„Taarsuarmi qaamanersaq“
Iteritsi!-p Tysklandimi ilanngutassiortuanit
OQALUTTUARISAANERMIK ilisimatooq nazistit nalaanni Jehovap nalunaajaasuisa oqaluttuarisaanerat pillugu taama oqarsimavoq. Oqaatsit taakku saqqummiunneqarput pisimasuinnik filmiliap Jehovas vidner står fast trods nazismens terror-imik taaguutillip (Jehovap nalunaajaasui nazistinit naakkitsaatsuliorfigineqaraluarlutik aalajaattuarput) takuteqqaarneqarnerani, katersugaasivimmi Ravensbrückimi Tysklandimiittumi pisumi. Pineqartoq tassaavoq videofilmi nazistit nalaannit aniguisut 24-t kiisalu upperisarsiornermik oqaluttuarisaanermillu ilisimatuut qulit upperneq sapiissuserlu pillugit killitsinnartumik oqaluttuarnerannik imalik.
Tigusanut inissiami Ravensbrückimi piffissap ilaani Jehovap nalunaajaasui arlalinnik hundredellit ineqarsimapput. Ukiut 50-init amerlanerusut matuma siorna nazistinit parnaarussaasimasut aniguisortaat arlallit filmip takuteqqaarneqarnerani najuupput. Taakkua oqaluttuarisaanermik ilisimatuut naalakkersuisunilu atorfillit peqatigalugit nazistit naalakkersuinerata amiilaarnartup Europami siaruariartorsimanera avaanngunartoq pillugu oqaluttuarput. Jehovap nalunaajaasuisa hundredelikkuutaat qanoq ilillutik upperisamik tunussinermut taarsiullugu kristumiutut assuarnaassutsiminnik sapiillutik attassiinnarsimanerat toqutaasimanerallu pillugu oqaluttuat killitsinnartut najuuttut 350-it missaanniittut tusarnaarpaat.
Pisoq tusagassiuutinit malinnaaffigineqarpoq
Novembarip 6-iani 1996-imi hotelimi Berlinimiittumi ullaap tungaani tusagassiortunik katersortitsineqarpoq. Tusagassiortut videomit tigulaakkanik takutitsivigineqarput pisimasuinnillu filmiliap nutaap oqaluttuarisaanerup ilaanik pingaartumik, ilisimaneqarpallaanngitsumilli, paasissutissiisup pingaaruteqassusianik oqaluttuarisaanermik ilisimatuunit erseqqissaaffigineqarlutik. Dr. Detlef Garbe, katersugaasiviup Neuengammep qullersaa, ima nassuiaavoq: „Jehovap Nalunaajaasuinut ilaagaluarutta ilaanngikkaluaruttaluunniit tigusat pingasunik teqeqqulimmik tunguusamik [tigusanut inissiani Jehovap nalunaajaasuinut ilisarnaatigitinneqartumik] ilisarnaatillit pillugit oqaluttuaq puiortariaqanngilarput. Oqaluttuaq tamanna tassaavoq taarsuarmi qaamanersaq.“
Jehovap nalunaajaasui filmimi peqataasut ilarpaalui najuupput misigisaminnillu oqaluttuarlutik. Naalliutsitaasimanertik narrutsassimassutigaat? Qinuginnitsitik kamaappaat? Naamik, taamaannginnerat saamarpasissusiatigut eqqissisimarpasissusiatigullu malunnarluarpoq. Max Hollwegip, arlaleriarluni toqoqqajartarsimasup, parnaarussanik paarsisunik, ilaatigut allaat parnaarussanik annikilliortunik ikiuisartunik, uumissuinnginnini erseqqissarpaa.
Tusagassiortut apersuinissaminnut periarfissinneqareeramik filmip katersugaasivimmi Ravensbrückimi Berlinimit 60 kilometerisut ungasitsigisumiittumi takuteqqaarneqarnissaanut qaaqquneqarput. Tamangajammik qaaqquneqarnerminnut akuersipput.
