Ovanhu ova li va teelela Messias e uye

“Ovanhu ova li va teelela nova li tava tomhafana aveshe momitima davo kutya kashiimba Johannes oye Messias.” — LUK. 3:15, PA-THE EMPHATIC DIAGLOTT.

1. Etumwalaka lilipi ovafita voimuna va li va lombwelwa komweengeli?

OUFIKU umwe, ofimbo ovafita voimuna va li tava lifa eedi davo, ova li va mona omweengeli waJehova a fikama puvo nova li va dingililwa kouyelele. Omweengeli oo okwa li e va shiivifila onghundana itunhula, a ti: “Inamu tila, taleni ame ohandi mu udifile ehafo linene tali ningi lovanhu aveshe. Onena tuu eli mwa dalelwa Omukulili . . . Oye tuu ou Kristus Omwene.” Okwa li e va lombwela yo kutya otava ka hanga okaana moshilando shopoushiinda oko taka ka ninga Kristus ile Messias, ka nangekwa metemba lokulila oimuna. Ohaluka, “opa holoka ongudu inene yovakwaita vomeulu” tava tange Jehova, tava ti: “Efimano laKalunga mokombadambada nombili kombada yedu movanhu e va hokwa.” — Luk. 2:8-14.

2. Edina Messias otali ti shike, noshike sha li tashi ka kwafela ovanhu ve mu didilike mo?

² Ovafita veedi ovo Ovajuda ova li ve shii kutya “Messias” ile “Kristus” otashi ti “Omuvaekwa” waKalunga. (Ex. 29:5-7) Ndele mbela ongahelipi ovafita va li tava dulu okulihonga shihapu nokutomha vamwe kutya okaana oko va li va lombwelwa komweengeli oko ngoo shili ka li ka hoololwa kuJehova ka ninge Messias? Tete, ova li ve na okukonakona omaxunganeko e na sha naMessias oo e li mOmishangwa dOshiheberi nokutala ngeenge onghalamwenyo nosho yo oilonga yako oi li ngoo shili metwokumwe nomaxunganeko oo.

Omolwashike ovanhu va li va teelela Messias e uye?

3, 4. Exunganeko laDaniel 9:24, 25 ola li la wanifwa ngahelipi?

³ Eshi Johannes Omuninginifi a ka hovela oilonga yaye yokuudifa konima yomido dihapu da ka landula ko, osho a li a popya nokwa longa osha li sha ningifa vamwe va diladile kutya oye Messias. (Lesha Lukas 3:15.) Otashi dulika exunganeko limwe lOmbibeli olo tali popi shi na sha ‘noivike 70’ olo la li la kwafela ovanhu vamwe va dule okumona kutya Messias okwa li te ke uya naini. Oshitukulwa shimwe shexunganeko olo osha ti: “Oivike 70 oya tokolelwa oshiwana shoye . . . Okudja kondaka oyo kutya Jerusalem oshi na okuwapekwa nokutungululwa fiyo Messias Omuwiliki e uya, otapa ka pita oivike iheyali nosho yo oivike omilongo hamano naivali.” (Daniel 9:24, 25, yelekanifa no-NW) Ombibeli yOshikwanyama oya popya muDaniel 9:24 ya ti: “Oivikemido 70 oya tokolelwa oshiwana shoye.” Ovahongwanhu vOmbibeli ve lili noku lili ova dimina kutya oivikemido oyo itai ulike komafiku o venevene, ndele okomido, noshivike keshe oshi fike pomido heyali.

⁴ Oshiwana shaJehova shokunena osha mona kutya oivikemido 69 oyo ya popiwa muDaniel 9:25 oi fike pomido 483 noya hovela momudo 455 K.O.P., eshi ohamba Artasasta yaPersia ya li ya lombwela Nehemia a ka wapekulule nokutungulula Jerusalem. (Neh. 2:1-8) Oivikemido oyo oya ka xula po konima yomido 483 da ka landula ko, momudo 29 O.P., okudja eshi Jesus Omunasaret a ninginifwa nokwa vaekwa nomhepo iyapuki, nokungaho okwa li a ninga Messias. — Mat. 3:13-17.a

5. Omaxunganeko elipi hatu ka konakona moshitukulwa eshi?

⁵ Moshitukulwa eshi ohatu ka konakona kombinga yanghee Jesus a li a wanifilwa omaxunganeko vali amwe omomaxunganeko mahapu oo e na sha nokudalwa kwaye, eputuko laye nosho yo oukalele waye. Osho otashi ka pameka eitavelo letu momaxunganeko oo e li mOmbibeli noku tu kwafela tu kale twa tomhwa filufilu kutya Jesus oye a li Messias oo a kala a teelelwa oule wefimbo lile.

