Osho hatu lihongo mOmhango yaMoses
“Momhango [omu na] olupe lounongo noloshili.” — ROM. 2:20.
KONGA OMANYAMUKULO OMAPULO AA MOSHITUKULWA:
Omayambo oo a li haa yambwa koshi yOmhango yaMoses okwa li taa faneke shike?
Ekwatafano lilipi li li pokati komayambo amwe oo a li haa yambwa kOvaisrael naao haa yambwa kOvakriste kunena?
Oshike tashi ufa kutya Kalunga ota ka tambula ko omayambo etu ile hasho?
1. Omolwashike sha fimana okuuda ko eityo lOmhango yaMoses?
NGENO katwa li tu na omishangwa da nwefwa mo domuyapostoli Paulus, ngeno osha kala shidjuu kufye okuuda ko eityo loinima ihapu yomOmhango yaMoses. Pashihopaenenwa, Paulus okwa yelifa monhumwafo yaye oyo a li a shangela Ovaheberi nghee Jesus oo e li ‘omupristeri omukulunhu nomudiinini’ a yandja lumwe aluke eyambo la wana po opo ovo ve na eitavelo tali longo mulo va mone “ekulilo laalushe.” (Heb. 2:17; 9:11, 12) Okwa li yo a yelifa kutya etwalihangano ola li ashike ‘omudidimbe woikwaulu’ nonokutya Jesus okwa ninga Omupokati “wehangano liwa” li dule olo Moses a li omupokati walo. (Heb. 7:22; 8:1-5) Okuyelifwa kwOmhango okwa li oshinima sha fimanenena kOvakriste vopefimbo laPaulus nosho yo vokunena. Okwe tu kwafela tu ude ko filufilu eityo lomafiloshisho oo Kalunga he tu pe.
2. Omolwashike Ovakriste Ovajuda va li tava dulu okukwafela ovo va dja moiwana imwe?
2 Eendjovo dimwe odo Paulus a popya monhumwafo oyo a li a shangela Ovakriste vokuRoma oda li da yukifwa kOvakriste Ovajuda, ovo va li va hongwa Omhango yaMoses. Okwa li a dimina kutya Ovajuda ovo ova li tava dulu okumona ‘ounongo noshili’ kombinga yaJehova nosho yo omifikamhango daye douyuki, molwaashi ove shii Omhango yaKalunga. Ngaashi ashike Ovajuda ovadiinini vopefimbo olo la tetekela Oukriste, Ovakriste Ovajuda navo ova li va dula okuhonga vamwe kombinga yOmhango yaJehova, molwaashi ova li ve na eudeko layo ‘lashili’ nove i fimaneka. — Lesha Ovaroma 2:17-20.
OMAYAMBO OO A LI TAA FANEKE EKULILOYAMBO LAJESUS
3. Ouwa ulipi hatu dulu okumona ngeenge otwa konakona omayambo Ovajuda vopefimbo lonale?
3 Oshili yomOmhango oyo Paulus a popya mOvaroma otai tu kwafele yo nokunena tu dule okuuda ko omalalakano aJehova. Omafinamhango oo e li mOmhango yaMoses oku na ongushu notaa dulu oku tu kwafela kunena. Tu na oshinima osho momadiladilo, paife natu ka konakoneni oshitukulwa shimwe shOmhango shi na sha nanghee omayambo nomaxwikiloyambo a li a kwafela Ovajuda ovalininipiki va tambule ko Kristus nova ude ko osho Kalunga a li a hala va ninge. Molwaashi oiteelelwa yaJehova ihai lunduluka, ohatu ka mona kutya eemhango odo Jehova a li a pa Ovaisrael di na sha nomayambo nosho yo omaxwikiloyambo otadi tu kwafele tu konakone onghedi yetu yoku mu longela. — Mal. 3:6.
4, 5. (a) Omhango yaMoses oya li hai dimbulukifa shike ovapiya vaKalunga? (b) Omayambo oo a li haa yambwa pamhango okwa li taa faneke shike?
