodu, a ti: “Osha li shi tunhula neenghono okushiiva kutya ohandi dulu okukala ndi li shimwe shi lili, eshi nde lihonga kutya Jehova okwa hala okukwafela nge ndi lundulule onghedi yange yokukalamwenyo nokwa kwafela nge . . . ” Allen okwa li ta popi ta kanghama po molwaashi oinima oyo a dimbuluka oya li tai hale oku mu lilifa. Okwa twikila ko a ti: “O!, . . okukala ndi shii kutya Jehova oku udite ko onghalo yange noku na ko nasha naame nokwa pa nge ekwafo olo nda pumbwa, osha kumwifa nge neenghono.”

Onghee hano, ngeenge owa pikwa kokulongifa nai oikunwa yoalkoholi ile wa ninga ombuvi, ino sholola ile u fike pexulifodiladilo kutya ito dulu okuninga omalunduluko. Allen nosho yo vamwe vahapu ova li monghalo ya fa oyo u li muyo, ndele ova dula okuninipika okunwa kwavo ile va efa po nokuli okunwa filufilu. Ovanhu va tya ngaho inave lipa oushima washa; naave ito ke lipa oushima.

Kashi na nee mbudi kutya owa tokola okukala ho nu pandjele ile owa tokola okuhanwa nandenande, dulika komayele aKalunga opahole aa taa ti: “Akutu, ngeno ove wa li wa diinina oipango yange, ngeno ombili yoye oya kala ngaashi omulonga tau tondoka, nouyuki woye ngaashi omakufikufi omefuta.” — Jesaja 48:18.

[Omashangelo opedu]

[Oshimhungu/Efano pepandja 8]

Mbela onda pikwa koikunwa yoalkoholi?

Oto dulu okulipula kutya:

• Mbela ohandi nu oikunwa ihapu yoalkoholi i dule pwaayo nda kala handi nu shito?

• Mbela ohandi nu luhapu unene shi dulife nale?

• Mbela paife ohandi nu oikunwa i na eenghono unene?

• Mbela ohandi nu opo ndi ungaunge noisho yonghalamwenyo ile ndi henuke omaupyakadi?

• Mbela onda lombwelwa kukaume kange ile koshilyo shoukwaneumbo kutya ondi na oupyakadi wokunwa?

• Mbela okunwa kwange okwa etifa omaupyakadi moukwaneumbo, koilonga ile ngeenge ndi li mefudo?

• Mbela ohandi mono shidjuu okukala inandi nwa oikunwa yoalkoholi oshivike ashishe?

• Mbela ohandi kala inandi hafa ngeenge vamwe tave lidilike oikunwa yoalkoholi?

• Mbela ohandi holeke vamwe kutya ohandi nu oikunwa yoalkoholi i fike peni?

Ngeenge owa nyamukula heeno kulimwe ile amwe omomapulo oo, otashi dulika wa pumbwa okukatuka eenghatu opo u ninipike okunwa kwoye.

[Oshimhungu/Efano pepandja 9]

Ninga omatokolo opandunge shi na sha noikunwa yoalkoholi

Fimbo ino nwa oikunwa yoalkoholi, lipula kutya:

• Mbela oshi li ngoo pandunge kwaame okunwa oikunwa yoalkoholi ile nandi lidilike okunwa?

Eetepo: Omunhu oo ita dulu okuninipika oikunwa oyo ha nu oku na okulidilika filufilu.

• Ondi na okunwa shi fike peni?

Eetepo: Litulila po omangabeko okunwa oikunwa yoalkoholi fimbo inai nyona po eendunge doye dokuyoolola.

• Ondi na okunwa naini?

Eetepo: Ino nwa ngeenge to ka shinga ohauto ile to ka kufa ombinga momalipyakidilo oo taa pula omunhu a yandje elitulemo; ino nwa ngeenge to kufa ombinga momalipyakidilo e na sha nelongelokalunga, ngeenge u li meteelelo nosho yo ngeenge to nu omiti donhumba.

• Ondi na okunwina peni?

Eetepo: Nwina ponhele opo tapa wapalele, ino nwa meholeko; ino nwina povanhu ovo hava pundukifwa koalkoholi.

• Ondi na okunwa pamwe noolyelye?

Eetepo: Nwa pamwe nookaume vawa ile noukwaneumbo, ndele hapamwe naavo hava nu sha pitilila.

[Oshimhungu/Efano pepandja 10]

Omunhu oo a li nale ongholwe a kwafelwa kEendjovo daKalunga

Supot wokuThailand okwa li ha nu nai sha pitilila. Tete, okwa li ashike ha nu keenguloshi. Ndele mokweendelako kwefimbo, okwa li a hovela okunwa ongula nosho yo pefimbo lomusha. Luhapu okwa li ha nu ashike nelalakano lokukolwa. Opo nee, okwa li a hovela okukonakona Ombibeli nEendombwedi daJehova. Eshi Supot e lihonga kutya Jehova Kalunga ina hokwa oukolwe, okwa li a efa po okunwa. Ndele konima yokafimbo, okwa ka hovela vali okunwa sha pitilila. Oukwaneumbo waye owa li wa nyemata neenghono.

Ashike Supot okwa li e hole natango Jehova nokwa li a hala oku mu longela monghedi ya yuka. Ookaume kaye ova li va twikila oku mu kwafela nokuladipika oukwaneumbo waye u kale hau kala pamwe naye nouha efe oku mu kwafela. Pefimbo opo, Supot okwa li a kwafelwa a mone kutya onghalo yaye oya kwata moiti shi fike peni keendjovo odo di li mo 1 Ovakorinto 6:10, odo tadi popi sha yukilila kutya ‘eengholwe itadi ka fyuulula ouhamba waKalunga.’ Okwa li a mona kutya okwa pumbwa okuninga eenghendabala da mana mo opo a efe po okunwa sha pitilila.

Pomhito oyo Supot okwa li a tokola toko okweefa po filufilu okunwa oikunwa yoalkoholi. Hauxuuninwa, Supot okwa li a kwafelwa komhepo iyapuki yaKalunga, kewiliko lEendjovo daKalunga, koukwaneumbo waye nosho yo keongalo opo a kale a pama pamhepo noku finde ehalo lokunwa oikunwa yoalkoholi. Oukwaneumbo waSupot owa li wa hafa eshi a ninginifwa opo a ulike kutya okwe liyapulila Kalunga. Paife Supot oku na ekwatafano lopofingo naKalunga olo a kala alushe a hala, noha longifa efimbo laye a kwafele vamwe pamhepo.