Omaxunganeko e na sha nokuputuka kwaJesus

6. Yelifa nghee Genesis 49:10 a li a wanifwa.

⁶ Okwa li kwa xunganekwa kutya Messias ota ka dja mepata laJuda. Eshi tatekulululwa Jakob a li ta nangeke noupuna ovanamati vaye fimbo a li e li pokufya, okwa li a xunganeka a ti: “Epangelodibo itali ka kufwa muJuda nodibo youhamba itai di po peemhadi daye fiyo [Silo, NW] te uya. Noiwana tai ka dulika kuye.” (Gen. 49:10) Ovahongwanhu vahapu Ovajuda vopefimbo lonale ova kala va itavela kutya eendjovo odo Jakob a li a lombwela Juda oda li tadi popi kombinga yaMessias. Okudja pefimbo lokupangela kwOhamba David, epangelodibo olo tali ulike (koufemba wokupangela) nosho yo odibo youhamba oyo tai ulike (koufemba wokuyandja omalombwelo) oya kala i niwe keehamba domepata laJuda. Oshitya “Silo” otashi ti “Oo shi li shaye; Mwene washo.” Eehamba domepata laJuda odo da li di na oufemba wokupangela oda li tadi ka xulila ‘muSilo’ oo a li ta ka fyuulula ouhamba fiyo alushe, molwaashi Kalunga okwa li a lombwela Sedekia, oo a li ohamba yaxuuninwa yokombada yedu yomepata laJuda kutya epangelodibo otali ka pewa oo e na oufemba wokupangela. (Hes. 21:26, 27, yelekanifa no-NW) Jesus oye aeke womoludalo laDavid a li a udanekelwa ouhamba a landula ohamba Sedekia. Ofimbo Jesus ina dalwa, omweengeli Gabriel okwa li a lombwela Maria a ti: “Kalunga Omwene ote mu pe olukalwa louhamba waxe David; ndele Ye ota ningi ohamba yeumbo laJakob fiyo alushe, nouhamba waye kau na apa tau xulu po.” (Luk. 1:32, 33) Onghee hano, Jesus Kristus oku na okukala oye a li Silo, oo a dja moludalo laJuda nolaDavid. — Mat. 1:1-3, 6; Luk. 3:23, 31-34.

7. Messias okwa li a dalelwa peni, nomolwashike osho sha li oshiningwanima shididilikwedi?

⁷ Okwa li kwa xunganekwa kutya Messias ota ka dalelwa muBetlehem. Omuprofeti Mika okwa xunganeka a ti: “Oove Betlehem Efrata, oove munini mokati komapata aJuda, mouve tamu ka dila ou, ta ka ninga Omupangeli muIsrael. Nehovelo laye oloshitonale, heeno, olomoukwalushe.” (Mika 5:1) Messias okwa li e na okudalelwa moshilando shOvajuda shedina Betlehem, osho kwa li yo hashi ifana Efrata. Nonande ina yaJesus, Maria, naxe omutekuli, Josef, ova li hava kala muNasaret, ova li va ya kuBetlehem palombwelo lomupangeli waRoma li na sha noku ke lishangifa, naako oko kwa li kwa dalelwa Jesus momudo 2 K.O.P. (Mat. 2:1, 5, 6) Exunganeko li na sha nokudalwa kwaJesus kala li tuu la wanifwa monghedi ididilikwedi!

8, 9. Oshike sha li sha xunganekwa shi na sha nokudalwa kwaMessias, noiningwanima ilipi ya li ya ningwa konima yokudalwa kwaye?