4 Oitukulwa ihapu yOmhango yaMoses oya li ya kwafela Ovajuda vopefimbo lonale va mone kutya ovalunde. Pashihopaenenwa, ngeenge omunhu okwa kumu omudimba okwa li e na okuyelifwa. Osho osha li tashi pula ku dipawe ongobe itilyana yondema ihe na oshipo noi na okuxwikwa po. Omute wayo owa li u na okutuvikilwa “omolwomafetifomeva,” oo kwa li haa shashaminwa omunhu oo a nyata mefiku etitatu nokonima yomafiku aheyali okudja eshi a li e linyateka. (Num. 19:1-13) Natango, opo ovanhu va dimbuluke kutya oulunde nokuhawanenena ohaku taambekidwa mounona okudja pedalo, omukainhu oo a mona okaana okwa li e na okutalika ko a nyata oule wefimbo lonhumba, nokonima yaasho, oku na okuninga eyambo lekwatakanifo. — Lev. 12:1-8.
5 Ovajuda okwa li hava yambe omayambo oinamwenyo opo va dule okudiminwa po omanyono makwao. Omayambo oo nosho yo makwao oo a ka kala haa yambelwa kotembeli yaJehova, okwa li “omudidimbe” weyambo laKristus la wanenena, kashi na nee mbudi kutya ovo have a yambe okwa li ve shi shii ile hasho. — Heb. 10:1-10.
ELINYENGOTOMHENO LA YUKA LOKUNINGA OMAYAMBO
6, 7. (a) Oshike Ovaisrael va li ve na okudimbuluka ngeenge va li tava hoolola omayambo, naasho osha li tashi faneke shike? (b) Omapulo elipi hatu dulu okulipula pauhandimwe?
6 Jehova okwa li a teelela Ovaisrael ve mu yambele oinamwenyo oyo ya li ‘ihe na oshipo’ nandenande. Pashihopaenenwa, kai na okukala ya twika, ya lemana ile tai vele. (Lev. 22:20-22) Ngeenge va li tava yambele Jehova oilikolomwa yomomapya ngaashi oiimati ile oilya, oya li i na okukala “oshipe” nosho yo osho “shiwelela.” (Num. 18:12, 29) Jehova ka li ha tambula ko nandenande omayambo oo e na oshipo. Omayambo mawaelela nokae na oshipo oo a li haa yambwa kOvaisrael, okwa li taa faneke eyambo laJesus lihe na oshipo nandenande. Jehova okwa li ta ka yamba eyambo olo liwaelela noli na ondilo kuye opo a xupife ovanhu moulunde nefyo. — 1 Pet. 1:18, 19.
7 Nopehe na omalimbililo, omunhu oo a li e na shili olupandu omolwouwa aushe oo Jehova e mu ningila, okwa li te ke mu yambela osho shiwaelela noshihe na oshipo. Omunhu oye mwene a li e na okutokola kutya ota yambe eyambo la tya ngahelipi. Ndele nande ongaho, okwa li e shi shii kutya Kalunga ita ka hokwa eyambo li na oshipo, molwaashi osho otashi ka ulika kutya omunhu oo okwa tala ko okuyandja omayambo ku li ashike onghedindjikilile ile omutengi nokuli. (Lesha Malakia 1:6-8, 13.) Oihopaenenwa oyo oi na oku tu linyengifa tu konakone onghedi omo hatu longele Jehova. Natu lipule kutya: ‘Mbela ohandi longele Jehova omolwomalinyengotomheno elipi? Mbela onda pumbwa okutalulula onghedi yange yoku mu longela?’
8, 9. Omolwashike tu na okukonakona onghedi omo Ovaisrael va li hava yambe omayambo?