Takuteqqaarneqarnera
Ukiakkut sila nillertukasiugaa qilak nuiallunilu minigaluartoq inersuarmi iluarsaateqqammersumi Ravensbrückip sanianiittumi inuit katersuussimasut pissanganerat minnerulinngilaq. Professori Jürgen Dittberner, katersugaasivinnik Ravensbrückimik, Sachsenhausenimik aamma Brandenburgimik Pilersitsiniarneq-mut taamani qullersaasoq, ima oqarpoq: „Nationalsocialismip atuunnerata nalaani Jehovap nalunaajaasuisa ileqqussatigut sapiissusiat ataqqisariaqarpoq. . . . Inuit upperisaminnik killuutiginnikkumanngitsut taamaattumillu naalliuttariaqarsimasut ilaatigullu toqusariaqarsimasut eqqaaneqarnerat ataqqinartuutipparput.“
Angelika Peter, Brandenburgimi ilinniartitaanermut, inuusuttunut timersornermullu ministeri, ima oqarpoq: „Jehovap nalunaajaasuisa maligassaalluartumik uteriarumanngissusiata ullumikkut eqqaaniarnissaa pingaartorujussuuvoq.“ Dr. Sigrid Jacobeit, katersugaasiviup Ravensbrückip qullersaa, ima oqarpoq: „Filmip takuteqqaarneqarnissaa isumalluarfigalugulu qilanaareqaara. Isumaqarpunga ulloq manna tamatsinnut immikkut ittuusoq.“
Taava qulliit qaminneqarput, filmilu aallartissinnaalerpoq. Minuttini 78-ini aniguisimasut nunanit arfineq-pingasuneersut kisimiunngitsoq najuuttulli tamarmik pissutsinik alianartunik ajugaanermillu, Tysklandip oqaluttuarisaanerata ilaata avaanngunartup tamatuma ilisarnaatigisaanik, eqqaasinneqarput. Inuit nalinginnaalluinnartut pissutsini amiilaarnarnerpaani asanninnertik uppernertillu pillugu nalinginnaanngitsunik oqaluttuarneranni najuuttut ilarpassui qullilinngitsoorsinnaanngillat.
Ersaartaannersuaqareermat oqaluttuarisaanermik ilisimatuup Joachim Görlitzip Jehovap nalunaajaasuata Brandenburgimi pillakkatut toqutaasup oqaasii kingulliit issuarpai. Joachim Görlitzip tamanna sapaatit-akunnerinik marluinnarnik sioqqullugu Brandenburgip Katersugaasiviani Toqqorsivianilu pisortaaffigisamini allakkat nassaarisimavai. Angutip kristumiup aalajaatsup uppeqatiminut oqaasii kajumissaataasut — Naalakkamut ilumoortuarnissamik kajumissaarutaasut — atuaramigit nipaa tussunngorpaluppoq. Görlitzip oqaatsini ima naggaserpai: „Arnat angutillu. Isumaqarpunga Jehovap nalunaajaasui pillugit filmiliaq ilinniartitsinitsinni pingaarutilimmik iluaqutaassasoq, tamatuminngalu qutsavigiumavassi.“
Oqaluttuarisaanermik ilisimatooq Wulff Brebeck ima nalunaarpoq: „Filmip tamatuma erlinnartumik pingaarutilimmik tuneqqippaatigut — aniguisut nipaannik qaqutigorsuaannaq tusaaniarneqartartumik, aamma . . . aniguinngitsut nipaannik.“ Dr. Garbe ima ilaliivoq: „Pineqartut tassaapput inuit Guutimut uppernertik Biibilillu neriorsuutaanik tatiginninnertik nakuussutigalugu piffissami amiilaarnartumi tamatumani akiuussimasut.“
Pisut naleqquttumik naggaserlugit Jehovap nalunaajaasorpaalui aniguisimasut najuuttunut oqaaseqarput. Erseqqeqaaq kristumiut malartitassaanngitsut taakkua uppissuseq nukittooq misilinneqarnerpassuaminni napassutigisimasartik suli pigigaat.
Filmip takuteqqaarneqarneranit Tysklandimi tamarmi aviisini Jehovap nalunaajaasui filmilu pillugit allaatigisat 90-it saqqummiunneqarsimapput. Aammattaaq arlaleriarluni radiokkut aallakaatitassiarineqarput, ilaatigut radioqarfikkut nuna tamakkerlugu aallakaatitsiffiusukkut.
Pisimasuinnik filmiliaq Jehovas vidner står fast trods nazismens terror oqaatsinut minnerpaamik 24-nut nutserneqassaaq. Aammattaaq ilinniartitsinermi atortussianngorlugu sananeqarumaarpoq. Videofilmi saqqummersinneqarneraniilli ilinniartitsisorpassuit ilinniartitsinerminni atortalersimavaat atuartitatik apeqqutinut pingaartunut, soorlu paqumisunnermut, ilagisartakkanit tatineqarnermut nalunngeqatiginnissutillu nipaanut, isummersinnaalernissaannik ikiorniarlugit.
Uppissutsimik assuarnaassutsimillu oqaluttuap tamatuma silarsuarmi uumissuineqarfioqisumi peqquserlunneqarfioqisumilu kikkunnit tamanit ilisimaneqalernissaa pissusissamisoorluinnarpoq. Kristumiut aalajaatsut taakkua naalliunnerat ilumut asuliinnaasimanngilaq! — Eprîarit 6:10. (gE 22/6 97)
[Qupp. 29-mi assiliartaq]
Berlinimi tusagassiortunik katersortitsineq. Saamerlermit: Dr. Detlef Garbe, tigusanut inissiarsuarmiissimasut Simone Liebster aamma Franz Wohlfahrt kiisalu oqaluttuarisaanermik ilisimatooq Wulff Brebeck