⁸ Okwa li kwa xunganekwa kutya Messias ota ka dalwa kokakadona. (Lesha Jesaja 7:14.) Jesaja 7:14 okwa xunganeka kutya “okakadona” otaka ka dala okaana okamati. Outumbulilo oo owa li yo wa longifwa okuulika kuRebekka fimbo a li ina hombolwa. (Gen. 24:16, 43) Mateus okwa li a nwefwa mo a longife oshitya shOshigreka (parthenos) osho sha tolokwa “okakadona” eshi a li ta yelifa shi na sha nanghee Jesaja 7:14 a wanifwa pefimbo lokudalwa kwaJesus. Ovashangi vOmavangeli Mateus naLukas ova ti kutya Maria okwa li a hangwa e li okakadona fimbo ina ninga oufimba okupitila momhepo yaKalunga. — Mat. 1:18-25; Luk. 1:26-35.

⁹ Okwa li kwa xunganekwa kutya ounona vanini otava ka dipawa konima yokudalwa kwaMessias. Oshiningwanima shimwe sha yukila oko osha li yo sha ningwa omafelemido a tetekela, eshi Farao waEgipti a li a yandja elombwelo kutya ouhanana voumati Ovaheberi nava ekelwe momulonga waNil. (Ex. 1:22) MuJeremia 31:15, 16 omwa popiwa Rakel ta lili eenghali dovanamati vaye ovo va li va twalwa “kedu lovatondadi,” neendjovo odo odididilikwedi neenghono. Okulila kwaye okwa li kwa udika konhele yokokule yedina Rama, osho sha li kolundume laJerusalem, moshitukulwa shaBenjamin. Mateus okwa ulika kutya exunganeko olo laJeremia ola li la wanifwa eshi ohamba Herodes ya li ya yandja elombwelo kutya ounona voumati vomuBetlehem nosho yo vomoitukulwa yopoushiinda nava dipawe, ovo va li ve na omido mbali okuyuka pedu. (Lesha Mateus 2:16-18.) Ovanhu vomoshitukulwa osho kava li tuu va nyika oluhodi!

10. Yelifa nghee Hosea 11:1 a li a wanifilwa Jesus.

¹⁰ Okwa li kwa xunganekwa kutya Messias ota ka ifanwa ko kuEgipti, ngaashi sha li sha ningilwa oshiwana shaIsrael. (Hos. 11:1) Ofimbo Herodes ina yandja elombwelo lokudipaifa ounona, omweengeli umwe okwa li a lombwela Josef kutya nava ye kuEgipti vo naMaria nosho yo Jesus. Oukwaneumbo oo owa kala kuEgipti ‘fiyo okefyo laHerodes. Opo nee di ninge doshili odo Omwene e di tongifa omuprofeti [Hosea] ta ti: OmuEgipti nda ifana mo omona wange.’ (Mat. 2:13-15) Ndele oushili oyoo kutya Jesus haye mwene a li ta wilike oiningwanima oyo ya li ya xunganekwa kutya otai ka ningwa pefimbo lokudalwa kwaye nopefimbo lokuputuka kwaye.

Ehovelo loukalele waMessias

11. Ongahelipi Omuvaekwa waJehova a li a longekidilwa ondjila?

¹¹ Okwa li kwa xunganekwa kutya Omuvaekwa waKalunga ota ka longekidilwa ondjila. Malakia okwa li a xunganeka kutya “omuprofeti Elia” oye a li ta ka longekidila Messias ondjila mokukwafela ovanhu ve lilongekidile okuuya kwaMessias. (Lesha Malakia 4:5, 6.) Jesus okwa ulika kutya Johannes Omuninginifi oye a li “Elia” oo a xunganekwa. (Mat. 11:12-14, NW) Markus okwa li yo a popya kutya oukalele waJohannes owa li ewanifo leendjovo daJesaja dopaxunganeko. (Jes. 40:3; Mark. 1:1-4) Jesus haye a li a unganeka oilonga yaJohannes i na sha noku mu longekidila ondjila. Ndele “Elia” oo a xunganekwa okwa li a longa oilonga yaye metwokumwe nehalo laKalunga opo ovanhu va dule okudidilika mo Messias.