8 Ngeenge Omuisrael a li ta yandje eyambo nehalo liwa omolwolupandu laye lokupandula Jehova, ile ta ningi exwikiloyambo molwaashi a hala okukala a hokiwa kuye, kakwa li tashi ka kala shidjuu kuye okuhoolola oshinamwenyo osho sha denga mbada. Okwa li ta ka yambela Jehova osho shiwaelela nehalo liwa. Nonande Ovakriste kunena ihava yambe omayambo ngaashi oo a li haa yambwa koshi yOmhango yaMoses, navo ohava yambe omayambo meityo olo kutya ohava longifa efimbo lavo, eenghono davo noiniwe yavo mokulongela Jehova. Omuyapostoli Paulus okwa ti kutya ‘okupandula,’ ile tu tye, okuhepaulula eteelelo lOvakriste nosho yo “okulonga ouwa nokutukula muayo mu i kwete” oku li ngaashi omayambo oo a hokiwa kuKalunga. (Heb. 13:15, 16) Onghedi omo oshiwana shaJehova hashi kufa ombinga moilonga oyo ohai ulike kutya oshi na olupandu li fike peni laashishe osho Kalunga e shi ningila. Onghee hano, ope na ekwatafano pokati koikala nomalinyengotomheno aavo hava kufa ombinga moilonga yopaKriste kunena nosho yo aavo kwa li hava yambe omayambo ehalo liwa pefimbo lonale.
9 Omafimbo amwe, Omhango yaMoses oya li hai pula omunhu a yambe etimbayambo ile elivelombediyambo molwaashi a nyona. Ndele mbela oto diladila kutya okwa li tashi ka kala shidjuu kOmuisrael okuyamba omayambo a tya ngaho nehalo liwa? (Lev. 4:27, 28) Kasha li tashi ka kala shidjuu ngeenge omunhu oo a nyona okwa halelela shili okukala vali e na ekwatafano liwa naJehova.
10. Omukriste oku na okuninga po shike opo a pukulule epuko olo a ninga?
10 Kunena, otashi dulika yo u udife nai omumwaxo shihe fi oshiningilewina, ino shi didilika mo ile molwaashi wa popya oshinima shonhumba ino shi diladila nawa. Eliudo loye otashi dulika li ku lombwele kutya owa ninga epuko. Onghee hano, keshe oo ha longele Jehova nelitulemo ota ka ninga keshe osho ta dulu opo a pukulule epuko olo a ninga. Osho osha hala okutya omunhu oku na okuyandja ombili kwaao a udifa nai ile okuya kovakulunhuongalo a ka konge ekwafo lopamhepo ngeenge okwa nyona sha kwata moiti. (Mat. 5:23, 24; Jak. 5:14, 15) Hano ngeenge otwa nyono kumukwetu ile kuKalunga, otu na okuninga po sha opo tu pukulule epuko olo twa ninga. Kungaho, ohatu ka kala vali tu na ekwatafano liwa naJehova nosho yo nomumwatate, nohatu ka kala yo tu na eliudo la koshoka. Osho otashi ka yandja yo oumbangi kutya Jehova oku shii osho tashi tu wapalele.
11, 12. (a) Omakwatafanoyambo okwa li taa faneke shike? (b) Oshike hatu lihongo momakwatafanoyambo?
11 Koshi yOmhango yaMoses okwa li yo haku yambwa omapanduloyambo, ile tu tye, omakwatafanoyambo. Omayambo a tya ngaho okwa li a pumbiwa opo omunhu a kaleke po ombili pokati kaye naJehova. Omunhu oo a yandja exwikiloyambo okwa li e na okulya ombelela yoshinamwenyo osho a yamba pamwe noukwaneumbo waye, tashi dulika mongulu imwe yokulila yomotembeli. Omupristeri oo ta yambe eyambo olo nosho yo ovapristeri vakwao ovo tava longele motembeli navo ova li hava pewa ko kombelela. (Lev. 3:1; 7:31-33) Omunhu okwa li ha yandje eyambo la tya ngaho molwaashi okwa hala okukala e na ekwatafano lopofingo naKalunga. Kungaho, okwa fa ta li pamwe noukwaneumbo waye, novapristeri nosho yo naJehova, tava li va hafa nove udite ombili.
12 Ngeenge omunhu a li ta yandje ekwatafanoyambo okwa li ta shivi Jehova pafaneko a lye pamwe naye. Ndele kasha li tuu oufembanghenda munene ngeenge Jehova okwa tambula ko pafaneko eshivo laye! Nopehe na omalimbililo, omunhu ota ka kala a hala okuyandja osho shiwaelela komweenda oo a fimanenena. Omakwatafanoyambo oo a li oshitukulwa shOmhango yaMoses nao okwa li taa faneke sha, taa ulike kutya aveshe ovo va hala okukala ve na ekwatafano lopofingo nOmushiti wavo ove na oku shi ninga pakanghameno lekuliloyambo laJesus li na ondilo. Kunena, ohatu dulu okupanga oukaume naKalunga ngeenge otwa kala hatu longifa nehalo liwa oiniwe yetu neenghono detu moilonga yaye.
OMAYAMBO OO A LI INAA HOKIWA KUKALUNGA
13, 14. Omolwashike Jehova a li ina tambula ko omayambo oinamwenyo oo ohamba Saul ya li ya hala okuyamba?
13 Luhapu omayambo oo kwa li haa yambwa paMhango yaMoses okwa li e na okuyambwa tashi di komutima nosho yo nomalinyengotomheno mawa opo a kale a hokiwa kuJehova. Ndele mOmbibeli omu na yo oihopaenenwa yomayambo amwe oo a li inaa hokiwa kuKalunga. Mbela omolwashike Kalunga a li ine a hokwa? Natu ka kundafaneni oihopaenenwa ivali i na sha naasho.
14 Omuprofeti Samuel okwa li a lombwela ohamba Saul kutya efimbo laJehova ola li la fika loku ka hanauna po Ovaamalek. Onghee hano, Saul okwa li e na okuhanauna po ovatondi ovo aveshe nosho yo oimuna yavo. Ndele konima eshi va findana olwoodi olo, Saul okwa li a lombwela ovakwaita vaye va xupife ohamba yOvaamalek, Agag. Okwa li yo a xupifa oimuna oyo iwa noya ondoka opo vati i ka yambelwe po Jehova. (1 Sam. 15:2, 3, 21) Ndele mbela Jehova okwa li e linyenga ngahelipi? Ka li vali a hokwa Saul omolwokuhadulika kwaye. (Lesha 1 Samuel 15:22, 23.) Mbela oshike hatu lihongo moshinima osho? Ohatu lihongo mo kutya opo omayambo etu a tambulwe ko kuKalunga otu na okukala hatu dulika koipango yaye.
15. Omalihumbato mai Ovaisrael vamwe vopefimbo laJesaja okwa li a ningifa omayambo avo aha ninge shike?
15 Oshihopaenenwa oshitivali otashi hangwa membo laJesaja. Pefimbo laJesaja, Ovaisrael ova li natango hava yambele Jehova omayambo opo va diminwe po omatimba avo. Ndele omalihumbato avo mai okwa li a ningifa omayambo avo aha tambulwe ko kuJehova. Onghee hano, Jehova okwa li e va pula ta ti: ‘Omatomhenoyambo eni mahapuhapu ohandi a ningi shike? Ame onda nyonyodola omaxwikiloyambo eedi nomaadi outana va ondolwa. Ohonde yeemhedi noyeedi noyoikombo inandi i hala. Inamu eta vali eendjayambo dongaho; omatwimino oo, oixuna yongaho kuame.’ Mbela oupyakadi owa li peni? Kalunga okwa li e va lombwela a ti: “Nonande mu indile omaindilo mahapu, itandi udu: osheshi omake eni oku yadi ohonde. Likosheni, lifeteni; kufeni po owii womoilonga yeni koshipala shange, nye mu efe okulonga owii.” — Jes. 1:11-16.