12. Oilonga ilipi ya li tai ka kwafela ovanhu va didilike mo Messias?

¹² Okwa li kwa xunganekwa kutya oilonga oyo Messias a pewa kuKalunga oya li tai ke mu didilikifa mo. Pomhito imwe eshi Jesus a li moshinagoga muNasaret, oshilando omo a putukila, okwa li a lesha okudja momushangwatonywa waJesaja nokwa li a popya kutya eendjovo odo ode mu wanifilwa, odo tadi ti: “Omhepo yOmwene [oi] li kombada yange, osheshi Ye okwa vaeka nge ndi udifile eehepele evangeli, Ye okwa tuma nge ndi xunge ava ve nomutima wa nyanyaulwa; okwa tuma nge ndi ingidile eenghwate emangululo novapofi etwikululo, okutembukifa mo oonakuhepekwa, nokuudifa omudo muwa wOmwene.” Molwaashi Jesus oye a li shili Messias, okwa li a dula okupopya sha yukilila a ti: “Nena tuu eli eshangelo eli la wanifwa ngaashi la fika momatwi eni.” — Luk. 4:16-21.

13. Jesaja okwa li a xunganeka shike shi na sha noukalele waJesus womoipafi muGalilea?

¹³ Okwa li kwa xunganekwa shi na sha noukalele waMessias womoipafi muGalilea. Jesaja okwa xunganeka shi na sha ‘nedu laSebulon nolaNaftali nosho yo Galilea shovapaani’ a ti: “Oshiwana hashi endaaenda momulaulu, osha mona ouyelele muhapu, naava hava kala medu lomudile wefyo, ouyelele otau va minikile.” (Jes. 8:23; 9:1) Jesus okwa li a hovela oukalele waye womoipafi muGalilea nokwa li ha kala moshitukulwa shaKapernaum omo vahapu vomoludalo laSebulon nolaNaftali va li hava hafele ouyelele wopamhepo oo a li he va hongo. (Mat. 4:12-16) Jesus okwa li yo a yandjela Eudifo laye lokOmhunda olo tali ningifa omunhu a diladile moule muGalilea, omo a li a hoololela ovayapostoli vaye, a longela mo oshikumwifilonga shaye shotete notashi dulika omo a li e lihololela ovahongwa vaye 500 lwaapo konima eshi a nyumunwa. (Mat. 5:1–7:27; 28:16-20; Mark. 3:13, 14; Joh. 2:8-11; 1 Kor. 15:6) Kungaho, Jesus okwa li a wanifa exunganeko laJesaja eshi a udifila ovanhu ‘medu laSebulon nolaNaftali.’ Ndele nande ongaho, Jesus okwa li yo a udifa etumwalaka lOuhamba moitukulwa imwe yaIsrael.

Omaxunganeko vali amwe e na sha naMessias

14. Omonghedi ilipi Jesus a li a wanifilwa Epsalme 78:2?

¹⁴ Okwa li kwa xunganekwa kutya Messias ota ka longifa omayele ile omafaneko. Omupsalme Asaf okwa li a imba ta ti: “Onda hala okumakula okanya kange, ndi popye omayele.” (Eps. 78:2) Otu shi shii ngahelipi kutya eendjovo odo dopaxunganeko oda li da wanifilwa Jesus? Mateus okwe tu yelifila shi na sha naasho. Konima eshi Mateus a shanga kombinga yomafaneko omo Jesus a li a faafanifa Ouhamba waKalunga nokukula kwombuto yoshinapi nosho yo nonhafi, okwa ti: “[Jesus] ina tonga kuvo di he fi domafaneko, opo eendjovo odo domuprofeti di ninge doshili eshi ta ti: Ohandi popi momafaneko, ndee handi holola eshi sha kala sha holekwa kehovelo lounyuni.” (Mat. 13:31-35) Jesus okwa li a pondola okuhonga vamwe ta longifa omayele ile omafaneko.