16. Oshike tashi ufa kutya Kalunga ota ka tambula ko omayambo etu ile hasho?
16 Jehova iha hokwa omayambo ovanyoni ovo inava hala okulivela ombedi. Ndele nande ongaho, Kalunga oha tambula ko omayambo noha pwilikine komailikano aavo tava kendabala okudulika koipango yaye. Omhango yaMoses okwa li ya kwafela ovanhu va mone kutya ove li ovalunde nova pumbwa okudiminwa po omatimba avo. (Gal. 3:19) Okukala ve shii kutya ove li ovalunde osha li she va kwafela ve lialuluke komatimba avo. Sha faafana, nafye otwa pumbwa okudimina kunena kutya otwa pumbwa ekuliloyambo laKristus opo Jehova e tu dimine po omatimba etu. Ngeenge otu udite ko notu na olupandu li na sha naasho, Jehova ota ka kala a “hokwa” omaliyambo aeshe oo hatu ningi eshi hatu mu longele oilonga iyapuki. — Lesha Omapsalme 51:17, 19.
KALA U NA EITAVELO TALI LONGO MEKULILOYAMBO LAJESUS!
17-19. (a) Ongahelipi hatu dulu okuulikila Jehova olupandu letu omolwekuliloyambo laJesus? (b) Oshike hatu ka kundafana moshitukulwa tashi landula?
17 Mepingafano nOvaisrael ovo va li ashike va mona “omudidimbe” womalalakano aKalunga, fye otu na oufembanghenda wokumona ewanifo lao lashili. (Heb. 10:1) Eemhango odo Jehova a li a pa Ovaisrael di na sha nomayambo oda li de va kwafela va mone kutya oshike ve na okuninga opo va kale ve na ekwatafano liwa naye. Ova li va pumbwa okukala ve na olupandu lashili, ehalo loku mu yambela osho shiwaelela nosho yo okudimina kutya ova pumbwa ediminepo lomatimba. Kunena, otwa pandula eshi Omishangwa dopaKriste dOshigreka de tu yelifila eityo leemhango odo. Paife otu udite ko kutya Jehova ota ka kufa po oilanduliko youlunde fiyo alushe pakanghameno lekuliloyambo laJesus nokwe tu pa nokuli omhito opo tu dule okukala tu na eliudo la koshoka koshipala shaye. Ekuliloyambo laJesus kali fi tuu efiloshisho likumwifi! — Gal. 3:13; Heb. 9:9, 14.
18 Oshoshili kutya otwa pumbwa okuninga shihapu shihe fi ashike okuuda ko eityo lekuliloyambo opo tu dule okumona mo ouwa. Omuyapostoli Paulus okwa ti: ‘Omhango ya ninga omutekuli wetu, i tu twale kuKristus, opo tu yukipalifwe keitavelo.’ (Gal. 3:24) Ashike eitavelo la tya ngaho oli na okukala li na oilonga. (Jak. 2:26) Omolwetomheno olo, omuyapostoli Paulus okwa li a ladipika Ovakriste vopefimbo laye ovo va li ve na eshiivo lOmhango yaMoses opo va tule moilonga osho ve lihonga muyo. Okuninga ngaho, okwa li taku ke va kwafela va kale have lihumbata metwokumwe nomifikamhango daKalunga odo va hongwa. — Lesha Ovaroma 2:21-23.
19 Ndele nonande Ovakriste vokunena kave li koshi yOmhango yaMoses, ove na okuyandja omayambo oo a hokiwa kuJehova. Oshitukulwa tashi landula otashi ka kundafana shi na sha nanghee hatu dulu okuyandja omayambo a tya ngaho.
[Eendjovo dididilikwedi pepandja 17]
Oiteelelwa yaJehova ihai lunduluka
[Efano pepandja 18]
Mbela ngeno oshinamwenyo shilipi to ka yambela Jehova?
[Efano pepandja 19]
Jehova oku hole ovo hava yandje omayambo oo ta hokwa