15. Yelifa nghee Jesaja 53:4 a li a wanifwa.

¹⁵ Okwa li kwa xunganekwa kutya Messias ota ka velula ovanaudu. Jesaja okwa xunganeka a ti: “Okwe litwika oudu wetu, nokwa humbata omauyahame etu.” (Jes. 53:4) Mateus okwa popya kutya konima eshi Jesus a li a velula inamweno yaPetrus, okwa li yo a velula ovanhu vamwe vali “opo pa wanifwe odo da tongwa komuprofeti Jesaja, eshi a tya: Okwe litwika oungone wetu, noudu wetu okwe u humbata.” (Mat. 8:14-17) Ndele olo olimwe ashike lomomahokololo mahapu a shangwa e na sha nanghee Jesus a li a velula ovanaudu.

16. Omuyapostoli Johannes okwa ulika ngahelipi kutya Jesus okwa li a wanifilwa Jesaja 53:1?

¹⁶ Okwa li kwa xunganekwa kutya nonande Messias ota ka longa oilonga ihapu iwa, vahapu kava li tave ke mu itavela. (Lesha Jesaja 53:1.) Omuyapostoli Johannes okwa koleka ewanifo lexunganeko olo, eshi a ti: “Nande [Jesus] okwa li ta ningi oikumifilonga ihapu i fike apa moipafi yavo, inave mu itavela, eendjovo domuprofeti Jesaja opo di wanifwe, edi a tongele: Omwene, olyelye a itavela eudifo letu, nokwooko kOmwene okwa hololelwa lyelye?” (Joh. 12:37, 38) Ndele nokuli nopefimbo loukalele womuyapostoli Paulus, ovanhu ashike vanini va li va tambula ko onghundana iwa i na sha naJesus. — Rom. 10:16, 17.

17. Ongahelipi exunganeko olo li li mEpsalme 69:5 la li la wanifwa?

¹⁷ Okwa li kwa xunganekwa kutya Messias ota ka kala e tondike epwanga. (Eps. 69:5) Omuyapostoli Johannes okwa li a tofa eendjovo daJesus odo tadi ti: “Ngeno onda li inandi longa mokati [kovanhu] oilonga ei, inai longwa komunhu umwe, ngeno kave netimba. Ndelenee paife ove shi mona, ndele ove tu tonda ofye naTate. Ndelenee, ondjovo ei ya shangwa momhango yavo oi nokuwanifwa: Ovo va tonda nge ngaho.” (Joh. 15:24, 25) Oshitya ‘Omhango’ luhapu ohashi longifwa tashi ulike kOmishangwa adishe de lixwapo. (Joh. 10:34; 12:34) Omahokololo Omavangeli okwa koleka oushili oo kutya Jesus okwa li e tondike, naunene tuu kovawiliki velongelokalunga lOshijuda. Kakele kaasho, Jesus Kristus okwa ti: “Ounyuni itau dulu oku mu tonda; Ame otau tondo nge, shaashi handi hepaulula nokutya, oilonga yao oii.” — Joh. 7:7.

18. Oshike hatu ka konakona moshitukulwa tashi landula osho tashi ke tu kwafela tu kale twa tomhwa filufilu kutya Jesus oye Messias?

¹⁸ Ovashikuli vaJesus vomefelemudo lotete ova li va tomhwa va itavele kutya Jesus oye Messias, molwaashi Jesus okwa li shili a wanifilwa omaxunganeko e na sha naMessias oo e li mOmishangwa dOshiheberi. (Mat. 16:16) Ndele ngaashi twe shi mona metetekelo, omaxunganeko amwe okwa wanifwa nale pefimbo lokuputuka nosho yo loukalele waJesus Omunasaret. Ashike ohatu ka konakona natango omaxunganeko amwe vali e na sha naMessias moshitukulwa tashi landula. Ngeenge otwa dilonga moule pamwe neilikano kombinga yomaxunganeko a tya ngaho, otashi ke tu kwafela tu kale twa tomhwa filufilu kutya Jesus Kristus oye shili a li a hoololwa kuTate yetu womeulu, Jehova Kalunga, a ninge Messias.

[Eshangelo lopedu]

Oto nyamukula ngahelipi?

• Omaxunganeko e na sha nokudalwa kwaJesus elipi a li a wanifwa?

• Ongahelipi Messias a li a longekidilwa ondjila?

• Eendjovo dopaxunganeko daJesaja etukulwa 53 dilipi da li da wanifilwa Jesus?